Attributen (symbolen)

Bijl

De bijl is een strijdwapen waarvan het amulet ook gebruikt wordt tegen demonen. Het wordt in verband gebracht met bloedoffers en het gerecht (als bestuursvorm).
Het is ook het symbool voor de vader van Jezus, hij was een timmerman. De bijl staat dan symbool voor hij die geeft zonder eigenbelang.

Doedelzak

De doedelzak is een minderwaardig instrument dat bespeelt wordt door mensen van een lagere sociale klasse. Het is een instrument van de straat en van het volk. Het is het toonbeeld van onmatigheid, vraatzucht, vanwege de dikke buik van de doedelzak. De doedelzak kan ook in het algemeen staan voor lichtzinnigheid en oppervlakkigheid.

Draailier

De draailier is een instrument van de lagere sociale klasse net als de doedelzak en de rommelpot.

Fluit

De fluit staat voor vrolijkheid en blijheid.

Hamer

De hamer is het symbool van de smid. De hamer staat voor kracht. Als amulet wordt het gebruikt om kwade geesten te weren. Een spitse hamer (bankhamer of bikhamer) in combinatie met een schooltafereel staat voor: leerlingen zijn ruwe stenen, moeten in vorm gehakt worden.
Bij de oude Grieken staat de hamer symbool voor Charon, zoon van Nyx en Erebos, een figuur uit de Griekse mythologie. En bij de Romeinse mythologie voor Vulcanus. De Germanen hadden weer een ander figuur in hun mythologie, zij noemde hem Thor.

Harp

De harp werd al door de Egyptenaren en de Assuriërs beschreven. vorm en afmetingen liepen uiteen. Hoe de hebreeuwse harp van David eruit zag kan niemand zeggen. het instrument dat vaak op middeleeuwse schilderijen te zien is, was een elegant, rank instrument klein genoeg om te dragen, of hangend aan de riem. In de aristocratische en koninklijke kringen was het een geliefd instrument. Het is een instrument van engelen, de vierentwintig oudsten van de Openbaring hadden een harp of citer

De harp is het attribuut van Terpsichote de muze van zang en dans.

Honing

Honing staat symbool voor levensnectar en de zoete smaak van een zoen.

Hoorn

Iedereen kent de ‘Hoorn des overvloeds’, waarmee aangegeven wordt dat iets teveel of te overdadig is.

Kaars

De kaars staat voor het mannelijke geslacht

Klavecimbel

Het klavecimbel is net als het orgel en de luit een instrument van de hogere klasse.

Konijnenpootje

Het konijnenpootje staat bijna overal bekend als de geluksbrenger. De populariteit van het konijnenpootje was op zijn hoogst in de eerste helft van de 20ste eeuw, vooral in de eerste en Tweede Wereldoorlog. Tegenwoordig lijkt het aan populariteit in te boeten, De meest effectieve talisman is de linkerpoot en moet deze bovendien bij volle maan worden afgesneden door iemand die scheel kijkt. De vacht mag niet geverfd zijn. In Wales was het de gewoonte (een soort heidense doop) om met een konijnenpootje over het voorhoofd van een pasgeboren baby te wrijven en daarmee het kind een gelukkig leven te geven. Het verlies van een beschermende amulet brengt ongeluk, maar voor een konijnenpootje geld dit dubbel. Verlies ervan was een ernstig, soms wanhopige zaak, een voorbode van een ramp die de eigenaar zou treffen en zelfs de dood. Om deze reden worden konijnenpootjes nooit weggedaan.

Luit

Vluchtige liefde. De luit is een instrument van de minnaar. Muziek en wijn maken de mens vrolijk en onbezorgd.  Instrumenten vormen dan ook vaak een verwijzing naar het amoureuze, het seksuele en het erotische. Een snaar kan duiden op een prostituee, of op de mannelijke potentie. Als een vrouw op de prent “Meester Jan Slechthoofd” (ca. 1550) van de 16e-eeuwer Frans Huys aan een luitmaker vraagt of deze haar luit wil “versnaren”, is dat een duidelijke verwijzing naar het vrouwelijk geslachtsdeel. De luit werkt ook inspirerend.
Op een stilleven staat de luit met een gebroken snaar voor de tweedracht

Tijdens de renaissance stond de luit in de schilderkunst voor de gepersonifieerde Muziek, een der zeven vrije kunsten. Verder staat ie voor het gehoor, één van de vijf zintuigen, en is het een attribuut van Polyhymnia, één de muzen. In het algemeen is het een instrument van de engelen.  Ben je van stand dan speel je luit.

Bij Apollo en Orpheus wordt de lier (het normale instrument/attribuut bij deze goden) soms vervangen door de luit.

De luit is net als het orgel en het klavecimbel een instrument van de hogere klasse. Dus ben je van stand dan speel je luit.

Maneki neko

De wenkende kat is een heel populair symbool in Japan. Er zijn kleine exemplaren om op het lichaam te dragen en veel grotere tot soms heel groot voor in voertuigen of gebouwen. Als de kat wenkt, met zijn linkerpoot dan nodigt hij mensen uit om te komen, als hij met zijn rechter poot wenkt dan nodigt hij de welstand in huis uit. Zo nodigt de kat als hij wit van kleur is de blijdschap uit en als de kat goudkleurig is nodigt hij de welstand uit. Als de kat op het lichaam gedragen wordt  dan brengt hij geluk aan zijn eigenaar.

Muziek, bladmuziek

Vluchtige liefde.

Niet alleen wulpsheid en vrolijkheid, liefde en harmonie kunnen met muziek worden uitgedrukt, schilders gebruiken het instrumentarium ook om de vergankelijkheid van het leven uit te drukken. Andere attributen dienen ervoor om de link met de vanitas (vergankelijkheid, leegheid) te leggen. Zo worden er combinaties gemaakt van instrumenten (viool en dwarsfluit) met schedels en smeulende kaarsen. Of de kunstenaar legt een muziekboek open waarin twee regels leesbaar zijn: “Alle dingen van de mensen hangen aan een zijden draad en wat krachtig was, stort plotseling door een ongelukkig voorval ineen.”

Macaber is het stilleven “Vanitas”, dat Simon Luttichuys (1610-1661) rond 1650 vervaardigt. Een schedel, een bot, een zandloper en een horloge worden gecombineerd met een viool en een muziekboek, waarin vaag de woorden “Memento mori” te lezen zijn. De boodschap van deze 17e-eeuwer is duidelijk.

Muziek kan echter ook wijzen op verhevener liefde, op harmonie tussen man en vrouw of binnen de familiekring. Zo geeft Constantijn Huygens omstreeks 1635 Jacob van Campen (1596-1657) de opdracht hem samen met zijn echtgenote, Suzanna van Baerle, te schilderen. Gezamenlijk houden ze een partituur vast, waarin de harmonie en de eendracht tot uitdrukking wordt gebracht.

Ouroboros

Ouroboros betekend ‘staarteter’. Een slang die zichzelf in de staart bijt is het symbool voor eeuwigheid. Bekend uit de Griekse oudheid en het Hindoeïsme.
Prinses Shiva (India) wordt afgebeeld in een ouroboros tijdens de uitvoering van haar ‘kosmische dans’, symbool voor de versmelting van levenskracht en schoonheid.

Orgel

Het orgel is net als het klavecimbel en de luit een instrument van de hogere klasse.

Pispot (po)

De pispot zeker als hij onder het bed staat, staat voor het mannelijke geslacht.

Pijp

De pijp geeft aan dat een man een gezin heeft, maar als het een nieuwe pijp is betekend dat, dat er een nieuwe vrouw in het spel is, of dat hij naar de hoeren gaat.

Rommelpot

De rommelpot is een instrument van de lagere sociale klasse net als de doedelzak en de draailier.

Schedel

Vergankelijkheid

Sloffen, pantoffels

Vrouwelijke sloffen (muiltjes) staan voor het vrouwelijke geslacht.

Viool

De viool heeft vanuit de renaissance tijd, toen het een instrument van de mindere klasse was, zich naar onze tijd op weten te werken tot een instrument van stand.

Muziek en wijn maken de mens vrolijk en onbezorgd.  Instrumenten vormen dan ook vaak een verwijzing naar het amoureuze, het seksuele en het erotische. Een snaar kan duiden op een prostituee, of op de mannelijke potentie. Als Jan Steen op “De bestolen vioolspeler” de hoofdpersoon amechtig laat kijken naar een jong meisje terwijl hij de snaren van zijn viool spant, is duidelijk waar hij op doelt.

Vihuela

De vihuela of vihuela de mano is een acht-vormig snaarinstrument dat in de 16e eeuw, tijdens de renaissance, gedurende een halve eeuw populair was. Een bespeler van een vihuela, wordt een vihuelista genoemd.

Voor meer info ga naar: https://nl.wikipedia.org/wiki/Vihuela