Ilergetes

De Ilergetes, of Iltirgeskios (inwoners van Itirta) waren een oud Iberisch, pre-Romeins, volk van het Iberisch schiereiland dat leefde in het vlakke gebied van de rivieren Segre en Cinca, richting de Iberus rivier (tegenwoordig Ebro genaamd), en in en rond Ilerda/Iltrida, het huidige Lleida/Lérida. Aangenomen wordt dat zij de Iberische taal spraken. Gevormd uit de inheemse etnische ondergrond, absorbeerden zij meerdere invloeden uit de Bronstijd (3300 – 1200 v. Chr.) en van enkele van de Indo-Europese stammen die in het eerste millennium v.Chr.  naar het schiereiland immigreerden (in de IJzertijd).

Hun grondgebied

---

Zij bevonden zich in een deel van wat later, tijdens de Romeinse periode, bekend zou worden als de Tarraconensis. Het strekte zich uit vanaf Bajo Urgel (comarca van Lleida) tot de rivier de Ebro, en bezette daarbij delen van wat nu de provincies Huesca en Lérida zijn.  De rijke bekkens van de rivier de Segre, de Noguera Pallaresa, de Noguera Ribagorzana, de Cinca en de Alcanadre behoorden tot hun grondgebied, maar begrijp wel dat het in die tijd niet mogelijk is om definitieve grenzen vast te stellen. Er zijn sporen van hun aanwezigheid gedurende lange tijd in wat nu de provincie Zaragoza en het noorden van Castellón is, waar zij druk uitoefenden op de Edeten.

De samenleving

Hun politieke samenleving was gebaseerd op het bestaan van een koning (regulos in de Romeinse kronieken, “kleine koningen”), zeer hiërarchisch met oligarchen die de sociale structuur in stand hielden en een sterke militaire component bezaten. De stelling is dat het een zeer geavanceerde samenleving was toen de Romeinen aankwamen en dat het goede kooplieden waren. Sommige grote steden leken een zekere mate van autonomie te hebben met hun eigen bestuursorganen, vergelijkbaar met de Romeinse curiae, hoewel zij wellicht beïnvloed werden door het proces van romanisering dat vanaf 195 v.Chr. sterker werd.

Hun hoofdstad was Atanagrum, waarvan de exacte locatie onbekend is, hoewel men vermoedt dat deze zich zou kunnen bevinden op de plaats van El Molí de l’Espígol, in de gemeente Tornabous, in de provincie Lérida. Een andere belangrijke stad was Ilerda, ook bekend als Iltirta of Iltirda (het huidige Lérida), die in bepaalde tijden ook de hoofdstad was, en in sommige perioden werd beschouwd als de grootste stad op het schiereiland ten noorden van Sagunto.

De economie was gebaseerd op veeteelt en graanteelt. Er zijn handmolens gevonden. De ontwikkeling van metallurgie, goudsmederij en textielindustrie was zeer belangrijk. Het aardewerk had Fenicische en Griekse componenten, met geometrische siermotieven. Zij gebruikten bronzen (asses) en zilveren (drachmen) munten vanaf ten minste de 3e eeuw v.Chr., die de handel en de inning van belastingen bevorderden.

Geschiedenis

Hun meest opvallende figuur was koning Indíbil (ca. 258 v.Chr. – 205 v.Chr.) die, eerst als bondgenoot van Carthago, tijdens de Tweede Punische Oorlog verschillende conflicten had met de Romeinen. De strategische ligging van het grondgebied van de Ilergeten begunstigde hun bondgenootschappen met ofwel Rome ofwel Carthago (bijna altijd met de laatste), hoewel men het er nu algemeen over eens is dat het werkelijke belang van de Ilergeten en hun leiders erin bestond hun eigen belangen te bevorderen, hun volk te verdedigen en zich buiten hun grenzen uit te breiden door buurvolkeren te veroveren buiten de twee grootmachten van het toenmalige westelijke Middellandse Zeegebied.

Naast de gevechten waarbij Indíbil en Mandonio, zijn luitenant, betrokken waren, kwamen de Ilergetes in 195 v.Chr. nog in opstand tegen Rome en moesten door Cato worden onderworpen. Vanaf dat moment begon het verval van dit volk en in 192 v.C. moesten zij Rome om hulp vragen om zich tegen hun buren te verdedigen, omdat hun koningen aan Romeinse vazalschap waren onderworpen en de verdediging van de steden was uitgeschakeld.

Molí de l’Espígol

Opgravingen gedaan in de buurt van Tornabous ( een gemeente in de comarca Urgel). Het betreft de Iberische stad Molí d’Espígol een van de opmerkelijkste overblijfselen van Ilergetes. De archeologen hebben bij de opgravingen van de oude structuren (vroege ijzertijd) van de stad, aan kunnen tonen dat het begonnen moet zijn (7e eeuw v.Chr.) met de bouw van een fort dat uitgroeide tot een, voor die tijd, grote stad.

Tijdens de 4e en 3e eeuw v.Chr. toont de nederzetting, die toen op zijn hoogtepunt was, een complex georganiseerd stedelijk weefsel dat overeenkwam met een gemeenschap die intensieve politieke, economische en sociale activiteiten uitoefende. De stad was omgeven door een muur, de straten waren geplaveid er waren pleinen, verschillende typen huizen en een bron die de gemeenschap van water voorzag. Er was een veld met putten waarin voorraden bewaard werden.

De eerdere nederzetting was uitgegroeid tot een stad waarvan de economie gebaseerd was op sterke landbouw- en veeteeltactiviteit. Dit bewijst de over 40 meter uitgegraven muur die ongeveer 2,10 meter dik was, met gladde buitenmuren en op sommige punten bijna 5 meter hoog. Er zijn ook twee torens en verdedigingswerken blootgelegd. Van de opgegraven structuren valt een groot gebouw met een voorgevel van 10 meter op, dat verband zou kunnen houden met een of andere cultusactiviteit of politieke functie.

Tijdens de Tweede Punische Oorlog werd de stad rond 200 v.Chr. verlaten. Rond  100 v.Chr. herstelde de stad zich engszins. Maar met de komst van de Romeinen veranderde er zoveel dat in het midden van de 1e eeuw v.Chr. de stad definitief werd verlaten. Volgens sommige hypotheses zou de Iberische stad Molí d’Espígol kunnen overeenkomen met de mythische stad Athanagia of Atanagrum, de oude hoofdstad van de Ilergetes-stam, die door Cnaeus Cornelius Scipio tijdens de Tweede Punische Oorlog werd verwoest, zoals Polybios en Titus Livius in hun kronieken verklaren.

De opgravingen, die in 1970 begonnen vanuit het Bisschoppelijk Museum van Solsona (Museu Diocesà de Solsona) en die sinds 2000 worden beheerd door het Archeologisch Museum van Cataluña. Tot op heden zijn er twee goed gedefinieerde archeologische ruimtes blootgelegd: het stedelijk gebied, met zichtbare en te bezoeken overblijfselen, en een gebied in het noorden, buiten de muren van het oppidum, het resultaat van de groei van de stad.

De necropolis van Pedrera

In 1958 werd de necropolis van La Pedreda ontdekt die tijdens een egalisatiewerk volledig en onomkeerbaar werd verwoest. Echt uitgebreid onderzoek en een gedegen identificatie was niet meer mogelijk. Enkele van de geborgen materialen toonden wel het grote belang van deze site aan. Slechts enkele delen van de latere graven illustreren de macht en pracht van de krijgsheren uit die tijd. Hun as werd in urnen geplaatst, en naast hen werden luxe voorwerpen, geïmporteerd keramiek en wapens gevonden. Zelfs de resten van enkele paarden met al hun tuig werden gevonden. Dit waren de graven van krijgsvorsten die materialen bevatte die uit verschillende delen van het Middellandse Zeegebied en Europa werden ingevoerd.

Het dorp en de necropolis van La Pedrera lagen in het grensgebied tussen de gemeenten Vallfogona de Balaguer en Térmens. De necropolis, lag op ongeveer 200 meter van het dorp en was in gebruik tussen de 11e en 4e eeuw v.Chr., samenvallend met de periode van Ilergetes overheersing.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Pre-Romeinse volkeren
                  • Iberiërs