|
|
|||
| Het Koninkrijk León | |||
| Spaanse Verhalen 910 – 1230 spaanseverhalen.com | |||
| Spaanse verhalen spaanseverhalen.com . Het koninkrijk León (Latijn: regnum Legionense, Asturisch: reinu de Llión, Galicisch: reino de León, Portugees: reino de Leão) was een onafhankelijk Middeleeuws koninkrijk van het Iberische schiereiland. Het werd in 910 gesticht als opvolger van het oude koninkrijk van Asturias, toen de christelijke vorsten van dit rijk, hun hoofdstad van Oviedo naar León verplaatsten. Het koninkrijk Asturias had tot dan toe een leidende rol in de Reconquista en de vorming van de daaropvolgende christelijke koninkrijken van het westelijke schiereiland gespeeld. Hieruit ontstonden de graafschappen Castilla en Portucale, dat in 1065 zouden uitgroeien tot de onafhankelijke koninkrijken Castilla en Portugal in 1139. De overblijvende gebieden van de Leonese kroon werden verenigd met die van het opkomende Castiliaanse koninkrijk om in 1230 de Kroon van Castilla te vormen. Een aantal van deze koningen hebben de geschiedenis van dit koninkrijk op vaak zeer intrigerende wijze gevormd. Als u geïnteresseerd bent in de boeiende geschiedenis van Spanje dan moet u zeker de verhalen over deze koningen lezen. Ga naar: Geschiedenis
Territoriale uitbreidingHet koninkrijk León lag in het noordwesten van het Iberisch schiereiland. In zijn grootste omvang omvatte het ’t noorden van Portugal, de huidige autonome gemeenschappen Galicia, het Prinsdom Asturias, Cantabria, de provincie León, Zamora en een groot deel van de provincie Salamanca, Castilla la vieja, evenals het westelijke deel van de huidige provincie Cáceres, de provinvcie Badajoz en het noorden van Huelva. 
|
|||
|
|
|||
|
|
|
||
| Gegevens | |||
| Hoofdstad | León | ||
| Officiële taal | Latijn | ||
| Andere Talen | Asturleonees Castiliaans Galicisch-Portugees Baskisch |
||
| Geloof | Katholiek | ||
| Regering | Monarchie | ||
Koning van León
|
García I |
||
Geschiedenis
|
910 |
||
| Oppervlakte in 1030 | 90.000 km² | ||
Geschiedenis
De 9e en 10e eeuw: begin
De stad León werd in het midden van de 9e eeuw, door toedoen van Ordoño I in 856, in het koninkrijk Asturias opgenomen. León zou een strategisch punt worden in de geschiedenis van Spanje omdat het ten zuiden van de Cantabrische bergketen lag en diende als het ‘zenuwcentrum’ op het Asturisch grondgebied. Ook tijdens de oorlogen tegen de Romeinen was het al een hoofdstad die op zo’n 20 km ten zuiden van de stad Lancia was gelegen. Alfonso III ‘el Magno’, zoon van Ordoño I hersteld het grondgebied van León voor Asturias.
De Kroon van León
Na de dood van Alfonso III ‘el Magno’, werd het koninkrijk Asturias onder zijn zoons verdeeld:
- Garcia I ontving León, Álava en Castilla. Hij was de oprichter van het Koninkrijk León.
- Ordoño II ontving Galicia.
- Fruela II kreeg Asturias.
Toen Garcia I in 914 zonder nakomelingen stierf verhuisde zijn broer Ordoño II naar León, waarmee hij koning van León werd. Dit betekende dat het koninkrijk Galicia en León dezelfde monarch deelden, en dat men de hoofdstad, verlegde naar León. Zo ontstaat een nieuw koninkrijk, dat van León, dat zich min of meer verbond met Asturias, aangezien Fruela II wel koning van Asturias bleef, maar het primaat van het Leonese koninkrijk erkende.
De onderlinge strijd tussen de broers Alfonso IV en Sancho Ordóñez (beide zonen van Ordoño II de León) maakt dat er een eind komt aan het koninkrijk Galicia. Vanaf 926 vluchtte Sancho naar Galicia en hield zich daar schuil voor zijn broer. Hij was gekroond als koning van Galicia en wist de onafhankelijkheid van dit koninkrijk te behouden tot hij in 929 stierf. Na zijn dood valt de regering van beide koninkrijken onder de persoon van Alfonso IV.
In 981 waren er een aantal Galiciaanse en Portugese edellieden het niet eens met het bewind van Ramiro III de León, en kroonde Bermudo II in Santiago de Compostela tot koning (van het Portugese en Galiciaanse deel van León). Sindsdien was Bermudo II met zijn edelen in oorlog met Ramiro III. Na de dood van deze in 985 werden beide gebieden verenigd doordat men Bermudo II tot koning kroonde van het gehele koninkrijk León.
Tijdens de vorming van dit koninkrijk gaat men door met de heroveringen op de islam en zet men zelfs de strijd tegen de christelijke koninkrijken zoals Navarra door.
De 11e en de 12e eeuw: de expansiedrift van León
Het koninkrijk van León breidt zich uit naar de Duero en het Sistema Central (bergketen) tot het huidige Extremadura, maar een gebrek aan mensen om deze gebieden te herbevolken maakt dat het een soort niemandsland werd. Het koninkrijk León bereikt hoogtepunten met de ‘Fueros de León’ van Alfonso V, de oprichting van een kunstmatige Leonese bevolking en een grote ontwikkeling op het gebied van het bestuurssysteem.
En in de 11e eeuw kreeg Sancho III ‘el Mayor’ de Navarra, de provincie Castilla als erfdeel. In 1035 liet hij het graafschap aan zijn zoon Fernando. Deze Fernando I was getrouwd met Sancha, de zus van Bermudo III de León. Fernando provoceerde een oorlog waarbij de Leonese soeverein, tijden de slag om Tamarón, tegen de Castilliaans-Navaraanse coalitie, stierf. Hij, Bermudo III, heeft geen nakomelingen, en dus kreeg zijn zwager (Fernando I, in feite zijn vijand) de Leonese kroon toegewezen. Hij verkreeg deze rechten door zijn huwelijk met de zus van Bermudo. Begrijpelijk bestond er een grote oppositie onder de Leonese adel, die niet wilde dat de troon werd overgenomen door een man die hun koning had vermoord. De opdracht voor Fernando I is het samenbrengen van het graafschap Castilla en het koninkrijk León. Bij de dood van Fernando I in 1065, blijkt dat het testament is opgesteld volgens Navarraanse traditie, dat inhoudt dat het koninkrijk weer wordt opgedeeld onder de erfgenamen.
- De eerstgeborene, Sancho II, laat hij het graafschap van Castilla met een koninklijke titel, waarmee het Koninkrijk Castilla is geboren.
- Aan Alfonso VI, de favoriet volgens de kronieken, wordt het grondgebied van zijn moeder toegekend: León, dat geniet van de beste en meest waardevolle moslimvazalen.
- Als derde, Garcia, die Galicia met de stad Coimbra, de eerste veroverde moslimstad, kreeg.
- Zijn dochters Urraca en Elvira, krijgen de jurisdictie over alle koninklijke kloosters.
Sancho II de Castilla, is niet tevreden met de verdeling, omdat zijn jongere broer het belangrijkste deel van het koninkrijk kreeg, en begint een oorlog. Samen met deze jongere broer, Alfonso IV veroverd hij Galicia. Maar ook met Castilla en Galicia is hij niet tevreden en valt dus ook zijn broer Alfonso aan en neemt, met behulp van ‘el Cid‘ León in. Urraca, hun zus, neemt in Zamora het grootste deel van het Leonese leger in bescherming, waarop Sancho de stad omsingeld; dit is de beroemde belegering van Zamora waarbij de Castiliaanse koning wordt vermoord door de Leonese edelman Vellido Dolfos, waarna de Castiliaanse troepen zich terugtrokken. Op deze wijze herstelt Alfonso VI het hele grondgebied en wordt de alleen heersende koning van León, Castilla en Galicia.
Tijdens het bewind van Alfonso VI consolideert hij de macht van de Leonese monarch over Castilla, en werd hij door paus Gregoria VII erkend als “Keizer van de Spaanse Koninkrijken”. Deze koninkrijken erkennen de superioriteit van de Leonese koning, waardoor het “Leonese Rijk” ontstaat. Bovendien zorgt Alfonso VI er voor dat de Europese koninkrijken nader tot elkaar komen, en dat met name in het geval van Frankrijk, aan wie hij zijn dochter Urraca uithuwelijkt aan Raimundo de Borgoña (1090) en veel later ook Teresa met Enrique de Borgoña (1095). Tijdens het concilie dat gehouden werd in Burgos, in 1080, werd de Mozarabische ceremonie, dat tot in die tijd gebruikt werd in León, vervangen door het Romaanse.
In de periode van Alfonso VII ‘el Emperador’ (1126 – 1157), werden alle koningen van het Iberisch schiereiland en die van Zuid-Frankrijk tot zijn vazalen verklaard. Langzaam aan komt het idee van het imperialistische León op de helling en kort daarna bloeit het dood. Dus na een stadium van keizerlijke pracht verdwijnt de eenheid en ook de titel van Keizer van León.
Na het verdwijnen van de superioriteit van León consolideerde de christelijke staten van het schiereiland hun respectievelijke onafhankelijkheid, omdat onder het bewind van Alfonso VII, Portugal onafhankelijk werd van León. Er werd een koninkrijk gecreëerd dat werd geregeerd door de dochter van Alfonso, Teresa, die getrouwd was met Enrique de Borgoña. De grensgevechten met Castilla laaien op, en na de dood van Alfonso erft Fernando II het koninkrijk León, en Sancho III dat van Castilla.
Zijn opvolger, Alfonso IX, werd een van de beroemdste monarchen van León. Onder zijn mandaat roept men het Leonese Gerechtshof van 1188 bij elkaar, het Eerste Europese Gerechtshof, waaraan de Derde Staat deelneemt. Het Leonese Gerechtshof behandeld zaken als het recht op prive-eigendom, het recht om beroep te doen tegenover de koning, tevens worden talrijke individuele en collectieve rechten gegarandeerd. En koningen worden verplicht eerst het Gerechtshof te raadplegen alvorens een oorlog te beginnen. Deze Gerechtshoven werden gevolgd door die van Benavente (1202) waarin de principes en economische rechten van het koninkrijk León en zijn bewoners werden opgelost, en andere nieuwe gerechtshoven in León vierden er hun lustrum
Met Alfonso IX breide het koninkrijk zich uit tot over Extremadura, het bereikte zijn grootste territoriale uitbreiding. De 13e eeuw is een periode waarin de koninkrijken van het schiereiland een groot nationaal gevoel oproepen. De territoriale expansie van de Portugese en Castiliaanse koninkrijken, die dreigden de toegang van het koninkrijk León in het zuiden te sluiten en het voornemen van de koningen van Castilla om de beide rijke met elkaar te verbinden, veroorzaakte constante oorlogsconflicten tussen de koninkrijken León, Portugal en Castilla. Deze oorlogen zorgde ervoor dat men af en toe bondgenootschappen aanging met de taifa koninkrijken die als alternatief aan de kant van een van de christelijke koninkrijken vocht. Het directe gevolg hiervan was dat het koninkrijk León niet deelnam aan de strijd om Las Navas de Tolosa, en om deze reden werd de vorst van León door de Paus geëxcommuniceerd. Na zijn dood beveelt de koning om de onafhankelijkheid van León te behouden, waarbij hij zijn dochters erfgenamen verklaart en garant staat voor de ridderorden. In strijd met het testament van zijn vader slaagde Fernando III de Castilla er echter in om de jonge erfgenamen van het koninkrijk León ertoe te brengen hem hun troon te geven, dus werd het koninkrijk van León door Castilla geannexeerd om zo de kroon van Castilla te vormen in 1230. Alfonso IX stichtte ook een Studium Generale dat in de tijd van Alfonso X de Castilla uitgeroepen werd als (de huidige) Universiteit van Salamanca (één van de eerste ter wereld).
De ontwikkeling van de steden: los Burgos
De steden beginnen zich te ontwikkelen in de buurt van de vestingen, kloosters of in de oude Romeinse nederzettingen. Sommige van deze steden werden sterker door toedoen van de ‘Camino de Santiago‘, en begonnen bekend te worden als ‘burgos’, steden die het verschil maakte met de landelijke dorpen in overweging van economische activiteit en niet gebonden waren aan het boerenleven.
Op de route naar Santiago ontstaan vanaf de 11e eeuw verschillende burgos van Aragón tot Galicia. León profiteert ook van de weg naar deze heilige plaats. Maar ook andere steden ontwikkelen zich buiten de ‘camino francés’ (de Franse weg), onder andere aan de oevers van de Duero. Steden als Zamora en Valladolid, deze laatste maakt een grootse ontwikkeling door na de komst van graaf Pedro Ansúrez aan het eind van de 11e eeuw.
De Arabische reiziger en geograaf Al-Idrisi schrijft in de 12e eeuw over León: “Er is daar een zeer winstgevende handel. De inwoners zijn zuinig en voorzichtig”. En over Zamora schrijft hij, “Het is gelegen aan de noordoever van de Duero en is omringt met een sterke stenen muur, het grondgebied is vruchtbaar en de wijngaarden varen er wel bij, haar inwoners zijn rijk en wijden zich aan de handel”.
Ten zuiden van de rivier de Duero, in de toen bekende gebieden van Extremadura werden veel steden gesticht met een defensieve doelstelling, maar met de tijd begon er zich, voor deze steden in het noorden van de Duero ook een economisch en commerciëel belang te ontwikkelen.
Dan verschijnen er de ‘burgueses’, dat zijn de bewoners van de ‘burgos’ die toegevoegd worden aan daar reeds wonende geestelijke en edelen (niet te verwarren met de huidige betekenis van de term burger). De ‘burgueses’ waren voornamelijk bezig met handel en het fabriceren van producten en de groei werd beperkt door de economische en maatschappelijke aanpak van de adel (die zich voornamelijk richt op de streek) en daarom komen de ‘burgueses’, in de 12e eeuw, in opstand tegen de autoritaire heerlijkheden (señoriales). Door deze opstanden kregen de bewoners van de ‘burgos’ enkele eisen opgelegd.
In 11e en 12e eeuw maakte ook de joodse gemeenschap zich verdienstelijk, zij kwamen ongeveer gelijk met de onverdraagzame Almoraviden aan in al-Ándalus, dat in principe voornamelijk bewoond werd door ambachtslieden, handelaren en boeren.
De 12e eeuw: de link tussen het christendom en de islam
In de 12e eeuw maakt Europa een grote vooruitgang mee op intellectueel gebied, dankzij León en Castilla. Door de islam werden klassieke werken die eerder in Europa vergeten waren, hersteld en in contact gebracht met de wijsheid van de moslimwetenschappers.
De Camino de Santiago werkt, wat uitwisseling van kennis betreft, van beide zijde tussen de koninkrijken van Castilla en León en Europa.
In de 12e eeuw verschijnen er ook meerdere religieuze orden die vergelijkbaar zijn met die van Europa, zoals die van Calatrava, Alcántara en Santiago en vele cisterciënzer abdijen.
De 13e en 14e eeuw: Het Koninkrijk León binnen de Kroon van Castilla
De dood van Fernando I de León, die het rijk regeerde in naam van zijn vrouw Doña Sancha, zuster van Bermudo III, geeft het koninkrijk door aan zijn eerstgeborene Sancho II de Castilla. Na de dood van deze monarch werd het land verdeeld over zijn kinderen. Na een burgeroorlog tegen zijn broers García (koning van Calicia) en Alfonso, brengt hij beide koninkrijken dynastisch gezien voor het eerst bij elkaar. Een tweede verbintenis vond plaats in 1072 tijdens het bewind van deze Alfonso VI, dat duurde tot de dood van Alfonso VII in 1157. Tegen het jaar 1230 tijdens het bewind van Fernando III ‘el Santo’, koning van Castilla vanaf 1217, bevinden de koninkrijken León en Castilla zich onder dezelfde Leonese soeverein die onder diverse omstandigheden de eerste koning van Castilla werd.
In 1230 stierf Alfonso IX de León, die zijn koninkrijk verdeeld over zijn dochters, en na veel formaliteiten tekent Fernando III een overeenkomst (Concordia de Benavente) waarmee zijn zussen (Sancha en Dulce) de erfenisrechten op het koninkrijk León verwerpen. Het duurt twee jaar voordat hij het gebied onder controle heeft omdat de bevolking en de edelen zich in het begin behoorlijk verzetten. Zij sluiten bijvoorbeeld de poorten van León voor de nieuwe monarch. De koningen van de Kroon van Castilla (Juana I) hadden de titel van koning van Castilla en koning van León.
Hoewel de beide koninkrijken dezelfde soeverein delen, bleef het Cortes de León lange tijd als zodanig doorgaan; zelfs toen de twee koninkrijken afzonderlijk hun eigen wetten maakten, ook toen men overeen kwam om een gezamenlijke vergadering te beleggen. In 1349 vestigde Alfonso XI het Hof van dit koninkrijk in de stad Leon.
Sinds lang hebben de aparte koninkrijken en hun steden hun bijzondere rechten behouden (waaronder de Fuero de Leon (set van wettelijke voorrechten van León), de Fuero Viejo de Castilla en de verschillende fueros van steden in Castilla, Extremadura en Andalucía, verschillende gemeentes van León, en de fuero verleend aan Oteruelo, in 1417), terwijl er werd gewerkt aan een gemeenschappelijke territoriaal recht genaamd de ‘Seite Partidas’ (vanaf 1265) en het Ordenamiento de Alcalá (1348), waaronder Pisuerga nog steeds valt als de traditionele lijn tussen León en Castilla, en de Leyes de Toro (1505, wetten van Toro).
De onstabiele situatie, die ontstond na de dood van Sancho IV in 1295, en de opkomst van zijn zoon Fernando IV, die, toen hij de troon overnam pas 9 was, door verschillende edelen gebruikt zou worden om tegen de jonge monarch te rebelleren. Onder hen was de jonge Juan, Fernando’s oom, die beweerde dat hij recht had op de troon en zich liet uitroepen tot koning van León, Galicia en Sevilla. En hoewel hij in 1296 in León werd gekroond, begon de interne situatie zich te stabiliseren en gaf hij uiteindelijk toe dat hij geen recht had op de troon waarna hij, in 1300, trouw zwoer aan Fernando IV.
Gedurende de 14e eeuw werden er verschillende pogingen ondernomen om het koninkrijk León onafhankelijk te maken, en dat lukte, Juan de Gante kreeg het halverwege de 14e eeuw voor elkaar. Maar het was slechts van korte duur want hij werd weer verslagen door Juan I waarmee de twee koninkrijken weer herenigd werden.
De 15e tot de 18e eeuw: Het koninkrijk León in de Vroegmoderne Tijd
Het koninkrijk León wist zijn structuren tijdens de Vroegmoderne Tijd te behouden, het handhaafde zijn karakteristieken van territoriale organisatie, dit kwam tot uiting in de cartografie van de 16e, 17e en 18e eeuw en zijn eigen regelgevingen, zoals de Adelantamiento of de Merino Mayor del reino de León, de Defensor del reino del León, etc.
De 19e eeuw: de formele verdwijning van het koninkrijk
De laatste incidentele daad van het koninkrijk León vond plaats tussen 1 juni en 25 september in 1808, wanneer de Junta Patriótica van León tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog de soevereiniteit aanvaarde, tot het hoofdkwartier van de Juntra Suprema Central (de Hoge Centrale Raad) de grondwet in behandeling neemt.
In 1833 vindt de definitieve provinciale verdeling plaats (een verdeling die nog steeds geld). een verdeling die door Javier de Burgos werd gepromoot en één die definitief afrekent met de vorige territoriale verdeling. Met het oprichting van de provincies is een omschrijving van deze provincies als regio’s inbegrepen, zonder enig soort concurrerende bestuur of dergelijke. León is een van deze regionen.
De Keizerlijke titel
Deze titel werd vanaf de 10e eeuw geadopteerd door de Leonese monarchen, om daarmee blijk te geven aan het idee van de Spaanse eenheid, dat de politieke suprematie van León voor de andere koninkrijken impliceerde. De Leonese koningen streefde ernaar de Spaanse staat te herstellen, en zeiden dat zij directe erfgenamen waren van de laatste Visigotische monarch, Don Rodrigo. Al in de 9e eeuw aanvaard Asturias het idee van het Keizerrijk, vooral onder het bewind van Alfonso III, dat toen vernoemd werd als ‘Magnus Imperator’ of ‘Imperator Noster’.
Ordoño II (imperator legionense), Ramiro II (magnus basileus), Ramiro III, Alfonso V, Bermudo III en misschien ook Sancho III ‘el Mayor’ de Navarra namen na de erfenis van León en Castilla de titel van Keizer aan (hoewel deze titel alleen aan te treffen is op één unieke munt, die nu toegeschreven wordt aan de periode dat Alfonso VII aan het bewind stond van León).
Fernando I werd vernoemd als ‘Rex Imperator’, en Alfonso VI de León had de titel van ‘Imperator totius Hispaniae’ (Keizer van geheel Spanje). In 1135, werd Alfonso VII plechtig tot Keizer van León bekroond. Onder zijn vazalen bevonden zich de koningen van Aragón, Navarra en Portugal, de graaf van Barcelona en verschillende moslim monarchen, die bij de dood van de Keizer de theoretische politieke overheersing van de titel verwierpen.
Overheid: Parlement en gemeenteraden
Net als bij elk middeleeuws koninkrijk viel de opperste macht, door de gratie Gods, aan de koning. Maar de landelijke en stedelijke gemeenschappen beginnen hun eigen beslissingen te nemen over de problemen van het dagelijkse leven.
Zo ontstaan de ‘consejos‘, of concilium (gemeentebesturen) als een wijze van zelfbestuur van de volkskernen, waarin alle naburige dorpen vertegenwoordigers hebben zoals we kunnen zien in de Consejo de Berbeja, San Zadornil en Barrio (955).
| Nosotros todos, que somos del consejo de Berbeja, Barrio y San Zadornil, varones y mujeres, jóvenes y viejos, máximos y mínimos, villanos e infanzones […] | ||
| Wij allen, die de Raad van Berbeja, Barrio en San Zadornil zijn, mannen en vrouwen, jong en oud, maximum en minimum, schurken en edelen (met beperkte macht) […] |
Deze consejos abiertos (Open Raden) zullen zich ontwikkelen tot consejos cerrados (Gesloten Raden) waarin slechts een deel van de naburige dorpen zijn vertegenwoordigt. Zij zullen in de loop van tijd ook meer macht krijgen, zoals het zelf kiezen van magistraten en ambtenaren, zoals burgemeesters, stadsomroepers, schriftgeleerden, ….
Voordat de macht van deze Consejos groeide ontstond er behoefte aan communicatie tussen de koning en deze consejos, en zo ontstond het Cortes de León (Dit is de historische benaming van de samenkomst van de ‘Cortes privativas’ van het koninkrijk León, ongeacht de stad waar zij plaatsvonden, zoals de samenkomst van de latere Cortes de la Corona van Castilla die plaatsvond in de stad León) in het jaar 1188. In de middeleeuwse Leonese Cortes, waren de dorpelingen gereduceerd tot een kleine groep, waarin ook gewone arbeiders zaten en geen wetgevende macht hadden. Maar het was een eenheid die tussen de koning en het koninkrijk. Deze wijze van besturen was iets waarin het koninkrijk León, tijdens de middeleeuwen, een pionier was in Europa. De Cortes bestonden dus uit drie groepen van de bevolking (Geestelijke, edelen en vertegenwoordigers van de steden) die functioneerde als een dialoog tussen de koning en de curia (rechtspraak), enerzijds, en de vertegenwoordigers van de steden anderzijds.
Cultuur
Het koninkrijk van León heeft ook bijgedragen aan enkele van de teksten met kenmerken van een oudere protorromance taal van het Iberisch schiereiland: de Kesos Nodicia.
Verwant aan dit onderwerp:
Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2021-02-22
Bronvermelding en referenties:
De veelal buitenlandse teksten van wikipedia zijn beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen. Ik heb deze teksten vertaald, gemengd, en vaak aangevuld met eigen kennis, en ervaring, opgedaan in de periode dat ik in Spanje woon, en aan deze artikelen werk.
Er kunnen ook andere bronvermeldingen zijn opgenomen, dat kunnen zaken zijn die ik, tijdens het onderzoek naar de artikelen, gelezen heb en in deze teksten verwerkt heb.
{{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Reino de León|oldid=101959095|datum=20171003}}
Foto’s gelicenseerd onder Wikimedia Creative Commons: CC BY 2.0 , CC BY 2.5 , CC BY-SA 2.0 , CC BY-SA 2.5, CC BY-SA 3.0 , CC BY-SA 4.0, CC 0, CC 0 1.0, GNU-licentie voor vrije documentatie of Publiek Domein
Coralma*, is eigen werk dat u terug kunt vinden als een CC BY-SA 4.0 file in Wikipedia Commons.
– Het nieuwe koninkrijk León in 910. Auteur – William Robert Shepherd (1871-1934) ;Publiek domein
– Het wapen van het koninkrijk León. Auteur –
– De vlag van het koninkrijk León. Auteur – Heralder
– Het koninkrijk León in 1037. Auteur – – Península_ibérica_1037_en.svg
– De verschillende koninkrijken van het schiereiland tussen 843 en 1150.. Auteur – Hildebrand, Selander – Koninkrijken van het schiereiland in 1030. Auteur – J.B. Bury, Longmans Green and Co.
– Reconstructie van de standaard van de Kroon van León, in de tijd van Alfonso VII. Auteur –
– Cronología y genealogías del reino Astur-Leonés. Auteur – Basilio
– De kathedraal van León. Auteur – Coralma*
– Versie van het schild van de Koning van Castilla. Auteur – Heralder
– De wandelgangen van het klooster San Marcos. Auteur – Coralma*
– Ordoño III, volgens een middeleeuse afbeelding in de kathedraal van León. Auteur – Anoniem ;Publiek domein
– Pantheon van de Koningen, Koninklijke Basiliek van San Isidoro. Auteur – Jaume
spaanseverhalen.com 
