De Catalaanse graafschappen, hiermee duiden we de graafschappen in het noordoosten van het Iberisch schiereiland aan. Ze maakten deel uit van graafschappen die tezamen de Marca Hispánica vormde, gesticht door het Karolingische rijk (9e eeuw) om aan de zuidzijde van de Pyreneeën een verdedigingszone te hebben die aanvallen van de moslims opving. Deze Catalaanse graafschappen omvatten een gebied dat ongeveer samenviel met het zogenaamde Cataluña vieja (Oud Catalonië) het hedendaagse vorstendom Andorra en Roussillon. De meest oostelijke graafschappen werden uiteindelijk opgenomen in het graafschap Barcelona en maakten deel uit van de dynastieke unie met het koninkrijk Aragón, in de zogenaamde kroon van Aragón (1162). Dit terwijl het graafschap Urgel en Pallars Sobíra hun eigen dynastie behielden respectievelijk tot 1413 en 1491. De taifa’s (moslimkoninkrijken) Tortosa en Lérida waren veroverd door de Prins van Aragón, graaf van Barcelona, Ramón Berenguer IV (respectievelijk in 1148 en 1149), en ze werden niet gevormd als nieuwe graafschappen, in plaats daarvan nam Ramón Berenguer de titel Markies aan over deze gebieden. Hoewel de termen Catalania en catalanenses voor het eerst in geschreven vorm rond 1117 voorkomen in het in Pisa geschreven gedicht Liber maiolichinus de gestis pisanorum illustribus en er al verwijzingen waren naar de graaf van Barcelona als Prins in de inwijdingsakte van de romaanse kathedraal van Barcelona ( 1058) en in de Usatges de Barcelona (de Nalevingen van Barcelona) verschijnt de naam Vorstendom Cataluña (Principatus Cathaloniae) pas in 1350 in de documentatie.
Evolutie
Met het langzaam afbrokkelen van de moslimoverheersing in de 9e eeuw maakten de graafschappen zich geleidelijk los van de Franse voogdij en verkregen zij een steeds grotere autonomie. Een belangrijk keerpunt kwam met Wifredo el Velloso, die als heerser van vijf van de grootste graafschappen het grondgebied herstructureerde en het deed groeien door herbevolking van het land. Profiterend van de crisis van de Karolingische monarchie, werden de graven na Wifredo niet langer benoemd door de Franse koning, maar werden zij vervangen door een systeem van opvolging.
Met een bij uitstek feodale samenleving begon in de overgang van de 11e naar de 12e eeuw een belangrijke territoriale uitbreiding, ten tijde van graaf Ramon Berenguer III, de meest belangrijke graaf van het graafschap Barcelona, en in verschillende richtingen naar de omliggende graafschappen. Het resultaat van deze uitbreiding was de inlijving van het zogenaamde Nueva Cataluña, ten zuiden en ten westen van de rivier de Llobregat en tot aan de lijn van de Ebro, dat werd veroverd en opnieuw werd bevolkt.
Het huwelijk van graaf Ramon Berenguer IV, van het adellijk Huis van Barcelona, met Petronila, dochter en erfgename van de koning van Aragón en overdraagster van de rechten van haar Huis van Aragón, in 1137, maakte de vorming van de Kroon van Aragón mogelijk en de voortzetting van de feodale expansie, die begon in het zuiden en het islamitische westen, Tortosa werd in 1148 veroverd en Lerida in 1149. Het feit dat de Catalaanse graafschappen door huwelijken met Aragón werden verenigd, maakt duidelijk dat er geen sprake was van een verovering van militaire aard.
Vanaf de 11e eeuw werd er over het gehele land een nieuwe sociale orde gecreëerd die in de 12e en de 13e eeuw werd geconsolideerd.
Uiteindelijk zouden alle graafschappen in handen komen van andere personen dan de afstammelingen van de Karolingische edelen, aan wie zij in eerste instantie toebehoorden.
Het graafschap Barcelona, werd geïntegreerd in de titels van de koning van Aragón sinds de vorming van de Kroon van Aragón; en later die van de koning van Spanje (Monarca Católica (Katholiek Monarchie) naderhand ook wel Monarquia Hispánica genoemd) sinds het huwelijk van de Reyes Católicos (Katholieke Vorsten), dat later opging in die ene persoon Karel I en zijn nakomelingen, het Casa de Austria (Huis van Oostenrijk) van Madrid en, sinds de Successieoorlog (1700-1715), de Spaanse Bourbons. Als titel werd het gebruikt door de troonpretendent Juan de Borbón tijdens het Franquisme, om niet de naam koning te hoeven gebruiken, maar tegelijkertijd een van de traditionele soevereiniteitstitels van de Spaanse kroon te gebruiken. Hoewel de grondwet van 1978 het gebruik van deze titels aan zijn zoon Juan Carlos I toekende, mocht hij ze blijven gebruiken tot aan zijn dood, waarna hem zelfs een koningsnummer werd toegekend (Juan III). Eén graafschap bleef als titel los van de kroon bestaan, zij het zonder rechtsgevolgen: het graafschap Ampurias, in handen van het huis van Medinaceli. Hoewel zowel de titel als de jurisdictie aan de Kroon zijn overgegaan, wordt in het geval van het graafschap Roussillon de status van erkende afstammelingen of dynastieke erfgenamen van het graafschaphuis toegekend aan particulieren.
De oorsprong van de Catalaanse graafschappen
Onmiddelijk na de Karolingische veroveringen in de Pyreneese gebieden, waarmee deze in handen van de Franken kwamen, vinden we de vermelding van enkele administratieve politieke districten, Pallars, Urgel, Cerdanya, Barcelona, Gerona, Osona, Ampurias, Roussillon, die de naam van graafschap kregen, waarbinnen, als onderverdeling, weer andere kleine gebieden zijn, de pagi (pagus in enkelvoud), zoals bijvoorbeeld, die van Berga of Vallespir.
De oorsprong van deze provincies en pagi dateert uit de pre-Karolingische tijd, zoals blijkt uit het veelvuldige samenvallen van grenzen tussen die van hen en de territoria van oude Iberische stammen. Zo kwam bijvoorbeeld het graafschap Cerdaña overeen met het land van de Ceretanos, en dat van het graafschap Osona met dat van de Ausetani en de Pagus van Berga met dat van de Bergistanos. Dientengevolge hadden deze gebieden noodzakelijkerwijs een administratieve politieke entiteit moeten hebben in de tijd van het Romeinse Imperium en het daaropvolgende Visigotische koninkrijk, hoewel ze geen graafschap werden genoemd, noch werden ze geregeerd door graven in de tijd van de koningen van Toledo. In de Visigotische monarchie bestuurden de graven, die in een hiërarchie onder de hertogen (het hoogste gezag op provinciaal niveau) stonden, alleen de stedelijke gebieden, vaak afgebakend door muren, waarbij het landelijke gebied afhankelijk was van de stad. Om de gewonnen gebieden rond de Pyreneeën te organiseren, creëerden de Franken dus graafschappen als de eerste verdedigingslinie tegen de expansiedrang van de islam. Ze bevolkte het gebied met hun eigen volk en stelde landvoogden of graven aan die telkens, als de vorige stierf, werd vervagen door een ander, door de koning aangewezen persoon.
In de geschiedenis van de eerste twee eeuwen van het bestaan van deze nieuwe christelijke kern, werd de Frankische invloed getoond als een factor van de eerste omvang die lange tijd (in principe tot de slag bij Muret in 1213) de evolutie van de Catalaans gebied en zal altijd enkele van zijn kenmerken uitleggen. Vanaf het einde van de 8e eeuw tot de 10e in feite, en tot het midden van de 13e eeuw, zullen deze Catalaanse landen deel uitmaken van het Frankische koninkrijk (Karolingische rijk).
De Frankische invloed, zeker in de eerste twee eeuwen van zijn bestaan, op deze nieuwe christelijke kernen was enorm. De invloed op de evolutie van dit gedeelte van het Catalaanse gebied, gedurende deze lange periode, zal altijd een aantal van zijn kenmerken blijven dragen. Vanaf het einde van de 8ste tot de 10e eeuw, en in feite tot het midden van de 13e eeuw, maakten dit gedeelte van het Catalaanse gebied deel uit van het Frankische koninkrijk (Karolingische Rijk).
In dit hele gebied, tussen de Pyreneeën en de Llobregat, begonnen zich de Hispani te vestigen die door de onderdrukkingscampagne van Abderraman I, gericht tegen degenen die met Karel de Grote hadden samengewerkt in zijn mislukte onderneming over Saragossa, naar Frankische landen waren gevlucht, vooral naar Septimania.
Deze eerste menselijke inbreng van Mozaraben (christenen die onder het gezag van moslims leefden) leverde het gebied een particularistische groep op, die de Hispano-Gotische traditie verdedigde tegen de sterke Frankische invloed. Gedurende bijna de gehele eerste helft van de 9e eeuw kon een confrontatie tussen beide tendensen worden waargenomen die, paradoxaal genoeg leidde tot een onmiskenbare Frankische invloed op geestelijk, cultureel en institutioneel gebied, terwijl zeer geleidelijk een politieke individualisering en onafhankelijkheid werd opgelegd.
Wat later het Cataluña vieja zou worden genoemd, (het gebied tussen de Pyreneeën en de zee, en een lijn die de monding van de Llobregat verbindt met de massieven van Montsec, en waarvan de loop van die rivier en die van de Cardoner een grens vormen), blijkt rond het jaar 815 politiek verdeeld te zijn in vijf graafschappen: Barcelona, Girona, Ampurias, Roussillon en Urgel-Cerdanya.
Al deze gebieden, grensgebieden van het Karolingische Rijk, werden vanaf 817 door de grondwet van het Rijk in twee grote blokken verdeeld, het eerste bestaande uit de continentale graafschappen, die deel uitmaakten van de Marca Tolosana, en het tweede uit de maritieme graafschappen, opgenomen in de Marca Septimana. Het ging dus om een reorganisatie van Zuid-Frankrijk om de passen van de Pyreneeën onder controle te krijgen.
Met betrekking tot deze provincies blijkt hun militaire karakter uit de certificering van hun hoofden, edelen van bloed, waarvan die van Barcelona, die, beschermd door de stevige Romeinse muren van de stad, de moeilijkste positie bekleedde, de schok. grens tegen de islam, en was de ‘markies’ bij uitstek, begrepen door zo’n verdediger van een grens, het Spaanse of Spaanse merk, wiens naam in latere documenten voorkomt.
De verwijzing naar het militaire karakter van deze graafschappen blijkt uit de betiteling van zijn leiders, deze waren van adellijk bloed. Die van Barcelona bekleedde de moeilijkste positie, beschermd door de stevige Romeinse muren van de stad, dat de eerste grens met de Islam vertegenwoordigde. Hij was de markies bij uitstek, de verdediger van de grens van het Marca Hispánica, wiens naam in latere documenten voor zou komen.
Het graafschap Roussillon was misschien wel het invloedrijkste, en als laatste graafschap van de Marca dat de verdediging van de franken op zich nam. De leider van dit graafschap was een van de ridders die het dichtst bij de koning stond.
Lijst van Catalaanse graafschappen
De twaalf graafschappen waren:
..1. Het graafschap Barcelona.
..2. Het graafschap Berga (onafhankelijk tot 1117; geannexeerd door Barcelona).
..3. Het graafschap Besalú (onafhankelijk tot 1117; geannexeerd door Barcelona).
..4. Het graafschap Cerdaña (onafhankelijk tot 1117; geannexeerd door Barcelona).
..5. Het graafschap Conflent (onafhankelijk tot ongeveer 897; geannexeerd door Cerdaña).
..6. Het graafschap Ampurias (onafhankelijk tot1325; geannexeerd door Aragón).
..7. Het graafschap Gerona (vormde aan het eind van de 9e eeuw een unie met Barcelona).
..8. Het graafschap Manresa (was altijd ondergeschikt aan Barcelona).
..9. Het graafschap Osona (was altijd ondergeschikt aan Barcelona).
10. Het graafschap Pallars (werd in 1110 over twee graafschappen verdeeld: Pallars Jussá ( geannexeerd door Barcelona in 1193) en Pallars Sobirá (onafhankelijk tot 1484); in naam vazal van Barcelona of Aragón.
11. Het graafschap Rousillon (onafhankelijk tot 1172; geannexeerd door Aragón).
12. Het graafschap Urgel (in feite onafhankelijk tot de annexatie door Jaime de Urgell in 1413).
Verwant aan dit onderwerp:
Marca Hispánica
Graafschap Barcelona
Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2021-05-14
Bronvermelding en referenties
{{Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Condados catalanes|paginacode=132890627| datum=20210205}}
{{Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Usatges de Barcelona|paginacode=122362066| datum=20210205}}
{{Anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Liber maiolichinus de gestis Pisanorum illustribus|paginacode=862625151| datum=20210205}}
{{Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Vorstendom Catalonië|paginacode=57838690| datum=20210205}}
{{Anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=County of Roussillon|paginacode=985310858| datum=20210206}}
{{Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Herodotus|paginacode=53786760| datum=20210117}}
Foto’s gelicenseerd onder Wikimedia Creative Commons: CC BY 2.0 , CC BY 2.5 , CC BY-SA 2.0 , CC BY-SA 2.5, CC BY-SA 3.0 , CC BY-SA 4.0, CC 0, CC 0 1.0, GNU-licentie voor vrije documentatie of Publiek Domein
Coralma*, is eigen werk dat u terug kunt vinden als een CC BY-SA 4.0 file in Wikipedia Commons.
Usatici Barchinonae, oftewel de Nalevingen van Barcelona. Auteur – Onbekend ;Publiek domein
Graafschappen in de oostelijke Pyreneeën. De dunne zwarte lijn vormt de grens,,,,,. Auteur – GFDL
Het verdedigende gebied van de Marca Hispánica,,,,,,. Auteur – Sémhur (heb zelf de Nederlandse vertaling aangebracht).
spaanseverhalen.com 