Het Emiraat Cordoba (756 -929)

Er ging enkele maanden overheen voordat de troepen van Rodrigo, nadat het leger van Táriq het schiereiland was binnengevallen, tegenover elkaar stonden. In die tussentijd had Táriq ibn Ziyad zijn leger met nog eens vijfduizend man extra versterkt. Bijkomend probleem voor Rodrigo was dat hijzelf maar een klein leger had en dus afhankelijk was van de macht en de loyaliteit van zijn edelen.

De consequentie van dit alles was dat Rodrigo werd verslagen in de slag om Guadalete. Het gevecht vond plaats aan het einde van juli 711, voorafgegaan door een aantal dagen van verschillende schijnaanvallen. Er wordt gezegd dat Witiza zijn koning in de steek liet en vocht aan de zijde van Táriq. Rodrigo zelf vond waarschijnlijk de dood in het gevecht of stierf anders kort na deze strijd. Ook de edelen die de koning bleven steunen stierven tijdens deze gevechten of werden daarna vermoord.

Nadat Táriq een bruggenhoofd in het zuiden van het schiereiland had gevestigd, arriveerde Musa ben Nusayr, gouverneur van Ifriquiya, nog datzelfde jaar in het Koninkrijk Toledo. Hij kwam daar aan, in Cadiz dat al onder moslimcontrole stond, met een leger van ongeveer 18.000 mannen.

Beide legers trokken gescheiden van elkaar door het Iberisch schiereiland. Musa trok via Mérida, Cáceres en Talavera la Vieja naar Toledo en Táriq trok door het stroomgebied van de Guadalquivir naar Córdoba, dat zich snel overgaf,  en daarna naar Linares en Consuegra (Consabura).  Táriq ontmoet Musa weer bij Toledo waar hij hem help de stad te veroveren, dat overigens weinig moeite kostte, ook deze stad gaf zich snel gewonnen. Zo trokken beide legers, soms samen, maar meestal gescheiden al rovend en moordend, over de Romeinse wegen door het schiereiland en veroverde in een paar jaar tijd geheel Hispania.

Ook de zoon van Musa, Abd el-Aziz ibn Musa was met een leger naar Hispania overgestoken om daar zijn vader bij te staan in de strijd. Deze nam het commando van het leger van zijn vader over toen deze naar Damascus werd geroepen. Hij benoemde Sevilla tot eerste hoofdstad van Al-Ándalus dat vanaf die tijd een feit was. Zo ontstond er in 711 het afhankelijke wilaya van Al-Ándalus, ondergeschikt aan het politieke centrum van Maghreb (het meest westelijke deel van het moslimrijk) dat zich in Kairouan (in het huidige Tunesië) bevond. Het was zeg maar een provincie (wilaya) van het kalifaat van de Omajjaden in Damascus geworden en de bestuurder daarvan noemde men een wali.

In die tijd bestond de moslimbevolking van het schiereiland uit Arabieren die in de steden waren gevestigd, Berbers die op het platteland woonden en de Syriërs, die de eerste invasiemacht hadden gevormd. Deze etnische groepen bevochten elkaar om het meeste land en stortten het schiereiland in een endemische burgeroorlog.

In 750 wierpen de Abbasieden de Omajjaden uit het kalifaat van Damascus en beval het de gehele Omajjaden-familie uit te moorden. Zes jaar later komt Abderramán aan in het kalifaat van al-Ándalus.

De overgang naar onafhankelijkheid

---

In het midden van de 8ste eeuw werd de Omajjaden kalief, Marwan II en zijn familie, tijdens de Abasidische Revolutie onttroond en gedood. De jonge Abd al-Raman (een oosterse prins, (sultan)), ook wel Abderramán genoemd, wist samen met nog enkele familieleden te ontsnappen. Na vele omzwervingen, en het verlies van zijn broer Yahiya, kwam hij samen met een vrijgelaten Griekse slaaf via Palestina, Sinaï en Egypte in 755 aan in het huidige Marokko. Hij was van plan over te steken naar Iberisch Schiereiland, dat tijdens het bewind van zijn grootvader was veroverd, en hoopte beroep te kunnen doen op de loyaliteit van de bevolking tegenover de Omajjaden. Maar Abd al-Rahman was daar niet zeker van en daarom stuurde hij de vrijgelaten Griek vooruit met de bekendmaking dat Abd ar-Rahman zichzelf als rechtmatige erfgenaam van Omajjaden naar voren schoof.

Op het moment dat Abd al-Rahman zijn oversteek wilde maken, had de wali van al-Ándalus, Yusuf al-Fihri, de chaos op het Iberisch Schiereiland redelijk gestabiliseerd. Daarvoor had hij leden van zijn familie in de belangrijkste steden geïnstalleerd. Ook had hij deze steden uitgebreid en het wegennet vergroot, hij bezocht regelmatig de provincies en hield stand in de grensoorlog met het christelijke noorden. Daarmee suste hij ook de verhoudingen tussen Berbers en Arabieren. Maar de strijd om het kalifaat in het oosten van het islamitische rijk bereikte echter ook Spanje. De ontevreden Zuid-Arabieren, tegenstanders van Yusufs regering, riepen de Omajjaden prins Abd al-Rahman I ibn Muawiya op om de macht in Spanje over te nemen. Op uitnodiging van zijn aanhangers bereikt Abderraman in september 755 de kust van Almuñecar. In Archidona roept hij zichzelf uit tot emir.

De slag om Al-Musara

Yusuf kon het niet langer onder ogen zien, hij was op dat moment in Zaragoza, dat door de plaatselijke rebellen werd belegerd. Yusuf keerde onmiddellijk terug naar het zuiden, maar zijn troepen hadden in het noorden zware verliezen geleden. Het kleinere leger van Abderramán, bestaande uit Syriërs, Jemenieten en Berbers, en dat van Yusuf troffen elkaar in Al-Musara (Almozara), aan de rand van Córdoba. Op 13 maart 756 werd er nog wel onderhandeld over vrede, maar na zijn mannen voor de keuze te hebben gesteld om de vrede te aanvaarden of te vechten, stak hij in de schemering de rivier over en besliste de slag in zijn voordeel (zie de slag om Al-Musara).

Na de overwinning riep Abderraman I zichzelf uit tot emir van al-Ándalus waarmee het Emiraat Córdoba een feit was. In 773, werd hij onafhankelijk van de nieuwe Abbasidische hoofdstad, Bagdad. Dit was een politieke, administratieve onafhankelijkheid want Abderraman bleef echter wel de religieuze autoriteit van Bagdad erkennen. Uiteindelijk verenigde Abderraman het islamitische Iberia pas in 781, nadat hij Saragossa (779) en Pamplona had veroverd en de Baskische heren van de Pyreneeën had onderworpen.

Emirs

Abderramán I was wel de de stichter van het emiraat Córdoba maar de echte organisator van het onafhankelijke emiraat was echter Abderraman II, die de macht in handen van de viziers gaf en een zeer snelle islamisering van het schiereiland bewerkstelligde, waarbij het aantal christenen op islamitisch grondgebied (de zogenaamde Mozarabs of dhimmis) aanzienlijk werd verminderd. Niettemin bleven zij ten minste tot de 11e eeuw de meerderheid van al-Ándalus vertegenwoordigen.

De geschillen tussen Arabieren en Berbers hielden niet op na de proclamatie van het Emiraat, die de reorganisatie van de christelijke koninkrijken in het noorden mogelijk maakte en aanleiding gaf tot de Herovering, aangemoedigd door het pro-Arabische beleid van de Omajjad dynastie, die talrijke opstanden uitlokte onder leiding van de Muladis, die zelfs het voortbestaan van het Emiraat in gevaar brachten. De emirs hebben nooit het volledige Iberisch Schiereiland in handen gehad, omdat in het uiterste noorden christelijke marken en het koninkrijk Asturias bleven bestaan. De werkelijke macht van de emir van Córdoba wisselde bovendien sterk en hing af van de competentie van individuele heersers. De zwakke emir Abd Allah ibn Mohámmad (Ibn Mohámman = zoon van Mohammed) beheerste rond 900 enkel het gebied rond de stad Córdoba zelf.

Toen deze emir door zijn kleinzoon Abderramán III in 912 werd opgevolgd, stond het emiraat er slecht voor. Abd al-Rahman III (is dezelfde als Abderramán III) wist het centraal gezag echter te herstellen, zowel op het Iberisch Schiereiland als in het noorden van Afrika. Om zijn gezag op te leggen en een einde te maken aan de opstanden en conflicten die het Iberisch schiereiland teisterden, riep hij zichzelf in 929 uit tot kalief en vestigde hij het Kalifaat van Córdoba.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Moslimverovering van het Iberisch schiereiland
                  • Al-Ándalus