Slag bij Govandonga

Het Heiligdom van de grot van Covadonga van waaruit de slag begon

Het begin van de Reconquista
De slag bij Covadonga vond plaats in 718 of in 722, in Covadonga (Spanje), in de buurt van Cangas de Onis. Het was een strijd tussen de troepen van Don Pelayo en het leger van al-Andalus. Sommige auteurs beschrijven deze militaire actie als het begin van de Reconquista, maar deze opvatting wordt alom in twijfel getrokken aangezien, dit op zichzelf staand verhaal over Covadonga, volgens andere historici een voortzetting zou zijn van de opstanden die de Asturiërs in de voorgaande eeuwen tegen de Visigotische monarchie pleegden. En voor anderen, zoals José Luis Corral, hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis aan de Universiteit van Zaragoza, heeft de Slag bij Covadonga nooit bestaan en schrijft hij de uitvinding ervan toe aan de hofkroniekschrijvers van koning Alfonso III, die veel problemen had met de continuïteit van zijn koninkrijk rond het jaar 900, ongeveer 150 jaar na de vermeende slag, waarvan geen islamitische of christelijke documenten uit de achtste eeuw bestaan. Ga naar: Context en ontwikkeling Islamitische kijk op de strijd Christelijke visie op de strijd Onenigheid over de datum
	Gegevens
	Datum	28 mei 722
	Plaats	Covadonga, Cangas de Onis, Asturias, Spanje
	Resultaat	Het prille begin van het koninkrijk Asturias
	Strijdende partijen
	Troepen van Don Pelayo	Troepen van Munuza, gouverneur van de regio.
	Bevelhebbers
	Don Pelayo	Al Qama † Munuza †
	Mankrachten in de strijd
	300	Onbekend
	Lage schatting
	290	1104

Het standbeeld van de ‘wilde ezel’ Don Pelayo, in Covadonga.

Zo zou, volgens Luis Agustín García Moreno, de “schermutseling van Covadonga” “het teken zijn van de plaatselijke triomf van de opstand en de versterking van het charismatische leiderschap van Pelayo, alsook van de alliantie tussen de Visigotische vluchtelingen en de inheemse aristocratie”. Een soortgelijk standpunt wordt ingenomen door Julio Valdeón. Meer recent heeft Eduardo Manzano Moreno zelfs betwijfeld of Pelayo wel een Visigotische edelman was.

De Arabische kronieken maken de gebeurtenis minder belangrijk. Een late islamitische kroniekschrijver, al-Maqqari, beschrijft hoe Alqama (islamitische generaal) besloot zijn leger terug te trekken uit de bergen van Asturias omdat er alleen maar “een dertigtal wilde ezels” (de troepen van Pelayo) zaten, en dus vroeg hij zich af “wat voor letsel kunnen zij ons toebrengen?”. Terwijl de christenen het juist uitvergroten, hier zien we dat enkele geestelijken (dat waren de mensen die boeken maakten en ze vertaalde) die betrokken waren bij het hof, erover nadachten om, jaren later, dat dit het beginpunt was ‘de redding van Hispania!‘.

Context en ontwikkeling

Het noorden van het schiereiland werd, door de islamieten, geregeerd vanuit Gijón door een Berber genaamd Munuza, wiens gezag werd aangevochten door de Asturische leiders die, bijeengeroepen in Cangas de Onis in 718 onder leiding van Pelayo, besloten om te rebelleren door te weigeren belasting te betalen, de zogenaamde jaray en de yizia. Na enkele strafacties door lokale Arabische troepen vroeg Munuza om een versterking uit Córdoba. En hoewel het belang werd onderschat in wat er in het uiterste noorden van het schiereiland gebeurde, werd de wali Ambasa onder bevel van Al Qama gestuurd, een Saraceens expeditieleger dat zeer zeker geen 180.000 man telde, zoals de christelijke kronieken ons willen doen geloven.

Wat betreft de krachten van Pelayo, kwantificeert de recente geschiedschrijving hen tot iets meer dan 300 strijders. Pelayo wachtte, samen met zijn medestrijder, op het moslimleger, op een strategische plaats, zoals de smalle doorgang van de Cangas-vallei van de Picos de Europa, wiens achterkant wordt afgesloten door de berg Auseva, waar een geordende aanvaller, als dit moslimleger, geen ruimte heeft om te manoeuvreren en dus zijn efficiëntie verliest die het aantal en de organisatie hem zou kunnen verlenen. De confrontatie vond plaats bij de grot van Covadonga, in 722 (718 voor een aantal andere historici), en eindigde in een complete nederlaag van de Saracenen. De exacte aantallen van Pelayo’s leger (hoewel de kronieken spreken van 300 mannen) of die van Al Qama zijn onbekend, hoewel recente archeologische ontdekkingen suggereren dat de christelijke troepen in de regio met enkele duizenden waren en dat de moslimtroepen van Al Qama van zo’n entiteit waren dat de confrontatie niet kon worden afgedaan als een schermutseling. De vraag is dat de Saraceense troepen zover gedecimeerd waren, dat Munuza zich gedwongen voelde om uit Gijón te ontsnappen. Al Qama vond de dood in deze strijd, terwijl zijn troepen grote verliezen leden tijdens hun wanordelijke vlucht. Er is ook een verhaal over een geprovoceerde aardverschuiving, een heuvel die boven op de moslims terecht kwam, dit gebeurde in de beurt van Cosgaya in Cantabria.

De slag om Covadonga was de eerste overwinning van een rebellencontingent tegen moslimtroepen. Het had een brede verspreiding in de latere geschiedschrijving. Het was het startsignaal voor de oprichting van een georganiseerde opstand die zou leiden tot de basis, een pril begin, van het onafhankelijke koninkrijk van Asturias en andere christelijke koninkrijken.

Een oud Asturisch spreekwoord zegt: “Asturias es España y lo demás tierra conquistada”. (Asturias is Spanje, en de rest is veroverd land).

De islamitische kijk op de strijd

Volgens de compilatie van de kroniekschrijver Al Maqqari (Tremecén, 1578-Cairo, 1632):

Dice Isa Ibn Ahmand al-Raqi que en tiempos de Anbasa Ibn Suhaim al-Qalbi, se levantó en tierras de Galicia un asno salvaje llamado Belay [Pelayo]. Desde entonces empezaron los cristianos en al-Ándalus a defender contra los musulmanes las tierras que aún quedaban en su poder, lo que no habían esperado lograr. Los islámicos, luchando contra los politeístas y forzándoles a emigrar, se habían apoderado de su país hasta que llegara Ariyula, de la tierra de los francos, y habían conquistado Pamplona en Galicia y no había quedado sino la roca donde se refugia el rey llamado Pelayo con trescientos hombres. Los soldados no cesaron de atacarle hasta que sus soldados murieron de hambre y no quedaron en su compañía sino treinta hombres y diez mujeres. Y no tenían que comer sino la miel que tomaban de la dejada por las abejas en las hendiduras de la roca. La situación de los musulmanes llegó a ser penosa, y al cabo los despreciaron diciendo «Treinta asnos salvajes, ¿qué daño pueden hacernos?». En el año 133 murió Pelayo y reinó su hijo Fábila. El reino de Belay duró diecinueve años, y el de su hijo, dos.

Crónica de Al-Maqqari

Isa Ibn Ahmand al-Raqi zegt, dat in de tijd van Anbasa IbnSuhaim al-Qalbi er een wilde ezel, genaamd Belay (Pelayo) opgroeide in Galicia. Sindsdien begonnen de christenen in al-Ándalus, de landen die nog in hun macht waren te verdedigen tegen de moslims, iets waarvan ze niet verwacht hadden dit ooit te bereiken. De islamieten vochten tegen de polytheïsten en dwongen hen te emigreren, ze hadden hun land veroverd tot aan Ariyula, het land van de Franken, en hadden Pamplona in Galicia veroverd, en er was verder niets dan de rots waar de koning, genaamd Pelayo, zijn toevlucht had gezocht met driehonderd mannen. De soldaten staakten hun aanvallen niet tot zijn soldaten stierven van de honger, er bleven slechts dertig mannen en tien vrouwen in zijn gezelschap over. En ze hoefden niet te eten, behalve de honing die zij namen van de bijen die in de spleten van de rots leefden. De situatie van de moslims werd pijnlijk en daarna verachtten ze hen: “Dertig wilde ezels, wat kunnen ze ons kwaad berokkenen?” In het jaar 133 stierf Pelayo en zijn zoon Fabila regeerde. Het koninkrijk van Belay duurde negentien jaar, en dat van zijn zoon, twee.

Kroniek van Al-Maqqari

De christelijke kijk op de strijd

Volgens de kronieken van Alfonso III. Crónica de Albelda gedateerd in het jaar 881:

De Heilige grot zoals hij er heden ten dagen uitziet.

Al Qama entró en Asturias con 187 000 hombres. Pelayo estaba con sus compañeros en el monte Auseva y que el ejército de Alkama llegó hasta él y alzó innumerables tiendas frente a la entrada de una cueva. El obispo Oppas subió a un montículo situado frente a la cueva y habló así a Pelayo: «Pelayo, Pelayo, ¿dónde estás?». El interpelado se asomó a una ventana y respondió: «Aquí estoy». El obispo dijo entonces: «Juzgo, hermano e hijo, que no se te oculta cómo hace poco se hallaba toda España unida bajo el gobierno de los godos y brillaba más que los otros países por su doctrina y ciencia, y que, sin embargo, reunido todo el ejército de los godos, no pudo sostener el ímpetu de los ismaelitas, ¿podrás tú defenderte en la cima de este monte? Me parece difícil. Escucha mi consejo: vuelve a tu acuerdo, gozarás de muchos bienes y disfrutarás de la amistad de los caldeos». Pelayo respondió entonces: «¿No leíste en las Sagradas Escrituras que la iglesia del Señor llegará a ser como el grano de la mostaza y de nuevo crecerá por la misericordia de Dios?». El obispo contestó: «Verdaderamente, así está escrito». […] Tenemos por abogado cerca del Padre a Nuestro Señor Jesucristo, que puede librarnos de estos paganos […]. Alqama mandó entonces comenzar el combate, y los soldados tomaron las armas. Se levantaron los fundíbulos, se prepararon las hondas, brillaron las espadas, se encresparon las lanzas e incesantemente se lanzaron saetas. Pero al punto se mostraron las magnificencias del Señor: las piedras que salían de los fundíbulos y llegaban a la casa de la Virgen Santa María, que estaba dentro de la cueva, se volvían contra los que las disparaban y mataban a los caldeos. Y como a Dios no le hacen falta lanzas, sino que da la palma de la victoria a quien quiere, los caldeos emprendieron la fuga…

Crónica de Abelda

Al Qama kwam Asturias binnen met 187.000 man, Pelayo zat met zijn mannen op de berg Auseva, het leger van Al Qama kwam naar hem toe en zette ontelbare tenten op voor de ingang van de grot. Bisschop Oppas klom op een heuvel voor de grot en sprak tot Pelayo:”Pelayo. Pelayo, waar ben je”. De gevraagde keek om een hoekje en antwoordde:”Hier ben ik”. De bisschop zei toen:”Ik neem aan, broeder en zoon, dat jij je niet verschuilt …. het is niet aan jou, om net als een aantal toen in heel Spanje deden, verenigd onder de regering van de Goten, en meer schitterde dan andere landen door zijn doctrine en wetenschap, en dat, niettemin, heel het leger van de Goten bijeenbracht, en geen stand wist te houden tegenover de macht van de Ismaëlieten. Ben jij in staat om jezelf op de top van de berg te verdedigen? Het lijkt mij moeilijk. Luister naar mijn advies: Keer terug naar uw overeenkomst, geniet van de vele voordelen en geniet van de vriendschap van de Chaldeeën“. Pelayo antwoordde toen: “Heb je niet in de Heilige Schrift gelezen dat de kerk van de Heer zal worden als het mosterdzaad en weer zal groeien door de genade van God?” Waarop de bisschop antwoordde: “Waarachtig, zo staat het geschreven”. [….] We hebben een advocaat nodig bij de Vader van onze Heer Jesus Christus, die ons kan bevrijden van deze heidenen [….] Toen gaf Al Qama het bevel het gevecht te beginnen, en de soldaten namen hun wapens op. ze stelde hun trebuchets op, de slingers werden gereedgemaakt, de zwaarden flitsten, ze maakte verwoede bewegingen met hun speren en er werd onophoudelijk met projectielen geslingerd. Maar op dat moment werd de grootsheid van de Heer getoond: de stenen die de trebuchets verlieten en aankwamen bij het huis van de Heilige Maagd Maria, dat zich binnen de grot bevind, keerde om terug naar waar ze vandaan kwamen en doodde daar de Chaldeeën. En omdat God geen speren nodig heeft, maar de palmtak van de overwinning geeft aan wie hij maar wil, vluchtten de Chaldeeën …..

Kronieken van Abelda

Onenigheid over de datum

Tegenwoordig is men het niet precies eens over het jaar waarin de slag om Covadonga plaatsvond. Claudio Sánchez-Álbornoz plaatste het tijdens de regering van Ambasa, in 722 n. Chr. Maar de huidige geleerden, zoals Julia Montenegro en Arcadio del Castillo betogen dat dat plaatsvond tijdens de regering van Al-Hurr, in 718.

Verwant aan dit onderwerp:

Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2021-07-08

Bronvermelding en referenties:
De veelal buitenlandse teksten van wikipedia zijn beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen. Ik heb deze teksten vertaald, gemengd, en vaak aangevuld met eigen kennis en ervaring, opgedaan in de periode dat ik in Spanje woon en aan deze artikelen werk.
Er kunnen ook andere bronvermeldingen zijn opgenomen, dat kunnen zaken zijn die ik, tijdens het onderzoek naar de artikelen, gelezen heb en in deze teksten verwerkt heb.

{{Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Batalla de Covadonga|paginacode=116327444| datum=20190714}}
{{Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Slag bij Covadonga|paginacode=57392422| datum=20210708}}

De foto’s/afbeeldingen zijn gelicenseerd onder Wikimedia Creative Commons: CC BY 1.0 , CC BY 2.0 , CC BY 2.5 , CC BY-SA 2.0 , CC BY-SA 2.5, CC BY-SA 3.0 , CC BY-SA 4.0 , GNU-licentie voor vrije documentatie of Publiek Domein
Coralma*, is eigen werk dat u terug kunt vinden als een CC BY-SA 4.0 file in Wikipedia Commons, waarmee ik aangegeven heb dat u vrij bent het werk te kopiëren, te verspreiden, te verzenden en om het werk aan te passen.