Fleur de lis
De fleur de lis (ook fleur-de-lys of ‘Franse lelie’) is een stilistische representatie van de leliebloem die wijd verspreidt in de heraldiek wordt gebruikt, waar ze, sinds de Middeleeuwen, vooral geassocieerd wordt met het Franse koningshuis. Het is een van de vier meest populaire stukken (in het Spaans muebles genoemd) in de heraldiek, samen met het kruis, de adelaar en de leeuw.
Het wordt meestal in het geel weergegeven op een blauwe achtergrond. Van oudsher wordt er een veld met fleur-de-lis afgebeeld, gerangschikt op een ordelijke manier.
De lelie is in de leer der emblemata een symbool van de maagd Maria, van zuiverheid en maagdelijkheid. De lelie wordt in tal van familiewapens en wapens van steden, provincies en genootschappen gebruikt. De lelie is het heraldische symbool van Florence.
Naamsverwarring
De naam betekent letterlijk ‘leliebloem‘, hoewel het symbool in feite een gestileerde iris is, die in het Nederlands echter ook wel een lis genoemd wordt. Lys of lis betekent in het Frans echter wel degelijk lelie. Hoewel deze verwarring plus de uiterlijke en taalkundige gelijkenissen tussen de iris en de lelie anders doen verwachten, zijn de twee bloemen niet deel van dezelfde plantkundige familie.
Geschiedenis
Een van de eerste toepassingen van een symbool dat lijkt op de fleur-de-lis kwam uit de Minoïsche beschaving; een fresco in het Paleis van Knossos dat bekend staat als de Prins der Lelies.
Het was een embleem dat al aanwezig was in de late oudheid en het Byzantijnse Rijk. Zowel Plinius als Dioscorides, gevolgd door de Kerkvaders, beschouwden de lelie als een symbool van koninklijkheid. Daarom wordt het gevonden in vroegchristelijke kunst, in scepters, diademen en tronen als decoratief element. Onder de Germaanse koninkrijken gebruikten de Visigoten en de Longobarden het in hun kerken, bijvoorbeeld in San Salvador de Toledo en Pavia. Het is mogelijk dat deze laatste het gebruik ervan in Florence, de gemeente die er het embleem van heeft gemaakt, heeft overgenomen.
Het was ook een symbool dat werd gebruikt door het Heilige Roomse Rijk, evenals hun Ottomaanse opvolgers en Capetten.
Een gouden lelie op een blauw veld wordt ‘Franse lelie’ genoemd. Over het verband met het koninkrijk der Franken hebben zich tal van legendes ontwikkeld. Zo wordt in de sage over de kroning van Clovis I verteld dat tijdens zijn kroning, in de kathedraal van Reims, niet alleen de Maagd Maria zou zijn verschenen, die Clovis een lelie had gegeven, maar er zou ook een vaatje olie uit de hemel zijn gevallen, waarmee Clovis uiteindelijk werd gezalfd, en zodoende zijn goddelijke gezag aan te tonen. De lelie werd dan ook gebruikt door koningen om aan te tonen dat ze hun macht van God zelf gekregen hadden. Het wapen van de Franse koningen bestond tot 1376 uit een veld van azuur bezaaid met lelies van goud, zo komt het dat de gouden lelie op een blauw veld de ‘Franse lelie’ wordt genoemd. In de 14e eeuw werd het onderdeel van het wapen van het Huis van Valois, ditmaal als drie gouden fleurs-de-lis op een blauwe achtergrond en in de 16e eeuw werd het onderdeel van het wapen van de Bourbon-dynastie, als een veld van gouden fleurs-de-lys op een witte achtergrond.
Op grond van hun aanspraken op de Franse troon hebben de koningen van Engeland en Groot-Brittannië vanaf de 14e eeuw tot 1801 de Franse wapens met de lelies in hun eigen wapens opgenomen.Het wapen van het Huis van Lancaster bevat drie fleur-de-lis en drie geluipaarden leeuwen. Catalina de Lancaster (kleindochter van Pedro I de Castilla en grootmoeder van Isabel ‘la Católica’) was de patrones van het klooster van Santa Maria la Real de Nieva in de provincie Segovia, vandaar dat haar wapen met de drie fleurs-de-lis daar te zien is. Het maakt ook deel uit van het embleem van adellijke families zoals die van het Huis van Candia die het in het rood droegen en die van het Huis van Farnese in het blauw met zes bloemen op hun wapen.
In de 12e eeuw was koning Lodewijk VI of koning Lodewijk VII (de bronnen zijn het daar niet mee eens) de eerste Franse vorst die de fleur-de-lis op zijn wapen gebruikte. De Engelse koningen gebruikten later het symbool op hun wapens om hun aanspraken op de troon van Frankrijk te benadrukken. In de 14e eeuw werd fleur-de-lis vaak opgenomen in familie-insignes die op de mantel van de ridder waren genaaid, die de eigenaar over de maliënkolder droeg, de zogenaamde tabbaard.
Gouden lelies op een witte achtergrond bleven op de Franse vlag tot de Franse Revolutie, toen de vlag werd vervangen door de Tricolore. De lelievlag werd echter opnieuw ingevoerd na de terugkeer naar het Ancien Régime in 1814, maar werd weer afgeschaft na de revolutie tegen Karel X van Frankrijk in 1830.
De lelies van de Valois en Bourbons vonden hun weg op de wapens van tal van landen die door hen werden geregeerd. De Bourgondische hertogen voerden als zijtak van het Frans koninklijk huis de lelies in hun wapen. Oud Bourgondië had een veld bezaaid met lelies, nieuw Bourgondië, Anjou en de Bourbons voerden drie lelies waarbij de drie lelies van de zijtakken steeds binnen een schildzoom zijn geplaatst.
Tot aan 1832 werden veroordeelde misdadigers in Frankrijk soms gebrandmerkt met een heet ijzer in de vorm van de fleur de lis, vooral in het geval van diefstal en prostitutie.
Hedendaags gebruik
De fleur de lis wordt nog altijd afgebeeld op wapens en vlaggen van een groot aantal Franstalige gebieden. Zo toont de vlag van Quebec, een provincie van Canada, vier van dergelijke symbolen. Ook de Franse regio’s Bourgondië, Île-de-France, Pays de la Loire en vele departementen tonen een of meerdere fleurs de lis in hun vlaggen.
Een fleur de lis is te vinden op de vlag van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Een aantal Nederlandse gemeenten ontlenen hun fleur de lis aan het familiewapen van Cornelis Lely, de auteur van het plan tot inpoldering van de Zuiderzee.
De fleur de lis is terug te vinden op de wapens van Canada, Servië en Spanje. Ze is ook een symbool van Bosnië en Herzegovina. Koning Tvrtko I was waarschijnlijk de eerste die het gebruikte. Tussen 1992 en 1995 toonde de vlag van Bosnië en Herzegovina ook fleurs de lis (Bosnisch: ljiljan).
De fleur de lis is ook bekend bij scouting. Ze komt veelal terug op vlaggen van landelijke en regionale scoutingverenigingen. Ook op het internationale symbool van scouting komt het teken terug.
| Wapens met fleurs de lis | |||
|
|
|
|
|
| Andere voorbeelden van de fleur de lis | ||
|
|
|
|
Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2020-08-10
{{Bronvermelding Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Talento (moneda)| oldid=122563803| datum=20200627}}
{{Bronvermelding Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Jasper Tudor| oldid=123850466| datum=20200627}}
{{Bronvermelding Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Fleur de lis|oldid=56103582| datum=20200627}}
{{Bronvermelding Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Hendrik I van Frankrijk|oldid=56358535| datum=20200627}}
spaanseverhalen.com 