Geloof, Mythologie

Abbatiaal

m.b.t. abt of abdij.

Adoptionisme

Het adoptianisme is de overtuiging dat God Jezus pas als Zijn zoon adopteerde op het moment van de doop van Jezus: de Geest van God nam bij de doop bezit van Jezus en tot zijn dood bleef hij in het bezit van die Geest. Die Geest werd de Christus genoemd. De Christus-Geest verliet hem aan het kruis.

Een aantal auteurs op het vakgebied is van opvatting, dat deze “Geest- christologie” aanwezig was in de vroegste christelijke gemeenschap in Jeruzalem, onmiddellijk na de dood van Jezus. De overtuiging wordt binnen het vroegchristelijk jodendom onder meer verwoord in het evangelie van de Ebionieten:

Voor meer zie: Wikipedie

Aflaat

Een aflaat (indulgentia in het Latijn) is de kwijtschelding voor God van tijdelijke straffen (penitentie) voor zonden die, wat de schuld betreft, reeds vergeven werden. Volgens de Katholieke leer moet elke zondaar namelijk een straf ondergaan voor zijn zonden, om de ziel te zuiveren en de morele orde en de eer van God te herstellen. Door het geloof in de verbondenheid van de gelovigen in Jezus, wordt het door de kerk ook mogelijk geacht dat een ander deze straf voldoet. De aflaat houdt in dat de kerk in naam van de goede daden van Jezus en de heiligen deze straf laat opheffen.

Angelus Domini

Het angelus (voluit Angelus Domini; Nederlands de Engel des Heren) is een katholiek gebed dat van oudsher driemaal daags gebeden wordt: om zes uur ’s morgens, twaalf uur ’s middags en zes uur ’s avonds. Waar voorheen de gelovigen hun werkzaamheden stopten om te bidden is dit gebruik grotendeels in onbruik geraakt.

Het gebed wordt aangekondigd door het luiden van een kleine klok, het angelusklokje. Hierbij worden drie slagen op de klok gegeven waarna een aanroep met Weesgegroet Maria wordt gebeden. Nog tweemaal volgen drie slagen op de klok met een nieuwe aanroep en Weesgegroet. Ten slotte wordt de klok gedurende twee minuten geluid en wordt een afsluitend gebed gebeden.

De benaming angelus is afgeleid van de Latijnse beginwoorden “Angelus Domini nuntiavit Mariae” (“De Engel des Heren heeft aan Maria geboodschapt”). In zijn huidige vorm bestaat het angelus sinds 1571, de tijd van paus Pius V. In de paastijd wordt het angelus vervangen door het regina coeli; dit werd in 1742 besloten door paus Benedictus XIV.

Sinds paus Johannes XXIII bestaat het gebruik dat de paus iedere zondag, om 12 uur ’s middags, voorgaat in het angelusgebed. Dat doet hij vanuit het raam van zijn appartement in het Apostolisch Paleis. ’s Zomers doet hij dat vanuit het raam van zijn studeerkamer in Castel Gandolfo. Na het angelus spreekt de paus een kort stichtelijk woord en begroet de pelgrims.

Arianisme

Het arianisme is een stroming binnen het christendom, ontstaan in het begin van de 4e eeuw, die werd genoemd naar haar stichter Arius (256-336), presbyter van Alexandrië. Het tegenwoordige unitarisme, ontstaan onder invloed van de Verlichting in de 17e en 18e eeuw, is een moderne variant van het oude arianisme.

Zie verder: Wikipedia Arianisme

Astarte

Astarte (van het Grieks Αστάρτη (Astártē)) was een Fenicische godin van de vruchtbaarheid, seksualiteit en oorlog. Ze had een algemene bekendheid in de noordwestelijke Semitische streken en via hun scheepvaart hadden de Feniciërs de cultus wijd over het Middellandse zeegebied verbreid. Er bestonden tempels van Ashtoreth tot in Carthago en Eryx (Sicilië) en op diverse plaatsen in Cyprus. De ‘heilige vrouwen’ die de tempels beheerden werden qadishtu genoemd. Deze werden met de zogenaamde tempelprostitutie geassocieerd.

Het was de hoofdgodin van de Feniciërs, voor wie zij het regeneratievermogen van de natuur vertegenwoordigde, een maangodin, ook aangenomen als ‘dochter van Ra’ door de Egyptenaren.

Haar symbolische attributen waren de leeuw(in), het paard, de sfinx, de duif en de ster in een cirkel ter aanduiding van de planeet Venus. Op afbeeldingen komt ze vaak naakt voor.

Zie verder: Wikipedia Astarte

Atlas

Atlas (Oudgrieks: Ἄτλας – « de drager », van τλάω / tláô, « dragen, ondersteunen ») is een figuur uit de Griekse mythologie. Atlas draagt volgens de legende het hemelgewelf op zijn schouders en wordt in verband gebracht met het Atlasgebergte. Atlas is de vader van Maia en daarmee de grootvader van Hermes.

Zie verder: Wikipedia Atlas

Brevieren

Boeken die alle psalmen, gezangen, gebeden, lessen en andere religieuze teksten bevatten die een geestelijke nodig heeft om zijn dagelijkse brevier te kunnen bidden.

Catechiseren

Godsdienstonderwijs geven.

Cenobiet

Cenobieten of kloosterlingen zijn monniken en monialen die in een georganiseerde gemeenschap leven. Dit in tegenstelling tot kluizenaars of heremieten, die veeleer in afzondering leven.

Centauren

Fabelwezens Centauren, in de Klassieke mythologie paarden met een bovenlichaam en het hoofd van een man. In de Griekse mythe bevolken zij het paardenrijke Thessalie in Noord-Griekenland.

Chtonische goden

Chtonische goden zijn godheden en hogere wezens met betrekking tot de aarde en in het bijzonder de onderwereld. De term wordt vooral gebruikt om onderscheid te maken tussen de goden in de Oud-Griekse godsdienst.

Clement I

Derde opvolger van Petrus als bisschop van Rome. Te herkennen aan aan het anker, boekrol, palmtak of een uit de zee rijzend tempeltje, ook wel met een broon en een lama.

Collegiale kerk

Kerk die door een kapittel van kanunniken wordt bediend en geen bisschopszetel heeft. b.v. een kloosterkerk.

Congregatie

1. Groep mensen die bepaalde geloften hebben afgelegd (rooms-katholiek) en een door de paus goedgekeurd leven leiden.
2. Groep van door de paus geselecteerde kardinalen die kerkelijke zaken moeten regelen.
3. Kerkelijk goedgekeurde vereniging van leken die godsdienstoefeningen houden.

Cokathedraal

Een cokathedraal is een kerkgebouw dat samen met een andere kathedraal de functie heeft van zetelkerk van de bisschop.
Een dergelijke situatie komt voor waar in het verleden bisdommen zijn samengevoegd. De hoofdkerk die als bisschopszetel wordt aangewezen wordt vervolgens kathedraal van het nieuwe bisdom en de voormalige hoofdkerk van het toegevoegde bisdom wordt een cokathedraal.

Crucifix

Een crucifix is een symbool uit de christelijke traditie. Het is een kruisbeeldvorm waarbij het lichaam (corpus) van de gekruisigde Christus op een kruis is bevestigd om de lijdensweg van Jezus te benadrukken. Het bestaat in allerlei vormen en maten, van meters hoog tot centimeters klein. Boven het kruis hangt vaak een bord met de letters INRI.

Curie

1. Het bestuursorgaan van de Heilige Stoel ten behoeven van de gehele Rooms-Katholieke Kerk
2. Het bestuursorgaan van het Bisdom
3. De beambten die een bisschop bijstaan in het bestuur van zijn bisdom

Deva

Deva, godheid van Keltische oorsprong, komt vaak voor als de naam van rivieren en geografische kenmerken in Galicië, Asturië, Baskenland en Cantabrië. Het is een watergodin, geassocieerd met waterbronnen.

Ei

Het ei is een symbool van het oerbegin en van het vrouwelijke principe. Uit het ei staat het nieuwe leven op. De daadwerkelijke scheppingskracht is al in het ei aanwezig. Het geheim van het leven is verborgen in de door een schaal omsloten eenheid. Een kosmos, een god, een held of een eerste mens kan eruit tevoorschijn komen. in de mythen van de Griekse orphici, de Kelten en in die van Egypte, India Japan en Polynesië komt het ei als mythisch symbool in de bovengenoemde betekenis voor. De goden Ptah in Egypte, Pan en Eros in Griekenland en Brahma in India zijn uit een ei voortgekomen. Dit was eveneens het geval bij de eerste mens in China, Helena van Troje, de oerkoning van Korea en de helden Kastor en Pollux uit het zwanenei van Leda. Het symbool ei is verwant met dat van de grot. De slang om het ei is een symbool van de tijd, die de dynamiek van de ontwikkeling aangeeft. De slang verwijst ook naar de god van de tijd, Kronos, die het ei heeft geschapen.

Symbool van het allereerste begin van de schepping van kosmos en wereld. Het ei komt als symbool in vele mythen voor, zowel in die van de Grieken en de Kelten als in de cultuur van Egypte, India, Japan, Polynesië en andere culturen. Een aantal goden is uit het ei voortgekomen. ook een aantal mensen is uit het ei voortgekomen: de eerste mens in China, de oerkoning van Korea, Helena van Troje en de Griekse goden Kastor en Polydeukes, die uit het zwanenei van Leda werden geboren.

In veel scheppingsmythen* ontstaat het hele universum vanuit de omsloten heelheid van het oerei, het kosmische ei of wereldei. Het ei vormt het begin van de wereld. Volgens de aanhangers van Vishnu verrijst het kosmische ei, dat ook wel de gouden foetus (Hiranyagarbha*) wordt genoemd, aan het begin van elke nieuwe scheppingscyclus uit de wereldoceaan. Het ei ontstaat uit de wrijving van wind en water. Vishnu treedt het kosmische ei binnen en na een periode van rust wordt de god Brahma, de schepper, uit het ei geboren. De schepping van het waarneembare universum is dan begonnen. Van de Griekse god Eros of Phanes en de Egyptische god Ptah wordt in mythen het ontstaan uit een ei vermeld. Ook veel helden zijn uit het ei voortgekomen, waarvan Castor en Pollux en Helena van Troje bekende voorbeelden zijn.

Het ei is ook een symbool van levensenergie. Het schenkt leven uit zichzelf zonder enige andere toevoeging dan warmte. De in het ei sluimerende kiemkracht wordt als het geheim van het leven beschouwd. Het ei is verder een symbool van vruchtbaarheid, regeneratie, zuiverheid en volmaaktheid. Het is een psychologisch symbool van de diepste kern van het individu. Het ei is een nieuwe levenskern en een nieuwe levenskans met een hoge symbolische betekenis, o.a. van het zelf.

In de alchemie betekent het kosmische ei tevens het vat, de chaos of de prima materia, waaruit aan het einde van het alchemistische werk de homunculus (door alchemie gevormde kunstmens) voortkomt.

Het paasei als symbool van wederopstanding is mogelijk ontleend aan de offerriten van Germanen en Franken bij het begin van de lente.

Feniks

Een feniks (soms geschreven als Phoenix) is een fabeldier uit de Griekse en Chinese mythologie.

De Grieken geloofden dat de feniks in staat was steeds weer opnieuw uit zijn eigen as herboren te worden. Hij zal dan boven in een boom van kruiden een nest maken en daarin verbranden. Door de geur van de kruiden zal hij opnieuw geboren worden. In de Chinese cultuur staat het dier voor het vrouwelijke geslacht op de wereld.

Ook schreef de Romeinse dichter Ovidius in een gedicht dat de Assyriërs de vogel feniks noemen. Hij zou geen zaden en grassen eten, maar het sap van sappige kruiden gebruiken als levensmiddel. Na vijfhonderd jaar geleefd te hebben zou de feniks hoog in een eik een nest van schors, kruiden en mirre maken. Als hij erin zat vloog het in brand. De geur van de kruiden neemt de ziel van de oude feniks mee. Het lichaam verbrandt en er komt een kleine feniks uit. Hierin nam de oude ziel weer plaats om weer 500 jaar te leven.

Grieks kruis

Het Grieks kruis is een kruis met vier armen van gelijke lengte. Het wordt veel gebruikt in de Orthodoxe Kerk en vormt de grondvorm van een aantal protestantse kerken maar ook katholieke kerken (bijvoorbeeld de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Trier).

Griffioen

Een griffioen, ook grijpvogel of Vogel Grijp genoemd, is een hybridisch fabeldier dat de heerschappij over twee rijken symboliseert: over de aarde (zijn leeuwenlichaam) en over de lucht (de kop en de vleugels van een adelaar). Het is een hybride schepsel zoals ook de centaur, de draak en de hippogrief. Behalve de genoemde kenmerken heeft hij ook de oren van een paard en een hanenkam die lijkt gemaakt te zijn van vissenschubben.

De griffioen komt oorspronkelijk uit de mythologie van de Scythen en het Oude Griekenland. De Aziatische griffioen had een gekuifd hoofd, terwijl de Minoïsche en Griekse griffioenen meestal in spiralen gevormde gekrulde manen hadden. Sinds de middeleeuwen komt hij ook in West-Europa voor, onder meer in de heraldiek. Zo speelt de griffioen bijvoorbeeld een belangrijke rol in het wapen van Pommeren. Vandaar dat de hertogelijke dynastie zich de griffioenen (Greifen) noemde. Ook is de griffioen een symbool voor goddelijke macht en een bewaker van het goddelijke.

Verhalen over griffioenen duiken op in het oude Indië, Syrië, Perzië, Babelonië en Egypte. Vanaf het begin van de mensheid wordt al over de griffioen gesproken. Zo wordt verteld dat hij thuishoort in de Hyperborese bergen in het Noorden, maar ook in de Gobi-woestijn.

In alle verhalen wordt hij gezien als de bewaker van de goudschat, de bewaker van het licht, de zon. Het is zowel de wachter op de drempel als de bode van de eeuwigheid.

Hoogaltaar

Het hoogaltaar is het altaar in de sluiting van het priesterkoor, dus helemaal aan het oosteinde van een kerk. Dit altaar is het hoofdaltaar van de kerk, hoewel in de meeste Nederlandse kerken tegenwoordig de mis gevierd wordt aan een volksaltaar ervóór. Dat volksaltaar hoort echter bij het hoogaltaar en moet als het verlengde ervan worden beschouwd.
Op het hoogaltaar bevindt zich sinds het Concilie van Trente meestal het tabernakel. Meestal is het ook rijk versierd en staan er 6 kandelaars op.
Vaak is dit altaar gewijd aan de patroonheilige van de parochie.

Johannes de Doper

Wordt altijd afgebeeld met het Lam Gods en een staf met daaraan een lint waarop geschreven staat “Ecce Agnus Dei” (Zie daar het Lam Gods),

Ka

Ka was in de Egyptische mythologie het concept van levenskracht en levenszin, datgene wat een levende van een dode persoon onderscheidt. Het moment dat iemand sterft, is het moment waarop de ka het lichaam verlaat.
De Egyptenaren geloofden dat Chnoem (3e vorm van ra de dalende zon) op zijn pottenbakkerswiel de lichamen van kinderen boetseerde en, afhankelijk van het gebied, dat Heket (Kikker Godin) of Meskhenet de ka van de persoon schiep en deze bij de geboorte inblies als deel van de ziel.
Daarnaast geloofden de Egyptenaren dat de ka onderhouden werd door te eten en te drinken. Dit is de reden waarom voedsel- en drankoffers aan de doden werden aangeboden. Bij de offers ging het niet om de fysieke consumptie van de offers, maar om de consumptie van kau om ka te voeden. Ka werd vaak afgebeeld in de Egyptische-iconografie door een tweede afbeelding van de persoon. Dit werd vroeger vertaald als een onzichtbare tweede mens.

Kanunnik

1. Lid van het kapittel of bestuurscollege van een kathedraal of klooster. Eretitel van geestelijke.
2. seculier r.-k. geestelijke die deel uitmaakt van het kapittel van een kathedrale kerk.
3. Priesterlid van kathedraal kapittel met soms bepaalde voorrechten, zoals vaste plaats in de kanunnikenbanken, het dragen van paars, enz. Zie ook: proost, proosdij.
4. 1) Beroep 2) Domheer 3) Geestelijke 4) Kapittelheer 5) Katholiek geestelijke 6) Koorheer 7) Lid van een kathedraalkapittel 8) Rooms-katholieke geestelijke
5. Kanunnik is een titel die aan bepaalde geestelijken wordt verleend binnen enkele christelijke kerkgemeenschappen.

Kathedraal

Een kathedraal of dom is de kerk waar een bisschop zetelt. De benaming valt te herleiden tot ecclesia cathedralis, kerk van de zetel. Die zetel is de zetel van de bisschop, die aan de zijkant van het priesterkoor van de kerk staat opgesteld, in de vroegchristelijke kerk in de exedra of de koorapsis. Deze zetel heet in het Latijn cathedra.

Kerstening

Het proces waarbij heidense volkeren zich, al dan niet massaal, tot het christendom bekeren; veelal in historische context.

1) Bekering 2) Bekering tot het christendom 3) Christianisatie 4) Verchristelijking

Kerkvaders

Een groot aantal mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld bij de verdediging en verdieping van het christelijke geloof in de eerste eeuwen van het christendom. Dit bestond onder andere uit de verdediging van het christelijke geloof tegen ketterse stromingen binnen de kerk en-of het heidense geloof daarbuiten.

Kruisweg

De Kruisweg (Via crucis in het Latijn) is een onderdeel van de traditie van het christelijke Paasfeest. Het is een nabootsing in de vorm van schilderijen of beeldhouwwerken van de lijdensweg van Christus vanaf het gerechtsgebouw (het paleis van de Pontius Pilatus) tot en met de begrafenis van Christus. Een kruisweg stelt de gelovige in staat stil te staan bij de belangrijkste gebeurtenissen van deze lijdensweg aan de hand van 14 kruiswegstaties (van het Latijn statio, dat halteplaats betekent). Het idee van een Kruisweg is dat de gelovige zo in gebed de Via Dolorosa kan doorlopen zonder in Jeruzalem te zijn geweest.

Voor meer zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruisweg_(religie)

Latijns Kruis

Het christelijke of Latijnse kruis (†) is een kruisvorm waarvan de verticale arm langer is dan de horizontale. Dit in tegenstelling tot het Grieks kruis, dat gelijke armen heeft. Het Latijnse kruis geldt als het symbool bij uitstek van het christendom.

Voor meer zie: Wikipedia

Maan

Net als aan de zon is aan de maan van oudsher symbolische betekenis toegekend. Meestal wordt zij beschouwd als moedergodin of hemelkoningin, in ieder geval als vrouwelijk hemellichaam, ten eerste omdat zij haar licht van de zon ‘ontvangt’ en ten tweede, omdat haar cyclus gelijk loopt met de maandstonden (menstruatie) van de vrouw.
Slechts in een aantal culturen wordt de maan als mannelijk gezien, bv. bij de Germanen (in het Duits is de maan nog altijd mannelijk: ‘der Mond’), bij sommige Afrikaanse culturen en enkele Noord-Amerikaanse indianengodsdiensten, in het oude Japan, bij de Maori’s en bij sommige natuurgodsdiensten in Oceanië.
In het christendom valt het paasfeest (Jezus’ opstanding uit de dood en de krachten der duisternis!) elk jaar op de eerste zondag ná de eerste volle maan in de lente (óók als de volle maan op 21 maart valt).
De maagd Maria wordt vaak in verband gebracht met de maan. In het bijbelboek Openbaring 12,1 staat: ‘En er verscheen een groot teken aan de hemel; een vrouw bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en op haar hoofd een kroon van twaalf sterren.’
Bij de Hindoes duidt de maansikkel een pasgeboren kind aan, dat een voorspoedige groei tegemoet gaat. De maan is er ook de beker met de drank van de onsterfelijkheid.
In de Islam wordt de maan gezien als het aantal jaren en de tijd die ons mensen wordt toegemeten, aldus de Koran. Het islamitische jaar is een maanjaar.
Hoe dan ook, overal wordt het ondergaan en opkomen van de maan beschouwd als zinnebeeld van sterven en verrijzen en/of wedergeboorte. In het oude volksgeloof werden niet alleen het rijzen en dalen van de zee (eb en vloed) aan de invloed van de maan toegeschreven, maar ook de beweging van sappen in mensen, dieren en planten.
Vaak is de maan de donkere kant van de werkelijkheid, het geheimzinnige en onbekende. Afnemende maan is duisternis en kwaad; wassende maan: de komst van licht en geluk.
Zon en maan samen stellen het heilige huwelijk tussen hemel en aarde voor, tussen koning en koningin, goud en zilver.

In sommige oude culturen wordt de maan gezien als de wederhelft van de zon (vgl. Yin en Yang). Bij de oude Inca-Indianen van Peru was de maan ondergeschikt aan haar echtgenoot, de zon.

In de dierenwereld worden nachtdieren als katten en vossen in verband gebracht met de maan. Ook dieren die opduiken en weer verdwijnen hebben met de maan te maken, zoals de beer die in winterslaap gaat en in het voorjaar weer tevoorschijn komt. In zowat alle culturen zijn haas en konijn maandieren, soms ook amfibieën en met name kikvorsen.

De cyclus van de maan wordt gezien als een natuurlijke cyclus van opbouw, groei, volle bloei, dan weer afbouwen en loslaten. Om werkelijk profijt te hebben van de traditionele kennis over de maanfasen zou je de stand van de maan kunnen betrekken bij je timing en keuzes.

Je hoeft heus niet naakt onder de volle maan te gaan dansen, weigeren het huis uit te gaan bij donkere maan en alleen je nagels te knippen bij de maan in haar vierde kwartier. Maar misschien zul je de wind in je rug voelen als je nog even wacht tot nieuwe maan met de start van een nieuw project en als je jezelf toestaat uit te rusten tijdens wassende maan, of een massage tijdens afnemende maan en je zult ultiem ontspannen zijn. Geef een feest tijdens volle maan en iedereen zal komen opdagen en een spetterende nacht beleven.

Donkere maan is geschikt om: te mediteren, te reflecteren, inzichten te laten bezinken, te bezinnen, te vertragen, tot jezelf te komen.

Nieuwe maan is geschikt om: plannen te maken, een nieuw project te zegenen, goede voornemens te beginnen, wensen uit te spreken, te vasten of een dag alleen water te drinken (omdat het ontgiftende vermogen van het lichaam nu het grootst is), zieke bomen te snoeien.

Wassende maan is geschikt om: actie te ondernemen, te trouwen, te sporten, te bevallen, aan te komen, bij te slapen, te werken aan relaties, werk, studie en gezondheid: alles wat het lichaam opbouwt en versterkt, werkt dubbel zo goed.

Volle maan is geschikt om: sociale uitjes te hebben, te vrijen, zwanger te raken, helderziende waarnemingen te hebben, een laatste zetje te geven om doelen te bereiken, te werken met geneeskrachtige kruiden en planten (die nu de meeste kracht hebben), kristallen ‘op te laden’ in het maanlicht.

Afnemende maan is geschikt om: een slechte gewoonte af te leren, af te kicken van verslavingen, gewicht te verliezen, een relatie of vriendschap te beëindigen, operaties te ondergaan, bomen te snoeien, schoon te maken, in de tuin te werken.

Monstrans

De monstrans of ostensorium (van het Latijnse monstrare en ostendere, ‘tonen’) is een onderdeel van het liturgisch vaatwerk in de Katholieke Kerk, de Anglicaanse Kerk, de Oudkatholieke Kerk en in het Lutheranisme. Een monstrans is een houder, normaal van goud, waarin de geconsacreerde hostie wordt getoond.

Meer weten: Ga naar Wikipedia

Metropoliet

Metropoliet is in de Katholieke Kerk, oosters-orthodoxe kerken en oosterse kerk de titel van een kerkvader die aan het hoofd staat van een kerkprovincie of metropool (aartsbisdom). Oorspronkelijk was het gereserveerd voor bisschoppen die zetelden in een provinciehoofdstad of metropool.

Oratorium

In het midden van de 17e eeuw ontstane compositie voor solozang, koor en orkest, met veel religieuze of mythologische onderwerpen.

Een oratorium is een omvangrijk vocaal werk met een veelal geestelijke inhoud voor orkest, zangsolisten en koor, waarbij veelal een verteller de drager van de handeling wordt. In tegenstelling tot een opera heeft een oratorium geen decor en speciale kostuums en wordt er in een oratorium niet geacteerd op een scène.

1) (rooms-katholiek) niet-openbare gebedsruimte.
2) Kerkgezang; zangstuk, waarin de handeling uit de geestelijke geschiedenis ontleend is

Petrus

Een van de twaalf discipelen van Jezus, herkenbaar aan zijn markante grijze baard en de sleutels van de hemelpoort, die het petrus ambt symboliseren. Andere symbolen zijn het omgekeerde kruis, het visnet en een haan.

Polytheïsme

Polytheïsme is het geloof in meerdere Goden, ook wel het veelgodendom genoemd. Het is de tegenhanger van het monotheïsme waar men gelooft in één enkele God. Het ontstaan van deze godsdienst kan toegeschreven worden aan een vergoddelijking van de natuur wegens onverklaarbare fenomenen en de verering van verre voorvaders.

Potnia

Potnia Theron (Ἡ Πότνια Θηρῶν, “Meesteres van de dieren” of “Meesteres van de natuur“) is een oud epitheton van een Minoïsche godin, dat een aspect van haar macht toont dat, overgenomen door Artemis en andere Olympiërs, wordt verondersteld later te zijn geïntroduceerd op het Griekse vasteland.

Voor meer over deze godin, volg deze link; Potnia

Reliekschrijn of reliekhouder

Een reliekhouder (Latijn: reliquiarium) is een voorwerp om relieken in te bewaren, meestal delen van het skelet van een heilige. Reliekhouders zijn vaak kostbare en kunstig gemaakte voorwerpen, die tot het kunsthistorisch erfgoed behoren. Reliekhouders waren vooral in het middeleeuwse christendom populair, maar ook in latere perioden en bij andere religies zijn reliekhouders te vinden.

Sacrament

(Latijn: sacramentum = eed van trouw, ook, heilig geheim) Gewijde handeling waardoor de gelovige betrokken wordt in het mysterie van God, zoals doop en eucharistie (Heilig Avondmaal). Kan ook in bredere zin betrekking hebben op alles waarin het goddelijk mysterie zich tastbaar openbaart. In die zin kan men ook een icoon, een crucifix en andere heilige voorwerpen als sacrament beschouwen.

Sacristie

De sacristie is het vertrek in een kerk waar zowel het liturgisch vaatwerk als de parament bewaard worden.

Zie verder: Wikipedia

Saturnus

Vertegenwoordiger van de mannelijke figuur. De god van de tijd en de incarnatie van het melancholieke karakter gerelateerd aan de zwarte gal, in wat we vandaag depressie zouden noemen.

Satyr, Sater

Een satyr (Oudgrieks: σάτυρος, satyros) of sater is een figuur uit de Griekse mythologie. Het is een vrolijk en ondeugend boswezen, behorend tot het gevolg van de god Dionysos en heeft de taak van een vruchtbaarheidsgeest.

Bokkenstaart, -oren en soms ook -poten, en een ithyphallos (erecte penis) behoren tot zijn fysieke kenmerken. Satyrs zijn doorgaans sterk behaard en dragen een baard. Een veelvoorkomend attribuut is de fluit. Bekende satyrs zijn Marsyas en Aristaios. Ook de god Pan heeft veel kenmerken van een satyr.

De satyr staat bekend om zijn lust voor wijn en het verleiden van nimfen en efeben. De satyrs lieten instinct boven rede gaan, anarchie boven orde, extase boven ascese, overvloed boven matigheid. Zij symboliseren wellust en vervoering, net als de vrouwelijke volgelingen van Dionysos, de Mainaden of Bacchanten.

Seculariseren

Overgaan van een religieuze of kerkelijke naar een wereldlijke levensbeschouwing of gezindheid; verwereldlijken.

Sfinx

Een sfinx is een mythisch wezen dat voorkomt in verschillende culturen.

Niet in iedere cultuur wordt de sfinx op dezelfde manier afgebeeld. Zo is de Griekse sfinx half vrouw (hoofd), half adelaar (lichaam), maar komt in Egypte de combinatie half man (hoofd), half leeuw (lichaam) het meest voor (al komen er ook zogeheten criosfinxen voor, die een ramskop hebben).

Meer over de sfinx, zie Wikipedia: Sfinx

Tabernakel

Een heilige bergplaats. Een tent, loofhut van de oude Joden, dat ook een tabernakel wordt genoemd, waarin, bij de roomsgezinden, het ciboriüm of de monstrantie wordt bewaard; verders een plaats, om heilige of gewijde zaken in op te bergen.

Tonsureren

De kruin van het hoofd scheren. Monniken werden getonsureerd als teken van het feit dat zij de wereld voorgoed de rug toekeerden.

Vampier

Symbool voor de duivelse vloek die rust op een overledene.De vampier verrijst regelmatig uit zijn graf om bloed te drinken. De vampier is ook een symbool bij spookhuizen en griezelverhalen.
De vampier is door de fictievefiguur ‘Graaf Dracula’ uit een roman van de Ier Bram Stoke (1897) totleven  gekomen. De personage is gebaseerd op Vlad Dracula, vorst van Walachije (een vorstendom tussen de Zuidelijke Karpaten en de Donau) in de 15e eeuw. De vampier wordt echter al sinds de 4e eeuw genoemd in de Slavische cultuur.

Vis of ichthusteken

De oorsprong van het teken komt uit de tijd dat de eerste christenen vervolgd werden, het was hun onderlinge herkenningsteken.  “Ichtus’ betekend letterlijk ‘vis’. De I staat voor Jezus, de CH voor Christus, de T voor Theou, de U voor Uios, de S voor Soter. Dit is een ruwe vertaling voor Jezus Christus Gods Zoon Verlosser. Tegenwoordig zie je het symbool vaak op de achterkant van een auto ten teken dat de eigenaar een Christen is.
In veel oude religies komt de vis voor als symbool voor de liefde en vruchtbaarheid, bijvoorbeeld voor de Godin Freya. Ook staat de vis symbool voor het onbewuste, entiteit uit de diepste lagen van de persoonlijkheid in samenhang met liefde en vruchtbaarheid. NIET met hartstocht, de vis is koudbloedig.

Wyvern

De wyvern is een gevleugeld mythisch reptiel dat voorkomt in middeleeuwse verhalen. De naam wordt op zijn Engels uitgesproken als “waivern.”

Zeemeermin

Een zeemeermin of meerminis een mythisch wezen, met het bovenlichaam van een vrouw en in plaats van benen een vissenstaart. Haar mannelijke tegenpool, die veel minder voorkomt, is de zeemeerman.

Verhalen over zeemeerminnen gaan tot heel ver terug in de oudheid. Het mythische wezen van de zeemeermin/zeemeerman vindt zijn oorsprong bij de Babyloniërs en Soemeriërs. Zij kenden de god Ea of Enki, de god van de zoete wateren, die volgens de mythologie de schepper en redder van de mens is. Hij werd afgebeeld met een vissenstaart of met een vis over zijn hoofd.

In de Griekse mythologie hadden zeedemonen, half-vrouw, half-vogel, hun domicilie gekozen in de grotten en op de rotsen rond de Tyrreense Zee. Door hun zachte gezang lokten zij de schippers op de klippen. Zij worden voor het eerst genoemd in de Odyssee van Homerus, waar zij hun charmes aan Odysseus tentoonspreidden. Odysseus beval zijn matrozen was in de oren te stoppen en liet zich vervolgens door zijn bemanning aan de mast van zijn schip vastbinden om aan het liefelijke gezang van de sirenen te ontkomen.

Dit verhaal werd in de middeleeuwen door de kerk gebruikt om mensen te waarschuwen voor het kwaad van de verleiding. In die tijd vond je dan ook in veel kerken, kloosters en kathedralen afbeeldingen van zeemeerminnen. Zeemeerminnen met een vissenstaart werden voor het eerst beschreven door de Heilige Adelmus omstreeks 680 na Christus. Columbus zag zeemeerminnen op zijn reis naar Amerika. Hij beschrijft ze in zijn dagboek.

De middeleeuwse fantasie van meerminnen met een vissenstaart komt van de verhalen van zeelui, die dachten deze wezens in het schuim gezien te hebben. In werkelijkheid hebben zij waarschijnlijk zeekoeien of lamantijnen gezien: deze zoogdieren uit tropische wateren hebben een spitse vorm; de vrouwtjes hebben ook tepels, die het beeld van de vrouwelijke lichaamsvormen oproepen. Niet zo verbazend dat de lichtgelovige scheepsgangers een dergelijke vergissing konden maken.

Volgens verschillende wetenschappelijke auteurs zijn zeemeerminnen en andere half mens-half dier legendes de drang van de mens om te begrijpen dat ze eens één waren met de dieren en eigenlijk afstammen van het dierenrijk. In de rijke legendes zijn er nog verschillende wezens die onder die categorie vallen zoals de minotaur (half stier/half mens), de weerwolf, en nog talrijke andere voorbeelden zoals bijvoorbeeld in het Egypte van de Farao’s.