Hoe we omgaan met de definitie van kunst is voor iedereen verschillend. Daar is al heel veel over gezegd en geschreven, en ze hebben allemaal gelijk. Wat dan tevens inhoud dat ze allemaal ongelijk hebben, daar ze elkaar vaak tegenspreken. Ik heb daarentegen wel een bruikbare definitie gevonden: Kunst is de bewuste creatie van iets betekenisvols dat met behulp van vaardigheid en verbeelding tot stand is gekomen. Het omvat een breed scala aan menselijke activiteiten, waaronder schilderen, tekenen, grafiek, beeldhouwen, moderne mediakunst, theater, dans, muziek en zang, fotografie, film, architectuur, literatuur, poëzie, of een mix van deze kunsten.
Een vroege betekenis van het woord ‘kunst’ is kunde of ambacht. Vele huidige kunstvormen zijn begonnen als ambacht, zoals schilderen, pottenbakken en glasblazen. Als bijvoorbeeld een mandenmaker slechts de bedoeling heeft een mand te maken die goederen kan bevatten, gaat het om kunde. Hij is dan wellicht een bekwaam ambachtsman. Maar als hij die mand een zo fraai mogelijke, unieke vorm tracht te geven, met de bedoeling een sierlijk object te vervaardigen, dat gaat het om kunst. Het creëren van opzichzelfstaande werken (dus geen massaproductie) is lang een voorwaarde geweest om iets kunst te noemen. Door moderne technieken is dit sinds de jaren 80 minder belangrijk geworden. Tegenwoordig kennen we kunst in veel verschillende, digitale vormen. Foto’s, films, muziek en zelfs online websites kunnen tegenwoordig tot kunst gerekend worden.
Volgens de traditionele geschiedschrijving wordt de geschiedenis van de westerse kunst gereduceerd tot de geschiedenis van de Europese kunst en dan wel vanaf de Middeleeuwen, hoewel haar oorsprong in de klassieke Grieks-Romeinse kunst en haar onmiddellijke voorgangers, Egypte en het Nabije Oosten ligt. Het herinnerd ons aan een verzameling werken die voor de westerse wereld “van esthetische betekenis zijn”.
Dat we hier de artistieke producties van andere beschavingen, zoals de Chinese – of de Japanse -, en zelfs die van ver weg gelegen gebieden van dezelfde westerse beschaving (zoals het koloniale Amerika zelf), uit dit grote geheel van het verhaal weggelaten, ligt aan het feit dat we hier te maken hebben met een Spaans blog en onszelf hier in ‘Spaanse Verhalen‘ beperken tot de westerse, islamitische (tijd van moslimbezetting van Spanje) en historische (Feniciërs, Nabije Oosten) kunst. Een dergelijk besluit wordt door de voorstanders van een mondiaal perspectief vaak beschuldigd van eurocentrisme, en daar hebben ze, zeker als we naar de wereld van vandaag kijken, een punt. Daar komt nog bij dat ook de westerse kunst, soms, beïnvloed werd door de Oosterse (Chinese, Japanse) kunst, kijk naar Vincent van Gogh. En ik denk (maar dat is mijn persoonlijke mening, ik ben geen kunstkenner) dat ook Goya wel eens naar Chinese werken heeft gekeken, zie zijn kartonnen voor de Real Fábrica de Tapices.
Kenmerkend voor de bibliografie is de periodisering, dat wil zeggen de opdeling in opeenvolgende studie-eenheden. Om de periodes te definiëren worden woorden van zeer divers kaliber gebruikt, zoals namen van landen, steden, gebieden, culturen, beschavingen, scholen of gewoon labels die, door kennis afgeleid uit de ervaring, willekeurig door de geschiedenis van de kunst zelf worden geplaatst. Deze neiging om zich op te splitsen in periodes of “mega-periodes”, zijn noodzakelijk voor zover ze daardoor gedifferentieerd en begrepen kunnen worden.
……De volgende verdeling is een voorbeeld van die volgorde, duidelijk chronologisch en deels evolutionair.
- Klassieke kunst
- Middeleeuwse kunst
- De renaissance
- Maniërisme, barok en rococo
- Neoclassicisme, romantiek, academisme, realisme
- Impressionisme, postimpressionisme
- Moderne en avant-gardistische kunst
- Hedendaagse kunst
……Wat hier volgt zijn korte globale beschrijvingen waar we later uitgebreider op in gaan.
Klassieke kunst
Hoewel het begrip Kunst modern is, is het perfect bruikbaar in de architectuur, de beeldhouwkunst, de schilderkunst en de juwelen van de oudheid, waarbij veel van de realisaties authentieke kunstwerken zijn en geen eenvoudige utilitaire kunstwerken. De formulering van de klassieke westerse esthetiek begint met de Griekse en Romeinse cultuur.
In de oudheid werd kunst geassocieerd met de formele behoeften van religieuze rituelen: de meeste monumenten en elementen met onmiskenbare artistieke waarde die bewaard zijn gebleven (schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur) waren bedoeld om de echte kracht en mythen van de hemelse wereld te symboliseren. Deze visie op kunst is vooral te vinden bij de Egyptenaren en de Babyloniërs.
De kunst van het Oude Egypte
In de Egyptische kunst is er een verheffing van het eeuwige leven, die zich in vroege tijden manifesteert in het idee dat de farao bleef leven na zijn fysieke dood. In Egypte is de farao vanaf de eerste dynastieën opgevat als verantwoordelijk voor Maät, Orde en Universele Rechtvaardigheid, en dit zou weerspiegeld worden in de kunst.
De oud-Egyptische kunst reikt over een periode van circa 3000 v. Chr. tot ongeveer de 3e eeuw n. Chr. Kunstwerken in de vorm van gebouwen, beelden, papyri, en dergelijke zijn vrij goed bewaard gebleven en hebben in onze tijd nog steeds een sterke aantrekkingskracht.
De Egyptische architectuur, met een sterk symbolisch karakter en een grote monumentaliteit, maakt voor het eerst gebruik van gebeeldhouwde steen, in grote blokken, met een latei-achtig constructiesysteem en massieve kolommen. De meest kenmerkende constructies van de Egyptische religieuze architectuur zijn de “complexen van de piramides”, de tempels en de graven (mastaba’s en hypogea). Er zijn weinig overblijfselen van de burgerlijke architectuur bewaard gebleven, zoals ze met adobe werden gebouwd.
Tijdens de vierde dynastie bereikte de beeldhouwkunst de absolute beheersing van de techniek in elegantie en realistische voorstelling. Beelden van farao’s en schriftgeleerden gaven blijk van majestueuze draagkracht. De “wet van de frontaliteit” stond boven de eigen inbreng van de beeldhouwer.
De muurschilderingen, in bas-reliëf of schilderijen, vertegenwoordigen met symbolische en hiërarchische criteria mythologische beelden, van het koningshuis en, later, scènes uit het dagelijks leven (in graven van edellieden). Daarin overheerst de en profil richtlijn.
Oud-Griekse en Romeinse kunst
De Grieken zijn verantwoordelijk voor een kunstconcept dat meer dan 2000 jaar lang in vrijwel alle West-Europese artistieke producties zal worden toegepast. Het Griekse woord voor kunst, tekné, dat ook techniek of ambacht betekent, zal worden geassocieerd met het idee van mimesis, dat van mening is dat in de echte wereld, artistieke expressie de zoektocht naar het ideaal moet vertegenwoordigen. Het ideaal, voor de Grieken, werd vertegenwoordigd door de Volmaaktheid van de Natuur, dus kunst moet perfect zijn. Daarom is kunst volgens de klassieke opvatting een nabootsing van de natuur, maar wordt ze niet gereduceerd tot een eenvoudig portret ervan, maar zoekt ze een ideaal en universeel karakter. De zoektocht naar dit universele natuurideaal is, voor de klassieke kunst, de zoektocht naar universele schoonheid, want de natuur, die perfect is, is mooi. Er is volgens dit gezichtspunt geen scheiding tussen kunst, wetenschap, wiskunde en filosofie: alle menselijke kennis is bestemd voor het zoeken naar perfectie.
De Grieken zijn ook verantwoordelijk voor een reeks vorderingen op technisch gebied van de artistieke productie. De Griekse kunst bij uitstek was beeldhouwkunst: de Grieken ontwikkelden het op een indrukwekkende manier, en het zal worden beschouwd als een model dat door andere culturen uit dezelfde periode zal worden gevolgd. De zoektocht naar perfecte natuurlijke proporties leidde er ook toe dat de Griekse beeldhouwkunst bepaalde canons (vastgestelde regels, richtlijnen) van schoonheid vestigde die, hoewel ze absoluut naturalistisch, ver verwijderd waren van de alledaagse werkelijkheid. De verhoudingen van ideale menselijke lichamen volgden strakke regels, zodat de sculpturale productie zowel een zoektocht naar, als een gevolg van, deze canons was: de hoogte van het mannelijk lichaam moet bijvoorbeeld overeenkomen met ongeveer zeven en een half keer de hoogte van het hoofd. Deze proportionaliteit is vooral tot stand gekomen door het behoud van de Vitrusviaanse teksten in de Middeleeuwen, hoewel het waarschijnlijk is dat verschillende verdragen verschillende regels weerspiegelden.
Op het gebied van de architectuur zijn de meest karakteristieke gebouwen van de Griekse kunst de tempels, die meestal worden ingedeeld naar de typologie van hun verdiepingen en de orden of stijl van de zuilen. De Romeinen hebben veel van de Griekse architectonische schema’s gereproduceerd, maar hebben ook nieuwe elementen geïntroduceerd, zoals de boog, evenals nieuwe bouwtechnieken en materialen. In Rome daarentegen zal de civiele architectuur een grotere rol gaan spelen.
Middeleeuwse Kunst
Gotische en Romaanse kunst (1000 – 1500)
Kunst in de Middeleeuwen was bijna uitsluitend verbonden met religie, meer specifiek met het christendom. In deze periode, waarin de overgrote meerderheid van de boeren analfabeet was, was de beeldende kunst samen met het prediken het belangrijkste middel om religieuze ideeën over te brengen. De katholieke kerk was een van de weinige instellingen die rijk genoeg was om het werk van kunstenaars te betalen, en daarom waren de meeste werken uit deze periode van religieuze aard (het conditioneren van het uiterlijk van de zogenaamde heilige kunst) Christus moest nog een gezicht krijgen, pas in de 3e en 4e eeuw verschenen de eerste beschrijvingen van het uiterlijk van Jezus.
Sinds de val van het Romeinse Rijk zijn veel van de artistieke technieken van het oude Griekenland verloren gegaan, waardoor de middeleeuwse schilderkunst grotendeels tweedimensionaal is geworden. Aangezien men in de kunst geen notie van perspectief had, werden de geportretteerden groter of kleiner geschilderd, afhankelijk van hun belang. Samen met de schilderkunst was het wandtapijt de belangrijkste vorm van middeleeuwse kunst, gezien het feit dat wandtapijten nodig waren om de interne warmte van (stenen) kastelen in de winter in stand te houden. Het beroemdste middeleeuwse wandtapijt is de cyclus van De Dame en de Eenhoorn.
De twee belangrijkste bouwstijlen, voornamelijk met betrekking tot de bouw van kathedralen, waren Romaans en Gotisch.
De Romaanse stijl werd gekenmerkt door dikke muren en stevige structuren, nauwelijks verlicht door openingen. De gotiek, gekenmerkt door constructies van grotere hoogte en met een groot aantal openingen, kwam met nieuwe bouwtechnieken, dikke muren konden achterwege blijven dankzij het gebruik van kruisribgewelven waarbij de structuur van de ribben onafhankelijk werd van de panelen. Bij de bouw van de kathedralen was het de bedoeling om een “mystieke” sensatie in de kathedralen te creëren, dat wil zeggen dat ze op zoek waren naar interieurs die een “hemelse” sfeer creëerden, een effect dat het meest merkbaar is in de gotische stijl.
Een belangrijk feit om rekening mee te houden is de verschijning van de gilden in deze periode, die de ambachtslieden samen brachten die het monopolie hadden op de praktische kennis van een bepaalde tak van de vaardigheid.
Tevens dient men er rekening mee te houden dat de mensen in de Middeleeuwen niet de gewoonte hadden om te lezen, en dat slechts weinigen toegang hadden tot het schrift of konden lezen. Daarom was kunst een manier om de leer van het christendom in de samenleving te verspreiden.
Het is moeilijk om individuele kunstenaars in deze periode te identificeren, met uitzondering van enkele bouwmeesters in architectonische constructies, zijn de meeste werken zijn van anonieme auteurs.
De Renaissance
In de Europese middeleeuwen waren schilderijen en sculpturen vooral gericht op het religieuze thema, met name bij het christendom. Maar met de opkomst van de Renaissance verschoof de focus van de kunstenaars naar het klassieke verleden, op zoek naar invloeden uit het oude Griekenland en Rome, wat leidde tot diepgaande veranderingen in zowel de technische aspecten als de motieven en thema’s van de schilderkunst en de beeldhouwkunst. De schilders hebben vervolgens het realisme van hun werken vergroot door gebruik te maken van de nieuwe technieken van het perspectief (recentelijk herontdekt en vrij ontwikkeld), die de drie dimensies op een meer realistische manier weergeven. De manipulatie van licht en schaduw, aanwezig in de werken van Titiaan met contrasterende tinten, uitstekend uitgevoerd met behulp van de door Leonardo da Vinci ontwikkelde clair-obscure en sfumatotechnieken. Beeldhouwers zullen ook veel oude technieken zoals de contrapost herontdekken.
Veel elementen van de Griekse en Romeinse architectuur zullen ook worden overgenomen, maar de grote vernieuwing van de renaissance-architectuur zal de verfijning van de koepelconstructie zijn, dat zien we met name bij de koepel van Santa Maria del Fiore in Florence.
In navolging van de humanistische geest van die periode richtte de kunst zich op meer seculiere thema’s en zocht naar motieven in de klassieke mythologie door deze toe te voegen aan christelijke thema’s. Dit kunstgenre wordt vaak het renaissance-classicisme genoemd. De drie meest invloedrijke renaissancekunstenaars zijn Leonardo da Vinci, Michelangelo Buonarroti (beter bekend als Michelangelo) en Rafaël Sanzio, die tot de Italiaanse renaissance behoorden.
Een andere even belangrijke maar minder bekende figuur uit de Renaissance (in dit geval uit de Vlaamse schilderkunst) is Jan van Eyck, een Nederlandse schilder.
De verschillende periodes
……Renaissance (1400 – 1600): Italiaanse renaissance (vroegerenaissance, hoogrenaissance, maniërisme) Noordelijke renaisance.
Maniërisme, Barok en Rococo
In de Europese kunst ontstond uit het renaissance-classicisme achtereenvolgens twee verschillende stromingen: het maniërisme en de barok. De eerste, een reactie op de idealistische perfectie van het classicisme, gebruikte de vervorming van licht en ruimte in het werk om de emotionele inhoud en de emoties van de kunstenaar te benadrukken. De barokke kunst bracht de techniek van de renaissance-voorstelling naar nieuwe hoogten, waarbij de nadruk werd gelegd op detail en beweging in het streven naar schoonheid. De meest bekende barokschilders zijn Rembrandt, Rubens en Velasquez.
Het maniërisme is eigenlijk een periode van overgang en diepe crisis in de kunst. Jonge kunstenaars, opgegroeid in de verering van het vak van hun grote voorgangers (Miguel Ángel, Leonardo en Rafael), de meerderheid is van mening dat deze niet te overtreffen zijn. Er worden verschillende alternatieven geprobeerd om in hun spoor voort te kunnen gaan: de stijl imiteren (la maniera, die het maniërisme zijn naam geeft) om door nog meer verkortingen en contrasten het nog ingewikkelder te maken, of door op zoek te gaan naar vreemde kleuren en harmonieën, of door vreemde allegorieën te gebruiken die zelfs in hun tijd voor niet-ingewijden te duister waren.
De barok werd vervolgens veracht als zijnde een opvullende kunstvorm, waarbij bijzondere nadruk wordt gelegd op de vaak overdreven expressiviteit.
Maar het is ook de tijd van de grootste pracht van de beeldende kunst, muziek, literatuur en architectuur in veel Europese landen. Schilders als Rembrandt, Rubens of Velázquez worden vaak als voorbeeld gebruikt en worden alom genoemd als het summum van technische perfectie in de schilderkunst.
Barokke kunst wordt vaak gezien als onderdeel van een Contrareformatie of katholieke hervormingsstrategie: het artistieke element van de opkomst van het geestelijk leven van de katholieke kerk. Voor sommige kunsthistorici wordt de nadruk die de barokke kunst legt op grootsheid gezien als een weerspiegeling van de Absolute monarchie. Lodewijk XIV van Frankrijk zei: “Ik ben de incarnatie van de grootheid”, en veel barokke kunstenaars zullen koningen dienen door hetzelfde doel na te streven. De barokke liefde voor details wordt echter vaak gezien als het resultaat van een overdreven, ietwat vulgair decoratief karakter, vooral wanneer de barok evolueert naar de decoratieve stijl van de rococo. Na de dood van Lodewijk XIV bloeide de rococo voor een korte periode op en ging daarna weer achteruit. Als gevolg van de afkeer van de overmatige versiering van de rococo werd het neoclassicisme geboren.
De verschillende periodes:
Maniërisme – 16e eeuw
Barok – 17e eeuw tot halverwege de 18e eeuw
Rococo – halverwege de 18e eeuw
Neoclassicisme, Romantiek, Academicisme, Realisme
Na verloop van tijd gaven veel kunstenaars uiting aan hun verzet tegen het ornamentalisme (barok en rococo) van de vorige stijlen en probeerden ze terug te keren naar de vroegere, eenvoudigere kunst van de Renaissance, en zo de stijl te vormen die bekend zou worden als het neoclassicisme. Het neoklassieke was de artistieke component van de intellectuele beweging die bekend staat als de Verlichting dat gelijk was aan het artistieke idealisme. Ingres, Antonio Canova en Jacques-Louis David behoren tot de bekendste neoclassicisten.
In de architectuur gaan theoretici opnieuw de vormen van de Romeinse en renaissancekunst aannemen, maar verdedigden de rationaliteit en functionaliteit van de constructies en verwerpen de dynamiek en de ornamentele elementen die de vorige fase kenmerkten. Een ander kenmerkend element van de neoklassieke architectuur is de monumentaliteit ervan, die wordt gebruikt om de koninkrijken en rijken van die tijd te vergelijken met de grootsheid van het Romeinse Rijk.
Het belang van een mentaliteitsverandering kan niet over het hoofd worden gezien bij het ontstaan van het neoclassicisme. Het was ook een eeuw van de Encyclopedia, de Franse Revolutie en de eerste Industriële Revolutie, evenals het ontstaan van de Archeologie, en de belangrijke ontdekkingen van Pompeii en Herculaneum, en het groeiende belang van reisboeken. Het was geen toeval dat het het tijdperk van de Verlichting was dat een nieuw perspectief over de klassieke cultuur bracht en het op een bepaalde manier modieus maakten.
Net zoals het maniërisme het classicisme verwierp, verwierp de romantiek de ideeën van de Verlichting en de esthetiek van de neoclassicisme. De romantische kunst gebruikte kleur en gebaar om emoties uit te beelden, maar gebruikte net als het Classicisme de klassieke mythologie en traditie als een belangrijke bron van symboliek. Een ander belangrijk aspect van de Romantiek was de nadruk op de natuur, op het afbeelden van de kracht en de schoonheid van de natuurlijke wereld, altijd geïdealiseerd naar eigen idee. De romantiek had ook een grote literaire beweging, vooral in de poëzie. Tot de grootste Romantische kunstenaars behoren Eugène Delacroix, Francisco Goya en William Blake.
Veel kunstenaars uit deze periode hadden de neiging om een centraliserende positie te presenteren die hen ertoe bracht om tegelijkertijd verschillende kenmerken van de Romantische en Neoklassieke stijlen over te nemen, als een manier om ze te synthetiseren. De verschillende pogingen krijgen vorm in de Franse Academie, en ontmoeten elkaar collectief in de Kunstacademie. William Adolphe Bouguereau wordt geacht aan het hoofd van deze nieuwe artistieke trend te staan.
In het begin van de 19e eeuw zijn het uiterlijk en de samenleving van Europa door de industrialisatie radicaal veranderd. Armoede, ellende en wanhoop leken het lot te zijn van het nieuwe proletariaat dat door de Industriële Revolutie in het leven was geroepen. Als reactie op deze veranderingen in de samenleving ontstond de realistische beweging. Het realisme probeert de levensomstandigheden en ontberingen waar de volksklasse doorheen gaat zorgvuldig in beeld te brengen in de hoop de samenleving te veranderen. Voor deze beweging moet de kunstenaar zijn tijd vertegenwoordigen, zonder een standpunt in te nemen voor een bepaalde partij: hij moet de punten uitbeelden die hij gepast acht en de maatschappij aan de kaak stellen. In tegenstelling tot de Romantici, die in wezen optimistisch waren over het menselijk lot, bracht het realisme het leven in de diepte van een stedelijk land zonder orde in beeld. Net als de romantiek ontwikkelde ook het realisme zich als een literaire beweging. Onder de grote realistische schilders waren Gustave Courbet en Edouard Manet (die de weg zouden openen voor het impressionisme).
Het is interessant om op te merken dat het neoclassicisme, aan het begin van het verschijnen van de nieuwe stijlen, er naast bleef bestaan en dat de neoklassieke architectuur op bepaalde plaatsen tot aan het begin van de 20e eeuw zou standhouden.
De verschillende periodes:
Neoclassicisme – 18e – 19e eeuw
Romantiek – laat 18e eeuw – midden 19e eeuw
Realisme – 19e eeuw
Impressionisme, Postimpressionisme
Uit de naturalistische ethiek van het realisme, maar tegelijkertijd ook afwijkend daarvan, groeide een belangrijke artistieke stroming: het impressionisme. De fotografie ontstond en nam de plaats in van de portretschilderkunst, en de kunstenaars gingen op zoek naar het fundamentele element van de schilderkunst en de fotografie. Het werd gevonden in licht en beweging. De impressionisten waren de pioniers in het gebruik van licht in de schilderkunst als een manier om het leven te vangen zoals het door het menselijk oog wordt gezien. Edgar Degas, Edouart Manet, Claude Monet, Camille Pissarro en Pierre-Auguste Renoir werden allen geassocieerd met de impressionistische beweging.
Op zoek naar nieuwe vormen van expressie en de dialoog met de werkelijkheid zullen kunstenaars ontstaan die, hoewel van impressionistische oorsprong, zich steeds verder van de beweging afscheiden en vooruitlopen op de komst van de nieuwe stroming. De leden van deze groep, die doorgaans post-impressionisten worden genoemd en die geen formele banden met elkaar hadden, waren onder meer Vincent van Gogh, Paul Gauguin en Paul Cézanne, die vaak onbekend waren.
Moderne en Avant-gardistische kunst
Het definiëren van moderne kunst is een gecompliceerde aangelegenheid, aangezien er verschillende standpunten zijn ingenomen met betrekking tot de periodes die het omvat. Er is het er over dat het begon met het impressionisme en de Europese artistieke avant-gardes aan het begin van de 20ste eeuw, aangezien er vanaf dat moment sterke transformaties in de weergave van het beeld plaatsvonden. Er zijn belangrijke breuken te constateren met betrekking tot de regels van de academische kunst. Dit gebeurde achtereenvolgens vanuit het impressionisten, door bijdragen van onder meer Vincent Van Gogh, Paul Gauguin en Paul Cézanne, dat diende als referentie en reflectie voor de generatie kunstenaars die daar op volgden. Het idee van moderniteit is over het algemeen gerelateerd aan een nieuwe manier om het esthetische probleem aan te nemen, waarbij de regels van de traditie achterwege blijven. Ze hebben gemeen dat ze zich meer bewust zijn van hun tijd en van de belangrijke veranderingen die plaatsvonden, zoals bijvoorbeeld een grotere dynamiek en mobiliteit in hun dagelijks leven als gevolg van onder meer nieuwe communicatietechnologieën en nieuwigheden in het transport. Dit alles was van invloed op een veel dynamischer en ietwat vluchtige perceptie van de werkelijkheid. Verschillende kunstenaars, dichters en intellectuelen probeerden een overeenkomst te onderhouden met “de moderne tijdgeest” die “in harmonie wilde zijn met hun tijd”. Hun werken moesten op een of andere manier uitdrukking geven aan de veranderingen die op dat moment plaatsvonden. De eerste stap was het afbreken van het nabootsende beeld van de omringende – of contextueel werkelijkheid. De ontwikkeling van fotografie en de verschijning van cinema hebben kunst ongetwijfeld beïnvloed om niet langer een imitatie te zijn. Hierdoor volgden de verschillende avant-gardes uit het eerste decennium van de 20ste eeuw elkaar in relatief korte tijd op. Met duidelijke verschillen van elkaar naar gelang de gezochte stijlen en doelstellingen. Iedereen wilden innoveren.
De historische avant-gardes, zoals ze ook wel genoemd worden, begonnen met verschillende expressionistische stromingen. In Frankrijk met het Fauvisme. Het was naar aanleiding van de werken die op de Najaarsalon van 1905 werden gepresenteerd dat het onder deze naam bekend werd. De schilderijen vielen op door hun “wilde” expressie door middel van kleur. De naam is afgeleid van het Franse woord fauve dat verwijst naar ‘wilde dieren’ en het was de criticus Vauxcelles die het bedacht heeft toen hij naast schilderijen van Matisse, Roualt en Derain een beeldhouwwerk in renaissancestijl zag. De groep Die Brücke (De Brug) was daarentegen de eerste in Duitsland. Het werd, net als de Fauvisten, in 1905 in Dresden opgericht, ook al kenden de leden elkaar van tevoren. De kunstenaars Ernst Ludwig Kirchner, Bleyl, Heckel, Schmidt-Rottluff, Nolde en anderen maakten deel uit van deze groep. In 1911 richtten Vasili Kandinsky en Franz Marc in München de groep Der Blaue Reiter (The Blue Rider) op. Andere vernieuwingsstromingen volgden, zoals het expressionisme, kubisme (analytisch en synthetisch), orfisme, futurisme, dadaïsme, surrealisme en natuurlijk abstracte kunst.
Periode: Begin 20ste eeuw
Hedendaagse kunst
De aard zelf van de hedendaagse kunst is complex en zeer verschillend van de artistieke manifestaties die eraan voorafgingen. Van de oudheid tot de moderne kunst zijn kunstwerken materiële producten die in stand worden gehouden door de verhouding van hun uitdrukkingselementen, door de stijlen en natuurlijk door hun spirituele waarden die variëren naar gelang de tijd en de beweegredenen van de kunstenaars. Dit is niet langer het geval in de hedendaagse kunst.
De twintigste eeuw was de eeuw van grote artistieke veranderingen in een zeer snelle tijd. Het begin van de moderne kunst – die teruggaat tot de impressionisten van het einde van de 19de eeuw en vervolgens verder ging met de avant-garde – had een grote breuk veroorzaakt in de manier waarop het beeld werd weergegeven. In zowel de figuratieve – als de abstracte kunst heeft de kunstenaar echter altijd een materieel product (het kunstwerk) bedacht dat met bepaalde technieken en materialen is gemaakt. Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is dit ‘materiële’ criterium van de kunst echter veranderd en hoewel het gebruik van conventionele materialen in veel gevallen niet is uitgesloten, hebben hedendaagse kunstenaars andere materialen en nieuwe niet-traditionele expressieve media gebruikt. Het panorama waarmee men geconfronteerd wordt is zo gevarieerd dat het van het materiële naar het immateriële kan gaan (wanneer het in essentie gebaseerd is op het concept), en daarmee kan afzien van het fysieke, materiële, en het werk op het niveau van de ideeën. Anderzijds kan het ingrijpen in werken op verschillende schaalniveaus: interveniëren in een natuurlijk landschap of een stedelijke ruimte, maar ook werken aan installaties van verschillende aard in gesloten ruimtes, of zich uitdrukken door middel van lichaamsgebaren in performances of door gebruik te maken van nieuwe massamedia zoals het internet en een virtueel werk te creëren. Alles hangt af van de specifieke zoektochten van de kunstenaars en de omstandigheden waarin ze werken. Hedendaagse kunst is zo breed en heterogeen dat de poging om het te definiëren al een probleem is. Dit heeft te maken met het complexe karakter ervan, waardoor er meerdere benaderingen zijn die variëren naar gelang de aanpak van de verschillende auteurs.
Vandaag de dag zijn New York en Parijs niet langer de enige culturele assen die de vooruitgang van de hedendaagse kunst polariseren. Niet alleen worden de ruimtelijke horizonten verbreed, ook de culturele samenvloeiingen van kunst uit het Westen, het Oosten, Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika en andere regio’s worden gewaardeerd.
Onder de hedendaagse kunststromingen vinden we:
- Popart
- Neodadaïsme en nieuw realisme
- Minimalisme
- Post-picturale abstractie
- Arte povera
- Land Art
- Openbare kunst
- Conceptuele kunst
- Kunst van het handelen (performance, happening)
Periode: tweede helft van de 20e eeuw tot de dag van vandaag
Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2020-05-25
Bronvermeldingen
{{Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Historia del arte occidental| oldid=123820922| datum=20200313}}
{{Wikipedia|taal=nl|titel=Kunst|oldid=55820391| datum=20200313}}
{{Wikipedia|taal=nl|titel=Kunstgeschiedenis|oldid=55741733| datum=20200314}}
{{Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Ley de frontalidad| oldid=121168056| datum=20200315}}
spaanseverhalen.com 