Mallorca, eiland van de archipel Baleares

Mallorca heeft echt veel meer te bieden dan alleen zon- en strandvakanties of zeven dagen per week in het nachtleven duiken. Palma de Mallorca is een pareltje als het gaat om gotische architectuur, vol met verborgen hoekjes waar u de oude geschiedenis kunt ontdekken. Zoek eens net buiten de alom bekende omgeving naar de ongerepte strandjes , verscholen baaitjes. In het binnenland, in de bergen vindt u er de dorpjes, gehuchtjes waar het leven nog steeds weet te ontsnappen aan het gejaagde tempo van deze tijd. U zult er mensen ontmoeten van over de hele wereld die daar om die reden naar toe gekomen zijn. Het is een plek waar vele kunstenaars hun inspiratie opdoen en deden, zoals de Britse dichter Robert Graves en de Poolse componist Frederic Chopin die daar tijdens zijn verblijf in de Cartuja de Valldemossa een verhouding kreeg met George Sand, en de in dit rijtje moeten we de schilder Joan Miro zeker niet vergeten.

Wat interesseert u het meest:

Mallorca, in het Latijn, insula Maior,  wat ‘groter eiland’, betekent eerder Maiorica, en het tegenover liggende Minorica of in insula Minor, is het grootste eiland dat samen met Menorca, Ibiza en Formentera de eilandengroep Baleares vormt.

De hoofdstad, ook van de autonome gemeenschap is Palma de Mallorca. De daaropvolgende steden van belang zijn Calviá en Manacer. Het eiland Cabrera en alle andere kleine eilandjes vallen onder het bestuur van de hoofdstad.

Mallorca is met zijn 3640 km² het grootste eiland van Spanje en met zijn 900.000 inwoners, waarvan de helft in Palma de Mallorca woont is het op één na het drukst bewoonde eiland. Mallorca heeft een bevolkingsdichtheid van 255 inw./km². Het is ongeveer net zo groot als de provincie Overijssel maar daar wonen 350 inw./km². Vroeger stond het eiland bekend om zijn rust, maar het is nu een van de belangrijkste trekpleisters van het toerisme, zowel nationaal als internationaal en dat geeft momenteel ook problemen bij haar bewoners.

Geschiedenis

---

De meest oude resten gevonden op Mallorca dateren van 3500 v. Chr. op het moment van de Neolitische overgangsperiode naar de bronstijd, daar waar de eerste bronzen voorwerpen verschijnen. De vroegst bekende bewoners (hoewel van twijfelachtige herkomst) van de eilanden waren de Balearse slingeraars.

In de gemeente Calvia, in het plaatsje Santa Ponsa is een klein bergachtig gebiedje genaamd Puig de sa Morisca waar zich een archeologisch park met overblijfselen van Navetas en begrafenis grotten met een oppervlakte van 35 ha.

In 1300 v. Chr. vindt er een cruciale verandering plaats in de bewoning van het eiland die resulteert in het ontstaan van de Talayotische cultuur. Deze krijgerscultuur bleef voortbestaan ook nadat de Romeinse consul Quinto Cecilio Metelo (die later de bijnaam Balearicus ontving) het eiland voor de Romeinse Republiek veroverde in 123 v. Chr. Rome had besloten hiertoe over te gaan nadat ze regelmatige aangevallen werden door piraten die de eilanden gebruikte als uitvalsbasis. De consul had opdracht gegeven om de schepen te bekleden met leer om te voorkomen dat, net als in eerdere pogingen was gebeurt, zijn vloot tot zinken gebracht werd door de Balearse slingeraars, een van de eerste bewoners die het eiland bevolkte, en dit verdedigde tegen de Romeinse invallen door hun projectielen te lanceren op de waterlijn van de schepen en deze daarmee zodanig wisten te beschadigen dat ze zonken. Het duurde twee jaar voordat het Romeinse legioen de eilanden had veroverd. Na de verovering sloot een deel van de slingeraars zich aan bij de hulptroepen van Julius Caesar en hielpen hem bij de verovering van Gallië (de defensieve bewapening was niet erg effectief tegen de stenen van de slingeraars). De Romeinen bouwden een fort op een rots aan de monding van de rivier dat nu bekend staat als ‘sa Reira’, ongeveer waar nu het Paleis Almudaina staat. Dit fort was in feite de oorsprong van de stad Palma.

In 425 leed Mallorca onder de invasie en plunderingen van de Vandalen, waaronder Podgorrico Walka, Germaanse volkeren die zich op het eiland vestigde tot 534, toen de Byzantijnse generaal Belisario besloot de eilanden groep van Baleares te veroveren.

In 707 vindt de eerste landing van moslims plaats op de eilanden. Twee eeuwen lang zorgde ze  voor een voortdurende angst onder de bevolking, tot men in het jaar 903 onder het bewind van de islamitische Omajjaden-dynastie terecht kwam. Het Mallorcaanse Protorromance (In de Protoperiode was het middeleeuws Latijn de vorm van de Latijnse taal die men gebruikte in de Middeleeuwen, eerst als een taal voor het onderwijs en als de taal van de middeleeuwse katholieke kerk, maar zich ook ontwikkelde als een taal van de wetenschap, literatuur, recht en bestuur.) werd vervangen door het Arabisch, waarna er een grote bloeiperiode ontstond waarin Madina Mayurqa, het huidige Palma, een groot cultureel centrum was.

In 1115 viel een Pisa-Catalaans eskadron Mallorca binnen om een strafexpeditie uit te voeren als vergelding van piraterij activiteiten die vanuit het eiland werden uitgevoerd. De eerste instantie plunderde en vernietigde ze Madina Mayurqa, Ramón Berenguer III was daarbij niet aanwezig, en toen zijn mannen en bondgenoten een eskadron Almoravide vanuit Afrika aan zagen komen om hen wederom van het eiland te verjagen vluchtte zij en viel het eiland in handen van de Almorávide familie, Banu Ganiya die de piraterij tegen christelijke schepen aanmoedigde. Later, in 1203 namen de Almohaden het eiland Mallorca over. In 1208 benoemde men de Almohaden gouverneur Abú Yahya, die een semi-onafhankelijk prinsdom vormde, met slechts een formele goedkeuring van de Almohaden emir.

De troepen van de Koning van Aragón Jaume I ‘el Conquistador’ kwamen in 1229 vanuit Salou naar de eilanden en veroverde tenslotte de eilanden voor de christenen. Na uiteindelijk Abú Ayhya te hebben verslagen in de slag om Portopi (1229) om gelijk daarna ten strijde te trekken tegen Madina Mayurqa (1230), dat tot 1231 weerstand bleef bieden met uitzondering van het kasteel Alaró dat zelfs acht jaar verzet bood. Het was het laatste toevluchtsoord voor de moslims tijdens deze christelijke veroveringen. Door het testament van Jaume I ontstond het koninkrijk Mallorca waarin niet alleen Mallorca was opgenomen, maar ook de rest van de Baleares zoals Menorca, dat nog onder het beheer stond van de moslims, hoewel deze vanaf 1231 belastingplichtig waren, en Ibiza en Formentera; de graafschappen van Rolellón en la Cerdaña; en de gebieden van Jaume I met inbegrip van Occitanië (de heerschappij van Montpellier, de burggraaf van carladés en de Baronie van Omelas). Na zijn dood (1276) nam zijn zoon Jaime II de Mallorca zijn troon over nadat het zogenaamde Carta de las Franquicias beëdigd was. De onafhankelijkheid van het koninkrijk was slechts van korte duur. In 1349 viel het weer onder het koninkrijk van Aragón. De dood van  koning Jaime III de Mallorca, tijdens de slag om Lluchmayor, betekende het einde van het Koninkrijk van Mallorca. Hoewel Karel VI, koning van Frankrijk, Isabel, de dochter van Jaime III, had uitgeroepen tot Koningin van Mallorca. Zij woonde tot haar dood (1404) in het kasteel Gallargues vlakbij Montpellier.

In tijden van Carlos I, in 1521, ontstond er een soortgelijke opstand van de Gilden (la rebelión de las Germanías) van het koninkrijk Valencia (insurrección de los forans, opstand van de vreemdelingen) toen deze aankwamen in de buurt van Alcudia, waar de adel van het eiland zich schuilhield. Gedurende de 16e eeuw, leed het eiland, net als de rest van de Baleares en het Spaanse Levante onder de plunderingen van de Turken en piraten. Tijdens de Spaanse Successieoorlog, gaf het eiland de voorkeur aan aartshertog Carlos de Austria (Karel van Oostenrijk), ten opzichte van Felipe de Anjou.

Tijdens de Spaanse Burgeroorlog was het eiland een belangrijke Italiaanse marine luchtmachtbasis.

Geografie

---

Het Mallorcaanse reliëf wordt gevormd door de Seirra de Tramontana, met de hoogste berg, de Sierra de Levante en een aantal minder hoge bergen. De Sierra de Tramontana, in het noordwesten, heeft adembenemende steile wanden en rotsachtige baaien die erg contrasteren met de zandstranden aan de rest van de kust. ‘El Pla‘, is de vruchtbare centrale vlakte. Ten westen van deze vlakte en in het midden van de baai Palma ligt de hoofdstad Palma de Mallorca.

De belangrijkste bergen zijn:

– Sierra de Tramontana: Puig Major (1445 m), Masanella (1364 m), Puig Tomir (1102 m), Puig de l’Ofre (1090 m), Puig del Teix (1064 m) en de Puig de Galatzo (1027 m).
– Seirra de Levante: Puig de Morell (562 m), Bec de Ferrutx (519 m) en de Puig de Sant Salvador (510 m).
– Andere ‘bergen’ buiten de Seirras is de Puig de Randa (543 m) en de Puig de Galdent (420 m).

Klimaat

---

Het Mallorcaanse klimaat is typisch mediterraans, met hoge zomerse temperaturen (meer dan 30°C) en een matig koude winter (zelden onder de 5°C). In de winter wil het nog wel eens sneeuwen op de hoogste bergtoppen van de Seirra de Tramontana, maar dit is in de steden en op de vlakte zeer uitzonderlijk. De luchtvochtigheid op deze eilanden is behoorlijk hoog.

Talen

---

Officiële talen van het eiland Mallorca zijn het Catalaans en het Spaans. Volgens de statuten van de autonomie van de Baleares in 2007, “De Catalaanse taal, is de eigen taal van de Islas Baleares, deze is, samen met het Spaans, de kenmerkende officiële taal”.

Demografie

---

Mallorca is het tweede meest bevolkte eiland, na Tenerife (Canarische Eilanden), in Spanje. Het heeft een geregistreerde bevolking van 859.289 inwoners (2015), waarvan bijna de helft in de hoofdstad, Palma de Mallorca (427.973) woont. 

De 10 grootste gemeenten van het eiland Mallorca

	Plaatsnaam	inw.		Plaatsnaam	inw.
Palma de Mallorca	Palma de Mallorca Calviá Manacor Marrachi Lluchmayor	419.366 51.567 44.809 38.357 38.224		Inca Alcudia Felanich Pollensa Sa Pobla	33.726 20.651 18.164 16.969 13.874	Calviá
bron: INE 2022

Mallorca ontvangt ongeveer 13 miljoen bezoekers per jaar, dat is vooral toerisme, de belangrijkste activiteit van het eiland. Deze toestroom van bezoekers betekent dat in de zomer de bevolking van de steden enkele malen vermenigvuldigd wordt. Opmerkelijk is de aanwezigheid van een groot aantal buitenlandse bewoners.

Economie

---

De twee belangrijkste motoren van de economie zijn de bouw en het toerisme, die de andere industrieën (leder, schoenen, meubels, aardewerk, parels, sieraden) en de primaire sector (landbouw, veeteelt, visserij, mijnbouw) naar de achtergrond verbant, hoewel de laatste tijd de lokale overheden streven naar meer diversificatie van de Mallorcaanse economie en stimuleert daarbij de andere sectoren. De Mallorcaanse economie van de horeca behoort tot de grootste van de wereld. De gemeenten die grote aantallen toeristen opnemen zijn Calvia, met name in het toeristische centrum van Magaluf, gevolgd door een deel van het strand van Palma de Mallorca zoals El Arenal en het gebied rond Alcudia. In 2008 zijn veel oude Mallorcaanse bezittingen omgebouwd tot hotel/pension of vestigingen van het soort van plattelandstoerisme zoals in het geval van Son Borotan, waar we een echt Arabisch irrigatiesysteem en een echte verdedigingstoren van het landgoed, daterend uit de 14e eeuw, vinden. Maar vele andere zijn, net als het Porrassa, gewoon grote landhuizen met nog een stukje landbouwactiviteit.

Een van de baaien van het eiland heeft een grote internationale faam, zoals dat in Portals Vells met de baai van El Mago die zijn faam te danken heeft aan een film uit 1967, verfilmd met Anthony Quinn, Candice Bergen en Michael Caine als protagonisten. Aanvankelijk nam men deze film op in Griekenland, maar door de staatsgreep leek het de producers verstandiger om de rest van de film op te nemen in Mallorca.

Landbouw

Veehouderij

In één van de arabische beschrijvingen over Mallorca wordt, in de 12e eeuw, door Al-Zuhn geschreven dat het vee van het eiland voornamelijk bestaat uit koeien, stieren en muilezels. Volgens een rapport uitgevoerd door het ‘Asociación de Criadores de Ganado Bovino de Raza Mallorquina’, (Associatie van veehouders van het Mallorcaanse ras) zijn er slechts weinig kuddes, in Sierra Norte, met runderen die de morfologische kenmerken hebben die hen anders maakt dan die in de gebruikelijke conventionele kuddes. Dit wetende, begon men in 1980 met een zoektocht vanuit de boerderij ‘L’Ofre’, waar 15 koeien verbleven waarmee men verder wilde fokken. Men vond wel andere boeren die ook enkele exemplaren van dit ras bezaten en mee wilde werken, maar toen bleek dat het allemaal koeien en dat er dus geen enkele stier van dit ras te vinden was, de laatste  was twee jaar geleden overleden. De eigenaar van L’Ofre verklaarde nog wel dat hij deze stier in 1965 had gekocht in Felanich.

Toerisme

Het aantal bezoeken naar land van herkomst (2013). En tot op heden komen er elk jaar alleen maar meer mensen.

1. Duitsland – 3.710.500
2. Verenigd Koninkrijk – 2.106.000
3. Spanje – 985.500
4. Scandinavië – 758.600
5. Benelux – 364.000
6. Frankrijk – 337.900
7. Zwitserland – 312.500
8. Oostenrijk – 160.900
9. Italië – 154.300
10. Ierland – 104.800

Communicatie

---

Het belangrijkste vervoersmiddel om naar Mallorca te gaan is het vliegtuig. Vanaf de luchthaven van Palma de Mallorca zijn er regelmatig vluchten naar de hoofdsteden van de andere eilanden, Ibiza en Menorca, en sommige steden op het schiereiland, Barcelona, Valencia, Madrid, Alicante, Bilbao etc., en met vele Europese steden, met name in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Als we kijken naar het passagiersvervoer dan is de luchthaven van Palma de Mallorca de derde van Spanje.

In aanvulling op de internationale luchthavens wordt ook het kleine vliegveld van Son Bonet gebruikt voor lichte vliegtuigen, kleine privé-vliegtuigen en helikopters. Het is ook de basis voor luchtfotografie, brandbestrijding (vliegtuigen en helikopters) op dit eiland.

In aanvulling op het reizen per vliegtuig, is het ook mogelijk te reizen per veerboot naar Valencia of Denia vanuit de haven van Palma de Mallorca en Alcudia, of naar de Franse stad Séte een keer per week vanuit de haven van Sóller. Zo’n veerboot maakt dat u kunt reizen per auto. Boot en vliegtuig zijn middelen van interconnectie tussen de eilanden.

Mallorca heeft een uitgebreid wegennet. Tussen 1965 en 2000 werden er vele snelwegen aangelegd tussen de hoofdstad en de belangrijkste steden en provincies van het eiland. En daartussen werden in de afgelopen jaren weer vele secundaire verbindingswegen hersteld of aangelegd.

Spoorwegen

Het eiland heeft twee spoorwegnetten.

• • • Het belangrijkste netwerk, beheerd door het overheidsbedrijf Servicios Ferroviarios de Mallorca (SFM) is een opleving van  het oude spoorwegnet dat tot 1994 geëxploiteerd werd door Renfe Feve, dat een tijdje uit het zicht verdween. Herhaalde verzoeken van de Mallorcaanse bevolking aan de autoriteiten om het spoor terug te laten keren zorgde ervoor dat er een elektrische verbinding kwam tussen Palma – Enllaç. Tot 2011 werkte men aan het geleidelijke heropenen van de gesloten trajecten. MFS beheert ook de metro van Palma de Mallorca, geopend in 2007, dat het centrum van de stad verbind met de Universiteit van de Baleares en met Marratxí.
    • De spoorlijn van Sóller werd gebouwd in 1912 en is nu een toeristische attractie die Palma verbindt met Sóller.

Mallorca samen met S/c de Tenerife zijn de enige Spaanse eilanden die de ‘ferrocarril interurbano‘ gebruiken.

Architectuur

---

• • • 

      
      De meest representatieve architectuur van het eiland is het kasteel van Bellver, want dit is slecht één van de drie ronde kastelen van Europa. Sinds kort is het ook mogelijk om de grotten in de buurt van het kasteel, die daar ook toe behoren, te bezichtigen.
    • De kathedraal van Santa Maria de Palma de Mallorca, beroemd om het enorme levantine gotische roosvenster, bekend als het oog van de gotiek.
    • Het klooster van Lluc, een bedevaartsoord bij uitstek, waar zich de Virgen de Lluc bevind (Patrona de Mallorca).
    • De paseo Calviá wordt beschouwd als de ‘groene long’ van de stad, met een lengte van 32 kilometer.
    • Het kasteel van Bendinat, gebouwd in de 19e eeuw door Pedro Caro y Sureda III, marqués de La Romana.

Gastronomie

---

Een van de meest populaire gerechten is het ‘frito mallorquin‘, dat bestaat uit gebakken lever met gebakken aardappelen en paprika; tevens bevat het bloed en slachtafval van lamvlees en/of varkensvlees en zeekraal. Een ander mogelijkheid is ‘el marinero‘, dat is een mengsel van vis in kleine stukjes gesneden, ook met gebakken aardappelen en zeekraal. Er zijn ook een aantal Mallorcaanse soepen, el tumbet, met of zonder Lactarius sanguifluus (Wijnrode melkzwam), en gevulde aubergines. Er zijn verschillende bereidingswijzen voor rijst, de meest typische is ‘arrós brut‘, dat is een rijst met paddenstoelen, slakken, varkensvlees, konijn, gevogelte en groenten. Het ‘pa amb oli‘ (brood met olie) is een eenvoudige begeleiding van simpele voedingsmiddelen bij het diner, het is een van de meest traditionele gerechten van het eiland. Ook de vele verschillende worstjes zijn een belangrijk element van de Mallorcaanse keuken zoals llonganissa, butifarrón, camaiot y blanquet en last but not least sobrasada, dit is een rauwe worst die oorspronkelijk alleen op de Balearen werd gemaakt. De ingrediënten bestaan uit verschillende soorten gemalen varkensvlees die gemengd worden met paprikapoeder, zout en andere specerijen. Dit mengsel wordt in een varkensdarm gestopt en enkele weken opgehangen om te drogen. De typische weersomstandigheden en luchtvochtigheid gedurende de late herfst en de winter, zorgen voor de perfecte uitdroging van het vleesmengsel.

Tijdens maaltijden en familiebijeenkomsten is het gebruikelijk om Porcella asada (varkensgebraad) met gekruide aardappels (kruiden van het eiland zelf, zoals rozemarijn) te serveren. Een ander typisch gerecht is ‘escaldums‘, een soort stoofpot met stukjes kalkoen en soms kip met aardappelen en gehaktballen.

De salade (la ensalada) die men in de zomer eet, is bekend als ‘trempó‘ en wordt gemaakt van tomaten, uien en witte paprika (een variëteit van de groene paprika van het eiland).

Taarten en gebak

Een zoetigheid als ‘ensaimada‘ wordt bij uitstek gebruikt bij het ontbijt, dat zijn de zogenaamde ‘ensaimadas individuales’. De grotere, genaamd ‘ensaimadas familiares’, worden gevuld met room, cabello de ángel (engelenhaar, wordt gemaakt van gekonfijte pulpvezels van de calabas), chocolade of met stukjes sobrasada (pittige worst). Ten tijde van Pasen zijn er de empanadas, gevuld met lamsvlees, essentieel. Ze kunnen worden gemaakt van zoet of zout deeg, het zoute deeg wordt het meest gebruikt. Ook kenmerkend zijn ‘los crespells‘ en ‘los robiols‘, traditioneel gevuld met requesón (kaas), cabello de ángel en jam. wat ook heel bekend is, is de coca de verdura, gemaakt van ‘trempó’ (Mallorcaanse salade) of rode gegrilde paprika. Maar ook ‘cocarrois‘ een soort, van origine Arabische, empanades (halve maanvormig) gevuld met groenten en rozijnen.

Wijnen

Mallorcaanse wijnen worden goed ontvangen in andere delen van Spanje en Europa. Mallorca kent twee Denominaciones de Origen: D.O. Binissalem-Mallorca en D.O. Pia i Llevant, evenals de geografische aanduiding ‘Vino de la Teirra Mallorca‘.

Feesten

---

Op 20 januari wordt het feest van de patroon San Sebasttián in Palma de Mallorca gevierd. En boven alles de ‘revetlla’ of ‘velada’ (’s avonds gezellig samenzijn onder verschillende mensen) de dag ervoor. Maar in de meeste dorpen op het eiland viert men het feest van San Antonio Abad (17 januari) en de avond daarvoor (16 januari) het feest van San Antonio dat in veel steden (Artá, Manacer….) gevierd wordt. Dit feest viert men al sinds de 13e eeuw in La Puebla waar het ’t feest der feesten is. Een ander massaal feest op het eiland is het ‘Dijous Bo’ (goede donderdag) in Inca, dit wordt gevierd met een beurs met allerlei Mallorcaanse producten, en het wordt gevierd in een aantal dorpen (el ‘Raiguer’). Ter herinnering aan de strijd tegen de moslims is er in verschillende plaatsen een traditie ontstaan waar men deze gevechten tussen christenen en moslims opvoert, men noemt het ´Moros y Cristianos´. In Pollensa viert men de dag van ´la Patrona´(2 augustus), en in Sóller viert men het op maandag, na de tweede zondag van mei.

Het oudste festival van Mallorca (tevens het oudste van Europa, het wordt al gevierd vanaf 1229) wordt gevierd op 31 december. Dan herdenkt men de verovering van de hoofdstad door de troepen van Jaime I de Aragón.

Elk jaar op de eerste zaterdag van augustus viert men ‘la Marcha des Güell a Lluc a peu‘ (de Mars van de Güell naar Lluc te voet). Het is een opklimmende loop vanuit Palma de Mallorca en andere steden naar het klooster van Lluc (Escorca). Tijdens deze mars richten de gelovige deelnemers zich tot Onze-Lieve-Vrouwe van Lluc (Patrones van Mallorca).

De ‘Diada de Mallorca’ wordt gevierd op 12 september, een feest onlangs voor het eerst georganiseerd werd door het Consell de Mallorca. Hier viert men dat de eed wordt afgenomen bij Koning Jaime II van Mallorca in 1276 bij het ‘Carta de franqueses i privileges del Regne de Mallorca’. Op deze dag viert men ook de invasie van de christelijke troepen onder bevel van Jamie I in 1229.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp: