León Provincie van de autonome gemeenschap Castilla y León

Het is de grootste provincie van Castilla y León, in het noordelijk binnenland van Spanje. Het Nationaal Park Picos de Europa is een van de mooiste natuurgebieden, als toerist kunt u de Ruta de Cares gebruiken. Als u als toerist naar de provincie León gaat moet u zeker Las Médulas, een open mijnbouwlandschap uit de tijd van de Romeinen, gaan bekijken. Het is een gebied dat door UNESCO tot World Heritage is verklaart. Cultureel gezien zijn er in de provincie vele plaatsen met een rijk erfgoed, zoals Ponferrada, Astorga met het bisschoppelijk paleis van Gaudi. De hoofdstad León met zijn kathedraal en het Casa Botines, ook van Gaudi. U vindt er nog een deel van de Via de la Plata en de Camino de Santiago loopt ook door deze provincie. Grote festiviteiten zijn de Semana Santa en de daarbij behorende Ronda y la Procesión de los Pasos.

Het gebied heeft een rijke keuken met vele specialiteiten zoals de beroemde Botillo de Bierzo tezamen met een D.O. wijn uit deze streek voltooid u een uitstekende maaltijd.

Wat u interesseert:

• • • • Toponymie
      • Symbolen
      • Geografie
      • Natuur
      • Vroege geschiedenis van de provincie León
      • Territoriale organisatie
      • Migratie
      • Talen
      • Kunst, cultuur en tradities
      • Musea
      • Feesten en bedevaarten
      • Gastronomie
      • Sport

León (Llión op z´n Leonees en León op z´n Galiciaans) is een Spaanse provincie gelegen in het noordwesten van de comunidad autónoma van Castilla y León met León als hoofdstad. In het noorden begrensd door het Prinsdom Asturias, Cantabria en in het oosten door de provincie Palencia, in het zuiden door de provincies Zamora en Valladolid en in het westen door de comunidad autónoma Galicia en dan in het bijzonder door de provincies Lugo en Ourense. Het oppervlak van de provincie León bedraagt 15.581 km² en in 2012 telde het 494,451 inwoners. Nu, in 2022 zien we dat ook hier het aantal inwoners behoorlijk teruggelopen naar 447.866 inwoners.

De provincie León is verdeeld in, gegroepeerd in 7 gerechtelijke arrondissementen: Sahagun, León, La Bañeza, Ponferrada, Astorga en Villablino en Cistierna.

León is een belangrijke doorvoerregio voor andere delen van het Iberisch schiereiland. León wordt door twee belangrijke routes doorkruist; van zuid naar noord door de Via de la Plata, en van oost naar west door de Camino de Santiago.

Toponymie

---

Zoals dikwijls het geval is in Spanje worden provincies vernoemd naar hun hoofdstad, in dit geval León. Oorspronkelijk is het afkomstig van het Latijnse woord Legio, dat refereert aan het legioen dat de stad stichtte op zijn  huidige locatie. Deze stelling is algemeen aanvaard en wordt nog eens versterkt door de nog steeds geldige naam “legionense”, waarmee de inwoner van León wordt bedoeld. De evolutie van legio naar León is gemakkelijk te verklaren, vanuit het klassieke Latijns werd “gi” uitgesproken als “gui” zodat het werd uitgesproken als Leguio, dat uiteindelijk vervormd werd naar Leio of Leionem en dat dan op zijn beurt weer werd verbogen tot het huidige León.

Symbolen

---

Het wapen

We zien de beeltenis van de leeuw voor het eerst op documenten en op de geslagen munten van koning Alfonso VII (1126 – 1157). Tot dan toe was het meest gebruikte teken van de koningen van León op hun documenten en munten, het kruis van Asturias, maar vanaf het moment dat deze vorst ging regeren werd dit geleidelijk vervangen door de leeuw.  De historicus en wapenkundige Martin de Riquer verklaard dat in 1148 de leeuw gebruikt wordt in het wapenembleem van León.

De vlag

De oorsprong van de huidige vlag is onbekend. Enerzijds doordat het gebruik van wapens, ingesloten in het midden van de vlag, pas laat ingevoerd wordt en anderzijds wordt er pas op 18 februari 1789 voor het eerst door Waldo Merino een beschrijving gegeven van een gelijksoortige vlag in het boek Libro Acuerdos Municipades (Boek van gemeentelijke overeenkomsten). Daarin staat te lezen dat de vlag van de stad de kleur karmozijn heeft en bezet is met 6 kaarten of kleine schilden met telkens een leeuw van goud of zilver. In deze periode of iets later, wordt de vlag ook gebruikt op het kantoor van de burgemeester (in standaard achter het bureau). Deze bestaat uit een schild met een klimmende leeuw van goud in het midden en twee kleine aan de zijkant, geborduurd op een karmozijnkleurig damast . Volgens de historicus Ricardo Chao was dit het vaandel, met enkele variaties daargelaten, die in die tijd gebruikt werd in de stad en uiteindelijk ook de provincie en de regio vertegenwoordigde.

Geografie

---

Plaatsbepaling

De provincie León ligt in het noordwestelijke deel van het Iberisch schiereiland, in de comunidad autónoma van Castilla y León. In het noorden grenst ze met het Prinsdom Asturias en de comunidad autónoma Cantabria. Het Cantabrisch gebergte wordt gebruikt als een natuurlijke grens tussen het Noordelijke Plateau (Meseta Norte) en de Cantabrische kust. In het westen liggen verschillende delen van het Galiciaanse Massief (Macizo Galaico-Leonés) dat de grens vormt met de Galiciaanse provincies Lugo en Ourense. In het zuiden grenst het aan de provincies Zamora en Valladolid en in het oosten door de provincie Palencia, die het moet doen zonder natuurlijke begrenzing.

Geologie

Het grondgebied van León is geen homogeen geheel, er zijn eigenlijk drie verschillende belangrijke geologische gebieden. In het noorden ligt het Cantabrisch gebergte dat morfologisch gezien overgaat in het Macizo Galaico-Leonés. In het Cantabrisch gebergte vinden we de verschillende aardlagen die aansluiten op die van het Paleozoïcum. In het westen vinden we de laagvlakte van Bierzo en nog een aantal uitlopers van het Macizo Galaico-Leonés (Galiciaanse Massief). En de rest van het gebied bestaat uit een sedimentair bekken dat het grootste deel van de autonome comunidad beslaat. In dit bekken vinden we twee verschillende sedimentaire lagen uit het Paleozoïcum, het eerste is achtergelaten in het Tertiair en het tweede komt uit het Kwartair.

Reliëf

Structureel gezien is het reliëf in deze provincie opgebouwd uit 3 grote morfologische gebieden: Het Cordilla Cantábrica, het Macizo Galaico-Leonés en de Meseta. De bergketens beslaan een belangrijk deel van het reliëf. Meer dan 50% van het totale gebied ligt boven de 1.000 meter.

Cordilla Cantábrica

Het Cantabrisch gebergte maakt deel uit van het zogenaamde Asturisch Massief, waarvan ook de Picos de Europa deel uit maken en waar de topografische tegenstellingen een gevolg zijn van Alpiene orogenese (gebergtevorming gedurende het Kaenozoïcum). Zichtbaar geaccentueerd door inbedding van een netwerk van rivieren, met diepe kloven zoals de bergkloof van Los Beyos en de Garganta del Cares (het keelgat van Cares) en waar we pieken vinden van 2.500 meter zoals de Torre de Cerredo (2.648 m) of de Torre del Llambrión (2.642 m). Met belangrijke elementen als gletsjerdalen, karstgebieden (kalksteen geërodeerde gebieden), kloven, sneeuwvelden, karstpijpen (gaten in de kalkgrond, waarin water verdwijnt) en kuilen.

In het westen lopen de uitgesleten groeven van west naar oost, het zijn oude rivierbeddingen. In het geval van de rivieren Luna en Omaña, die uitlopen in de laagvlaktes die de regio’s van Babia en Omaña vormen. In het midden gedeelte zien we andere waterwegen die valleien vormen in de dwars daarop liggende richting, van noord naar zuid. In sommige gevallen kloven vormend, zoals die van Hoces de Vegacervera oftewel de Hoces de Valdeteja. Door gletsjers en karstwerking zijn formaties ontstaan als die van Cueva Valporquero.

Macizo Galaico-Leonés

De bergen van dit massief vormen in het westen de grens met Galicia. Het is een afgebroken uitstulping van het oude Paleozoïsche massief met verschillende hoge bergtoppen: la sierra de Gistreo met de piek van de Catoute (2.117 m), Los Montes de León met de Teleno (2.188 m), la Cabrera en de Vizcodilla (2.121 m) en de westelijke bergen genaamd de Ancares met de Cuïna (1.992 m) en het Caurel met de Montouto (1.541 m). Het midden van het dal van Bierzo wordt gekenmerkt door een landschap van weiden en velden. De pieken zijn afgevlakt en ze vertonen meerdere lagen die bestaan uit verschillende soorten kwartsiet en met gletsjers vormende valleien en meren zoals die van Truchillas en la Baña.

La Meseta

Het Leonese deel van de Meseta beslaat het centrale en zuidoostelijke deel van de provincie. Het is de noordwestelijke hoek van het sedimentaire bekken dat het binnenland van Spanje bezet. Met een gemiddelde hoogte van zo’n 700 tot 1.000 meter is een bijna vlak reliëf, zacht glooiende heidevelden, slechts onderbroken door terrassen en stroomgebieden.

De rivieren komend van het Cantabrisch gebergte en het Macizo Galaico-Leonés hebben de zachtere afzetting weggesleten en zo valleien en stroomgebieden gevormd. Dit soort hoge, platte reliëfs staan in Spanje bekend als “paramos de rañas” of “chanas”. In het zuiden, ontstonden door erosie op het sedimentaire materiaal brede valleien met stroomgebieden die bijna stilstaan. Deze glooiende vlaktes zijn bedekt met heidevelden met in het midden een drassig stroomgebied dat hoogstens wordt onderbroken door een stille heuvel.

Hydrografie

Rivieren

Door de bergachtige structuur wordt het grondgebied van de provincie León verdeeld in drie stroomgebieden: het Cantábrico, Miño-Sil en de Duero. Het stroomgebied van het Cantábrico vertegenwoordigd 2,2% van het totale oppervlak, aan een kant begrenst door de valleien van Sajambre en Valdeón, waardoor de rivieren Sella en Cares stromen. En ten tweede de valleien van Balouta en Suarbol met de rivieren Balouta en Moreira, die samenkomen in de rivier Navia.

Het stroomgebied van Miño-Sil vertegenwoordigd 27,7% van het totale provincie oppervlak en is gescheiden door het stroomgebied van de Duero die door de Montes de León stroomt. Deze rivier de Sil begint op een hoogte van 1500 meter boven zeespiegel en stroomt westwaarts vanaf de puerto de Someido en doorkruist de comarcas van Laciana en El Bierzo en wordt gevoed door andere provinciale rivieren zoals de Boeza, Cua, Burbia, Selmo en Cabrera.

Het Duerobekken vertegenwoordigd 72,1% van het gebied en neemt vlak voor Portugal een belangrijke zijrivier de Esla in zich op. De rivier de Duero heeft vele zijrivieren: de Porma, met zijn zijrivier de Curueño, de Bernesga, met zijn zijrivieren de Tuerto, Turienzo, Duerna, Jamuz en Eria. Ook de Valderaduey stroomt vlak voor Zamora deze rivier in, en de rivier de Grande die door de valleien van Besande en Valverde de la Sierra stroomt en daar samenkomt met de rivier de Carrion in de provincie Palencia.

Meren

We kunnen de meren en de lagunes naar wijze van natuurlijke oorsprong indelen. We onderscheiden dan meren of lagunes ontstaan door gletsjers en die van het steppetype. Van het gletsjertype zijn de meren Ausente en Isoba in het municipio Puebla de Lillo en el lago de La Baña, het lago de Truchillas of het Pozo Cheiroso in Valdeprado. Van het steppetype kennen we onder meer de lagune van Chozas de Arriba, de lagunes van Saelices del Payuelo, de lagune van Cal en Fontecha, de lagune Grande en Bercianos del Real Camino en het lagune van Villadangos del Páramo.

De achteruitgang van het grondwaterpeil is er de oorzaak van dat waterrijke plaatsen in de provincie verdwijnen, zoals het droogvallen van de lagunes in Páramo veroorzaakt door ruilverkaveling en door uitvoerig kunstmatig bevloeien. Luis Pardo beschrijft in 1948, 125 lagunes in de provincie León waarvan er nu nog maar 50 over zijn.

Stuwmeren

Verschillende beken en stroompjes lopen door moerasachtige gebieden of in stuwmeren. In het stroomgebied van Miño-Sil vinden we de Campañana, Las Rozas, Matalavilla en Bárcena. Deze laatste wordt niet alleen voor stroomopwekking maar ook voor irrigatie gebruikt.

In het Duerobekken vinden we de stuwmeren van Barrios de Luna, Casares, Porma, Riaño y Villameca. De meeste stuwmeren genereren waterkracht en voorzien in de irrigatie. een aantal van hen,  zoals de barrios de Luna, Porma en Riano, mogen ook gebruikt worden voor de watersport.

Klimaat

Klimatologisch gezien is de provincie León een overgangsgebied van bergachtig naar plateau. Het algemene klimaat is mediterraan continentaal, hoewel in sommige gebieden genuanceerd, zoals in het noordwesten onder invloed van de Atlantische Oceaan. En het dal van Bierzo met zijn mildere temperaturen. In het algemeen overheersen de vrij hoge temperaturen. Gemiddeld tussen 12 en 20°C. Het mediterraan continentaal klimaat houdt in dat de winters koud en lang zijn, lente en herfst zijn kort en koud, en de zomers kort maar heet.

De neerslag over het gehele jaar genomen is, afhankelijk van het gebied, zeer onregelmatig. Zo valt er in het noorden en noordwesten zo´n 1500 mm per jaar terwijl er in de zuidelijke delen van de provincie slechts 500 mm valt. De regen concentreert zich vooral in de herfst en de lente, en het minimum, ligt in de zomer vooral in vlaktes.

Qua temperatuur  is het eigenlijk vrij koud maar dit komt hoofdzakelijk doordat het gehele gebied vrij hoog ligt en het daardoor in de vorst periode, die zich hier voordoet van november tot mei, behoorlijk koud kan zijn. In de bergachtige gebieden worden hier temperaturen van -18º C gemeten. De zomers zijn kort en op z´n heetst tussen 15 juli en 15 augustus met temperaturen die boven de 30º C liggen.

Natuur

---

Flora

De flora van de provincie León is zeer gevarieerd, met zo’n 300 soorten vertegenwoordigd het ongeveer 20% van alle voorkomende soorten op het Iberisch schiereiland. De plantengemeenschappen laten een duidelijk verschil zien in de flora van de vlakte en dat van de bergen. En hoewel beide gebieden gedomineerd worden door de mediterrane soorten vindt er wel een overgang plaats naar een meer Atlantische vegetatie.

Na de laatste ijstijd ontwikkeld er zich op het schiereiland een droog klimaat wat zorgt voor een woestijnachtige vegetatie in het overgangsgebied dat ligt in het Cantábrico. En dus vestigde zich hier in deze bergen diverse cactussoorten. De bossen aan de voet van de bergen zijn vaak onvolgroeid omdat ze gebruikt worden voor de aanmaak van houtskool en brandhout, de steeneik is daarvan de grootste leverancier. Samen met deze steeneik ontwikkeld zich ook de Portugese eik en de Juniperus thurifera (jeneverbes soort) zijn hebben hun plek gevonden in dit droge en warme gebied. Op de wat vochtiger plaatsen bezet de Quercus pyrenaica (Pyreneeën eik) grote gebieden, als gedegradeerd bos dat daarmee zijn oorspronkelijke uiterlijk verloren heeft.

Afhankelijk van de hoogte, temperatuur of vochtigheid groeit de zomereik tot 1400 meter, alwaar hij aansluit op de bebossing van de grove den. De basis van de bossen vormt zich rond de zomer- en de wintereik, met de kastanjebossen in El Bierzo of de beuken in de Cantabrische bergen, en dan mogen we hier absoluut niet het bos der bossen vergeten het ‘Faedo de Ciñera‘. Dit werd in 2007 benoemd tot het best bewaarde bos van Spanje!!

De onderlaag van deze bossen is bedekt met struikgewassen bestaande uit varens, struikheide en gaspeldoorn en op de plekken waar geen bomen groeien, door de koude of door sterke wind, daar vinden we de brem en de jeneverbes. In deze gevarieerde bossen vinden we ook het ijslands mos en korstmossen zoals het baardmos en het longmos en een overvloed aan mycologische soorten.

Fauna

Als gevolg van de overgang van Middellandse Zee naar “koud” Europa en van vlaktes naar bergen heeft de provincie León een zeer gevarieerde fauna. Ook in termen van ichtyologie bieden de Leonese wateren plaats aan inheemse soorten als de forel, zeelt en meerval maar ook een vreemdeling als de snoek kan men hier vangen. En als we kijken naar de verschillende watermilieus dan zien we hier onder de amfibieën als de marmersalamander, en van de zoogdieren, de muskusrat en de otter en niet te vergeten de verschillende watervogels zoals de eend, de motacilla en het prachtige ijsvogeltje.

Op de vlaktes zien we vogels als de grote trap en de torenvalk, en kleine zoogdieren als de alom bekende haas en in de meer beboste gebieden de hermelijn en de wezel. In de meer bewoonde gebieden komt hier ook de ooievaar en de zwaluw voor, verschillende soorten mezen en roeken. In gebieden waar de natuur of het bos meer plaats inneemt lopen er ook wilde zwijnen, vossen, herten, en ja, zelfs wolven rond (die voor de boeren soms echt een probleem veroorzaken). Tot slot de dieren die we zowel in de berggebieden als in het grasland of bos tegenkomen, dan hebben we het over de herten, de steenbokken, de gemzen of de marter en onder de vogels zien we hier de patrijs of de steenarend.

Maar de meest karakteristieke van deze provincie is de bruine beer, en van een heel ander kaliber, het korhoen. De bruine beer komt voor in het westelijke deel van de provincie, in Los Ancares, Laciana, Babia en Omaña. Maar ook in het oostelijke gelegen Montaña de Raiño komt hij voor. Hij werd met uitsterven bedreigt, maar gelukkig is zijn populatie de laatste jaren weer toegenomen, dankzij de steun van de overheid en het goede werk van organisaties als Fundación Oso Pardo die zich inzetten voor het behoud van de natuur en milieu- educatie. Het gebeurt echt zelden maar mocht u ooit een beer tegenkomen dan is het handig als u dit gelezen zou hebben. Minder angstaanjagende dieren zijn de korhoenders, hun populatie is sinds de jaren ’80 met 70 % gedaald als gevolg van de versnippering van hun leefomgeving, trage voortplanting en hoge druk van roofdieren. Zodat men nu met een fokprogramma en de verbetering van hun habitat is begonnen. Bovendien is er in 2005 een populatie korhoenders gevonden (de meest zuidelijke van alle populaties) in de bergen van León. Deze korhoenders hebben zich op zeer unieke wijze aan weten te passen aan het mediterrane ecosysteem. Zij weten in de droge zomeromstandigheden te overleven door een afwijkend dieet te gebruiken.

Belangrijke gebieden voor het milieu

Een lijst van beschermde natuurgebieden in de provincie León:

1. 1. 1. 1. Nationale parken
            1. Picos de Europa
         2. Natuur monumenten
            1. Lago de la Baña
            2. Lago de Truchillas
            3. Las Médulas
         3. Andere natuurgebieden
            1. Hoces de Vegacervera
            2. Sierra de Ancares
            3. Valle de San Emiliano

Een netwerk van natuurgebieden

Sinds 1991 heeft de Junta de Castilla y León zich verbonden aan het wettelijk kader om zijn natuur te beschermen en het zo te reguleren dat er een netwerk van natuurgebieden ontstaat. Vanaf 2010 omvat deze comunidad autónoma een veertigtal natuurgebieden die verschillende vormen van bescherming genieten, waarvan de provincie León er een achttal herbergt, waaronder het Nationaal Park Picos de Europa. Dit park is opgericht in 1995 door simpelweg het Nationaal Park Montaña de Covadonga samen te voegen met het regionale park van de Picos de Europa.

Als natuurgebieden zijn het Sierra de Ancares, een mooi voorbeeld van co-existentie met Galicia, en Las Médulas met zijn karakteristieke antropogene modellering door de Romeinse mijnbouw. Maar ook het Valle de San Emiliano, een voorbeeld van samenleving tussen flora en fauna, en de Hoces de Vegacervera die van hoge geomorfologische waarde is. En tenslotte de natuurmonumenten zoals het meer van La Baña en het meer van Truchillas, bekend om zijn botanische, geomorfologische en faunistische waarde maar dat nu bedreigd wordt door de mogelijke exploitatie van mineralen door open put mijnbouw.

Biosfeerreservaten

In totaal zijn er nu 7 gebieden in León die door UNESCO als biosfeerreservaten worden aangemerkt, en dan spreken we qua oppervlakte over 3.290.253 km², dat is 21,12% van het totale oppervlak van deze provincie. Deze gebieden vallen ook onder het RED NATURA 2000, een Europees verband om bedreigde diersoorten en hun habitat te beschermen.

Vroege geschiedenis van de provincie León

---

Vroegpaleolithicum (provincie León)

De vroegste bewijzen van mensen en hun activiteiten in de provincie León dateren uit het vroegpaleolithicum, maar de studie ervan is complex door de schaarste aan informatie, geïsoleerde stukken en het bestaan van verschillende gebieden die nog moeten worden onderzocht. De meeste vindplaatsen liggen in de open lucht, op rivierterrassen, zodat hun context verloren is gegaan en alleen de stenen werktuigen die zij gebruikten als overblijfselen bewaard zijn gebleven. Uit hun verspreiding blijkt dat de bekende vindplaatsen verspreid zijn over de vlakke gebieden van de provincie, terwijl er geen vindplaatsen zijn in de bergachtige gebieden. De plaatsen waar zij het meest geconcentreerd zijn, zijn de Bernesga-Orbigo, de Esla-Orbigo en de Bernesga-Torío, aan de rand van León.

De meeste gevonden lithische stukken zijn gemaakt van kwartsiet van rivierkiezels en een paar van kwarts en zandsteen. Tot de meest voorkomende werktuigen behoren vuistbijlen, gekenmerkt door hun eenvoud, het behoud van een deel van hun buitenoppervlak, of hun dikte, waarbij de amygdaloïde vorm overheerst. Andere stukken zijn schilfers (choppers), bewerkte randen en drievlakken. De werktuigen als schilfers vertegenwoordigen een zeer klein percentage van het totale aantal gevonden werktuigen, en de belangrijkste daarvan zijn de racloirs (engels). Ze zijn allemaal gemaakt door middel van slagwerk met harde hamers, zonder aanwijzingen voor het gebruik van zachte hamers. Deze industrieën worden gerekend tot het Midden-Acheulean of Boven-Acheulean, met een chronologie tussen 300.000 en 150.000 jaar v. Chr. Het is moeilijk om een van de reeksen toe te schrijven aan het Beneden-Acheulean of aan pre-Acheulean assemblages door het gebrek aan informatie.

Wat hun levensstijl en het gebruik van het land betreft, bezetten de menselijke groepen de droge gebieden op de rivierterrassen als gevolg van de lage waterstand, waar er fauna was om op te jagen en steenslag om werktuigen te maken, waardoor de meeste vindplaatsen uit deze periode in de provincie zijn ontstaan.

Middenpaleolithicum

Tijdens het Middenpaleolithicum bevinden de vindplaatsen zich niet alleen in sedimentair terrein, maar ook in hoger gelegen gebieden dicht bij waterlopen en gebieden van het Cantabrisch gebergte, zowel in de open lucht als in grotten (La Cantera, in Alcedo de Alba). De lithische industrieën, gerelateerd aan de Mousteriaanse periode, zijn gemaakt van kwartsiet, met een overwicht aan werktuigen gesneden op schilfers, behalve in het geval van Navatejera (gebied in de buurt van Villaquilambre), waar vuistbijlen overheersen. Hun chronologie wordt gedateerd tussen 150.000 en 60.000 jaar geleden, aan het begin van het Boven-Pleistoceen.

Aangezien er geen menselijke resten zijn gevonden uit deze of de voorgaande periode, moet worden aangenomen dat het type mens dat het grondgebied van de huidige provincie bewoonde de Homo heidelbergensis moet zijn geweest, die later zou evolueren tot de Homo neanderthalensis. De economische basis van de menselijke groepen zou nog steeds bestaan uit jagen en verzamelen, waarbij zij uitgestrekte gebieden bezetten. In dit geval waren de rivierlopen het middel waarmee zij zich verplaatsten tussen de hooglanden en de valleibodems, waarbij de grote rivieren fungeerden als verbindingswegen met aangrenzende gebieden, zoals het huidige Galicia of het stroomgebied van de Duero.

Laatpaleolithicum

Van het Laatpaleolithicum zijn slechts twee vindplaatsen bekend in de provincie. De eerste, Cueva de La Cantera Cave (grot van La Cantera), in Alcedo de Alba (gebied in de buurt van La Robla), ligt op 1.020 m boven de zeespiegel in de vallei van de rivier Bernesga, in het contactgebied tussen de Meseta en het Cantabrisch gebergte. De gevonden lithische industrie bestaat voornamelijk uit vuursteen en is gebaseerd op klingen, schilfers en kleine blaadjes. Schrabbers en stekers overheersen, hoewel er ook punten en andere microlithische stukken bewaard zijn gebleven. De beenderindustrie wordt vertegenwoordigd door twee benen priemen, twee speren van gewei, een lamp van gewei en een hertentand. De tweede, de Cueva de la Uña (grot van Uña), ligt naast de bovenloop van de rivier de Esla, op een hoogte van 1.200 m boven de zeespiegel. In alle niveaus werd overvloedige materiële cultuur gevonden, met een overwicht aan lithische elementen en botresten. De lithische industrie, die tot de laatste fasen van de periode behoort, bestaat uit klingen, bladeren en schilfers, met een overwicht aan schrabbers, Aziliaanse punten, stekers en andere zoals snijwerktuigen en perforators (boor). Onder de botstukken bevinden zich resten van harpoenen en wat de eerste in de provincie gevonden manifestatie van arte mueble hallada (kleine kunstvoorwerpen die men met zich mee kon dragen, afgodsbeeldjes bijv.) zou kunnen zijn, een reeks diepe parallelle lijnen gegraveerd op drie kleine botfragmenten. Andere interessante vondsten in de grot zijn een haard, gelegen in het centrum van de grot, en twee parallelle lijnen gegraveerd op de wand van de holte, die de eerste voorbeelden van grotkunst in León zouden kunnen zijn.

Epipaleolithicum

Uit het Epipalaeolithicum is een klein aantal vindplaatsen bekend, maar met bijzondere kenmerken. De eerste is de Cueva de El Espertín (grot van El Espertín), gelegen naast een zijrivier van de Esla, op een hoogte van 1.230 meter. Het is een grot van kleine afmetingen, maar het bood overvloedig archeologisch materiaal. De meest overvloedige was de lithische industrie, gemaakt van verschillende soorten vuursteen, kwartsiet en kwarts, waarbij schilfers en, in mindere mate, klingen en bladeren als dragers werden gebruikt. De meest voorkomende gereedschappen zijn schrabbers, stekers, stukken met ruggen en microlieten. Wat de bottenindustrie betreft, is er slechts één vishaak en één geperforeerde zeeschelp gevonden. Dierlijke resten wijzen erop dat zij vooral jaagden op geit, everzwijn, gems en haas.

Meer over de geschiedenis van de provincie León vind u in:  Astures
                                                                                                                           Romeinse verovering van Hispania
                                                                                                                           Germaanse invasie op het Iberisch schiereiland
                                                                                                                           Het Suebenvolk
                                                                                                                           Al Ándalus
                                                                                                                           Koninkrijk Asturias
                                                                                                                           Koninkrijk León

Territoriale organisatie

---

De provincie is een lagere regionale bestuursorganisatie dan die van de Comunidad Autónoma. Ze wordt vastgesteld door een samenwerkingsverband tussen de gemeentes met een eigen rechtspersoonlijkheid.

De regering en het Autonome Provinciale Bestuur komen overeen met het Diputación Provincial (provinciaal bestuur enigszins vergelijkbaar met onze Provinciale Staten).

De territoriale organisatie van de provincie is verdeeld in comarcas, de municipios en de lokale overheden. Het enige “comarcalización” (streekgewest) dat in de provincie León bestaat is El Bierzo dat sinds 1991 is erkend. De provincie is in zeven gerechtelijke divisies verdeeld, Sahagun, León, La Bañeza, Ponferrada, Astorga, Cistierna en Villablino.

Vanaf de Middeleeuwen weet men een goede bestuurlijke en juridische basis te realiseren, met goed omschreven traditionele comarcas zoals León, dat oorspronkelijk uit meerdere gemeentelijke, heerschappelijke en kerkelijke verdelingen bestond. Zo ook als men kijkt naar de comarcas in de oostelijke bergen met de vele valleien met elk zijn eigen karakter.  De municipio Cistierna geldt hier als het economisch, commercieel, bestuurlijk centrum. In deze comarca vinden we vele rivieren zoals de Esla, Valdellorma, Cea, Grande, Yuso. Het meer centrale berggedeelte met de valleien van Porma, Curueño en Torio, waar de rivier de Bernesga zijn oorsprong vindt. Boñar is hier het bestuurlijke, economische en commerciële centrum. En de westelijke bergen, daar waar de rivieren Bernesga, Luna en Omaña stromen, is La Robla het dynamische centrum. De meeste van deze scheidslijnen werden gekoppeld aan een belangrijk kasteel, zeker tijdens de periode van consolidatie van het koninkrijk van Asturias.

In de zuidoostelijke laaglanden van de provincie vinden we een heel andere geografische verdeling. Een met vele oevers, weiden en heidevelden. Terwijl het noorden wordt gedomineerd door de valleien van de Bernesga, Torio, Curueño, Porma, Esla en Cea vindt men in het zuiden alleen de rivieren Orbigo, Esla en Cea. In het gebied dat sterk beïnvloed wordt door Leon en Astorga vinden we nog een aantal andere oude hoofdsteden, jurisdicties en heerlijkheden, zoals Valencia de Don Juan, Santa Maria del Páramo, Valderas, Sahagun en Mansilla de las Mulas. De regio van Astorga is de belangrijkste van al deze centra´s, bestaande uit een aantal uitgesproken gebieden tussen de bergen van de Montes de León, Las vegas de Órbigo en el Tuerto en de valleien van Duerna, Eria en Jamuz. Naast Asturgas zijn er nog een aantal belangrijke steden als La Bañeza, Benavides en Órbigo, Carrizo de la Ribera en Vequellina de Orbigo.

Nu het westelijke deel van de provincie. Hoewel Bierzo staat voor meerdere betekenissen, gaf men deze naam aan de huidige comarca El Bierzo en wordt de naam nu gebruikt voor de traditionele verdeling van de lagere valleien van de rivier de Sil, de Boeza, de Cua en de Burbia. Deze vormen een belangrijk deel van het oude Partido de Ponferrada. Het gehele gebied bestaat uit vlaktes, bekkens, valleien en oevers. De bergachtige grens is het resultaat van talrijke gerechtelijke en kerkelijke deals met als gevolg een duidelijke omschreven groep gebieden.

Op het lokale niveau is de provincie in 211 municipio’s verdeeld, politiek geleid door één gemeenteraad, waarin 1232 publieke entiteiten  zijn te vinden ook wel EATIMES genoemd. Een Eatim is een bestuurlijke eenheid met een lokaal karakter, bestaande uit een voorzitter en verscheidene leden, die zich bezighouden met het beheer van de comunales (gemeentes). Wanneer de gemeente uit minder dan 250 inwoners bestaat kan het worden beheerd door een naburige gemeenteraad (genaamd een, concejo abierto).

Deze instellingen die onder het municipale niveau opereren, stammen uit de tijd van het koninkrijk León (910 – 1230). In die tijd werkte de gemeenteraden samen met buurgemeentes om de omliggende landerijen (weilanden, bossen, molens e.d.) te beheren en samen te laten werken, en grootgrondbezitters, wegen en waterputten aan te laten leggen.

Migratie

---

Eerst een historisch overzicht

In de laat 19de en begin 20ste eeuw ontwikkelde zich de mijnbouw industrie, en trokken grote groepen van de bevolking naar deze winningsgebieden zoals; Laciana, El Bierzo, La Magdalena, Ciñera, Sabero, San Emiliano en Valderrueda, dit laatste gebied reikte tot ver over de grens van León, tot Palencia. De bevolking in deze valleien waren afhankelijk van de mijnbouw en leidde een primitief bestaan, voor de agrarische economie betekende het een forse groei.

In de jaren ’60 verloor de provincie veel van zijn demografische effectiviteit vanwege de leegloop van de landelijke gebieden. Een groot deel van de migrerende bevolking trok naar de meer dynamische gebieden zoals Madrid en Barcelona, maar ook Baskenland en Asturias, ja zelfs naar het buitenland. Ook in Nederland hadden we vele Spaanse gastarbeiders. De overgebleven mijnbouw leidt nu sterk onder deze demografische terugval. Tenslotte zien we de opmerkelijke trekkende beweging naar de provincie van buitenlanders sinds de jaren ’90, die samenvalt met de uitbreidingen van de steden. Deze toename zorgt ervoor dat het inwonersaantal van de provincie, sinds de jaren ’60, hoewel met ups en downs, maar langzaam daalt. Dit concentratieproces wordt versterkt door de rol van deze gebieden als León, Ponferrada. In San Andrés del Rabanedo en vooral Villaquilambre vermenigvuldigd zich de bevolking als gevolg van de beperkte beschikbare grond in de stad León.

De “huidige” situatie

In 2009 telde de bevolking van León 466.116 mensen die in Spanje geboren waren en 34.053 mensen die in het buitenland geboren waren. Onder deze groep allochtonen bevinden zich 4.450 Portugezen, 3.111 Colombianen en 3039 Marokkanen, 2.514 Fransen, 2.455 Bulgaren, 2.144 Roemenen. Als we het per continent bekijken dan zijn er 12.135 Amerikanen waarvan 8.680 Zuid-Amerikanen en dan zijn er nog 4.419 Afrikanen, dit zal in de toekomst waarschijnlijk wel sterk gaan vermeerderen.

Talen

---

Leonees

Het Leonees, is een glottonomische (leer van de betrekkingen tussen taal en denken) term die gebruikt wordt om te refereren naar de algemene romaanse volkstaal die in het astur-leonese taalkundige gebied, in de provincies León en Zamora wordt gesproken.  Dit gebied is te verdelen in drie dialect groepen waaronder het Asturiaans, het Leónees en het Zamoraans (west-, centraal- en oost) bepalend zijn. De overheersende taal is de taal die in het westen van León gesproken wordt, deze strekt zich uit over Laciana, El Bierzo, La Cabrera, Margateria, La Cepeda, Babia en Omaña.

Vele eeuwen is het dialect naar de achtergrond verbannen, tot het zich in de 19de eeuw begon te herstellen en zich consolideerde in de 20ste eeuw, begonnen auteurs als Eva González Fernádez en andere jonge schrijvers, vooral in het begin van deze eeuw, te schrijven over de verschillende sociolinguïstische studies. Verscheidene instellingen en culturele verenigingen als, La Caleya, Furmiento of Facendera pola Llengua promoten het gebruik en de verspreiding van het dialect. Het wordt ook erkend door de Junta de Castilla y León, in de statuten van deze autonomie staat in art. 5 van het Título Preliminar:

Momenteel staat de astur-leonese taal bij het UNESCO op de lijst van bedreigde talen.

Galicisch

Het Gallega wordt in een aantal gemeenten in het westelijke deel van de provincie gesproken. De comunidad autónoma de Galicia ligt tegen de provincie León aan. Volgens een studie van Xosé Henrique Costas, wordt het door ongeveer 23.000 mensen gebruikt, 60% daarvan is 65 plusser. Sommige auteurs beweren dat deze taal is geëvolueerd uit een kruising van het Galiciaans, Asturiaans, Leonees en Castiliaans en dat dit dialect bekend staat als het berciano dialect, met een eigen apart karakter en met verschillende lokale dialecten per regio. Organisaties als Fala Ceibe pleiten er bij de Junta de Castilla y León op aan om, net als bij het leonees, dit dialect ook op te nemen in het artikel 5 van de Statuten de Autonomie.

In het onderwijs is het sinds 2002, na een overeenkomst tussen het Ministerie van Onderwijs van de Junta de Castilla y León,  toegestaan dat er op 9 basisscholen, 3 middelbare scholen en de officiële talenschool van Ponferrada, Gallega wordt gegeven.

Kunst, cultuur en tradities

---

Artistiek erfgoed

De kunst in de provincie León omvat alle kunstvormen, beginnend in de Bronstijd, 4000 jaar geleden, waarvan we de grottekeningen van Maragateria kennen, tot de kunst van vandaag. Uit de Romeinse tijd zijn er verschillende locaties en fortificaties bekend, met de nadruk op die van Chano en Bergidum. Na de Romeinse verovering werd het gebied geromaniseerd, wat goed zichtbaar is aan de overblijfselen van steden zoals Lancia, Asturica Augusta of Legio en de open mijnbouw van Las Médulas (verklaard tot wereld erfgoed) of de kanalen van La Cabrera.

Toen het Keizerrijk uiteen viel, vielen ook de nederzettingen terug tot agrarische nederzettingen waarvan er in deze provincie vele te vinden zijn. Mooie voorbeelden hiervan zijn Navatejera en Los Villares. In die tijd bloeit het christendom op en verschijnen er de eerste kerken, zoals de kerk Marialba de la Ribera uit de 4ᵉ eeuw. Aan het begin van de Middeleeuwen, in de 5ᵉ eeuw, drukt de Mozarabische kunst zijn stempel op het landschap, te zien aan de kerk van Santiago de Peñalba, San Miguel de Escalada en  de Santo Tomás de las Ollas. Zo krijgt deze mudéjarstijl zijn speciale betekenis in Sahagun als we kijken naar de kerk van San Lorenzo, de kerk van San Tirso en het Santuario de la Peregrina.

Vanaf 1030 dringt de Romaanse architectuur, via de Camino de Santiago, die deze provincie van oost naar west doorkruist, door. We kennen alle de vele voorbeelden hiervan in de religieuze architectuur. Hier in León hebben ze één van de meesterwerken uit de Spaans Romaanse bouwkunst, de basiliek van San Isidoro, ook wel bekend als het Pantheon del Reyes (vele koningen van het Koninkrijk León liggen hier begraven), maar ook de kerk van San Salvador in Destriana, de kerk van Santiago in Villafranca del Bierzo, de kerk van San Miguel in Corullón of de collegiale kerk van Santa María de Arbas, en een van de wegen van de Jakobijnse pelgrimstocht (ramales de ruta jacobea). Op gelijke wijze, maximaliseert het koningshuis verschillende opdrachten, zoals de bouw van het klooster van San Benito in Sahagun, San Miguel de las Dueñas, Santa Maria de Gradefes of Santa María de Sandoval. Ook is hier de Gotische kunst te zien, zoals het klooster Santa María van Carracedo en de kathedraal van Astorga (zij het met latere wijzigingen). Maar vooral ook de kathedraal van León (XIII – XIV eeuw) die een meer verfijnd (Frans gotische) ontwerp heeft en wordt beschouwd als één van de mooiste Spaanse gotische kerken, met de nadruk om de raampartijen, prachtige glas in lood ramen. 

Musea

---

Nationale Musea

Ponferrada:                      Museo Nacional de la Energia

Regionale Musea van Castilola y León

León:                                   Museo de Arte Contemporáneo 
Sabero:                               Museo de la Siderurgia y la Minería de Castilla y León

Provinciale Musea

Astorga:                              Museo Romano     
                                                Museo del Chocolate     
                                                Museo Catedralicio de Astorga     
                                                Museo de los Camionos     
                                                Museo de la Semana Santa 
Cacabelos:                          Museo Arqueológico de Cacabelos 
Castrocalbón  MAEC:      Museo Arqueológico y Etnográfico de Castrocalbón 
León:                                    Museo de León     
                                                Museo de la Real Colegiata de San Isidoro     
                                                Panteón de los Reyes     
                                                Museo Bíblico y Oriental     
                                                Museo Fundación Vela Zanetti     
                                                Museo Catedralicio Diocesano     
                                                Museo Sierra-Pambley  
                                                CLA Centro Leónes de Arte
Mansill de las Mulas:    Museo Etnográfico Provincial
                                                Museo de la Radio “Luis del Olmo”
                                                Museo de El Bierzo
                                                Museo del Ferrocarril
                                                Museo de Las Cofrdías
Sahagún:                             Museo Benidictino de Arte Sacro
                                                Museo de la Semana Santa
Valdehuesa (Boñar):     Museo de la Fauna Salvaje
Valencia de Don Juan:   MITLE Museo de la Indumentaria Tradicional
Leonesa Villablino:        Museo Etnográfico

Feesten en Bedevaarten

---

De culturele diversiteit van de festiviteiten in de verschillende Leonese comarcas worden gekenmerkt door hun grote verscheidenheid aan vorm, ceremonie, dans en prachtige kostuums, en allemaal met een gemeenschappelijke historische culturele achtergrond. Vaak hebben christelijke feesten, heidense achtergronden en dikwijls worden heiligdommen gebouwd op heilige plaatsen van heidense oorsprong. Bovendien, drukt het agrarisch karakter van de provincie zijn agrarisch ritme op de feestkalender waardoor verschillende christelijke feesten plaatsvinden op aangepaste tijden. De twee meest traditionele feesten zijn die van el Pendón en el Ramo.

Het traditionele feest van el Ramo is een christelijk feest ook met een heidense achtergrond, wat goed te zien is tijdens de tocht naar de kerk waarin de mensen een houten frame, versierd met sjaals, kaarsen, donuts, fruit, gekleurde linten en andere plantaardige onderdelen, dragen. Dit feest wordt gehouden rond de kerst en nieuwjaar. In februari zijn er tal van plaatsen waar men Candelas en Águedas viert, tijdens deze feesten nemen de vrouwen de macht over. Het burgerlijke karakter van het carnavalsfeest komt tot uiting in de verschillende personages zoals guirrios, zafarrones, jurrus en maranfallos en door de optochten door León, Astorga of La Bañeza, deze laatste is uitgeroepen tot Interés Turistico Nacional (nationaal toeristische trekpleister).

Met de komst van de lente vinden er tal van bedevaarten en litanieën plaats waaronder la Pascue in Cacabelos of San Jorge in San Esteban de Nogales, beide zijn van provinciaal belang. Het zijn ook de traditionele feesten net als het feest van de Gelofte (el Voto), veelal gevierd in Páramo, waarbij de mensen hun dankbaarheid tonen voor de gunsten die ze gekregen hebben van de Maagd of van een andere Heilige. Van hetzelfde karakter is het feest van Las Cabezadas dat gevierd wordt in de hoofdstad en de omliggende gemeentes. Tijdens deze feestelijkheden dankt men voor de verschillende wonderen en gaan dan in optocht naar de basiliek van San Isidro met de grote paaskaarsen. Aan het begin van de maand mei, beginnen de Meifeesten (celebraciones del Mayo), in zijn verschillende vormen. In Villafranca del Bierzo bijvoorbeeld plaats men een levende meiboom op het plein, terwijl men in andere delen van de provincie het feest viert met het Cruz de Mayo of zoals in Valderas waar men tijdens de bedevaart van la Santa Cruz de Virgen del Rosario en de Pastorcica uitwisselen, om daarna weer terug te plaatsen op hun plaats. De bedevaarten en litanieën zoals die van Camposagrado of San Froilán in Valdorria gaan de hele maand door en zijn beide van Provinciaal Belang (Interés Provincial). De bedevaart van Castrotierra heeft geen vast schema, en er zijn enkele duizenden mensen die aan deze bedevaart deelnemen en begeleiden de Maagd van Castro met hun spandoeken van haar heiligdom naar de kathedraal van Astorga, en keren dan na 9 dagen van gebed terug naar haar heiligdom.

In juni viert men in de hele provincie het Corpus Cristi, met als hoogtepunt de viering van Laguna de Negrillos die ook uitgeroepen zijn tot Interés Turístico Regional. Heel anders is het Middeleeuwse feest (Justas Medievales) van Hospital de Órbigo, een gemeente in het midden van de provincie, dat herinnerd aan de historische Paso Honroso (een Middeleeuws toernooi) van Suero de Quiñones en negen andere ridders uit 1434. San Juan wordt op verschillende locaties gevierd ook in de hoofdstad. In Astorga wordt elke drie jaar de christelijke overwinning in de Slag om Clavijo herdacht, in een processie waarbij het Vaandel van Clavijo wordt meegenomen naar de kathedraal en welke begeleidt wordt door de Guardia Zuiza. Tegen het eind van de maand, in Prioro, vindt er het feest van de Trashumancia plaats, een feest van provinciaal belang, waarin de terugkomst van het vee gevierd wordt. In juli worden er historische feesten gehouden, men gaat dan terug in de tijd  met oude ambachten maar ook de nacht van de Tempeliers in Ponferrada, waar men het Tempeliers verleden van de stad herdenkt. Het middeleeuwse feest van Mansilla de las Mulas, met de jaarmarkt alwaar men dan ook een middeleeuwse sfeer creëert, en het feest van Astures en Romanos en Astorga, waarbij de markt ook doet terugdenken aan de vroege dagen van Maragata.

Begin augustus viert men het Nuestra Señora de las Nieves in tal van steden in de bergen en in León, waarbij op verschillende dagen de bedevaart van Puebla de Lillo of Páramo del Sil gehouden wordt. Ergens in het midden van die maand vinden er festiviteiten plaats in Asunción en San Roque, dit feest wordt op vele plekken in de provincie gevierd, zoals in Pandorado, waar ook de gemeente Omaña toe behoord. Op het eind van augustus viert men in Astorga het feest ter ere van Santa Marta, terwijl bij andere bedevaarten zoals die van de Virgen de los Remedios in Barrillo de la Arrimadas, honderden gelovige, op verschillende plaatsen in de provincie samenkomen. Op 8 september viert men de geboorte van Nuestra Señora in meer dan 40 verschillende steden, zoals het Virgen de la Encina (beschermheilige van El Bierzo) in Ponferrada of Carballeda in Val de San Lorenzo. Zo ook op 14 september, op meer dan 40 verschillende locaties wordt het feest ter ere van el Cristo gevierd, dit feest wordt groots gevierd in Bembibre en Villafranca del Bierzo. Tussen deze laatste twee datums vindt het Fiesta del Pastor in Los Barrios de Luna en het Fiesta de los Pastores in Joarilla de las Matas plaats, beide tot Interés Provincial verklaart.

Begin oktober vieren ze in de provinciehoofdstad het feest van Las Cantaderas, tijdens dit feest herdenkt men de bevrijding van de 100 maagden die de koningen van astur-leoneses elk jaar als eerbetoon aan de kalief van Al-Ándalus moesten schenken. Op hetzelfde moment vindt er in La Virgen del Camino een bedevaart plaats ter  ere van San Froilan en de Maagd van Camino, patrones van de regio van León, tijdens deze optocht komt er een enorme vlaggenparade en een optocht met opgetuigde vrachtwagens  voorbij. Op de tweede zondag van oktober vindt er een Romeria de los Remedios (Bedevaart van de Remerios) plaats in Luyego, waarbij mensen massaal van Maragatería, en de naburige gemeentes deelnemen. En in het begin van november  wordt er in verschillende delen van de provincie “la celabracion de magosto” (het kastanjefeest) gehouden, waarbij iedereen kastanjes gaat zoeken. Tot slot worden er in het gehele najaar op diverse plaatsen patroonsfeesten gehouden, waaronder dat van Santa Barbara, en veelal in de kolenmijn gebieden.

Semana Santa

In de gehele provincie viert men het zogenaamde ‘matar judíos‘(Joden doden, is de letterlijke vertaling, maar ik denk niet dat dat de bedoeling is) of het ‘jugar a las chapas‘ (een gokspelletje, gelijkend op kop of munt) genaamd . Het is een feest waarbij men limonade met wijn en sinaasappel (gelijkend op Sangria) wordt gedronken. De viering van Semana Santa (paasweek) vindt zijn hoogtepunt in de hoofdstad van de provincie. In deze week wordt ook de ‘miles de papones’ (de duizend broeders) gelopen, dat ook wel de ‘dieciséis  confradias y hermandades’ genoemd wordt. Er wordt dan tien dagen lang, door de straten van de stad gerend. De belangrijkste momenten zijn de ‘Ronda y la Procesión de los Pasos’  en de ‘Viernes Santo‘ (Goede Vrijdag). Deze dagen kregen in 2002 ook een speciale vermelding als Fiesta de Interés Turístico Internacional. Op de avond van Witte Donderdag vindt de ‘Entierro de Genarin‘ (de begrafenis van Genarín) plaats, een feest ter ere van een dronkaard van León die in 1929 haastig zijn behoefte deed tegen de stadsmuur, een plek waar nu jaar na jaar een eerbetoon gehouden wordt. Het is nu een van de belangrijkste feesten van de Semana Santa.

In Astorga heeft men ook enkele feesten die tot Interés Turístico Regional en van Interés Turistico Nacional zijn verklaart. Het zijn acht broederschappen die samen met het ‘Junta Profomento de la Semana Santa” door de straten van de stad trekken. Belangrijk zijn de verschillende optochten die hier op Goede Vrijdag plaatsvinden. Ook wordt er elk jaar een wedstrijd gehouden onder de verschillende muziekgroepen de gespecialiseerd zijn in de muziek bij processies. Ook dit feest kreeg in 2011 een de declaratie als zijnde Interés Turistico Nacional. In La Bañeza zijn er drie broederschappen die door de straten trekken tijdens de 14 processies, waarvan la Procesión del Santo Potajero (woensdag) het meest belangrijk is en tevens van Interés Turistico Provincial is. Op deze dag delen de mensen van het dorp een maaltijdsoep van kikkererwten met rijst en kabeljauw uit.

In Sahagún zijn het broederschap van Jesus Nazareno en het Patrocinio de San José tot Interés Turistico Regional vernoemd. Het zijn groepen (Cofradías of Hermandades) die versierde beelden of relikwieën, van hout of metaal (edelmetaal) die een gewicht van een of meer ton hebben door de straten van de stad dragen tijdens de feestdagen van Semana Santa. Deze broederschappen (vaak meer dan 20 man) noemt men ‘la subasta de pasos’. In Sahagun kent men verschillende processies, ‘la Trompa’ of ‘la Isa’ zijn de namen van twee van deze processies. In Ponferrada heeft men ook 4 broederschappen, vernoemd in het Interés Turístico Regional, die gedurende de eerste dagen van de week van processies aandacht vestigen op de personages van het Lambrión Chupacandiles, door voorafgaande aan de stoet met een grote bel lopen. Verder worden er in de provincie in verschillende plaatsen nog feesten gevierd in Villafranca del Bierzo, Valencia de Don Juan, Almanza, Saint Lucia de Gordón en Valderas.

Tradities

Leonese Vaandels

Dit soort  vaandels zijn in feite grote vlaggen bestaande uit een vlaggenstok van 3 tot 14 meter met een zijden damast doek, met stroken in verschillende kleuren. Het gewicht van het geheel ligt ergens tussen de 15 en 35 kilo en om deze vlaggen omhoog te krijgen trekt men aan een koord dat boven aan de vlaggenmast is bevestigd en dan tegelijkertijd ‘remos’ roepen, om kracht bij te zetten. De meest voorkomende kleur is karmijnrood (in relatie tot het koninkrijk van León) en groen (waarschijnlijk gerelateerd aan de Reconquista, want groen is de kleur van de islam) en wit en blauw (om eer te betonen aan de Maagd Maria).

Volgens de historicus Alejandro Valderas is de oorsprong hiervan militaristisch. In de Middeleeuwen gold het vaandel als een symbool voor de gemeentelijke legers om zich te bewapenen en ten strijde te trekken, waarna het een symbool voor de gemeenschap werd. Tijdens de strijd of na verloop van tijd raakte de vaandels beschadigd en werden ze vaak meerdere malen hersteld, maar ook gingen veel van deze vaandels verloren, waaronder het beroemde vaandel van Baeza en het Koninklijke Vaandel. In de afgelopen jaren hebben vele steden hun vaandels gecatalogiseerd en gerestaureerd. Veel van deze vaandels zijn teruggevonden in de parochiehuizen.

Momenteel worden deze vaandels dan ook meer gebruikt als embleem van de ‘juntas vecinales’ (wijkraden), maar ook vaak in verband met de parochies, meegedragen door de straten tijdens de processies en bedevaarten. Zo ook, via de associatie van het ‘Pendones del Reino de León’ (Koninklijke vaandels van León), welke verschillende instellingen, zoals gemeenten en provincies, ondersteund. Tijdens een demonstratie in 2010 waren er 143 verschillende vaandels te bezichtigen een wereldrecord dat werd opgenomen in het World Record Book of Guinness.

De Leonese ramo

De Leonese ‘ramo’ van de kerst is een decoratief element dat tijdens de kerstviering in verschillende delen van de provincie gebruikt wordt om tijdens de nachtmis (Misa de Gallo) aan de Maagd Maria te schenken. De oorsprong is van voor de jaartelling, met een votief (heidens offer om de goeden gunstig te stemmen) karakter. Het zijn dan ook typisch heidense symbolen die door de kerk geassimileerd zijn. (onze ouderwetse palmpasenstok lijkt er wel wat op).

Vroeger was het een versierde tak die geworden is tot een houten structuur zoals hiernaast te zien is. Ze worden zowel in de kerk als thuis gebruikt. Enigszins vergelijkbaar met de kerstboomcultus. Met de ontvolking van het platteland zijn veel van deze tradities bijna verloren gegaan. Geholpen door een stukje commerciële ondersteuningslust ondervinden deze tradities, vooral in de hoofdstad weer een opleving. Dit is het mooie van Spanje waar van alles gedaan wordt om oude tradities in ere te houden of te herstellen. Laten we hopen dat dat nog lang zo blijft. Het land wordt, onder andere daardoor,  aantrekkelijker voor toeristen.

De ‘ramo’ bestaat uit een houten structuur waarin twaalf kaarsen zijn verwerkt. Het wordt daarna opgesierd met geborduurde linten, strikken, wollen draden, kant, bagels en fruit. De ‘ramo’ heeft verschillende vormen, maar de vier meest belangrijke vormen zijn; de driehoek (kenmerkend voor la Ribera en el Páramo) de ronde (overvloedig gebruikt in Omaña) de ovale, maar ook de de staartvorm (de pauw) ook wel de ‘rastro’ genoemd, vergelijkbaar met een grashark

Filandón

Het Filandón is een, door het hele jaar, terugkomende traditie van samenkomst, direct na het avondeten, waarbij hardop verhalen worden verteld terwijl men met werkzaamheden bezig is. Normaal is dat handenarbeid, en vaak afkomstig uit de textielindustrie. Het was, en soms is het nog heel gebruikelijk om ´s avonds na het eten, op straat, bij elkaar te komen. Een ieder neemt zijn eigen stoel, en zijn eigen drankje of iets dergelijks mee en gaat dan gezellig met kennissen of vrienden buiten zitten kletsen. (Iets dat ook heel erg telt bij deze bijeenkomsten is, dat iemand die echt arm is, hoeft niets mee te nemen, die krijgt van de andere te drinken en als het er is, ook iets te eten, dit is, denk ik, over gebleven uit de tijd van de Moren, want daar is het heel normaal dat de rijke aan de arme geeft). Deze traditie ziet men hoofdzakelijk in de provincie León en in delen van Galicia en Asturias. Maar ik heb het ook gezien in de typische volksbuurtwijken van Madrid.

In de afgelopen decennia is ook deze traditie, vooral in León, door toedoen van schrijvers, vertellers en muzikanten, weer hersteld. Ook de film ‘El Filandón‘ waarin deze traditie centraal staat heeft er aan meegeholpen. In deze film vertellen schrijvers als Luis Mateo Diez, Pedro Trapiello, Antonio Pereira, José Maria Mereno en Julio Llamazares verschillende verhalen, dit samen met de collega schrijver Juan Pedro Aparicio, de verantwoordelijke persoon voor de renaissance van deze traditie Filandón. In 2010 werd deze traditie ook uitgeroepen tot Bien Interés Cultural en ook wilde men het als Patrimonio Cultural Inmaterial de la Unesco (immaterieel cultureel erfgoed van Unesco) maar dit laatste is helaas mislukt.

Literatuur

Voor de literatuur voor de provincie was Luis Lopéz Alvarez heel belangrijk.

Gastronomie

---

De provincie León kent vele traditionele producten voortkomend uit de land- en tuinbouw en de veeteelt. Het zijn karakteristieke, kwalitatief hoogstaande producten die veelal beschermd zijn. De typische geografische en klimatologische omstandigheden van dit gebied geven ons een breed scala aan voedingsmiddelen zoals fruit, wijnen, kazen, diverse worsten, groenten en typische peulvruchten.

Van het verse vlees is het belangrijk dat u het “carne de vacuno Montañas de Teleno (rundvlees uit de bergen van Teleno) en het ‘Lechazo Montañas del Teleno’ (Jong lamsvlees uit de bergen van Teleno) leert kennen. Beide zijn beschermd door het zogenaamde ‘Marca de Garancia’ (productgarantie). Onder de worsten en de gedroogde vleessoorten hebben de ‘Botillo de Bierzo’ en de ‘Cecina de León‘een ‘Indicación Geografica Protegida‘ (I.G.P.) (product herkomst garantie), en de “Cecina de chivo de Vegacervera” een Marca Garancia. Bij de kazen en melkproducten heeft de ‘Queso de Valdeón‘ een I.G.P. , maar ook bij de peulvruchten heeft de ‘Alubia de la Bañeza‘ een I.G.P. en zo is er ook fruit en groente met een Denominación de Origen, ‘Manzana Reineta del Bierzo’ heeft zelfs een I.G.P.en de ‘Pera Conferencia de Bierzo’ een Marca de Garancia, de Pimiento asado de Bierzo en de Pimiento de Fresno y Bernavente hebben beide een I.G.P. en de prei van Sahagún (Puerro de Sahagún) heeft ook een Marca de Garancia.

Tussen de culinaire gerechten vinden we typische streekgerechten als de ‘Sopa de Trucha‘ de ‘Morchilla‘ en de karaktervolle ‘Cocido Maragato‘, maar van veel groter belang is dat u het achteruit eet. Men begint met het vlees en als laatste de soep. De bakkerij en banketbakkerij vinden we de streek gebonden lekkernijen als de ‘Mantecadas de Astoga‘ de ‘Hojaldres de Astorga‘ de ‘Lazos de San Guillermo’ uit Cistierna en de ‘Imperiales de la Bañeza’ en niet te vergeten de ‘Nicanores de Boñar‘. Ze maken hier ook een prima wijn. Uitmuntende wijn met een denominacion de origin (vergelijkbaar met de AC van Frankrijk) vindt men in Bierzo en in Tierra de León.

Ten laatste vernoemen we de typische provinciale tapas, zeer uitgebreid en voor ieders wat wils. Een van de meest bekende culinaire plekjes vinden we in de hoofdstad, het Barrio Húmedo, hier kan men aan het eind van oktober, begin november genieten van de magasto (kastanje), traditioneel en vooral wijdverbreid in de westelijke helft van de provincie. De kastanjes worden er in karakteristieke karretjes, op een vuurtje gepoft. In Santa Maria de Sil wordt er elk jaar een speciaal kastanjefestival gehouden dat vernoemd wordt in de Interés Turistico Regional.

Sport

---

Normaal gesproken schrijf ik hier in Spaanse Verhalen nooit over sport, maar voor deze twee volkssporten maak ik graag een uitzondering.

Lucha leonesa

Een typische streeksport is het lucha leonesa of aluches zoals het in de volksmond heet. Het is een vechtsport waarbij men zijn tegenstanders met speciale technieken tegen de grond probeert te gooien. Het dateert uit de 14e eeuw, toen er conflicten ontstonden tussen herders en boeren. In die tijd dreigde de gewassen het te verliezen ten opzichten van het vee. Dit vee was meer winstgevend en kon makkelijk verplaatst worden, hierdoor ontstond overbegrazing en dat lokte dikwijls gevechten uit. Momenteel zijn er drie zones, Tierra de León, Montaña Oriental en Montaña Central (alles bij elkaar 30% van de provincie) waar de sport intensief beoefend wordt. Maar waar tegen veel geprotesteerd wordt uit de hoek van processies en de dorpsfeesten die zeggen dat dit sportevenement veel publiek wegtrekt in de maanden van juni tot september.

Bolso Leoneses

Een andere originele sport is het ‘Bolos Leoneses‘ (leonese bowling) dat zowel entertainment als spectaculair is. Er zijn verschillende variaties zoals enkels, paren en teams. De ‘bowling’ bal ook wel ‘miche’ genaamd wordt geworpen en de afgelegde baan wordt dan gemeten. Gedurende het gehele jaar worden er kampioenschappen georganiseerd en er is ook een heuse nationale liga.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Castilla y León
                  • León (de hoofdstad)