Ermita de San Saturio

De Ermita van de heilige Saturio in Soria

De Ermita de San Santurio met daaronder de loop van de rivier de Duero.
Gegevens
Comunidad Autónoma Castilla y León I
Locatie Soria
Geschiedenis v/h gebouw
Bouw 17e eeuw
Type Ermita
Stijl Barok
Identificatie Monument van cultureel belang
Religieuze info
Geloof Katholieke kerk
Bisdom Osma-Soria
Aanbidding San Saturio

Mocht u ooit naar Soria gaan dan zeker de Ermita de San Saturio bezoeken, ik beloof u, het is absoluut de moeite waard. De stad Soria ligt in de autonome gemeenschap Castilla y León. Een stukje buiten de bebouwde kom bevindt zich daar de Ermita de San Saturio. Het ligt tussen de heuvel van Santa Ana en de berg Las Ánimas en is een van de meest opvallende natuurlijke enclaves in de buurt van de stad. De bewoners van Soria beschouwen het als een van de mooiste plekjes van de stad, gelegen langs de Duero. Sinds 29 juli 2021 is het dan ook uitgeroepen tot ‘Bien de Interés Cultura’ (Goed van Cultureel Belang). 

De legende van Saturio

Saturio was een Visigotische edelman, geboren in 493, die na de dood van zijn ouders een enorm patrimonium ontving. Maar inplaats van een luxe leven te leiden verdeelde hij het kapitaal onder armen en trok zichzelf terug om als kluizenaar in de grotten naast de rivier de Duero te gaan wonen. Daar leefde hij de laatste dertig jaar van zijn leven in een sober en mystiek oratorium ter ere van San Miguel de aartsengel en waar hij rond 570 zou zijn gestorven.

Dat is tenminste het verhaal dat generatie op generatie werd doorvertelt om de oorsprong van de hermitage van San Saturio te verklaren. Saturio is nu de officiële beschermheilige van Soria, wiens feestdag op 2 oktober wordt gevierd.

Wonderen toegeschreven aan San Saturio

Een van de wonderen betreft een jonge man genaamd Prudentius. Saturio waarschuwde de jongen voor het gevaar, toen hij zag dat deze de rivier over wilde zwemmen. Iedereen ging ervan uit dat hij in de stroming zou verdrinken, maar de jongeman bereikte, zonder gevaar en met droge kleren, veilig en wel de oever, dankzij zijn mantel van Saturio. Deze Prudentius, die later ook heilig verklaard werd, deelde de laatste zeven jaar de grotten met Saturio als zijn discipel. Hij begroef er zijn meester en bevorderde het geloof in de Heilige Saturio.

Een ander enigzins vergelijkbaar wonder, verteld over het kind Romualdo Barranco, dat uit de grot viel en dankzij de mantel van de kluizenaar overleefde.

Gustavo Alfonso Bécquer Hij liep verder en verder door de immense tuinen die langs de rivieroever lagen en bereikte uiteindelijk de voet van de rotsen waarop de hermitage van San Saturio staat.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       El rayo de luna (De manestraal), Gustavo Adolfo Bécquer, 1862.

De dichter Gustavo Adolfo Bécquer (1836-1870) weerspeigelde de legende van Saturio en Prudentius, tijdens zijn verblijf in het land van Soria, in zijn legende”El rayo de luna”.

Net als Bécquer noemt de dichter Antonio Machado (1875-1939) in zijn boek “Campos de Castilla” de kluizenarij in zijn gedicht “Campos de Soria”.

Geschiedenis

Er wordt aangenomen dat de Tempeliers van San Polo de toegang tot de grot van Peñalba controleerden. Er wordt ook gesproken over een ermita, gewijd aan de aartsengel San Miguel (Sint-Michaël), daterend uit 1148 en gebouwd op de grotten van Saturio, waarop men later, in 1694, dankzij een financiële bijdrage van de bewoners van Soria begon aan de Tempel van San Saturio.

Aan het eind van de 16e eeuw zouden namelijk de overblijfselen van de Heilige zijn gevonden. Daarmee zou de devotie van Saturio gegroeid zijn wat, in 1743, leidde tot de heiligverklaring door paus Benedictus XIX, nadat hij al eerder, in 1628, door de bevolking was uitgeroepen tot beschermheilige van de stad.

Aanvankelijk rustten de overblijfselen van San Saturio in deze grot waarop de hermitage werd gebouwd, maar toen het religieuze gebouw werd gebouwd, werden ze verplaatst naar het hoofdaltaar van de kerk.

Antonio Machado
 VIII

He vuelto a ver los álamos dorados,
álamos del camino en la ribera
del Duero, entre San Polo y San Saturio,
tras las murallas viejas
de Soria – barbacana
hacia Aragón, en castellana tierra -.

Estos chopos del río, que acompañan
con el sonido de sus hojas secas
el son del agua, cuando el viento sopla,
tienen en sus cortezas
grabadas iniciales que son nombres
de enamorados, cifras que son fechas.

¡Álamos del amor que ayer tuvisteis
de ruiseñores vuestras ramas llenas;
álamos que seréis mañana liras
del viento perfumado en primavera;
álamos del amor cerca del agua
que corre y pasa y sueña,
álamos de las márgenes del Duero,
conmigo vais, mi corazón os lleva!                                                                                                                                       Campos de Castilla, Campos de Soria, Antonio Machado, 1912.

Het ontwerp van het achthoekige tempelgebouw is van de architect Pedro Ajín. De bouw ervan werd toevertrouwd aan Julián y Domingo Izaguirre, die het in 1704 voltooide. Hij bouwde het over de verschillende grotten die via de tempel bereikbaar zijn. Om tot de kapel zelf te komen moet je ook door deze verschillende ruimtes lopen, iets dat deze kerk nog meer tot een echte bezienswaardigheid maakt. De fresco’s in de kapel zijn van Juan Zapata Ferrer

De grot waarin zich de overblijfselen van San Saturio bevonden.
 Daar, in het midden van de grote rotspartij, zie je nu de grot van de heilige kluizenaar Saturius, die erg groot is. Het is afgesloten met een deur en wordt zeer vereerd omdat het de verblijfplaats van de twee heiligen is geweest. Op de top bevindt zich de hermitage van San Miguel, ook wel de hermitage van de rots genoemd, en je kunt er vanuit de grot bijna trapsgewijs naartoe. Het lichaam van San Saturio ligt in een privékapel, uitgegraven uit de rots en afgesloten met een ijzeren traliewerk, en de gezegende botten liggen in een stenen kistje. Ze zijn daarheen gebracht vanuit de grot en worden in het hele land zeer vereerd”.
                                                   Ambrosio de Morales, Crónica general de España, 1557.

Beschrijving van het gebouw

De ermita is toegankelijk via de grot aan de voet ervan, de oorspronkelijke toegang van de grot. Als eerste betreden we de Cabildo de los Heros, een vergaderzaal die vroeger werd gebruikt voor bijeenkomsten van de broederschap van boeren. De zaal bevat een delicate stenen bank en een zwarte beeltenis van de heilige uit het einde van de 19e eeuw, gehandicapten bidden hier tot de Heilige, gezien de moeilijke toegang tot de hoofdkapel. Daarachter bevindt zich de kapel van het San Miguel, het oratorium waar San Saturio een klein altaar bouwde voor Sint Michaël de aartsengel, wiens figuur, die de duivel domineert, in verschillende ruimtes aanwezig is, zowel in beeldhouwwerk als in schilderwerk. In deze ruimte bevind zich ook een glas-in-loodraam dat verteld over het kind Romualdo Barranco dat uit de grot en in de rivier viel en door tussenkomst van San Saturio ongedeerd bleef. Tevens bevindt zich hier een beeltenis van de heilige Anna uit een kluizenarij die bestond op de heuvel die haar naam draagt, net achter San Saturio.

Links van dit glas-in-loodraam en een trap af vinden we de tentoonstellingsruimte, waar je informatie over de hermitage kunt zien en een selectie mantels die de buste van San Saturio droeg bij plechtige gelegenheden. Een andere zaal is de Sala de la Vivienda del Santero, een zaal waar de manier van leven van deze persoon aan het einde van de 19e eeuw wordt nagebootst.

Zicht op de kapel in een illustratie uit de tweede helft van de 19e eeuw.
Gebrandschilderd raam en toegang tot de Cavildo de los Heros zaal.
De Santero De kluizenarij van San Saturio bood niet alleen onderdak aan Santurio en zijn discipel, maar was vele, vele jaren ook het toevluchtsoord van de figuur van de santero. Dit waren personen die, na de dood van Saturio en zijn discipel leefde in de tempel, gekleed in het beeld en de gelijkenis van de heilige, hij ging alleen naar buiten om het verhaal en de zegen van de heilige aan de inwoners van Soria door te geven die een financiële bijdrage wilden leveren aan het onderhoud van de plaats van verering voor de beschermheilige van de stad.

Met het verstrijken van de tijd werd deze taak ingewikkelder en kreeg de santero een assistent die door de straten van de stad ging om hem te helpen met de collectebus. Hoewel hij misschien een mythologisch figuur lijkt, is de waarheid dat de laatste santero, die Cipriano Lozano Lara heette, zijn functie uitoefende in de 20e eeuw: van 1971 tot 1994. Tegenwoordig wordt de zorg en het onderhoud van de kapel uitgevoerd door een gemeenteambtenaar.

Als we de trap weer opgaan en het glas-in-loodraam achterlaten, gaan we een trap op die aan de rots vastzit en die naar een kleine overloop leidt. Als we naar links gaan, vinden we de twee kapittelzalen, de Sala del Ayuntamiento (de zaal van het gemeentehuis?) en de kanunnikenzaal, vanaf de balkons waarvan we het prachtige panorama van de oevers van de Duero kunnen bewonderen.

Sala de Ayuntamiento.

Als we de zalen verlaten, volgen we de gang en lopen we verder tot we aan de linkerkant de sacristie vinden, waar het oudste stuk van de kapel bewaard is gebleven, een gotisch beeldhouwwerk dat de gekruisigde Christus voorstelt. Het is momenteel geïntegreerd in een barok altaarstuk van ongepolychromeerd walnotenhout uit 1732, gemaakt door de retablisten, houtsnijders en beeldhouwers Ignacio Ibáñez, Antonio Mateo en Domingo José Romero.

Als we uiteindelijk de sacristie verlaten, komen we in de kapel, die een zeer langwerpige achthoekige plattegrond heeft, bedekt met een koepel met acht plementos (de opgevulde ruimte tussen de ribben van een kruisgewelf) en een lantaarn. De fresco’s op de muren zijn van de meest bekende barokschilder van Soria, Juan Zapata Ferrer, een leerling van Antonio Palomino. Deze fresco’s beelden het verhaal van San Saturio uit, te beginnen aan de kant van het evangelie (links van het koor): De heilige Saturio die zijn bezittingen onder de armen verdeelt; dan, als kluizenaar, biddend in de kapel van de heilige Michaël; boven de hoofdingang, en in een kleine kader, de heilige die in verleiding wordt gebracht door de zeven hoofdzonden; de heilige die preekt, en in de overige aan de kant van de Epistels, in de richting van het hoofdaltaar, de wonderbaarlijke passage van de heilige Prudentius over de Duero op zijn mantel, de dood van de heilige Saturio en zijn heiligverklaring door zijn leerling de heilige Prudentius, toen hij al bisschop van Tarazona was. Op twee van deze doeken is het silhouet van het kasteel van Soria te zien, zoals het was voordat het werd verwoest. Daarnaast bevat het barokke hoofdaltaarstuk zijn reliekschrijn uit de 17e eeuw. Het hoofdaltaarstuk werd voltooid in 1703, maar niet verguld. Er was een zilveren reliekbuste gemaakt in 1645 door de Madrileense zilversmid Onofre de Espinoza, die werd geplunderd door de Fransen, en de huidige is van 1813. Het zou dus kunnen dat Onofre de Espinoza degene was die de meest typische Saturnus-iconologie vastlegde: buste met een bebaard hoofd, dun haar, gouden nimbus met golvende en rechtlijnige stralen en een holte in de borst (met het relikwie van een vingerkootje van San Saturios, momenteel leeg).

Het interieur van de kapel.

In de koepel, met een lantaarn, zijn fresco’s te zien die kluizenaarsheiligen uitbeelden, waaronder Sint Jan de Doper, Sint Jan de Evangelist, Sint Benedictus en Jezus Christus zelf in de woestijn. Dit werk werd tussen 1704 en 1705 uitgevoerd door Juan Zapata Ferrer, de meest opmerkelijke barokschilder uit Soria, een leerling van Antonio Palomino.

Zijn feestdag wordt gevierd met een bedevaart op 2 oktober.

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

Annotations

This was one of the stories in the non-commercial website spaanseverhalen.com. The stories in this website are not static, the stories will be changed regularly, please look at this notice:

        • Last updated 2024-04-12

Coralma*

Sources and references:
The mostly foreign texts from wikipedia are available under the Creative Commons Attribution-Share Alike licence. I have translated, mixed, and often supplemented these texts with my own knowledge, and experience, gained during the time I live in Spain, and worked on these articles.

These texts are available under the licence Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen 3.0.

Other references are:

Full information of these photos/images, the author, or the license.

Coralma*, is own work that mostly can be found as a CC0 1.0 or CC BY-SA 4.0 file in Wikipedia Commons.