Valladolid (provincie)

Valladolid Provincie van de autonome gemeenschap Castilla y León

Gegevens
Entiteit Provincie
Hoofdstad Valladolid
Comunidad autónoma Castilla y León
Officiële taal Castellano (Spaans)
Onderverdeling      8 (historische)  comarcas
     3 rechtsgebieden
           (partidos judiciales)
225 municipios (gem.)
Gesticht Territoriale indeling van 1833
Oppervlakte 8.111 km²
Bevolking (2020) Bevolking tot.
Bevolkingsdichtheid
519.361 inw.
64,03 inw/km²
Hoogte
    Gemiddeld
    Maximaal

    Minimaal

700 m.b.z.
Pico Cuchillejo (Castrillo de Duero) 932 m.b.z.
Río Duero (Villafranca de Duero) 626 m.b.z.
Klimaat Continentaal mediteraan
Bevolkingsnaam vallisoletano, -a
Postcode 47
Kengetal (tel.) 0034 – 983
ISO 3166-2 ES-VA
Officiële website

Valladolid is een Spaanse provincie die behoort tot de autonome gemeenschap Castilla y León, in het noordwesten van het Iberisch schiereiland. Het is geografisch gelegen op de noordelijke hoogvlakte (Meseta Norte), binnen het stroomgebied van de Duero.

Haar hoofdstad is de stad Valladolid. De provincie grenst in het noorden aan de provincies Burgos, Palencia en León, in het westen aan Zamora, in het zuiden aan de provincies Salamanca en Ávila, en in het oosten aan de provincie Segovia. Het is dan ook de enige Spaanse provincie die volledig wordt omringd door andere provincies van dezelfde autonome gemeenschap. Het is de enige provincie op het schiereiland die absoluut geen bergen heeft.

Juist door zijn vlakheid heeft het een groot strategisch belang omdat het een belangrijk communicatieknooppunt is. Vanuit nationaal oogpunt is het de weg die Madrid verbindt met het noorden van Spanje, van Vigo (Galicia) tot San Sebastian (Baskenland). Internationaal gezien is het de kortste verbindingsweg over land tussen Portugal en Frankrijk, van het noorden van Portugal (Porto) naar het zuiden van Frankrijk (Hendaye).

In deze provincie werd de hoofdstad van het Oude Castiliaanse hof geïnstalleerd en was het de  hoofdstad van het Spaanse Rijk tijdens de regeerperiodes van Carlos I, Felipe II en Felipe III. Het is een provincie vol kastelen en forten. De hoofdstad heeft een belangrijk historisch en artistiek erfgoed en een van de belangrijkste beeldhouwmusea van Europa. De provincie Valladolid is vooral beroemd om haar processies in de Goede Week (Semana Santa), zowel in de hoofdstad als in de steden Medina de Rioseco en Medina del Campo. De provincie heeft ook twee UNESCO Werelderfgoederen in de categorie Geheugen van de Wereld: het Verdrag van Tordesillas en het Algemeen Archief van Simancas.

Geschiedenis


Het gebied waar de Vaccaei op het Iberisch schiereiland leefden.

De provincie Valladolid werd als zodanig bij het Koninklijk Besluit van 29 september 1833 op initiatief van minister Javier de Burgos ingesteld, en maakte deel uit van het historische gebied van Castilla la Vieja (Oud Castilla).

De eerste stabiele bevolking die zich in het gebied van de huidige provincie vestigde was de pre-Romeinse bevolking van de Vaccaei (een gebied dat “Vaccea Regio” werd genoemd), die waren kolonisten met een zeer geavanceerde cultuur en die, net als de rest van de Keltische volkeren, vanuit Noord-Europa naar het schiereiland waren gekomen (er zij op gewezen dat zij ook gebieden bezetten die overeenkomen met andere provincies). Reeds toen werd het door de kronieken omschreven als een streek “vrij en onontdekt” en “een open land, korenvelden, bebost land” en de Vaccaei waren gericht op de veeteelt en vooral de landbouw (graangewassen). In het jaar 146 v. Chr. veroverden de Romeinen het gebied, maar het duurde tot het jaar 29 v. Chr. voor zij erin slaagden het volledig te pacificeren. De gebieden die samen de huidige provincie vormen, bleven dus onder hun bezetting, tot de invallen van de barbaren in het begin van de 5e eeuw n. Chr. waarna het gebied onder de controle van het nieuwe Visigotische Koninkrijk kwam.

Ets van Juan Ponce de León, ontdekker van Florida.
Juan Ponce de León (Santervás de Campos) was een van de eerste Europeanen die aankwamen in wat nu de VS is. Hij was ook de ontdekker van Florida, waaraan hij zijn huidige naam gaf.

Na de invasie van het Iberisch schiereiland door de moslims in 711, kwamen zij binnen het jaar, in 712, in deze gebieden aan. Het was echter een redelijk onbevolkt gebied. Later, tijdens de Reconquista, was dit het gebied waar de meest gevechten tussen de Moslims en het Christelijke Koninkrijk van León in de 9e en 10e eeuw plaatsvonden. In 939, na de slag bij Simancas, werd de heerschappij over het bekken van de Duero geconsolideerd door de christelijke koninkrijken. Valladolid werd in 1072 herbevolkt door graaf Pedro Ansúrez. Vanaf dat moment is haar geschiedenis verbonden met die van de Kroon van Castilla. Steden als Medina del Campo of Valladolid werden belangrijke administratieve centra van Castilla en kenden ook een economische bloei (mesta, ferias (jaarmarkten)…). Het was van groot belang voor de ontdekking van Amerika in 1492 (Columbus zal er de laatste jaren van zijn leven tot zijn dood in 1506 in Valladolid doorbrengen) en de daaropvolgende kolonisatie met figuren als Juan Ponce de León, ontdekker van Florida. In een palacio te Tordesillas werd het Verdrag van Tordesillas ondertekend, waarin de verdeling van de Nieuwe Wereld werd beslist tussen de Katholieke Monarchen en het Koninkrijk Portugal, waaruit Ibero-Amerika ontstond.

De opstand van de Comuneros in 1520 eindigde met de openbare terechtstelling van de leiders van de opstand in Villalar de los Comuneros. Valladolid werd de hoofdstad van het Spaanse Rijk tussen 1601-1606. Toen het Spaanse Rijk in verval raakte door de voortdurende oorlogen waarin het verwikkeld was en de opkomst van nieuwe opkomende mogendheden, liep de economie in deze gebieden hard achteruit, net als in de rest van de monarchie. In de Spaanse Successieoorlog (1700-1715) koos het de kant van de Bourbon-pretendent, die de troon zou winnen. Tijdens de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog tegen Frankrijk (1808-1814), was er een opeenvolging van veldslagen en de voortdurende actie van guerrillastrijders zoals “El empecinado“. In de 19e eeuw begon er een zekere industrialisatie die gerelateerd was aan de landbouw, de veeteelt en de spoorwegen.

Executie van de Comuneros van Castila te Villalar op 24 april 1521, als onderdeel van de “Guerra de las Comunidades” van Castilla.

Reeds in de 20e eeuw vanaf het begin van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) was het een belangrijke kern van de opstand. Tijdens het Franco-regime was er een uittocht van het platteland naar de industriële steden, en na de komst van de democratie in Spanje, in 1983, werd de provincie onderdeel van de nieuwe autonome gemeenschap Castilla y León. Het begon aan een proces van economische groei dat zijn hoogtepunt bereikte met de vastgoedzeepbel in Spanje en vervolgens, net als de rest van het land, tot 2014 te lijden had onder de economische crisis van 2008. Vervolgens is er enige economische groei tot 2020, wanneer de pandemie van het coronavirus in heel Spanje de alarmtoestand doet uitroepen, met een sterke economische stilstand tot gevolg.

Symbolen


Het schild van de provincie Valladolid

Het wapen van de provincie Valladolid.

De Provinciale Raad van Valladolid gebruikt een wapen dat als provinciaal kan worden beschouwd, met het wapen van de stad met de gewijzigde schildzoom (zilver in plaats van keel), op heraldisch perkament en omgeven door een lint met de kleuren van de Spaanse vlag, beladen met acht schilden die de vroegere gerechtelijke arrondissementen van de provincie voorstellen. Hieraan zijn twee leeuwen toegevoegd, één aan elke kant, en het gelauwerde (en bekroonde) kruis van San Fernando.

Het oude schild
Op deze ansichtkaart uit 1902 zit u links boven in de hoek het oude wapen van de provincie Valladolid.

Het oude wapenschild werd gevormd door een rechthoek dat verticaal in twee gelijke delen was verdeeld. Het linkse deel (voor de toeschouwer rechts) laat het perkamenten veld zien, een schild met zilveren schildzoom met acht kastelen en het blazoen met het wapen. Het rechtse deel (voor de toeschouwer links) laat de Castiliaanse heraldiek zien, een gouden kasteel op een karmozijnrood veld. Boven deze rechthoek stond een koninklijke kroon. Het wapenschild was van kracht tot 1939, toen het werd vervangen door het nieuwe ontwerp.

Het huidige schild

Dit wapen is het officiële wapen, evenals de vlag, aangezien het wordt geregeld door een Koninklijk Besluit van 17 juli 1939 waarin het als volgt wordt omschreven:

    Op een perkamenten veld, een schild met zilveren schildzoom met acht gouden kastelen. Binnenin, vijf gouden vlaggen die naar rechts oprijzen, op een karmozijnrood veld. Het schild op het gelauwerde kruis van San Fernando. Rondom het wapenschild een lint met de kleuren van de nationale vlag en daarop de wapenschilden van de acht voormalige gerechtelijke arrondissementen en daaronder het devies: “Excma. Diputación Provincial”. Aan weerszijden van de perkament, twee steun gevende leeuwen, gestempeld met een open koninklijke kroon.
Het toekomstige schild

Op 21 april 2017 heeft de plenaire vergadering van de Provinciale Raad van Valladolid de wijziging van het wapenschild goedgekeurd waarbij het in 1939 toegekende gelauwerde kruis wordt afgeschaft en er dus een nieuw wapenschild wordt uitgewerkt dat de provincie vertegenwoordigt.

Vlag van de provincie Valladolid

De vlag van de provincie Valladolid.
De vlag van de provincie Valladolid.

De vlag van de provincie Valladolid is het belangrijkste symbool van de provincie Valladolid. Het is karmozijnrood met het wapen van de provincie Valladolid in het midden.

De toekomstige vlag van de provincie Valladolid

Op 21 april 2017 heeft de voltallige vergadering van de provincieraad van Valladolid de wijziging van het provinciewapen goedgekeurd.

Demografie

Valladolid is de dichtstbevolkte provincie van Castilla y León, met 520.716 inwoners op 1 januari 2020 (INE), wat neerkomt op meer dan 20% van de totale bevolking van de gemeenschap. In Spanje als geheel draagt de provincie iets meer dan 1,3% bij aan het totaal en is daarmee de negenentwintigste provincie met het grootste inwonertal.

Slechts één stad heeft meer dan 100.000 inwoners, 2 andere hebben meer dan 20.000 inwoners en nog eens 8 hebben meer dan 5.000 inwoners. In 2004 waren er 182 gemeenten van deze provincie met minder dan 1000 inwoners. Voor veel provincies in Spanje geld dat het landelijk wonen achteruit loopt, Valladolid is één van de provincies die nog, zei het langzaam, groeien.

Als de bevolking wordt onderverdeeld in leeftijdsgroepen van vijf jaar, blijkt dat de meerderheid van de bevolking zich in de leeftijdsgroep 45-49 jaar bevindt. Het grootste deel van de bevolking van de provincie Valladolid (62,9%) is ouder dan 40 jaar.

Territoriale organisatie


Municipios

De administratieve basiseenheid waarin de provincie is onderverdeeld, zijn de municipios (gemeenten). Er zijn er momenteel 226. De gemeente met de meeste inwoners is de provinciehoofdstad. Tot de rest behoren gemeenten in het centrum van de provincie, voornamelijk in het district Valladolid, als Laguna de Duero, Arroyo de la Encomienda, La Cistérniga, Zaratán, Simancas, Santovenia de Pisuerga, Cigales of Cabezón de Pisuerga. In het zuiden van de provincie vallen de stad Medina del Campo (de derde in dit aspect van de provincie) en Olmedo op wat het aantal inwoners betreft; in het oosten van de provincie Peñafiel, in het zuidoosten Íscar en in het westen Tordesillas.

De provincie heeft twee enclaves in andere gebieden: de grootste is de Enclave van Roales en Quintanilla, gevormd door de gemeenten Roales de Campos en Quintanilla del Molar, gelegen tussen de provincies Zamora en León, en de kleinste is de Dehesa de San Llorente, gelegen in de provincie León en een deel van de stad Mayorga. Beide enclaves maken deel uit van de comarca Tierra de Campos.

De 20 grootste gemeenten van de provincie Valladolid
Luchtfoto Valladolid.Valladolid Plaatsnaam inw.   Plaatsnaam inw. Arroyo de la Encomienda
Valladolid
Laguna de Duero
Arroyo de la Encomienda
Medina del Campo
La Cistérniga
Tordesillas
Tudela de Duero
Íscar
Zaratán
Aldemayor de San Martín
297.775
22.633
20.716
20.271
9.109
8.762
8.648
6.298
6.249
5.789
Simancas
Cigales
Peñafiel
Santovenia de Pisuerga
Medina de Rioseco
Boecillo
Renedo de Esgueva
Gabezón de Pisuerga
Olmedo
Pedrajas de San Esteban
 
5.315
5.299
5.068
4.604
4.550
4.219
3.875
3.747
3.574
3.334
Laguna de Duero La Cistérniga
Medina del Campo Tordesillas
bron: INE 2021

Aangezien de bevolking van Valladolid, Laguna de Duero, Medina del Campo en Arroyo de la Encomienda bijna 70 % van de totale bevolking van de provincie uitmaakt en de 23 gemeenten van de agglomeratie Valladolid bijna 80 % van het totale demografische gewicht voor hun rekening nemen, kan worden geconstateerd dat er een duidelijk demografisch contrast bestaat met sterk ontvolkte gebieden met een uitgesproken landelijk karakter, vooral in de comarca Tierra de Campos. Tot de meest ontvolkte gemeenten van de provincie behoren Aguasal, Torrecilla de la Torre, Almenara de Adaja, San Salvador, Roturas en Fontihoyuelo, die niet meer dan 40 geregistreerde inwoners tellen. Het is de 3e provincie met het hoogste percentage inwoners geconcentreerd in de hoofdstad (57,49%).

Panoramafoto van het bijna verlaten dorpje Almenara de Adaja.
Het dorp Almenara de Adaja, waar in 2018 nog maar 21 mensen woonden.

Comarcas

In de provincie Valladolid heeft men geen officieel verenigde regionale indeling. Er zijn echter min of meer gewortelde historische districten die verschillende gemeenten, ambtsgebieden en woongebieden omvatten die verenigd zijn voor het beheer van gemeenschappelijke diensten zoals vuilnis, schoonmaak of gezondheid. Daar moet een onderscheid worden gemaakt tussen de comarcas van bestuurlijke indeling en de comarcas met een historische en toeristische benoeming.

De onofficiële comarcas zijn:

•   Tierra de Campos
•   Páramos del Esgueva
•   Tierra de Pinares
•   Campo de Peñafiel
•   Montes Torozos
•   Campiña del Pisuerga
•   Tierra del Vino
•   Tierra de Medina

Geografie


Foto van graanakkers in de provincie Valladolid.
Gebruikelijk landschap voor de provincie Valledolid.

De provincie Valladolid heeft een oppervlakte van 8111 km², ligt in het centrum van de noordelijke hoogvlakte (bovenste helft van de Iberische hoogvlakte) en wordt gekenmerkt door de uniformiteit van haar orografie (gemiddeld 777 m.b.z. met een maximaal hoogteverschil van 300 meter), waardoor het de geografisch meest homogene provincie van Spanje is. De rivier Duero, die het van oost naar west doorkruist, wordt gezien als een soort ruggengraat van het gebied.

Noord-westen:
León
Noord: Palencia Noord-oosten:
Palencia
West: Zamora Oost: Burgos
Zuid-westen:
Salamanca
Zuid: Ávila Zuid-oosten:
Segovia
Foto van dennennaaldenbos in Valladolid.
Dat wat er is aan bos in Valladolid zijn, dennen-, eiken- of steeneikenbossen.

De provincie wordt gedomineerd door uitgestrekte kale gure vlakte met kalksteen (in Spanje páramos genoemd), afgebakend door de valleien van de verschillende rivieren, waarvan sommige uitblinken in hoogte waardoor een bergachtig landschap van heuvels ontstaat, zoals het Torozos-gebergte, de Cuchillejo-heuvel (932 m.b.z.), de San Cristóbal-heuvel (843 m.b.z.) en de Sardanedo-heuvel (854 m.b.z.), de heuvel van San Cristóbal (843 m.b.z.) en de Sardanedo (854 m.b.z.). Houdt er wel rekening mee dat het laagste punt ergens rond de 600 m.b.z. ligt. Verder vinden we er een plattelandsgebied, met zacht glooiende heuvels van elkaar gescheiden door zogenaamde “cuestas”, diepe ravijnen met steile hellingen, zoals die van Prado Ancho, Santovenía de Cabezón, de Pisuerga, enz.

Het is de enige provincie op het schiereiland die absoluut geen bergen heeft (uiteraard heeft ze ook geen kustlijn), en ook,samen met de provincie Almería, een provincie met het minst beboste oppervlakte (minder dan 16% van het grondgebied). Het laagste punt is de rivier Duero, die door Villafranca de Duero stroomt (626 m). Het is dan ook de enige provincie van Castilla y León die op geen enkel punt van haar grondgebied een hoogte van 1000 m boven de zeespiegel bereikt.

De belangrijkste rivieren van de provincie Valladolid.

Hydrografisch netwerk dat wordt gedomineerd door de rivier Duero en haar zijrivieren (o.a. Pisuerga, Esgueva, Adaja, Eresma, Duratón, Zapardiel en Cega) en aangevuld met het Canal de Castilla en het Duero-kanaal. Een enkel relevant meer: La Laguna de Duero. De provincie heeft vier stuwmeren: Encinas de Esgueva, San José, Bajoz en Valdemudarra, die bijna allemaal in de 20e eeuw zijn gebouwd, behalve de laatste, dat is in het eerste decennium van de 21e eeuw aangelegd.

Klimaat

Het continentale mediterrane klimaat is typisch voor de Meseta Central (Centrale Hoogvlakte), waar de provincie Valladolid is gelegen. Het is vergelijkbaar met het typische mediterrane klimaat, maar met kenmerken van een continentaal klimaat, met extremere temperaturen, hoewel het niet zo verschillend is dat het apart moet worden ingedeeld. Bovendien wordt dit klimaat niet beïnvloed door de zee, waardoor de temperaturen de meest extreme van Spanje zijn, zeer hete zomers en vrij koude winters met een schommeling van 18,5 Cº.

Het zomerseizoen is het droogst en de temperatuur ligt vaak boven de 30 °C, met soms uitschieters tot boven de 35 °C. In de winter dalen de temperaturen echter vaak tot onder 0 °C, met vorst tijdens onbewolkte nachten en sporadische sneeuwval. Wanneer de vorst vergezeld gaat van mist, vormt hij de “cencellada” (rijp), een zeer karakteristiek verschijnsel van de streek. Deze noordelijke regio van Spanje is, samen met de rest van de provincies van Castilla y León, de koudste regio van Zuid-Europa.

De neerslag volgt een patroon dat sterk lijkt op dat van het typische mediterrane klimaat en bedraagt tussen 400 en 600 mm, met een maximum in de herfst en de lente. De geringere invloed van de zee maakt het echter tot een droger klimaat dan het gebruikelijke. In de provincie Valladolid heeft het continentale Middellandse-Zeeklimaat temperaturen die ongeveer twee graden hoger liggen dan in de rest van de gebieden met dit klimaat, voornamelijk als gevolg van het ontbreken van bergen in deze provincie en de hoogte die gemiddeld tussen 50 en 200 meter lager ligt dan in heel Castilla y León.

Schematische klimaatweergave Valladolid en Villanubla.

Daarom heeft de provincie Valladolid het aangenaamste klimaat van de hele noordelijke hoogvlakte met een gemiddelde jaartemperatuur van 11,8Cº. De gemiddelde jaarlijkse neerslag varieert tussen 400 en 600 millimeter per jaar, verdeeld over het hele jaar met een vrij sterk minimum in de zomer en een zeer gedempte winter, de regenval komt meestal niet in grote hoeveelheden en stortregens, regenval in de provincie Valladolid komen in een zachte manier en over meerdere dagen, die gunstig is voor het veld.

Natuur


De belangrijkste rivier van Valladolid, de Duero, met veel struweel.

Het stuwmeer van Encinas de Escueva.

Het natuurreservaat Riberas de Castronuño-Vega del Duero is het enige beschermde natuurgebied in deze provincie.

Typisch provinciaal landschap, waarin akkers gecombineerd worden met een bijna volledig horizontaal terrein met enkele kleine verhogingen.

Platteland in Tudela de Duero.

Pijnboompijn, typisch voor het gebied. Spanje is de grootste producent van pijnboompitten ter wereld dankzij de stad Pedrajas de San Esteban (90% van de in het land geproduceerde pijnboompitten worden daar verkregen).

Het kanaal van Castilla.

Grote trappen in de velden van Alaejos.

Natuurreservaat van de Riberas de Castronuño-Vega del Duero

In de streek van de Montes Torozos, is het een gebied van ruige sedimentaire vlakten. Het is een trek- en broedgebied voor watervogels. De Duero is omgeven door oeverbossen en vormt een zeer interessant moeras-ecosysteem. Het is een gebied van grote weiden en afwezigheid van grote hoogten. De fauna is overvloedig aanwezig met vogels zoals de blauwe reiger, de kwak, kleine zilverreiger, slobeend(wintergast), tafeleend en kuifeenden, aalscholvers, visarend, lammergier, purperreiger, slechtvalk, en slangen zoals de ringslang, of hagedissen zoals de Spaanse zandloper en de franjeteenhagedis, de parelhagedis, de boomkikker, vroedmeesterpadden, maar ook de bunzing en de das komen hier voor.

Lagunas del Raso de Portillo

Dit zijn drie recent aangelegde lagunes op wat een historisch moerasgebied van 1900 hectare was totdat het in de negentiende eeuw werd drooggelegd. Het is een bevoorrechte plaats om een groot aantal vogels te observeren die in de wetlands leven of die er tijdens hun trek op doortocht zijn.

Canal de Castilla

Met de aanleg werd in 1753 begonnen en het duurde bijna een eeuw voordat het voltooid was, want het werd in 1849 in gebruik genomen. Het heeft de vorm van een omgekeerde “Y” en was bedoeld om tarwe te vervoeren van Castilla naar de havens aan de Cantabrische Zee, maar door de komst van de spoorweg werd het al snel overbodig. Het doorkruist 9 gemeenten van de provincie. In de loop van de tijd heeft zich aan de oevers van het kanaal een reeks wetlands van hoge ecologische waarde gevormd, die een eiland van biodiversiteit vormen. Hun hoge ecologische waarde houdt verband met hun gevarieerde aquatische vegetatie en met het grote aantal gewervelde diersoorten dat zij herbergen. Onder de vogels zijn er in het kanaal 121 soorten broedvogels en ook overwinterende vogels en trek- en toevallige vogels; 42 soorten zoogdieren, waarvan 15 insecteneters; 11 soorten amfibieën en 14 soorten reptielen en 14 soorten vissen.

Pinar de Antequera

De Pinar de Antequera wordt beschouwd als de authentieke groene long van de stad Valladolid en als de belangrijkste natuurlijke hulpbron van de hoofdstad van Valladolid. Het dennenbos biedt uitgestrekte ruimten om te wandelen, trektochten te maken of te fietsen. Het wordt tijdens de weekends druk bezocht door de bewoners van de stad. De dominante vegetatie is de parasolden, met zijn onmiskenbare ronde kruin, en de zeeden. We vinden er ook enkele steeneiken, evenals verschillende soorten struiken zoals eenstijlige meidoorn, bezemstruik, gaspeldoorn, brem, jaguarcillo, wilde asperges, witte en echte tijm, en lavendel. Naast talrijke kruidachtige planten zoals korstmossen, zwammen en mossen. Wat de fauna betreft, bezit de provincie exemplaren van de blauwe ekster, die van grote ecologische waarde is. Onder de insectenetende vogels zijn de picidae en de fringillidae, alsmede paartjesvan de kuifkoekoek, eksters, haviken en valken. Tot de typische fauna van het kreupelhout behoren de gewone haas, het konijn (dat van origine een echt Spaans dier is) en zelfs de patrijs aan de randen van de gewassen.

De Flora en Fauna van de D.O. Rueda

Tegenwoordig wordt de Rueda-regio beschouwd als een van de ecologisch meest welvarende gebieden van Valladolid, dankzij de grote hoeveelheid wijngaarden en dennenbossen die het bezit. Er is een speciale beschermingszone voor vogels (ZEPA, Zona de Especial Protección para las Aves) die bekend staat als La Nava-Rueda. Tegenwoordig telt deze streek meer dan 7000 hectare wijngaarden en het aantal neemt elk jaar toe. Onder de verschillende diersoorten van dit gebied moeten de hagedisslang, de haas, het konijn, enkele exemplaren van everzwijn, de patrijs, de buizerd of de slechtvalk worden genoemd. Sommige van deze dieren leven in de talrijke dennenbossen van deze streek of in het kurkeikenbos van de gemeente Rueda. Vermeldenswaard is het grote aantal hectaren van de regio voor de teelt van granen en de bosmassa gewijd aan de teelt van olijfbomen.

Natuurgebied rond het stuwmeer van de Bajoz-rivier

Door de aanpassing van dit stuwmeer is dit gebied veranderd in een wetland, waardoor de typologie van het bos is veranderd en het een bolwerk voor watervogels is geworden. De vallei wordt omspoeld door de rivier Bajoz. Het maakt deel uit van de Catalogus van belangrijke waterrijke gebieden. RAMSAR. Er zijn futen, salamanders of schildpadden, zeelt, bermejuelas (zoals ze hier in Spanje genoemd worden), wilde zwijnen en wolven.

Reservoir van Encinas de Esgueva

Het is hier toegestaan om te zwemmen en te vissen (als u een vergunning hebt) op soorten als forel, karper, koningskarper, kroeskarper, barbeel, boga de Duero, snoek, forelbaars en zonnebaars. In de diepere gebieden bereikt het een diepte van 15 meter. Vlakbij is er een picknickplaats, waar u met het gezin vakantie kunt vieren op het platteland. Het heeft ook een botanische route.

Het stuwmeer van Valdemudarra

Ondanks de recente aanleg is het nu al bewoond door verschillende vogelsoorten en vissen, en het kleurcontrast tussen de graanvelden en het blauw van het gestuwde water is over het heel opvallend.

De vallei van Cuco

Deze bevindt zich in de regio Duero-Esgueva. Hier vinden we de “arroyo del Cuco” (Cuco-beek), die uitmondt in de Duero-rivier en daar de “Vega del Río Duero” vormt. Dit is een waterrijk gebied, met overvloedige watervogels en andere dieren zoals arenden, gieren, koekoeken, nachtegalen, kraanvogels, marmersalamanders, ribbensalamanders, kieviten, steltkluten, de Iberische meerkikker, de rugstreeppad en de gewone pad.

Penillanuras-Campos Norte

Dit is een speciale beschermingszone voor vogels (ZEPA, Zona de Especial Protección para las Aves) van het Natura 2000-netwerk. Het ligt op de grens van de provincies Zamora, Valladolid en León. Het is vooral belangrijk voor de instandhouding van steppevogels, met name de grote trap, de grauwe kiekendief en de kleine trap.

Penillanuras-Campos Sur

Dit is een speciale beschermingszone voor vogels (ZEPA) van het Natura 2000-netwerk. Het ligt op de grens van de provincies Zamora en Valladolid. Het is vooral belangrijk voor de instandhouding van steppevogels, met name de grauwe kiekendief, de bruine kiekendief, de kleine torenvalk, de kleine trap en de grote trap.

La Nava – Campos Norte

Dit is een speciale beschermingszone voor vogels (ZEPA) in de provincies Palencia, Valladolid en León in de regio Tierra de Campos.

El Carrascal

Is een beschermd natuurgebied dat deel uitmaakt van het Natura 2000-netwerk en gelegen is in een groot deel van het gemeentelijke district Quintanilla de Onésimo en Santibáñez de Valcorba. Het omvat ook de gemeenten Quintanilla de arriba, Sardón de Duero en Cogeces del Monte. Het is een gebied van communautair belang (GCB) van bijzonder belang voor vogels, zoogdieren en amfibieën.

Tierra de Campiñas

Dit is een speciale beschermingszone voor vogels (ZEPA) in de provincies Ávila, Valladolid en Segovia langs de rivier Trabancos.

Vegetatie

De kurkeik. Dit is dan weliswaar een foto genomen in Galicia, maar u weet nu hoe een kurkeik er ongeveer uitziet.

De vegetatie beperkt zich tot het hooggebergte, met verschillende soorten dennen (pinus pinea en pinus pinaster), steeneiken (quercus ilex), eiken (quercus pyrenaica en quercus faginea), kurkeiken (quercus suber), iep, populier, es, wilg, els, kamperfoelie, riet, lisdodde, kreupelhout en grasland.

Fauna

In het algemeen vindt u hier de typische dieren wiens habitat de meseta (het plateau) is, zoals: het konijn, de eekhoorn, de egel, de veldmuis, de patrijs, de trappen, de steltlopers, de specht, de grote bonte specht, de kleine trap, de boerenzwaluw, het roodborstje, de koekoek, de nachtegaal, de duif, de ekster, de eend, de gans, de ooievaar, de mus, de Iberische meerkikker, de pad, de rugstreeppad, de moerasschildpad, de hagedis, de muurgekko, de blauwe reiger, de purperreiger, de zilverreiger, de arend, de steenarend, wimperspitsmuis, herten, damhert, grauwe kiekendief, bruine kiekendief, blauwe kiekendief, slechtvalk, slangenarend, kleine torenvalk, kraanvogel, witbuikzandhoen, buizerd, ingekorven vleermuis, forel, karper, rivierkreeft, otter, spitsmuis, haas, ree, wild zwijn, vos, wolf, ringmus, gans.

Erfgoed


De provincie telt in totaal 188 monumenten die als Bien de Interés Cultural (Erfgoed van Cultureel Belang) worden beschouwd. De meeste zijn kastelen, kerken of historische plaatsen, maar er zijn ook archeologische vindplaatsen of documentaire archieven. In het geval van kerken en kloosters is er een grote verscheidenheid aan bouwstijlen, waaronder de preromaanse, romaanse, Mudejar-, gotische, renaissance en barokstijl opvallen.

Kastelen van Valladolid

De provincie Valladolid is een van de Europese regio’s met de meeste kastelen. Het belang van de kastelen in dit gebied was zo groot dat het een eigen type model kreeg, de Valladolid School. Ze worden vaak gerestaureerd en verbeterd voor het gebruik en genot van iedereen. Dit zijn de bewaarde kastelen in de provincie Valladolid:

  • Alcázar de Alfonso X (Peñafiel)
  • Castillo de Peñafiel (Peñafiel)
  • Castillo de La Mota (Medina del Campo)
  • Castillo de Fuensaldaña (Fuensaldaña)
  • Castillo de Simancas (Simancas)
  • Castillo de Portillo (Portillo)
  • Castillo de Torrelobatón (Torrelobatón)
  • Castillo de Íscar (Íscar)
  • Castillo de Villafuerte de Esgueva (Villafuerte de Esgueva)
  • Castillo-Palacio de Curiel de Duero (Curiel de Duero)
  • Castillo de Curiel de Duero (Curiel de Duero)
  • Castillo de Tiedra (Tiedra)
  • Castillo de Montealegre (Montealegre)
  • Castillo de Encinas de Esgueva (Encinas de Esgueva)
  • Castillo de Villalba de los Alcores (Villalba de los Alcores)
  • Castillo de Foncastín (Foncastín)
  • Castillo de Mota del Marqués (Mota del Marqués)
  • Castillo de Mucientes (Mucientes)
  • Castillo de San Pedro de Latarce (San Pedro de Latarce)
  • Castillo de Trigueros del Valle (Trigueros del Valle)
  • Castillo de Urueña (Urueña)
  • Castillo de Villagarcía de Campos (Villagarcía de Campos)
  • Castillo de Castroverde de Cerrato (Castroverde de Cerrato)
  • Castillo de Barcial de la Loma (Barcial de la Loma)
  • Castillo de Alaejos (Alaejos)
  • Castillo de Canillas de Esgueva (Canillas de Esgueva)
  • Castillo de Fuente el Sol (Fuente el Sol)
  • Castillo de Tordehumos (Tordehumos)
  • Castillo de Villavellid (Villavellid)
  • Castillo de Castromembibre (Castromembibre)
  • Castillo de Pozaldez (Pozaldez)
  • Castillo de San Martín de Valvení (San Martín de Valvení)
  • Castillo de Eván de Abajo (Siete Iglesias de Trabancos)
  • Castillo de Eván de Arriba (Siete Iglesias de Trabancos)
  • Castillo de Villagómez la Nueva (Villagómez la Nueva)
  • Palacio fortificado de los Alderete (Tordesillas)
  • Torreón de Fuentes de Duero (Fuentes de Duero, La Cistérniga)
  • Torre de Jarrubia (San Llorente)
  • Torre de Pozal de Gallinas (Pozal de Gallinas)
  • Torreón de Villacid de Campos (Villacid de Campos)
 

Castillo de la Mota Reina Isabela.

Castillo de Peñafiel (gezien vanaf het Plaza del coso).

Castillo de Fuensaldaña.

Castillo de Simancas, hoofdkwartier van het Algemene Archief van Simancas (Archivo General de Simancas).

Castillo de Montealegre de Campos.

Castillo de Torrelobatón.

Castillo de Portillo.

Verdedigingsmuren

  • Murallas de Cigales (Cigales)
  • Muralla de Curiel de Duero (Curiel de Duero)
  • Muralla de Mayorga (Mayorga)
  • Muralla de Medina de Rioseco (Medina de Rioseco)
  • Muralla de Medina del Campo (Medina del Campo)
  • Muralla de Olmedo (Olmedo)
  • Muralla de Peñafiel (Peñafiel)
  • Muralla de Pico de la Mora (Peñafiel)
  • Muralla de Portillo (Portillo)
  • Muralla de Tordesillas (Tordesillas)
  • Muralla de Torrelobatón (Torrelobatón)
  • Muralla de Tudela de Duero (Tudela de Duero)
  • Muralla de Urueña (Urueña)
  • Muralla de Valbuena de Duero (Valbuena de Duero)
  • Muralla de Valladolid (Valladolid)
  • Muralla de Villabrágima (Villabrágima)
  • Muralla de Villalba de los Alcores (Villalba de los Alcores)

Kerken, kathedralen

Van een geheel andere categorie zijn de religieuze gebouwen zoals kathedralen en kerken, waarvan we hier een aantal afbeeldingen laten zien:

San Cebrián, de mozarabische kerk van Mazote.
Voorgevel van de kloosterkerk van San Pablo (Valladolid).
Kerk van Nuestra Señora de la Asuncion (Valladolid).
Kerk van Nuestra Señora de la Anunciada in Urueña, een voorbeeld van romaanse architectuur.
Kathedraal van Valladolid, een voorbeeld van renaissance-architectuur in Herreriaanse stijl.

Kloosters

De kloosters zijn een ander belangrijk cultureel erfgoed van de provincie. Sommige zijn in perfecte staat, terwijl andere in puin liggen. Enkele van de belangrijkste zijn:

Klooster van Santa María de Matallana.
Klooster van Santa Clara.
Klooster van Santa María de Retuerta.
Klooster van Santa María de Palazuelos.
Klooster van Santa María de La Santa Espina.
Klooster van Santa María de Valbuena.

Cultuur


Het belangrijkste culturele evenement in de provincie is de Semana Santa (Paasweek). De Semana Santa van Valladolid is de enige in Spanje is met drie verklaringen van Internationaal Toeristisch Belang (Interés Turístico Internacional).

Foto met daarop een deel van de processie van de Semana Santa van Valladolid. Te zien zijn het religieuze broederschap ( cofradía ) van Jezus Nazerine tijdens de processie van de Heilige Woensdag genaamd Processie Via Crucis op weg naar het centrale plein. Beeld van Jesus Nazerine door de Castiliaanse School, vóór 1662. Het wordt toegeschreven aan Alonso de Rozas, Pedro de la Cuadra en Juan Antonio de la Peña, maar er zijn geen documenten om het te bewijzen.
Processie van de Semana Santa in Valladolid.

De hoofdstad Valladolid heeft een traditie die teruggaat tot de 15e eeuw en ontwikkelde zijn grootste pracht in de 17e eeuw, als de hoofdstad van het Spaanse Rijk, wat leidde tot de vestiging van de belangrijkste beeldhouwers van die tijd, zoals Juan de Juni, Alonso Berruguete of Gregorio Fernandez. Dit heeft ertoe geleid dat het de zetel is geworden van het Museo Nacional de Escultura (Nationaal Museum voor Beeldhouwkunst), dat sinds 1922, als een uniek museaal evenement in Spanje, 104 beelden uit zijn collectie in bruikleen heeft gegeven, verdeeld over de desbetreffende plaatsen. Haar processies en manifestaties worden gekenmerkt door hun devotie, stilte en soberheid.

Medina de Rioseco heeft ook een belangrijke collectie beeldmateriaal. Het gaat terug tot de 16e eeuw, van de gilden van de ambachtslieden, en is diep geworteld onder de bevolking.

Medina del Campo heeft de oudste Processies van Discipline in Spanje op zijn naam staan, opgericht door San Vicente Ferrer in 1411, met zijn eigen kenmerken die tot op de dag van vandaag bewaard zijn gebleven.

De provincie Valladolid is een van de meest vooruitstrevende op het gebied van musea, met enkele van de belangrijkste musea van Castilla y León en verscheidene nationale musea. Zo zijn de musea in de provincie Valladolid uitgerust met de modernste technologie en beschikken ze allemaal over schriftelijke uitleg voor doven. De provincie Valladolid heeft in samenwerking met de Junta de Castilla y León een programma opgezet voor de verspreiding van deze en het creëren van nieuwe. In de hoofdstad vindt men ook drie belangrijke huismusea, waar belangrijke figuren uit de cultuur en geschiedenis hebben gewoond, zoals Miguel de Cervantes en Christoffel Columbus.

Het Nationaal Museum van Beeldhouwwerken in Valladolid.

Hieronder een lijst van de meest bekende musea van de provincie: Koninklijk klooster van Santa Clara, Koninklijk klooster van San Joaquín en Santa Ana, Planetarium van Valladolid, Interactief Museum van de Mens, Provinciaal Wijnmuseum van Valladolid, Pedagogisch Museum van Natuurwetenschappen, Interpretatiecentrum van het Landelijk Leven van Castilla y León, Oosters Museum, Nationaal Museum van Beeldhouwkunst, Interparochiaal Museum van Heilige Kunst, Museum van de Cavalerie Academie, Bisschoppelijk en Kathedraal Museum, Museum van het Klooster van Santa Isabel, Museum van Valladolid, Museum van San Antolin, Museum van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van de Onbevlekte Ontvangenis, Museum van de Kerk van Santa María, Museum van de Collegiale Kerk van San Luis, Regionaal Museum van Heilige Kunst, Ecomuseum van Tordehumos, Etnografisch Centrum Joaquín Díaz, Themapark van de Mudejar, Casa Museo de Zorrilla, Casa Museo de Colón, Casa Museo de Cervantes, Museo de las Ferias de Medina del Campo, Museo de la Ciencia de Valladolid, Fuenteungrillo, Museo de la Piedra de Campaspero, Museo del Cántaro, Museo del Pan, Museo de las Ferias, Yacimiento de Cerro de la Ermita, Villa romana de Almenara-Puras. Deze lijst bevat niet alle musea van de provincie Valladolid; er zijn er meer te vinden op de website van de provincieraad.

Unesco heeft de onderscheiding Werelderfgoed binnen de categorie “Geheugen van de Wereld” toegekend aan het Tratado de Tordesillas (Verdrag van Tordesillas) in 2007 en aan het Archivo General de Simancas (Algemeen Archief van Simancas) in 2017.

Het Verdrag van Tordesillas (Tordesillas, 7 juni 1494) regelde de opdeling van de niet-Europese wereld tussen Castilië en koninkrijk Portugal, die de eerste ontdekkingsreizen organiseerden. Het verdrag werd op 2 juli 1494 door Castilië en op 5 september 1494 door Portugal geratificeerd.

Document uit het Algemeen Archief van Simancas, waaraan Unesco de onderscheiding “Werelderfgoed” heeft toegekend in de categorie “Geheugen van de Wereld”.

Het Archivo General de Simancas (Algemeen Archief van Simancas) is naast het Vaticaans Geheim Archief een van de belangrijkste archieven uit de Europese geschiedenis. Het bevindt zich in een kasteel in de gemeente Simancas, in de provincie Valladolid in Spanje. Het archief bevat de belangrijkste documenten van de Spaanse geschiedenis uit de periode van 1435 tot 1834. In september 1540 beval keizer Carlos I dat de belangrijkste documenten van het toenmalige koninkrijk Castilla zouden worden bewaard in een deel van het kasteel van Simancas. De echte uitbreiding van het archief kwam er echter door toedoen van Felipe II, die het belang van het bijhouden van geschreven documenten inzag. In 1572 gaf hij Juan de Herrera bevel om het kasteel om te bouwen tot een echt archief. In 1588 ondertekende hij een instructie dat beschouwd wordt als het eerste document in de wereld dat beschrijft hoe een archief dient te worden opgezet.

Gastronomie


Mantecado de Portillo.

De gastronomie van de provincie Valladolid is typisch Castiliaans, hoewel elk gebied zijn eigen kenmerken heeft wordt in het noorden van de provincie, met name in de streek Tierra de Campos, van oudsher schapenkaas gemaakt, waaronder de Villalón-kaas, gerijpt of halfgerijpt; het is een verse kaas die ook bekend staat als “Pata de Mulo”. Ook gebruikelijk in deze streek zijn sopa de ajo (knoflooksoep), cocido (een stoofpot) die langzaam in een pan boven een vuur wordt bereid, lentejas (gestoofde linzen) die worden bereid met de pardina-variëteit (kleine bruine linzen) die typisch is voor Tierra de Campos en duif die op verschillende manieren wordt bereid. Binnen de typische banketbakkerijen kunnen we de broodjes van de Virgen de las Fuentes, typisch voor Villalón de Campos, de rosquillas de palo, orejuelas, tortas de aceite en chicharrones (varkenszwoerdjes) noemen. In Medina de Rioseco kunt u de traditionele almendras garrapiñadas of de marinas proeven, bladerdeeg gevuld met room en bedekt met suiker.

Vlees

Lechaso asado (geroosterd zuiglam) is een zeer typisch gerecht van de provincie, evenals andere gerechten zoals geroosterd speenvarken.

Vlees en worst behoren tot de producten die het meest bekendst zijn om hun smaak. De provincie behoort tot het gebied van de Castiliaanse soorten van gebraden vlees. Zij maken deel uit van de Castiliaanse keuken sinds de invasie van het Romeinse Rijk in de gebieden van Hispania. Zo hebben we corderos asados (gebraden lamsvlees), lechón asado (gebraden speenvarken), asados al sarmiento (gebraden vlees met wijnranken, karakteristiek gerecht voor Santibáñez de Valcorba en omgeving) (ossenkoteletten, speenlam), met knoflook (typisch in Peñafiel), en ook het populaire cochinillo asado (gebraden speenvarken). Eigenaardig is de worst die chitas wordt genoemd en die wordt gemaakt van gemarineerd vlees van het speenvarken. Van het slachtafval van het varken worden enkele worsten gemaakt, namelijk de bloedworst van Valladolid (een soort uienbloedworst), de salchichas de Zaratán (worsten van Zaratán). Chorizo wordt ook gebruikt in gerechten zoals tortilla de chorizo. Van rundvlees wordt een “tojunto de Castilla” (van Aragonese invloed) gemaakt. Van het kleine wild is vooral bekend het conejo a la cazadora.

Brood

Het brood dat in de provincie Valladolid wordt bereid, kent een lange traditie die teruggaat tot de 9e eeuw. Zo kreeg Carlos I tijdens zijn retraite in het klooster van Yuste brood toegestuurd dat in Valladolid was gebakken en in de loop van de 16e eeuw werden de meesterbakkers van Valladolid financieel gesteund door de Kroon.

Het pan lechuguino met zijn karakteristieke tekening. Pan candeal typisch voor Tierra de Campos, Valladolid maar ook in het centrum van Castilla la Vieja en León.

Het typische Castiliaanse brood wordt pan candeal, ookwel sobao of bregado genoemd, omdat sinds de oudheid in Castilië de meest gebruikte tarwesoort de candealtarwe is. Het is een brood met een dunne korst en een licht geroosterde, zeer witte en compacte kruim met een fijne textuur en een karakteristieke smaak. Dit soort brood is geschikt voor rood vlees, stoofschotels of groenten, vergezeld van lokale wijnen. Het wordt traditioneel met de hand gemaakt, met een langzame kneedbeurt en langdurige gisting, en het bakken wordt afgemaakt in een houtoven.

Onder deze benaming vallen verschillende variëteiten; de meest in het oog springende daarvan is de variëteit lechuguino, gekenmerkt door zijn typische en zorgvuldige tekening waaraan de variëteit haar naam ontleent. Een lechuguino was in het verleden, vooral op het platteland, iemand die er buitengewoon verzorgt uitzag.

Andere typische variëteiten zijn het pan de cuatro canteros (brood met vier hoeken), met een karakteristieke inkeping in het deeg waarbij het centrale gedeelte wordt gescheiden van de vier hoeken of randen, het pan de cuadros, het pan de polea, met een inkeping gemaakt met een touw dat een katrol imiteert. verder zijn er barra blanca of ook wel het picos y la fabiola genoemd, in 1961 gecreëerd door een bakker uit Valladolid ter ere van Fabiola Mora y Aragón (koningin van België, tot 1993).

Andere soorten die niet zo traditioneel zijn in de provincie, maar er wel veel worden geconsumeerd, zijn de barra rústica en de barra de flama, die in Valladolid normaal barra de riche wordt genoemd.

Wijnen

De provincie telt vijf Denominaciones de Origen (DO) van wijnen. DO wil zeggen dat het aan een aantal kwaliteitsnormen voldoet. Een voorbeeld van de faam van deze wijnen is het wijnhuis Vega Sicilia. De wijnen van de Denominación de Origen de Rueda werden in de tijd van de Katholieke Vorsten beschouwd als de wijnen van het hof. De Verdejo druif en in mindere mate de Sauvignon druif worden gebruikt voor hun productie. Onder deze oorsprongsbenaming zijn er witte, mousserende, rode, rosé en likeurwijnen. Anderzijds worden de wijnen van de Denominación de Origin Ribera del Duero gemaakt met de tinta del país druif en kunt u crianza, jóvene, reserve en grand reserve rode wijnen proeven. De wijnen van de Denominación de Origin Toro zijn hoofdzakelijk wit, rosé en rood, die van de Denominación de Origin Tierra de León zijn wit, rosé en rood en tenslotte zijn er de rosés van de Denominación de Origin Cigales.

De vijf verschillende Denominaciones de Origines van Valladolid
D.O. Cicales
D.O. Ribera del Duero
D.O. de Rueda
D.O. de Toro
D.O. Tierra de León

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

This was one of the stories in the non-commercial website spaanseverhalen.com. The stories in this website are not static, the stories will be changed regularly, please look at this notice:

        • Last updated 2022-10-16

Coralma*

Sources and references:
The mostly foreign texts from wikipedia are available under the Creative Commons Attribution-Share Alike licence. I have translated, mixed, and often supplemented these texts with my own knowledge, and experience, gained during the time I live in Spain, and work on these articles.
Other source references may also be included, which may be things that I, while researching the articles, have read and incorporated into these texts

Spanish language Wikipedia|titel=Provincia de Valladolid|pagecode=132962793| date=20210210
Spanish language Wikipedia|titel=Escudo de la provincia de Valladolid|pagecode=120778455| date=20210211
Spanish language Wikipedia|titel=.Bandera de la provincia de Valladolid|pagecode=119543311| date=20210211
Dutch language Wikipedia|titel=Valladolid (provincie)|pagecode=40433756| date=20210210
Dutch language Wikipedia|titel=Archivo General de Simancas|pagecode=49561932| date=20210216
Dutch language Wikipedia|titel=Verdrag van Tordesillas|pagecode=57422300| date=20210216

These texts are available under the licence Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen 3.0. CC BY-SA 3.0

Other references are:

The photos/images are licensed under Wikimedia Creative Commons: CC0 1.0CC BY 1.0, CC BY-SA 1.0, CC BY 2.0, CC BY-SA 2.0, CC BY-NC-SA 2.0, CC BY 2.5, CC BY-SA 2.5, CC BY 3.0, CC BY-SA 3.0, CC BY 4.0, CC BY-SA 4.0, Free Art License 1.3 or Public Domain

If you click on one of the links below, you will see the full information of these photos/images, the author, or the licence.

Coralma*, is own work that can be found as a CC BY-SA 4.0 file in Wikipedia Commons.

Eetsnob

eten met passie

Jan Woordenaar Bontje - CULTUUR

Aforismen, bontjes, columns, gedachten, gedichten, haibun, haiku, kyoka, literatuur, poëzie, proza, snelsonnetten, tanka.

De niet genomen weg

Fietsen, wandelen, reizen, foto's, gedachten en meer.

De niet genomen weg

Fietsen, wandelen, foto's, gedachten en meer.

MONTSE ANTARES BLOG CINEMA

BANDAS SONORAS.. SOUNDTRACKS.. Y MÁS