Comunidad autónoma

Comunidades autónomas van Spanje

Een Comunidad autónoma, in het Nederlands heet dat een autonome gemeenschap, is een Spaanse administratieve territoriale eenheid, binnen het Spaanse grondwettelijke rechtsstelsel. Het heeft beschikking over een eigen wetgevende autonomie met eigen vertegenwoordigers die bepaalde uitvoerende bestuurlijke bevoegdheden hebben.

De indeling van Spanje in de autonome gemeenschappen (comunidades autónomas) komt tot uiting in de Spaanse Grondwet van 1978. Artikel 2 erkent en waarborgt het recht op autonomie van de nationaliteiten en regio’s die deel uitmaken van de natie. De tekst van de Grondwet bepaalt de bevoegdheden die kunnen worden toegepast door de autonome gemeenschappen en welke bevoegdheden alleen aan de staat kunnen worden toegekend. De gedetailleerde autonome  kaart van Spanje is het resultaat van de regionale pacten van 1981 en 1992, die werden goedgekeurd door de twee belangrijkste politieke partijen maar nooit werden voorgelegd of goedgekeurd door de Cortes Generales.

De politieke – en bestuurlijke indeling van Spanje bestaat uit 16 autonome gemeenschappen en een comunidad foral (Navarra), evenals Cueta en Melilla die een status van autonome steden hebben. Hoewel Navarra is opgericht als Comunidad foral, met dien verstande dat het huidige zelfbestuur uitgaat van de Ley Paccionada, van 1841 welke door historische rechten zijn opgenomen in de Grondwet. Voor alle praktische doeleinden heeft de jurisprudentie van het Grondwettelijk Hof de status van Navara gelijkgesteld aan de andere autonome gemeenschappen.

Toen in 1978 de nieuwe grondwet in werking trad, werd het duidelijk dat er een omslag van 180º gemaakt was ten opzichte van het vorige regime die  meer gebaseerd waren op nationale gecentraliseerde ideeën. Dit was een reactie op een probleem dat herhaaldelijk ontstond in de geschiedenis van Spanje als gevolg van de verschillende identiteiten waarop de eenheid van Spanje was gebouwd.

Na de bekrachtiging van de Grondwet, en als gevolg van de toepassing van de beginselen vervat in Artikel VIII, is in de loop van enkele jaren het proces van de totstandkoming van de 16 autonome gemeenschappen voltooid door middel van goedkeuring van hun Statuten van Autonomie. Hoewel er maar vier gemeenschappen zijn waarvan deze statuten zijn goedgekeurd door hun burgers. Dat waren Cataluña, Pais Vasco, Galicia en Andalucía. Ze hebben allemaal een eigen bestuur en representatieve instituten. Hierbij moet worden opgemerkt dat het proces dat door de Spaanse Grondwet wordt aangegeven niet verplicht regio’s of nationaliteiten te vormen, maar dat dat in theorie een recht is voor hen.

Basisorganisatie van het Regionale Bestuur

---

Artikel 152.1 van de Grondwet bevestigd de fundamentele institutionele organisatie van die autonome gemeenschappen die instemden met autonomie door het zogenaamde ‘fast track’, dat zijn País Vasco, Cataluña, Galicia en Andalucía. Echter, deze fundamentele institutionele organisatie is degene geweest, door middel van hun respectievelijke Autonomie Statuten, alle autonome gemeenschappen heeft overgenomen, ongeacht hun toegang tot politieke autonomie.

Dat wil zeggen dat op dit moment de basis organen voor alle comunidades autónomas een Wetgevende Macht (Asamblea Legislativa) hebben die is gekozen via het algemeen kiesrecht. Het is de regering van de autonome gemeenschap met uitvoerende instellingen en een President van de autonome gemeenschap, gekozen door de Wetgevende Macht uit haar leden, door de Wetgevende Macht.

De Wetgevende Macht (La Asamblea Legislativa)

Het Asamblee is een regionaal éénkamer parlement, dat in veel comunidades (gemeenschappen) anders genoemd wordt:

• • • Parlemento: Andalucía,Baleares, Canarias, Cantabria, Cataluña, Galicia, La Rioja, Navarra en Pais Vasco.
    • Cortes: Aragón, Castilla-La Mancha, Castilla y León, Comindad Valenciana.
    • Asamblea: Extramadura, Comunidad de Madrid en de Región de Murcia.
    • Junta General: Principado de Asturias.

Verkiezingen

Het verkiezingssysteem voor de leden is geregeld door het algemeen kiesrecht, volgens dezelfde regeling van onverenigbaarheid en onverkiesbaarheid wordt het Cortes Generaal (Parlement) gekozen. De verkiezingen worden om de vier jaar gehouden op de laatste zondag van mei. Dit gebeurt in alle gemeenschappen met uitzondering van:

• • • Andalucía, Cataluña, Galicia en Pais Vasco, zij kunnen het Parlement ontbinden en oproepen tot verkiezingen wanneer zij dat nodig achten, maar altijd voor het eind van het regionale presidentstermijn.
    • De Comunidad de Valenciana, Navarra, het Principado de Asturias en Aragón houden om de vier jaar verkiezingen op de vierde zondag van mei, hoewel na de hervorming van hun statuten, en het verbeteren van de privileges van Navarra, heeft de President van deze autonome gemeenschappen het recht de regering te ontbinden en verkiezingen uit te schrijven wanneer hij dat wilt, maar altijd voor het einde van zijn zittingsperiode.

Verschillende ambtelijke functies

De autonome gemeenschappen genieten een wetgevende macht die verenigd is in zijn assamblee. Daarnaast zijn er andere ambten: begroting, controle over de regionale overheid, verkiezingen van de regering, President van de uitvoerende macht, deelname aan de hervorming van de grondwet, het controleren van de wetten op hun grondwettigheid, deelname aan de samenstelling van het Senaat.

De uitvoerende macht

Benoeming van de President

Zodra er verkiezingen zijn geweest en de wetgevende macht is gevormd, stelt de voorzitter één of meerdere kandidaten voor van verschillende partijen. Hierop wordt gestemd, en er moet een absolute meerderheid zijn voor één van de kandidaten want anders wordt er een tweede stemming gehouden waarbij een gewone meerderheid voldoende is om gekozen te worden.

Wordt er geen voldoende steun verkregen voor een van de kandidaten dan zullen er, binnen twee maanden na de verkiezingen, verschillende andere kandidaten voorgesteld worden. Indien er in deze stemronde niet voldoende steun voor een van de kandidaten verkregen wordt zal de kamer overgaan tot het opnieuw uitschrijven van verkiezingen.

Functiebeschrijving

Leiding geven aan de regionale regering (consejo de gobierno), het uitdragen van de hoogste vertegenwoordiging van de Gemeenschap, het vertegenwoordigen van de Staat in de Autonome Gemeenschap. En hij kondigt af, en geeft opdracht tot, de bekendmaking van wetten en stelt de rechtelijke macht in de Gemeenschap aan.

De regionale regering   (el Consejo de Gobierno)

Dit is het hoogste college van bestuur in de Autonome Gemeenschap. De functies zijn; burgerlijk bestuur, naleving van wet- en regelgeving. De leden reageren op het Hoger Gerechtshof, zowel civiel- en strafrechtelijk. Ze zijn onderworpen aan politieke controle door middel van de problematiek rond vertrouwelijkheid en door motie van wantrouwen. Het wordt voorgezeten door de President van de Autonome Gemeenschap, die benoemd en beëindigd wordt door haar leden.

Andere organen

De Gemeenschappen kunnen hun eigen rekenkamers (Tribunales de Cuentas), en Ombudsman (Defendor del Pueblo) en andere instantie creëren om alles goed te laten functioneren.

De Wetgevende Macht (La Asamblea Legislativa)

Het Asamblee is een regionaal één kamer parlement, dat in veel comunidades (gemeenschappen) anders genoemd wordt:

• • • Parlemento: Andalucía,Baleares, Canarias, Cantabria, Cataluña, Galicia, La Rioja, Navarra en Pais Vasco.
    • Cortes: Aragón, Castilla-La Mancha, Castilla y León, Comindad Valenciana.
    • Asamblea: Extramadura, Comunidad de Madrid en de Región de Murcia.
    • Junta General: Principado de Asturias.

Verkiezingen

Het verkiezingssysteem voor de leden is geregeld door het algemeen kiesrecht, volgens dezelfde regeling van onverenigbaarheid en onverkiesbaarheid wordt het Cortes Generaal (Parlement) gekozen. De verkiezingen worden om de vier jaar gehouden op de laatste zondag van mei. Dit gebeurt in alle gemeenschappen met uitzondering van:

• • • Andalucía, Cataluña, Galicia en Pais Vasco, zij kunnen het Parlement ontbinden en oproepen tot verkiezingen wanneer zij dat nodig achten, maar altijd voor het eind van het regionale presidentstermijn.
    • De Comunidad de Valenciana, Navarra, het Principado de Asturias en Aragón houden om de vier jaar verkiezingen op de vierde zondag van mei, hoewel na de hervorming van hun statuten, en het verbeteren van de privileges van Navarra, heeft de President van deze autonome gemeenschappen het recht de regering te ontbinden en verkiezingen uit te schrijven wanneer hij dat wilt, maar altijd voor het einde van zijn zittingsperiode.

Verschillende ambtelijke functies

De autonome gemeenschappen genieten een wetgevende macht die verenigd is in zijn assamblee. Daarnaast zijn er andere ambten: begroting, controle over de regionale overheid, verkiezingen van de regering, President van de uitvoerende macht, deelname aan de hervorming van de grondwet, het controleren van de wetten op hun grondwettigheid, deelname aan de samenstelling van het Senaat.

De uitvoerende macht

Benoeming van de President

Zodra er verkiezingen zijn geweest en de wetgevende macht is gevormd, stelt de voorzitter één of meerdere kandidaten voor van verschillende partijen. Hierop wordt gestemd, en er moet een absolute meerderheid zijn voor één van de kandidaten want anders wordt er een tweede stemming gehouden waarbij een gewone meerderheid voldoende is om gekozen te worden.

Wordt er geen voldoende steun verkregen voor een van de kandidaten dan zullen er, binnen twee maanden na de verkiezingen, verschillende andere kandidaten voorgesteld worden. Indien er in deze stemronde niet voldoende steun voor een van de kandidaten verkregen wordt zal de kamer overgaan tot het opnieuw uitschrijven van verkiezingen.

Functiebeschrijving

Leiding geven aan de regionale regering (consejo de gobierno), het uitdragen van de hoogste vertegenwoordiging van de Gemeenschap, het vertegenwoordigen van de Staat in de Autonome Gemeenschap. En hij kondigt af, en geeft opdracht tot, de bekendmaking van wetten en stelt de rechtelijke macht in de Gemeenschap aan.

De regionale regering   (el Consejo de Gobierno)

Dit is het hoogste college van bestuur in de Autonome Gemeenschap. De functies zijn; burgerlijk bestuur, naleving van wet- en regelgeving. De leden reageren op het Hoger Gerechtshof, zowel civiel- en strafrechtelijk. Ze zijn onderworpen aan politieke controle door middel van de problematiek rond vertrouwelijkheid en door motie van wantrouwen. Het wordt voorgezeten door de President van de Autonome Gemeenschap, die benoemd en beëindigd wordt door haar leden.

Andere organen

De Gemeenschappen kunnen hun eigen rekenkamers (Tribunales de Cuentas), en Ombudsman (Defendor del Pueblo) en andere instantie creëren om alles goed te laten functioneren.

---

Het schema hieronder is leuk om eens te vergelijken met Nederland dat een oppervlakte heeft van 41.543 km² (waarvan dan nog 18% water is) en 17.084.719 inwoners had in 2017. Of met België dat een oppervlakte heeft van 30.528 km² en 11.491 346 inwoners had in 2017.
De regio Castilla y León is bijvoorbeeld meer dan twee keer zo groot maar heeft maar 2.407.650 inwoners, en in Ceuta is de bevolkingsdichtheid tien keer zo groot als Nederland.

Gemeenschappen met oppervlakten en hun bevolking 2018

	Comunidad of autonome stad	Oppervlakte (km²)	Bevolkingsaantal	Inw./km²
	Andalucia	87.268	8.538.376	97,5
	Aragón	47.719	1.325.342	27,9
	Canarias	7.447	2.202.048	292,2
	Cantabria	5.326	585.222	109,5
	Castilla-La Mancha	79.463	2.049.980	25,8
	Castilla y León	94.226	2.370.064	25,4
	Cataluña	32.107	8.021.049	249,8
	Comunidad de Madrid	8.022	7.000.621	844,5
	Comunidad Foral de Navarra	10.391	671.746	63,6
	Comunidad Valenciana	23.225	5.090.839	217,5
	Extremadura	41.635	1.054.245	25,3
	Galicia	29.574	2.689.152	91,3
	Islas Baleares	4.992	1.176.254	234,7
	La Rioja	5.045	315.371	63,4
	País Vasco	7.234	2.222.164	306,9
	Principado de Asturias	10.604	1.004.499	94,7
	Región de Murcia	11.313	1.531.439	133,6
	Ceuta	19	82.566	4210,1
	Melilla	12	85.159	7256,3
Totaal  (2022)		505.992	48.958.159	95,8/km²

Index Autonome Gemeenschappen

​​

Comunidad autónoma	(Com. aut.) Vlag	(Com. aut.) Hoofdstad Vlag	Provincies		Hoofdstad		Statuut van autonomie
			Almería		Almería		2007 (ter vervanging van het vorige statuut van 1981).
			Cádiz		Cádiz
			Córdoba		Córdoba
			Granada		Granada
			Huelva		Huelva
			Jaén		Jaén
			Málaga		Málaga
			Sevilla		Sevilla
			Huesca		Huesca		1982 (gewijzigd in 1994, 1996 en 2007).
			Teruel		Teruel
			Zaragoza		Zaragoza
		Asturias heeft geen provincies.			Oveido		1981 (hervormd in 1991, 1994 en 1999).
		Baleares heeft geen provincies.			Palma de Mallorca		2007 (ter vervanging van het vorige Statuut van 1983).
		Gedeelde hoofdstad.	Hoofdstad, en tevens hoofdstad v/d provincie Las Palmas.				1982 (gewijzigd in 1996).
			Hoofdstad, en tevens hoofdstad v/d provincie  Santa Cruz de Tenerife.
		Cantabria heeft geen provincies.			Santander		1981 (gewijzigd in 1991, 1994, 1997, 1998 en 2002).
		Niet toegekend	Albacete		Albacete		1982 (gewijzigd in 1991, 1994, 1997 en 2002).
			Ciudad Real		Ciudad Real
			Cuenca		Cuenca
			Guadalajara		Guadalajara
			Toledo		Toledo
		Niet toegekend	Ávila		Ávila		1983 (niet bekrachtigd, gewijzigd in 1988, 1994, 1999 en 2007).
			Burgos		Burgos
			León		León
			Palencia		Palencia
			Salamanca		Salamanca
			Segovia		Segovia
			Soria		Soria
			Valladolid		Valladolid
			Zamora (geen vlag)		Zamora
			Barcelona		Barcelona		2006 (ter vervanging van het vorige statuut van 1979).
			Gerona		Gerona
			Lérida (officieel geen vlag)		Lérida
			Tarragona		Tarragona
			Alicante (geen vlag)		Alicante		2006 (ter vervanging van het vorige statuut uit 1982).
			Castellón (geen vlag)		Castellón de la Plana
			Valencia (geen vlag)		Valencia
			Badajoz		Badajoz		1983 (gewijzigd in 1991, 1994, 1999, 2002 en 2011).
			Cáceres		Cáceres
			La Coruña (geen vlag)		La Coruña (geen vlag)		1981
			Lugo		Lugo
			Orense		Orense
			Pontevedra		Pontevedra
		Cantabria heeft geen provincies.			Logroño		1982
		Cantabria heeft geen provincies.			Madrid		1983
		Cantabria heeft geen provincies.			Murcia		1982
		Cantabria heeft geen provincies.			Pamplona		1982 (Verbetering van het handvest).
			Álava		Vitoria- Gasteiz		1979
			Guipúzcoa		San Sebastián
			Vizcaya		Bilbao
Ciudad. aut.	vlag v/d stad
							1995
							1995

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • Spanje
        • Spaanse geschiedenis