Slag bij Covadonga, het begin van de Reconquista
(718 of 722)

Zo zou, volgens Luis Agustín García Moreno, de “schermutseling van Covadonga” “het teken zijn van de plaatselijke triomf van de opstand en de versterking van het charismatische leiderschap van Pelayo, alsook van de alliantie tussen de Visigotische vluchtelingen en de inheemse aristocratie”. Een soortgelijk standpunt wordt ingenomen door Julio Valdeón. Meer recent heeft Eduardo Manzano Moreno zelfs betwijfeld of Pelayo wel een Visigotische edelman was.

De Arabische kronieken maken de gebeurtenis minder belangrijk. Een late islamitische kroniekschrijver, al-Maqqari, beschrijft hoe Alqama (islamitische generaal) besloot zijn leger terug te trekken uit de bergen van Asturias omdat er alleen maar “een dertigtal wilde ezels” (de troepen van Pelayo) zaten, en dus vroeg hij zich af “wat voor letsel kunnen zij ons toebrengen?”. Terwijl de christenen het juist uitvergroten, hier zien we dat enkele geestelijken (dat waren de mensen die boeken maakten en ze vertaalde) die betrokken waren bij het hof, erover nadachten om, jaren later, dat dit het beginpunt was ‘de redding van Hispania!‘.

Context en ontwikkeling

---

Het noorden van het schiereiland werd, door de islamieten, geregeerd vanuit Gijón door een Berber genaamd Munuza, wiens gezag werd aangevochten door de Asturische leiders die, bijeengeroepen in Cangas de Onis in 718 onder leiding van Pelayo, besloten om te rebelleren door te weigeren belasting te betalen, de zogenaamde jaray en de yizia. Na enkele strafacties door lokale Arabische troepen vroeg Munuza om een versterking uit Córdoba. En hoewel het belang werd onderschat in wat er in het uiterste noorden van het schiereiland gebeurde, werd de wali Ambasa onder bevel van Al Qama gestuurd, een Saraceens expeditieleger dat zeer zeker geen 180.000 man telde, zoals de christelijke kronieken ons willen doen geloven.

Wat betreft de krachten van Pelayo, kwantificeert de recente geschiedschrijving hen tot iets meer dan 300 strijders. Pelayo wachtte, samen met zijn medestrijder, op het moslimleger, op een strategische plaats, zoals de smalle doorgang van de Cangas-vallei van de Picos de Europa, wiens achterkant wordt afgesloten door de berg Auseva, waar een geordende aanvaller, als dit moslimleger, geen ruimte heeft om te manoeuvreren en dus zijn efficiëntie verliest die het aantal en de organisatie hem zou kunnen verlenen. De confrontatie vond plaats bij de grot van Covadonga, in 722 (718 voor een aantal andere historici), en eindigde in een complete nederlaag van de Saracenen. De exacte aantallen van Pelayo’s leger (hoewel de kronieken spreken van 300 mannen) of die van Al Qama zijn onbekend, hoewel recente archeologische ontdekkingen suggereren dat de christelijke troepen in de regio met enkele duizenden waren en dat de moslimtroepen van Al Qama van zo’n entiteit waren dat de confrontatie niet kon worden afgedaan als een schermutseling. De vraag is dat de Saraceense troepen zover gedecimeerd waren, dat Munuza zich gedwongen voelde om uit Gijón te ontsnappen. Al Qama vond de dood in deze strijd, terwijl zijn troepen grote verliezen leden tijdens hun wanordelijke vlucht. Er is ook een verhaal over een geprovoceerde aardverschuiving, een heuvel die boven op de moslims terecht kwam, dit gebeurde in de beurt van Cosgaya in Cantabria.

De slag om Covadonga was de eerste overwinning van een rebellencontingent tegen moslimtroepen. Het had een brede verspreiding in de latere geschiedschrijving. Het was het startsignaal voor de oprichting van een georganiseerde opstand die zou leiden tot de basis, een pril begin, van het onafhankelijke koninkrijk van Asturias en andere christelijke koninkrijken.

Een oud Asturisch spreekwoord zegt: “Asturias es España y lo demás tierra conquistada”. (Asturias is Spanje, en de rest is veroverd land).

De islamitische kijk op de strijd

---

Volgens de compilatie van de kroniekschrijver Al Maqqari (Tremecén, 1578-Cairo, 1632):

Isa Ibn Ahmand al-Raqi zegt, dat in de tijd van Anbasa IbnSuhaim al-Qalbi er een wilde ezel, genaamd Belay (Pelayo) opgroeide in Galicia. Sindsdien begonnen de christenen in al-Ándalus, de landen die nog in hun macht waren te verdedigen tegen de moslims, iets waarvan ze niet verwacht hadden dit ooit te bereiken. De islamieten vochten tegen de polytheïsten en dwongen hen te emigreren, ze hadden hun land veroverd tot aan Ariyula, het land van de Franken, en hadden Pamplona in Galicia veroverd, en er was verder niets dan de rots waar de koning, genaamd Pelayo, zijn toevlucht had gezocht met driehonderd mannen. De soldaten staakten hun aanvallen niet tot zijn soldaten stierven van de honger, er bleven slechts dertig mannen en tien vrouwen in zijn gezelschap over. En ze hoefden niet te eten, behalve de honing die zij namen van de bijen die in de spleten van de rots leefden. De situatie van de moslims werd pijnlijk en daarna verachtten ze hen: “Dertig wilde ezels, wat kunnen ze ons kwaad berokkenen?” In het jaar 133 stierf Pelayo en zijn zoon Fabila regeerde. Het koninkrijk van Belay duurde negentien jaar, en dat van zijn zoon, twee.                                                                                                                                                                                                Kroniek van Al-Maqqari

De christelijke kijk op de strijd

---

Volgens de kronieken van Alfonso III. Crónica de Albelda gedateerd in het jaar 881:

Al Qama kwam Asturias binnen met 187.000 man, Pelayo zat met zijn mannen op de berg Auseva, het leger van Al Qama kwam naar hem toe en zette ontelbare tenten op voor de ingang van de grot. Bisschop Oppas klom op een heuvel voor de grot en sprak tot Pelayo:”Pelayo. Pelayo, waar ben je”. De gevraagde keek om een hoekje en antwoordde:”Hier ben ik”. De bisschop zei toen:”Ik neem aan, broeder en zoon, dat jij je niet verschuilt ….  het is niet aan jou, om net als een aantal toen in heel Spanje deden, verenigd onder de regering van de Goten, en meer schitterde dan andere landen door zijn doctrine en wetenschap, en dat, niettemin, heel het leger van de Goten bijeenbracht, en geen stand wist te houden tegenover de macht van de Ismaëlieten. Ben jij in staat om jezelf op de top van de berg te verdedigen? Het lijkt mij moeilijk. Luister naar mijn advies: Keer terug naar uw overeenkomst, geniet van de vele voordelen en geniet van de vriendschap van de Chaldeeën”. Pelayo antwoordde toen: “Heb je niet in de Heilige Schrift gelezen dat de kerk van de Heer zal worden als het mosterdzaad en weer zal groeien door de genade van God?” Waarop de bisschop antwoordde: “Waarachtig, zo staat het geschreven”. [….] We hebben een advocaat nodig bij de Vader van onze Heer Jesus Christus, die ons kan bevrijden van deze heidenen [….] Toen gaf Al Qama het bevel het gevecht te beginnen, en de soldaten namen hun wapens op. ze stelde hun trebuchets op, de slingers werden gereedgemaakt, de zwaarden flitsten, ze maakte verwoede bewegingen met hun speren en er werd onophoudelijk met projectielen geslingerd. Maar op dat moment werd de grootsheid van de Heer getoond: de stenen die de trebuchets verlieten en aankwamen bij het huis van de Heilige Maagd Maria, dat zich binnen de grot bevind, keerde om terug naar waar ze vandaan kwamen en doodde daar de Chaldeeën. En omdat God geen speren nodig heeft, maar de palmtak van de overwinning geeft aan wie hij maar wil, vluchtten de Chaldeeën …..                                                                                                                                                                                                  Kronieken van Abelda

Onenigheid over de datum

---

Tegenwoordig is men het niet precies eens over het jaar waarin de slag om Covadonga plaatsvond. Claudio Sánchez-Álbornoz plaatste het tijdens de regering van Ambasa, in 722 n. Chr. Maar de huidige geleerden, zoals Julia Montenegro en Arcadio del Castillo betogen dat dat plaatsvond tijdens de regering van Al-Hurr, in 718.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • • • • • • • • • Don Pelayo
                                  • Koninkrijk Asturias