El Hierro, Canarisch eiland behorend tot de provincieSanta cruz de Tenerife

El Hierro (ook wel Ferro genaamd) is het meest westelijke en tevens zuidelijkste van de Canarische Eilanden (Spanje). Een paradijsje, gelegen in de Atlantische Oceaan. Het behoort tot de provincie Santa Cruz de Tenerife. De hoofdstad is Valverde, waar zich behalve La Villa (het centrum van de stad) ook de haven van La Estaca en de luchthaven van het eiland bevinden. Naast Valverde heeft El Hierro nog twee andere gemeenten: La Frontera en El Pinar. El Hierro telde 11.147 inwoners in 2020 en is daarmee het op één na dunst bevolkte van de acht eilanden; het is ook het kleinste van de zeven grote eilanden met 268,71 km².

Op 22 januari 2000 werd het door de UNESCO uitgeroepen tot Biosfeerreservaat. Momenteel loopt een plan van het Ministerie van Industrie, Energie en Toerisme om van dit eiland het eerste eiland ter wereld te maken dat volledig van duurzame energie wordt voorzien. Op 27 juni 2014 werd de waterkrachtcentrale Gorona del Viento in gebruik genomen, waarmee dit doel is bereikt, hoewel deze bewering door sommigen in twijfel wordt getrokken. In 2014 werd het hele eiland door de Unesco uitgeroepen tot geopark.

Toponymie

Er zijn verschillende hypotheses over de etymologie van “El Hierro”. Het schijnt dat de naam afkomstig is van de hoefijzervorm van El Golfo, hoewel er ook andere verklaringen zijn geopperd.

Volgens het werk Naturalis historia van Plinius de Oudere stond het eiland El Hierro bij de Romeinen bekend als Capraria. De oorspronkelijke bewoners van het eiland kenden het als Eseró of Heró, wat vertaald wordt met “rotswand” of “rotsachtige muur”.

Geografie

Het wordt van west naar oost doorsneden door een grote heuvelrugvormige lijn met talrijke bergen. De kustgebieden bestaan uit badlands (malpaís), met steile kliffen.

In deze omstandigheden is het moeilijk om zandstranden te vinden, meestal inhammen die moeilijk toegankelijk zijn. In plaats daarvan worden vaak zeearmen en natuurlijke zwembaden gebruikt als bad- en recreatieplaatsen (La Maceta in Frontera, Pozo de Las Calcosas aan de kust van El Mocanal, of Tacorón, bij La Restinga).

Het hoogste punt ligt in het midden van het eiland, op de pico de Malpaso, 1501 m hoog, gevolgd door de pico de Tenerife op 1253 m. Andere geografische kenmerken zijn de Valle del Golfo (Golfvallei), die is ontstaan na de aardverschuiving van een deel van het eiland. Ook vermeldenswaard zijn het punta de La Restinga (het meest zuidelijke punt van Spanje) en het punta de La Orchilla (het meest westelijke punt van Spanje). In verhouding tot zijn grootte is het het eiland met de grootste oppervlakte aan beschermde natuurgebieden van de hele archipel (58 % van het grondgebied), volgens het Red Canaria de Espacios  Naturales Protegidos (Canarische Netwerk van Beschermde Natuurgebieden).

Tot El Hierro behoren ook de eilandjes Roques de Salmor, Roque Grande en Roque Chico, met een oppervlakte van 0,03 km², die een Integraal Natuurreservaat vormen.

Bevolking

Historisch gezien heeft het te lijden gehad onder een demografische achteruitgang als gevolg van economische tegenspoed en langdurige droogteperioden. Deze tendens is de laatste jaren omgebogen, grotendeels dankzij de terugkeer van vele emigranten die zich in Venezuela hadden gevestigd. De inwoners staan bekend als herreños.

Het INE (Instituto Nacional de Estadística) liet in 2021 de volgende cijfers van de bevolking zien:

• Valverde: 5084 inwoners
• La Frontera: 4278 inwoners
• El Pinar de El Hierro: 1936 inwoners

De meerderheid van de bevolking van het eiland is katholiek, net als de rest van de Canarische Eilanden en Spanje, hoewel er ook minderheden van andere godsdiensten zijn. Het eiland vormt een aartspriesterschap dat behoort tot het bisdom San Cristóbal de La Laguna, het aartspriesterschap van El Hierro.

De patroonheiligen van het eiland zijn de Virgen de los Reyes (Maagd der Koningen) en San Agustín de Hipona (St. Augustinus van Hippo). De feestdag van het eiland is 24 september, het feest van de Virgen de Los Reyes.

Geschiedenis

Het staat van oudsher bekend als “Meridiaaneiland” of “Eiland van de nulmeridiaan”. Aan Ptolemaeus wordt toegeschreven dat hij de nulmeridiaan heeft vastgesteld aan het westelijke einde van de toen bekende zee, bij de Canarische Eilanden. Vanaf 1884 werd Greenwich vastgesteld als de nieuwe meridiaan, waarmee destijds de macht van het Britse Imperium werd vastgesteld.

De Pre-Spaanse periode

Het eiland werd oorspronkelijk bevolkt door het Bimbache-volk, dat genetisch en cultureel verwant is met de Berbers van Noord-Afrika.

De Bimbache-economie was hoofdzakelijk pastoraal (herders, herderlijk), met overvloedige geiten, schapen en varkens. Zij hielden zich ook bezig met landbouw (hoofdzakelijk het verbouwen van gerst), het verzamelen van voedsel en het exploiteren van de rijkdommen van de zee. Op El Hierro, zoals ook op Lanzarote het geval was, bestond er geen interne territoriale indeling, in tegenstelling tot wat op de andere eilanden het geval was. De verovering vond plaats aan het eind van 1405 door Jean de Bethencourt. Er was geen verzet van de schaarse inheemse bevolking, die hij beloofde te respecteren in vrijheid; maar de overwonnenen verkochten de meesten van hen uiteindelijk als slaven, en het eiland werd herbevolkt met Normandiërs en Castilianen.

De Kroon van Castilla op het eiland

De Kroon van Castilla betaalde Baskisch-Franse huurlingen om het eiland te veroveren; zij verkochten het echter aan Portugal, dat het vervolgens bij het Verdrag van Alcáçovas aan de Spaanse Kroon afstond. Vóór de komst van de troepen van de Castiliaanse en Aragonese kronen was de bevolking een herdersvolk met geiten, schapen en varkens en ontwikkelde zij de verbouw van granen en de exploitatie van plantaardige en mariene rijkdommen. Omdat er geen handelsroute was, was er een tekort aan verwerkte producten en gereedschappen. Er was alleen een interne markt. Land en andere gemeenschappelijke hulpbronnen werden verondersteld gelijkelijk te worden verdeeld. Goddelijke kracht werd vertegenwoordigd door de natuur. De geleidelijke uitbreiding van de controle door de Kroon van Castilla concentreerde het land en de voordelen van de commerciële productie, door middel van een manorial regime (hofstelsel). Voor en na de inlijving van het eiland bij de Spaanse Kroon werden sommige inwoners als slavenarbeiders meegenomen, maar zij keerden later naar het eiland terug. Later vestigden Fransen en Galiciërs zich onder het seignioriale regime.

Het bezoek van Columbus

Op zijn tweede reis naar Amerika, stopte Christoffel Columbus in La Gomera en El Hierro. Hij stopte op dit laatste eiland om voedsel en water in te slaan en op betere wind te wachten. In totaal verbleef hij 17 dagen op het eiland, wachtend op een verbetering van de passaatwinden, waardoor zijn vloot van 17 schepen sneller zou kunnen varen. Op 3 oktober 1493 zeilde hij vanuit Naosbaai naar de Nieuwe Wereld.

Iglesia de la Concepción

In de stad Valverde staat de Iglesia Matriz de Nuestra Señora de la Concepción (Moederkerk van Onze-Lieve-Vrouw van de Ontvangenis), gebouwd in de barokke classicistische stijl tussen 1767 en 1820. De kerk heeft een rechthoekige plattegrond, verdeeld in drie beuken. Het belfort bevindt zich in het middenschip en aan het hoofd van dit schip is er een vierkante apsis.

In de hoofdgevel is de middenbeuk naar voren verplaatst en komt uit op een grote halfronde boog van natuursteen, waarboven zich een oorspronkelijke toren verheft, waarvan het tweede deel bestaat uit een achthoekige klokkentoren, bekroond door een kleine koepel van Mudejar-invloed, met een afbeelding van de Virgen de la Concepción (Maagd van de Ontvangenis).

Zuilen ondersteunen het dak van de kerk, waarin men een zeer eenvoudig cassettenplafond in Mudejar-stijl van dennenhout kan bewonderen. Dit dak werd in 1937 vernieuwd, omdat het vorige dak dreigde te vervallen. De hoofdkapel en het dwarsschip hebben nog het oorspronkelijke dak.

Emigratie

Sommige bewoners van het eiland waren in de loop van de geschiedenis gedwongen te migreren als gevolg van beperkte landbouwgrond en lange droogteperioden. De grootste recente emigratie was het gevolg van de droogte in het midden van de 20e eeuw. Veel herreños emigreerden naar Tenerife of Gran Canaria. Ook zeilschepen vertrokken clandestien van El Hierro naar Zuid-Amerika en vormden daar Canarische kolonies, meestal van handelaren in landbouwprodukten. Sommigen van hen zijn naar de Canarische eilanden teruggekeerd, terwijl anderen – en hun nakomelingen – in verschillende landen van Amerika wonen.

Verbanning

In de 19e eeuw werd El Hierro, net als Fuerteventura, interessant als deportatieplaats voor enkele in ongenade gevallen politici, militairen en liberalen. De bevolking was belast met de bewaking van de gedeporteerden. Ondanks het feit dat het eiland een soort verre gevangenis werd, was het gunstig voor de eilandbewoners. Hierdoor werd Leandro Pérez in 1823 om politieke redenen van Tenerife gedeporteerd en werd hij de eerste arts van het eiland, die de geneeskrachtige werking van het water van Pozo de Sabinosa, of Pozo de la Salud, bewees. Toen hij op El Hierro gevangen zat, werd hij ter dood veroordeeld, maar hij wist zich te redden omdat de eilandbewoners hem hielpen om naar Amerika te vluchten.

Andere gevangenen waren Félix Mejía, redacteur van het populaire satirische weekblad El Zurriago, samen met andere boze opgewonden journalisten en pater Blas de Ostolaza die ooit de opvoeder van Fernando VII was en ervan beschuldigd werd ontucht te plegen met minderjarigen. In die tijd betekende dat praktisch dat hij ter dood veroordeeld werd door hem over te laten aan de genade van zijn vijanden. De liberalen slaagde er echter in om hem te laten ontsnappen met een Amerikaans schip. Hij werd daarbij geholpen door de communistische organisatie van de Canarische Eilanden en de internationale steenkoolindustrie, en zodoende in 1824 te midden van de absolute ellende in Philadelphia aankwam. Mejía kreeg de bescherming van Amerikaanse liberalen, vrijmetselaars en Bonapartisten in ballingschap aldaar, onder wie de naar Amerika gevluchte Joseph Bonaparte, in Spanje beter bekend als koning José I Bonaparte.

In de 20e eeuw, toen Alejandro Lerroux, tijdens de Tweede Republiek aan de macht was, werd de communistische leider Florencio Sosa Acevedo, afgevaardigde, onderwijzer en burgemeester van Puerto de la Cruz, naar het eiland El Hierro verbannen, zij het voor slechts enkele maanden, omdat hij bij de verkiezingen van 16 februari 1936 de zetel van afgevaardigde in de Cortes voor Santa Cruz de Tenerife had gewonnen.

Iñigo Cavero en José Luis Ruiz-Navarro, hoogleraren aan de Universidad Complutense de Madrid (Complutense Universiteit van Madrid), werden in 1962 gedurende ongeveer zes maanden opgesloten, omdat zij in München meegewerkt hadden aan het Congres van de Europese Beweging. Met de Transición (de overgang van Spanje naar de democratie, na de dictatuur van Franco), in 1977, voor de UCD, werd José Luis Ruiz-Navarro in de Cortes gekozen en Iñigo Cavero tot Minister van Justitie en Cultuur, die zo dankbaar was voor de behandeling van de mensen van El Hierro dat hij 18 jaar later een festival op El Hierro bijwoonde.

Pozo de la Salud

In de 20e eeuw, in de jaren 40 en 50, bereidde de beroemde zangeres en trommelaarster (tamborilera) Valentina la de Sabinosa en haar echtgenoot Esdras de warme baden voor De beste referentie voor anekdotes over hun verblijf is te vinden in het boek van de humorist Jacinto del Rosario: Viaje estrambótico al Pozo de la Salud, gepubliceerd in 1950.

In die tijd bouwde de ingenieur José Rodrigo Vallabriga het eerste kuuroord en bracht het water op de markt voor verkoop in apotheken en winkels. De heer Vallabriga woonde in Santa Cruz de Tenerife, aan Plaza de la Iglesia no. 11 (het oude kerkplein), en hij vestigde de kleine bottelarij op de benedenverdieping van zijn huis. Daartoe vervoerde hij het water eerst in mandflessen vanuit El Hierro, om het daarna in flessen over te tappen en het te verspreidde over de andere eilanden.

Tot 1965, het jaar waarin de ingenieur Vallabriga overleed, kende de Pozo de la Salud een zekere artistieke levendigheid, want het water werd in opeenvolgende zomers gedronken door muzikanten en dichters. En op momenten van rust waren er geïmproviseerde samenkomsten.

In de jaren ’70 en begin jaren ’80 van de vorige eeuw zorgde Doña Rosa voor baden in haar etablissement Casa Rosa. Het was een familiale sfeer. Doña Rosa was de laatste grote liefhebber van deze wateren.

Kort daarna begon het Cabildo (eilandbestuur) van El Hierro met de bouw van het moderne Hotel-Balneario Pozo de la Salud. In 2010 werd het hotel gesloten voor renovatie. Eind 2011 is het hotel heropend en biedt het schoonheids- en ontspanningsbehandelingen, evenals kwaliteitsaccommodatie, in een omgeving van grote natuurlijke schoonheid.

De 20ste en 21ste eeuw

In juli 1899 verwoestte een brand het stadhuis van Valverde, waarbij het in 1553 opgerichte archief werd vernietigd. Belangrijke documenten over de geschiedenis van het eiland werden verbrand. In die tijd was er ook een pokkenepidemie en een lange droogte, gevolgd door zeer regenachtige jaren met veelvuldige overstromingen.

In 1912 werden de gemeenteraden van Valverde en Frontera opgericht. Met de oprichting van de eilandsraden kreeg het eiland zelfbestuur. De Eerste Wereldoorlog bracht geen bijzondere veranderingen op het eiland. In de daaropvolgende decennia werd de haven van La Estaca aangelegd, werden de wegen verbeterd, de waterleiding verbeterd en werden scholen gebouwd. De Tweede Wereldoorlog heeft zich, in tegenstelling tot de andere eilanden, ook op El Hierro niet doen voelen. In 1948 veroorzaakte een nieuwe lange droogte de emigratie van een deel van de bevolking naar Venezuela en het eiland Tenerife.

Lanceerinrichting voor microsatellieten en militaire radars

In de jaren ’90 was INTA van plan een microsatellietlanceerstation op te zetten om twee onderzoekssatellieten per jaar te lanceren, totdat er in totaal vijftien klaar zouden zijn. Omdat de nabijgelegen dorpen om veiligheidsredenen geëvacueerd hadden moeten worden, werd op Tenerife een demonstratie gehouden waaraan enkele duizenden mensen deelnamen, van wie velen per boot uit El Hierro waren overgebracht, omdat zelfs overheidsinstellingen gratis kaartjes aanboden. In februari 1997 verwierp de meerderheid van het parlement van de Canarische Eilanden het project, maar kort daarna werden de lava-afzettingen die het “beschermde gebied” van Tacorón markeerde, vernietigd om tropische vruchten te kunnen planten.

Het tweede project, de installatie van een militaire radar op de top van Malpaso, is nog steeds hangende. De geografische ligging van het eiland is een stimulans voor de installatie ervan. De protesten van de Herreños zijn al aan de gang sinds 1986, het jaar waarin het Ministerie van Defensie zijn plannen aan de gemeente Frontera heeft medegedeeld. In juni 2005 kondigde de toenmalige minister van Defensie, José Bono, aan dat het om een mobiele radar zou kunnen gaan die geen invloed zou hebben op de orografie van het gebied.

Vulkanische activiteiten 2011 en 2012

Vanaf 19 juli 2011 werden op het eiland een groot aantal aardschokken gevoeld, die de aandacht trokken van vele specialisten. Naarmate de intensiteit en de frequentie van de aardbevingen toenamen, werd de bevolking gealarmeerd voor de mogelijkheid van een uitbarsting. De eerste uitbarsting die met indirecte middelen werd waargenomen, was voelbaar op zee, op 5 km van het eiland, op 10 oktober 2011.

De onderwatereruptie in de Mar de las Calmas eindigde in maart 2012. Volgens gegevens van het Spaanse Instituut voor Oceanografie bevind de krater van de gedoofde vulkaan zich op 88 meter diepte.

Geologie

---

De vorming van het eiland

El Hierro is, net als de rest van de Canarische Eilanden, een eiland van vulkanische oorsprong. De geologische leeftijd wordt geschat op één miljoen jaar, waarmee het het jongste Canarische eiland is. Toen het magma door de zeebodem brak, ontstond er een Y-vormige kloof, waardoor lava begon te stromen. De actiefste fase van de vorming van het eiland was rond 10 000 v. Chr. De jongste uitbarstingen duurden van 4000 v. Chr. tot 1000 v. Chr.

Het eiland kreeg de vorm van een “Y”. Lava stromen bedekten de zuidelijke en westelijke kustgebieden van het eiland, maar ook het noordelijke deel. Door de verschillende uitbarstingen werd het eiland groter. Grote aardverschuivingen van onstabiel vulkanisch materiaal kunnen zich ook hebben voorgedaan.

In 1793 deden zich volgens de kronieken in het gebied van El Verodal een reeks seismische verschijnselen voor, hoewel geen van de documenten uit die tijd melding maakte van een uitbarsting. Hernández Pacheco (1982) heeft een vulkanologisch onderzoek uitgevoerd om de mogelijke uitbarsting bij de vulkaan Lomo Negro te lokaliseren. Andere auteurs (Romero, 1991) twijfelen echter aan deze uitbarsting, die nog niet wetenschappelijk is bevestigd.

El Hierro is het eiland met de hoogste vulkaandichtheid van de Canarische Eilanden, met meer dan 500 open kraters en nog eens 300 die bedekt zijn met recentere lavastromen. Momenteel zijn er 70 gecatalogiseerde vulkanische grotten en buizen, waarvan de Cueva de Don Justo, met een lengte van 6 km, de meest opmerkelijke is. Deze bestaat uit een systeem van vulkanische buizen die gevormd zijn door de afkoeling van lavastromen aan de buitenkant. De roodgloeiende lava in de buis bleef stromen tot hij leeg was.

In 2011 heeft een onderzeese uitbarsting geleid tot de vorming van een onderzeese vulkaan, de Tagorovulkaan, die zich meer dan 300 meter boven de zeebodem bevindt en waarvan de top 89 meter onder het zeeoppervlak ligt.

Geologische gebieden

In tegenstelling tot de rest van de eilanden, heeft het noorden van El Hierro weinig ravijnen. In het centrale deel van het eiland ligt de top, waar zich de toppen van de hoogste vulkanen bevinden. Er kunnen drie verschillende geografische gebieden worden onderscheiden: de hoogvlakte, de vallei van El Golfo en het hellende gebied van El Julan. El Hierro is zeer bergachtig, gezien zijn oppervlakte. De hoogste top is Pico de Malpaso op 1500 m boven de zeespiegel. Ongeveer 90 % van het kustgebied bestaat uit kliffen.

Vorming van het amfitheater bij Las Playas

Het amfitheater van Las Playas aan de oostkant van het eilend) is een van de grote aardverschuivingen op het eiland El Hierro, dat gekenmerkt wordt door zwakke plekken of breuken, maar dat ook is vergroot door de erosie van regenwater. Bij deze steile helling zien we het oudste materiaal van het eiland, het bouwwerk Tiñor, dat de verschillende stadia van de vorming van het eiland doorloopt, gemakkelijk herkenbaar dankzij de uitsnijding die door de eerder genoemde lawine is veroorzaakt. Het bouwwerk Tiñor beslaat het onderste en middelste gedeelte, doorsneden door een groot aantal dijken (voedingswegen van de eruptieve systemen, gewoonlijk in de vorm van platen), die herkenbaar zijn omdat ze helderder zijn dan de rest van het binnenste van de berg. De zichtbare lagen worden gekenmerkt door roodachtig gekleurde stroken, almagre genoemd, die wijzen op een lange fase zonder erupties. Ook een ander lichter materiaal, de trachieten, die behoren tot het vulkanische bouwwerk El Golfo, vallen op. In het onderste deel van het natuurlijke amfitheater, naast de vulkanische bouwwerken, kan men piëmontafzettingen waarnemen, dat zijn kegels van los materiaal die uit de bergen komen en aan de voet van de berg worden afgezet en een karakteristieke driehoekige vorm hebben. Eveneens links van de depressie aan de kust ligt de Roque de la Bonanza, die, hoewel het er niet zo uitziet, eveneens een vulkanische dijk is, maar dankzij de erosie van de zeegolven deze karakteristieke vorm heeft gekregen, die het onderwerp is geweest van vele plaatselijke mythen.

De formatie van de vallei van El Golfo

De El Golfo-vallei is ontstaan in de middenperiode van de erupties. In tegenstelling tot wat men vroeger dacht, gaat het hier niet om een oude reuzenkrater, waarvan de andere helft onder water ligt, maar om een proces van erosie en aardverschuivingen. Onderzoek van de zeebodem heeft uitgewezen dat de vallei is ontstaan door een aardverschuiving, die een grote tsunami heeft veroorzaakt. De zwaartekracht veegde de materialen weg, waardoor de huidige valleiwanden, gemaakt van oudere en meer resistente materialen, op hun huidige plaats achterbleven.

Natuur

---

Klimaat

De orografie bepaalt het klimaat van elk gebied op het eiland. Het zijn echter de wolken die de belangrijkste rol spelen in de klimaatschommelingen. De passaatwinden en de Canarische Stroom, een koude bifurcatie van de Golfstroom die zich ter hoogte van de Azoren afscheidt, zorgen ervoor dat het eiland geen dor klimaat heeft zoals de Sahara op dezelfde breedtegraad. De watertemperatuur wordt gehouden op 18 °C in de winter en 20 °C in de zomer. Dit tempert de kusttemperaturen. Bij de evenaar stijgt de warme lucht massaal op, waardoor een gebied van lage druk ontstaat dat vervolgens wordt ingenomen door een andere luchtmassa die door de passaatwinden wordt aangevoerd. De opstijgende massa’s warme lucht koelen geleidelijk af en verplaatsen zich op grote hoogte in de tegenovergestelde richting van de passaatwinden, naar de subtropische breedtegraden, vanwaar de passaatwinden afkomstig zijn. De passaatwinden voeren waterige wolken mee naar de toppen van El Hierro, waar ze voor buien zorgen. Op het zuidelijke deel van het eiland waait een droge, wolkenloze wind, zodat de temperatuur en de droogte er hoger zijn.

In de zomer bedraagt de temperatuur aan de noordkust gemiddeld 26 °C, terwijl het gemiddelde in het zuiden 30 °C bedraagt. Valverde, dat 600 m boven de zeespiegel ligt, heeft een gemiddelde zomertemperatuur van 18 °C. In de winter is de gemiddelde temperatuur aan de noordkust 20 °C, terwijl het in het zuiden gemiddeld 30 °C is. In de winter is de gemiddelde temperatuur aan de noordkust 20 °C, terwijl deze in het zuiden 21,5 °C bedraagt. In Valverde daalt het gemiddelde echter tot 11,5 °C. In Valverde valt in de winter 80 mm neerslag per maand, terwijl dat in het zuiden slechts 25 mm per maand is. In de zomer valt er nauwelijks regen in het zuiden, maar 5 mm per maand in Valverde.

Flora

El Hierro heeft verschillende vegetatiezones, van lavavelden in de woestijn tot laurierbossen, dennenbossen, graslanden en bananenplantages.

Hoewel El Hierro in de zone van de passaatwind ligt, is de vegetatie niet zo weelderig als op de naburige eilanden La Palma, Tenerife en La Gomera. De reden hiervoor is de jeugdigheid van het eiland, dat nog grotendeels bedekt is met jonge lavavelden. De bossen die ooit het centrale plateau van het eiland bedekten, zijn verdwenen als gevolg van houtkap en bodemerosie. Een groot aantal endemische soorten overleeft echter nog steeds. Voorbeelden zijn levende fossielen zoals de drakenboom (Dracaena draco) en varens. Fossiele overblijfselen tonen aan dat de verscheidenheid aan planten die in het verleden bestonden, zijn oorsprong vond in het Middellandse-Zeegebied, waar zij een miljoen jaar geleden welig tierden. In het Middellandse-Zeegebied zijn ze uitgestorven tijdens het Kwartair, met het begin van de laatste ijstijd. Door het verschil in klimatologische omstandigheden hebben deze soorten in het Atlantische gebied kunnen overleven. In El Hierro zijn door de geïsoleerde ligging sommige van deze soorten tot endemische soorten getransformeerd. In totaal komen op de Canarische Eilanden 150 endemische soorten voor, waarvan er 11 alleen op El Hierro voorkomen. Dit zijn soorten van crassulaceae (vetplantenfamilie), korstmossen, distels en echium die op de rotswanden groeien.

De hoogte is bepalend voor de ontwikkeling van de vegetatie. De dorre kust ligt tot ongeveer 400 m boven de zeespiegel, van 400 tot 800 m de semi-vochtige zone en van 800 tot 1500 m de vochtige zone.

Droge gebieden

Aan de kusten worden de planten hoofdzakelijk gevoed door de nachtelijke dauw, zodat de meest voorkomende soorten crassulaceae zijn, vooral van het geslacht Aichryson, bekend als vetplanten vanwege de manier waarop zij water opslaan. Een andere karakteristieke plant van het gebied is de Tabaiba. Het sap van de zoete tabaiba (Euphorbia balsamifera) werd door de Bimbache (de eerste bewoners van El Hierro) gebruikt als een soort dorstlessende kauwgom. Op zijn beurt werd het sap van de Euphorbia canariensis gebruikt als gif voor de visvangst. De distel is op El Hierro vooral te zien op de kliffen in het gebied Las Playas, dat ook bekend staat als Los Cardones. In de kustgebieden groeien ook nog andere vlezige planten (crassulaceae) die bestand zijn tegen waterschaarste.

Semi-vochtige gebieden

In deze zone, die meestal tussen 200 en 400 m boven de zeespiegel begint, komen kolonies vetplanten en andere loofbomen voor. Cactussen en agaven groeien hier ook. Endemische specimens van het geslacht Aeonium zoals Aeonium hierrense en Aeonium valverdense. De agave-specimens die in dit gebied zijn gevonden, zijn ingevoerd vanuit Amerika, vooral vanuit Mexico. Andere soorten zijn de Canarische palm (Phoenix canariensis) of de jeneverbes (Juniperus phoenicea subsp. turbinat). De weinige jeneverbessen die nu nog over zijn, zijn vervormd door de harde wind die door het gebied waait. Het zijn de overblijfselen van een oud bos dat het hele centrale deel van het eiland bedekte.

Vochtige gebieden

De meeste regen valt in dit gebied, dat tussen 800 en 1500 meter boven de zeespiegel ligt. De laurierbossen, ook wel monteverde genoemd, zijn kenmerkend voor de Canarische eilanden. De concentratie is echter lager dan op La Gomera, La Palma of Tenerife.

In het binnenland van het eiland, ten noorden van San Andrés, op een hoogte van 1000 meter, bevindt zich een van de symbolen van het eiland, de Garoé oftewel de Heilige Boom. De Garoé was een heilige boom voor het Bimbache-volk en het huidige exemplaar werd in 1957 geplant. Het origineel was waarschijnlijk een Ocotea foetens (in het Spaans til of tilo genaamd) die in 1610 door een storm werd geveld. Er is een klein toeristisch informatiecentrum waar uitleg wordt gegeven over de functie van deze boom in de samenleving van de Guanchen (berberbevolking van de Canarische eilanden), aangezien de condensatie van het vocht van de laaghangende wolken op zijn bladeren, water leverde voor de bimbaches. Het huidige wapenschild van het eiland toont de Garoé in het midden.

Fauna

Insecten

Er zijn ongeveer 5.000 soorten insecten op het eiland. De meest voorkomende zijn vlinders, waterjuffers, motten, lieveheersbeestjes, hommels, apoidea, wespen, sprinkhanen en krekels. In de jaren 1950 dreven plagen sprinkhanen uit Afrika de zee in, hoewel zij geen gevolgen hadden voor het milieu omdat zij werden uitgeroeid voordat zij de kust bereikten.

Reptielen

Hagedissen zijn de meest voorkomende dieren op El Hierro, de meest voorkomende is de Boettger gekko (Tarentola boettgeri), waarvan de ondersoort Tarentola boettgeri hierrensis endemisch is voor El Hierro. De hagedissen van het eiland zijn verwant aan die van het Afrikaanse continent. De meest voorkomende soort is de kleine Canarische hagedis (Gallotia caesaris), endemisch voor El Hierro en La Gomera, die tot 35 centimeter lang kan worden. Kolonies van goudskinken (Chalcides viridanus) kunnen ook worden waargenomen in de wetlands van het eiland. Zeeschildpadden, met name de onechte karetschildpad (Caretta caretta) en de lederschildpad (Dermochelys coriacea), kunnen in de kustwateren worden waargenomen. Deze reptielen kunnen worden beschouwd als de grootste van de archipel.

De reuze hagedis

El Hierro is bekend om de reuzenhagedis (Gallotia simonyi machadoi), een ondersoort van de grote hagedis die alleen op dit eiland voorkomt. Het is bekend dat hij in de oudheid over het hele eiland verspreid was, door de afwezigheid van roofdieren. De komst van de Spaanse kolonisatoren in de 15e eeuw leidde tot de achteruitgang van deze soort. Door de aanleg van landbouwgebieden en de introductie van vee is de habitat van deze hagedissen veranderd. De introductie van de kat was nog rampzaliger, omdat zij begonnen te jagen op hagedissen, omdat zij die zo gemakkelijk konden vangen. Hierdoor verhuisde de kolonie reuzenhagedissen noordwaarts, naar de Golfvallei en de Roques de Salmor. Men dacht dat ze verdwenen waren tot in de 18e eeuw, toen op deze plaatsen een kolonie werd ontdekt. Wetenschappelijk onderzoek in 1889 gaf hen de naam simonyi, naar de Oostenrijkse professor Oscar Simony. De gevonden exemplaren werden bejaagd en verkocht aan verzamelaars, totdat men dacht dat de soort verdwenen was.

In de jaren ’70 van de vorige eeuw vond een geitenhoeder bij toeval enkele exemplaren in het gebied dat bekend staat als Fuga de Gorreta, binnen de klif van Tibataje. Deze exemplaren kregen de taxonomische naam Gallotia simonyi en er werd een lagartario opgericht (plek waar de hagedissen worden gehouden) voor de instandhouding ervan in het gebied Guinea in de gemeente La Frontera. Stortregens in januari 2007 hebben geleid tot de dood van vele exemplaren in de Lagartario, waardoor de termijn voor de schrapping van de soort van de lijst van bedreigde soorten werd uitgesteld.

De reuzenhagedis, die sinds 1975 op de lijst van beschermde diersoorten staat, kan wel 75 cm lang worden. Hij heeft een lange, dunne staart. Hij voedt zich met insecten en planten. Het broedseizoen valt in mei, een maand later legt het vrouwtje 12 eieren in een nest, ondergronds, waaruit de jongen na 8 weken zullen uitkomen. De levensverwachting van de hagedissen is niet met zekerheid bekend, aangezien geen van de exemplaren in het lagartario de leeftijd van 35 jaar al heeft overschreden.

Vogels

Het eiland El Hierro herbergt een belangrijke kolonie vogels, zowel inheemse als door de mens geïntroduceerde. Tot de meest voorkomende soorten behoren vinken, kanaries, hoppen, putters, roodborstjes, merels, mussen, tortelduiven, valken, arenden, duiven, ransuilen, kwartels, patrijzen, uilen, torenvalken en meeuwen.

Natuurgebieden

Het eiland telt in totaal 7 gebieden met verschillende beschermingscategorieën:

Reservas naturales integrales (Integrale natuurgebieden)

• Reserva natural integral de Mencafete
• Reserva natural integral de los Roques de Salmor

Reservas naturales especiales (Speciale natuurgebieden)

• Reserva natural especial de Tibataje

Parques rurales (Landelijk parken)

• Parque rural de Frontera

Monumentos naturales (Natuurmonumenten)

• Monumento natural de Las Playas

Paisajes protegidos (Beschermde landschappen)

• Paisaje protegido de Ventejís
• Paisaje protegido de Timijiraque

Eiland organisatie

---

De Comunidad Autónoma de Canarias is verdeeld in cabildos waarvan de Cabildo Insular de El Hierro er een van is. De zetel van deze cabildo bevindt zich in de stad Valverde. Het is de lokale entiteit die het eiland bestuurt.

Municipios

Het eiland is verdeeld in drie municipios met hun respectieve gemeenteraden, die zijn opgenomen in de FECAM (Federatie van de Gemeenten van Canarias) en die vallen onder de basiswetgeving inzake lokaal bestuur en hun respectieve organieke verordeningen. In oktober 2006 werden procedures ingeleid voor de afscheiding van El Pinar van de gemeente Frontera, en in september 2007 werd het de derde gemeente van het eiland.

De gemeenten, die uit verschillende steden bestaan, zijn de volgende:

• Valverde
• Frontera
• El Pinar

Kunst en cultuur

---

De folklore van El Hierro lijkt sterk op die van de rest van de Canarische Eilanden , hoewel er een aantal variaties zijn, zoals het gebruik van fluiten en dansen die typisch zijn voor het eiland. Een plaatselijk kenmerk is een groep fluiten (pito herreño) en trommels (tambores) die wellicht uit Galicia of Noord-Portugal afkomstig zijn. Bijzonder opmerkelijk is de Herreño tango, waarbij de bewegingen snel en kort zijn, en de man in de dans zijn vrouwelijke partner tracht te boeien door zijn vaardigheid en galantheid te tonen.

De meest karakteristieke dans van El Hierro is de dans die wordt uitgevoerd door de bailarines de Virgen (danseressen van de Maagd) tijdens de bedevaart van de Virgen de los Reyes, beschermheilige van El Hierro, die het beeld van de patrones naar alle delen van het eiland brengt. De plaatselijke overheid probeert de folklore te bevorderen door subsidies te geven aan de groepen. Momenteel zijn er verschillende folkloregroepen op El Hierro die zowel op het eiland als op de rest van de Canarische Eilanden optreden. 

Feesten

Het belangrijkste feest op El Hierro is de “Bajada de la Virgen de los Reyes” (beschermheilige van El Hierro), die om de vier jaar wordt gehouden op de eerste zaterdag van juli. Tijdens het feest wordt de beeltenis van de Maagd van haar heiligdom in La Dehesa (La Frontera) naar de hoofdstad van het eiland (Valverde) gebracht, waarbij een tocht van 44 kilometer (Camino de la Virgen) door alle steden en dorpen van El Hierro wordt afgelegd. Het beeld wordt begeleid door dansers die de traditionele dans van de Maagd uitvoeren, gekleed in witte en rode kostuums, met felgekleurde hoeden, terwijl zij hun muziekinstrumenten bespelen: chácaras en pitos (een soort fluit). Het festival duurt ongeveer een maand. Het wordt bijgewoond door bijna alle inwoners van het eiland en zo’n 4.000 bezoekers. Naast de patroonsfeesten worden elk jaar in verschillende dorpen en wijken van het eiland de volgende feesten en lokale festivals gevierd:

Datum	Naam	Locatie
19 maart	San José	Isora
25 aprl	Fiesta de los Pastores (Feest van de herders)	La Dehesa
3 mei	La cruz	El Pinar
15 mei	Sa Isidro	Valverde
1ste zondag van juni	La apañada	San Andrés
24 juni	San Juan Bautista	La Restinga en Las Puntas
29 juni	San Pedro Apóstol	El Mocanal
1ste zaterdag van juli elke vier jaar	La Bajada	Feest op het hele eiland
16 juli	Virgen de Carmen	La Restinga
21 juli	Fiesta Amador	Belgara (La Frontera)
10 augustus	San Lorenzo	La Frontera
15 augustus	La Candelaria	La Frontera
16 augustus	San Roque	Belgara (La Frontera)
28 augustus	San Augustín (patron van het eiland)	Valverde
12 september	La Paz	El Pinar
24 september	Fiesta de los Faroles (Virgen de los Reyes)	La Dehesa
3de zondag van oktober	Virgen de La Peña	Erese – Guarazoca
28 oktober	San Simón	Sabinosa

Ambachten

In tegenstelling tot de andere eilanden is de kunstnijverheid op El Hierro nog steeds een van de belangrijkste bronnen van inkomsten. Sommige ambachten en de kennis van de eigenschappen van planten die vóór de vestiging van de Spaanse Kroon werden gebruikt, worden nog steeds uitgeoefend, geperfectioneerd met de invoering van nieuwe technieken. De belangrijkste productiegebieden zijn Sabinosa en El Pinar, hoewel ook Frontera, Valverde, El Mocanal en Guarazoca in mindere mate bij de productie betrokken zijn. De verwerking van schapenwol, die de weefgetouwtechniek op het eiland introduceerde, wordt nog steeds uitgevoerd, maar met weinig activiteit; beddenspreien, dekens, wandtapijten en de traditionele “talegas” worden gemaakt van wol of stroken stof. Het hout, zowel van de moerbei als van dennen, beuken en kastanjebomen, wordt gebruikt voor het snijden van kommen en pollepels, maar ook van vaten voor wijn, chácaras en tangen voor het vangen van tunos. Drie pottenbakkers werken nog steeds in de dorpen Valverde, Guarazoca en El Pinar. Zij gebruiken plaatselijke klei en geïmporteerde klei om aardewerk te maken. Ten slotte is het mandenvlechten een andere techniek die op het eiland ingang heeft gevonden. De mandenmakers, zoals deze ambachtslieden worden genoemd, maken manden van rieten vlechtwerk, dat eerst wekenlang in zeewater wordt geweekt. Smeedijzerwerk en borduurwerk zijn zeldzamer op het eiland.

Gastronomie

In de keuken van Herreña, net als in die van de rest van de Canarische Eilanden, is vis het hoofdingrediënt vanwege de rijkdom van de fauna in de wateren rond het eiland. Bij de eerste gangen springen potaje, puchero en rancho con papas (stoofpot met aardappelen) in het oog. De vis wordt gewoonlijk gebakken, gestoofd of gegrild, met papas arrugadas (gerimpelde aardappelen) met rode of groene mojos als garnering. Onder de vleessoorten springen konijn en geit, zoals het op het eiland wordt genoemd, eruit. Het vlees gaat meestal vergezeld van rode mojo-saus en gestoofde of gerimpelde aardappelen.

De quesadilla herreña, een zoet koekje waarvan de belangrijkste basis Herreño-kaas is, het is het meest bekende nagerechtje van El Hierro. De kaas wordt geproduceerd in de kaasmakerij en zowel de kaas als de wijn die in de wijncoöperatie van El Golfo worden geproduceerd, worden naar de rest van het land geëxporteerd. De wijn wordt nog steeds geproduceerd in traditionele persen, en het gistingsproces verloopt ook nog steeds op natuurlijke wijze, waardoor de wijn een hoog alcoholgehalte heeft. Tenslotte is gofio, net als op de rest van de Canarische Eilanden, de belangrijkste voedselbron voor de bevolking van El Hierro.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp: