Burgos,,, Provincie van de autonome gemeenschap Castilla y León

Als je via Pais Vasco Spanje binnenkomt rijden en verder door trekt naar het zuiden kom je vanzelf door de provincie Burgos en als je de grote weg blijft volgen zal het u waarschijnlijk niet echt aanspreken. Grote delen van de provincie zijn vrij droog tot dor. Maar, als u deze grote weg verlaat dan zult u menigmaal terecht komen in onvergelijkbaar unieke landschappen met mooie natuur dat vaak met het  monumentale erfgoed samenkomen. Het is een gebied vol legendes, zeer oude tradities, folklore en een eigen gastronomie. Burgos heeft een fascinerende geschiedenis waarin, als we nog verder terug in de tijd gaan, we grote delen van de menselijke evolutie kunnen volgen. 

Samen met Zaragoza is dit een provincies die maar liefst aan acht andere provincies grenst. Het heeft een oppervlakte van 14 022 km² en telde in 2015, 364 002 inw. en in 2022, 353.021 inw. dus ook hier zien we het aantal inwoners teruglopen.

In de provincie bevinden zich de historische gebieden die aanleiding hebben gegeven tot het ontstaan van het graafschap Castilla. Bovendien bevinden zich in de stad Valpuesta de documenten met de oudst bekende teksten in het Castiliaans, de zogenaamde Cartularios de Valpuesta. En ook de route van de Camino de Santiago loopt door deze provincie.

Het heeft een grote verscheidenheid aan landschappen, doordat het tussen het begin van de Cordillera Cantábrica (Cantabrische bergketen) en het Sistema Ibérico (Iberische systeem) ligt, en het water ervan wordt afgevoerd naar drie schiereiland-rivierbekkens en het heeft de langste onderwatergrot ter wereld.

Er zijn verschillende Denominación de Origen in de wijnsector, waaronder de Denominación de Origen Ribera del Duero, in 2012 verkozen tot beste regio ter wereld. Het is een belangrijk communicatiegebied, dat Frankrijk verbindt met de centrale hoogvlakte en Portugal.

Toponymie

---

De naam van de provincie is die van de hoofdstad, de stad Burgos, daarvan is de etymologische oorsprong hetzelfde. Er zijn verschillende versies over de etymologie. De meeste gaan voor de oorsprong van het Latijnse burgus, gevormd uit het Griekse Πύργος pyrgos, wat toren betekent en zou verwijzen naar de twee wachttorens van het kasteel dat op de heuvel werd gebouwd. Anderen denken dat het afkomstig is van het Duitse burg, kasteel. Guadix voegt eraan toe dat بورجوا burgo in het Arabisch huis van stro betekent en dat ze dit woord van de Goten hadden kunnen overnemen.

Volgens het koninklijk wapenschrift van de Provinciale Raad van Burgos, uitgegeven op 24 september 1877 door Luis Vilar y Pascual, betekent de naam Burgo huizen aan de rivier, en dat zou Burgos maken tot iets als, verschillende huizen of kleine dorpen verspreid over het grondgebied, die zich hebben verenigd om een stad te vormen.

Symbolen

---

Het wapenschild van de provincie Burgos bestaat uit een gedeeld schild:

• 

  
  Op het eerste deel, op een zilveren veld, een half koningslichaam, gekroond in goud met een open kroon, gezicht van vlees en met een dalmatiek (gewaad) van keel beladen met drie gouden kastelen; brisure (of schildzoom) van keel beladen met zestien gouden kastelen;
• Op het tweede deel (links, dit wordt altijd bekeken vanuit de drager van het schild), van keel, een kasteel van goud, metselwerk van sabel, met open deur en ramen.

Als stempel op het schild een gesloten koningskroon, bestaande uit een cirkel van goud, bezet met edelstenen, samengesteld uit acht acanthusbladeren, waarvan er vijf zichtbaar zijn, met daar tussengevoegd parels, en vanuit de bladeren ontspringen diademen van parels, samenkomend in de azuurblauwe wereld, met de semimeridiaan en de evenaar in goud, aangevuld met een gouden kruis. De kroon is gevoerd met keel of rood.

Het lichaam van de koning en de rand zijn overgenomen uit het wapen van de stad Burgos en het gouden kasteel op een veld van keel is het symbool van het oude Koninkrijk Castilla waar Burgos deel van uitmaakte.

Het provinciewapen werd, op 9 november 1877, goedgekeurd door de plenaire vergadering van de Diputación Provincial de Burgos (Provinciale Raad van Burgos). Van oudsher is het provinciewapen gestempeld met een oude open koninklijke kroon, deze komt zeer vaak voor, maar de officiële heraldiek (de Provinciale Raad van Burgos) gebruikt de gesloten koninklijke kroon sinds het bewind van Juan Carlos I.

Deze provincie lag aan de oorsprong van het Koninkrijk Castilla en draagt daarom nog steeds de titel Caput Castellae (Hoofd van Castilla).

Geografie

---

Localisatie

De provincie Burgos ligt in het noorden van het Iberisch schiereiland, in de historische regio Castilla en maakt sinds 1983 deel uit van de comunidad autónoma (autonome gemeenschap) Castilla en León. In het noorden begrensd door de comunidad autónoma Cantabria en Pais Vasco (Baskenland), waar de cordillera Catábrica (Cantabrische bergketen) de rol vervult van natuurlijke grens tussen de Meseta Norte (Noordelijke Hoogvlakte) en de Cantabrische kust. In het westen grenst het aan de provincies Valladolid en Palencia; in het oosten aan het hoogste punt van de cordillera Ibérica (Iberische bergketen), die het scheidt van de comunidad autónoma La Rioja en de provincie Soria, en in het zuiden aan de provincie Segovia.

Noord-westen: Cantabria	Noord: Cantabria	Noord-oosten: Vizcaya
West: Palencia		Oost: Álava en La Rioja
Zuid-westen: Valladolid	Zuid: Segovia	Zuid-oosten: Soria

Geologie

In de provincie Burgos vinden we veel sterke contrasten in reliëfs tussen de oost-noordelijke en de west-zuidelijke gebieden. Het is een van de hoogst gelegen provincies van Spanje, de gemiddelde ligt op meer dan 800 m boven zeespiegel, voornamelijk als gevolg van de uitgestrekte dorren vlaktes, zoals de Páramo de Masa en La Lora, met daartussen de Valle del Rudrón.

Het cordillera Cantábrica (Cantabrisch gebergte) omsluit de provincie in het noorden en het noordoosten, waartoe ook de bovengenoemde droge vlaktes behoren, terwijl het cordillera Ibérica (Iberisch gebergte) de provincie in het oosten en het zuidoosten omsluit. In dit laatste gebergte bevindt zich de top van San Millán (2130 m), de hoogste van de provincie.

De hoogte van deze provincie heeft ook invloed op het klimaat, dat wordt gekenmerkt door strenge en lange winters.

Hydrografie

De rivieren

Het ruige terrein van deze provincie geeft aanleiding tot een overvloedig hydrografisch systeem (zie kaartje boven), dat als unieke omstandigheid heeft dat het zijn water naar de drie zeeën voert die het Iberisch schiereiland omgeven.

In de zomer is het debiet (het volume aan water in de rivieren) beduidend lager, als gevolg van de schaarse neerslag, de verdamping, die door het gebrek aan vegetatie buitengewone proporties aanneemt, en de droge en verwoestende winden die op sommige dagen voelbaar zijn. In de herfst neemt, door de regens, het debiet en de snelheid van de stroming soms snel toe, wat leidt tot actievere erosie. Het smelten van de sneeuw, veroorzaakt door de voorjaarsregens, doet het peil van de rivieren stijgen tot hun hoogste peil in maart en april.

De wateren die door de provincie stromen zijn zeer ongelijk verdeeld over de drie zeeën die het Iberisch schiereiland omgeven. Het bekken van de Cadagua-rivier leidt naar het water van de Cantabrische Zee dat een klein gebied in het noorden bevloeit, het bekken van de Ebro verzamelt het water van het noorden om het naar de Middellandse Zee te leiden, en tenslotte leidt het bekken van de Duero, dat het grootste gebied beslaat, naar de Atlantische Oceaan.

Wanneer de Ebro de provincie binnenkomt, bevindt zij zich op een hoogte van 710 m boven de zeespiegel en zij verlaat haar, na 145 km te hebben afgelegd, op een hoogte van 450 m. De belangrijkste zijrivieren zijn, aan de linkerkant: Nava, Pandraves, Trueba en Nela; aan de rechterkant: Rudrón, Oca, Oroncillo, Tirón en Najerilla.

De rivier de Duero heeft een lengte van 68 km. De belangrijkste zijrivieren zijn, aan de linkerkant: Riaza en Arroyo de La Nava; aan de rechterkant: Lobos, Arandilla, Bañuelos, Gromejón, Pisuerga en Aranzuelo.

Het water van de Arlanza, dat naar de rivier de Pisuerga stroomt, is met een lengte van 135 km de tweede langste rivier in Burgos. Andere rivieren zijn de Arlanzón, Abejo, Pedroso, Franco, Pico, Vena, Ubierna, Esgueva, Hormaza, Urbel, Cogollos, Lucio, Odra, Brulles en Odrilla.

Stuwmeren

De belangrijkste stuwmeren in de provincie zijn: die van de Ebro met 540 hm³; de Úzquiza met 134 hm³, de Sobrón en de Oca; de waterreservoirs van Arlanzón en Ordunte; en de lagune Negra. Tenslotte is er nog het net afgebouwde (2020) stuwmeer van Castrovido, gelegen in de Sierra de la Demanda, in aanbouw.

Klimaat

De provincie Burgos ligt in de noordoostelijke sector van de noordelijke hoogvlakte en strekt zich uit van het cordillera Cantábrica en het sistema Ibérica tot de loop van de Duero, zodat het grootste deel van haar grondgebied een hoog en oneffen plateau is, dat zich uitstrekt door de vallei van de Duero en de bovenloop van de Ebro, met een gemiddelde hoogte tussen 700 en 900 m boven de zeespiegel, de hooggebergten niet meegerekend. Door de barrière van de cordillera Cantábrica (Cantabrische bergketen) heerst er een koud en weinig vochtig klimaat. Behalve in de streek van Merindades en de noordelijke hellingen van de Sierra de la Demanda, waar het klimaat Atlantisch is.

Natuurgebieden

De provincie Burgos bevat zo’n tachtig verschillende soorten landschapseenheden, hier een selectie van de mooiste:

De in Spanje zeer beroemde natuuronderzoeker Félix Rodríguez de la Fuente is geboren in Poza de la Sal.

Geschiedenis

---

Prehistorie

In de provincie Burgos bevindt zich de belangrijkste prehistorische vindplaats van Spanje en een van de belangrijkste ter wereld. Het is de plaats van de Sierra de Atapuerca, dat uitstrekt, tussen de cordillera Cantábrica en het Sistema Ibérica. Het is uitgeroepen tot Natuurlijk Landschap, Bien de Interés Cultural en Werelderfgoed vanwege de uitzonderlijke archeologische en paleontologische vondsten die er te vinden zijn, waaronder fossiele resten van ten minste drie verschillende soorten hominidae: Homo antecessor, Homo heidelbergensis en Homo sapiens.

Het jaar 1997 is van groot belang voor de site als een nieuwe menselijke soort, Homo antecessor, wordt gedefinieerd. Het onderzoek werd bekroond met verschillende prestigieuze prijzen, waaronder de Principe de Asturias en de Prijs voor Sociale Wetenschappen van de Junta de Castilla y León. In 1998 zou worden vastgesteld dat de in de Sima de los Huesos gevonden overblijfselen, die zijn toegewezen aan de Homo heidelbergensis, behoren tot menselijke wezens, die niet alleen het vermogen tot abstractie en symboliek bezaten, maar ook de mystieke problemen die aan de mens eigen zijn, laten zien. Dit wordt bevestigd door de vondst van een ongebruikt vuistbijl-gereedschap gemaakt van een zeer gewaardeerd materiaal, de zogenaamde Excalibur, gedeponeerd als eerbetoon aan een lid van de groep die daar begraven ligt.

De vondsten van de vindplaats worden sinds 2010 tentoongesteld in het Museo de la Evolución Humana.

De oudheid

In de oudheid telde de provincie talrijke nederzettingen. De belangrijkste is misschien wel de Romeinse stad Clunia, tussen de steden Coruña del Conde en Peñalba de Castro. Het was een van de belangrijkste Romeinse steden in de noordelijke helft van Hispania en was de hoofdstad van een Conventus jurídico (Juridische bijeenkomsten die op verschillende plaatsen gehouden worden) in de provincie Hispania Citerior Tarraconensis, het zogenaamde Conventus Cluniensis. De stad lag aan de weg van Caesaraugusta (Zaragoza) naar Asturica Augusta (Astorga). Clunia is een toponiem van arévaco-oorsprong.

Clunia is echter niet de enige Romeinse stad. In de opsomming van de civitates hispánicas (steden, bewoond gebied) vóór de komst van de Romeinen noemt Plinius de Oudere Tritium Autrigonum tot één van de tien die het grondgebied van de Autrigones vormden. Het wordt ook tweemaal genoemd in het Itinerarium de Antoninus (ook in de Nederlandse wikipedia terug te vinden, maar minder doeltreffend), gelegen aan een weg die zich splitste in Virovesca (Briviesca). De aanleg van deze weg houdt verband met de militaire campagnes van Rome tegen de Cantabros en de Astures en met de veldtocht van Augustus in 26 v. Chr.

Binnen het genoemde Itinerario de Antonino (meer concreet in Iter XXXIV), bevindt zich de Romeinse stad Deóbriga, een stad die is gelokaliseerd in de archeologische site van Arce-Mirapérez (Miranda de Ebro). Deze archeologische vindplaats herbergt de overblijfselen uit de Autrigonische periode die overeenkomt met de eerder genoemde stad Deóbriga en met de latere omvorming ervan tot een Romeinse stad. Het was in de 1ste en 2e eeuw een van de belangrijkste steden van de weg Ab Asturica Burdigalam. Het kleine dorp Arce ligt momenteel in dit gebied.

Middeleeuwen

De stad Burgos was een strategisch punt in de handel van Castiliaanse wol in Vlaanderen, via de Cantabrische havens. In de stad werden verschillende rechtbanken gehouden, waarvan de afgevaardigden het voorrecht hadden om als eerste het woord te voeren, zoals vermeld staat in een van de motto’s op het wapen van de stad. De wetten van Burgos legden de grondslagen van het Derecho Indiano (Door Spanje opgestelde wetten die vanaf 1505, en later, golden voor het nieuw ontdekte Amerika (India)) en later van de mensenrechten. In die tijd werd de jurist Francisco de Vitoria geboren.

Moderne tijd

Onafhankelijkheidsoorlog

Het belangrijkste wapenfeit dat in de provincie plaatsvond, was de slag bij Espinosa de los Monteros, op 10 en 11 november 1808, een van de weinige veldslagen van alle Napoleontische oorlogen in Europa die twee dagen duurden.

De stichting van de provincie Burgos

Na de dood van Ferdinand VII benoemde de koningin-regentes Javier de Burgos tot minister van Ontwikkeling en belastte hem met de civiele indeling van het Spaanse grondgebied, waarmee de provinciale indeling van 1833 een feit werd.

In de tweede helft van de 19e eeuw werden elf optische telegraafstations gebouwd in de provincie Burgos, op de Castillalijn, die Madrid met Irún verbond.

Burgeroorlog

De Spaanse burgeroorlog (1936-1939) had een ongelijke ontwikkeling tot gevolg in de provincies van de huidige autonome gemeenschap Castilla y León. In de provincie Burgos was het hoofdkwartier van de VI División orgánica en een groot garnizoen gevestigd. Volgens de plannen van generaal Mola zou de VI División een sterke colonne vormen, die zou samenkomen met een andere die vanuit Zaragoza zou worden gezonden om Madrid via de Somosierra-pas langs de N-I weg binnen te vallen.

Generaal Batet en andere commandanten werden door de coupplegers gearresteerd toen zij de troepen op 19 juli de straat op zette.

In de steden met de grootste concentratie arbeiders, zoals Miranda de Ebro, was er veel verzet tegen de staatsgreep, maar de rebellen namen in een paar dagen bijna de hele provincie in handen (behalve enkele valleien in het noorden van de Merindades – Espinosa de los Monteros, Valle de Mena, Valle de Losa, Alfoz de Santa Gadea, Alfoz de Bricia. …) en het noordelijke uiteinde van La Lora, van waaruit verschillende Republikeinse tegenaanvallen plaatsvonden, niet erg succesvol, tot de zomer van 1937, toen deze gebieden werden veroverd tijdens de val van het Noordelijk front), waardoor een gewelddadige onderdrukking begon.

Maar de provincie Burgos, en vooral de hoofdstad, valt op door hun belang bij de vorming en organisatie van het opstandige gebied. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog was de stad Burgos het hoofdkwartier van de Nationale Defensieraad. De stad was ook de plaats waar de Eerste Nationale Regering van Spanje (1938-1939) werd gevormd, tijdens welke Francisco Franco officieel de posten van staatshoofd en regeringsleider op zich nam. Zelfs de regering van Franco bleef in Burgos tot 18 oktober 1939, toen zij naar Madrid verhuisde (de burgeroorlog was geëindigd op 1 april, d.w.z. toen de Tweede Wereldoorlog begon, was Burgos de hoofdstad van Spanje). Op 9 augustus werd in deze stad de tweede Francoïstische regering gevormd.

In de provincie bevond zich tijdens en na de oorlog het concentratiekamp Miranda de Ebro.

Franquismo

Ontwikkeling en emigratie van het platteland naar de stad. Op 3 december 1970 vond het zogenaamde Burgos-proces plaats, een proces tegen zestien leden van de terroristische organisatie ETA die beschuldigd werden van de moord op drie mensen. De doodvonnissen van zes van de verdachten werden niet ten uitvoer gebracht en omgezet in gevangenisstraffen.

Etapa democrática

Met de goedkeuring van de Spaanse grondwet van 1978 en de ontwikkeling van de autonome gemeenschappen zou de provincie Burgos deel gaan uitmaken van de beoogde regio Castilla y León, gevormd door de elf provincies van de voormalige grondgebieden van Castilla la Vieja en León, iets waartoe reeds tijdens de Tweede Republiek een poging was ondernomen. Maar twee provincies met sterke banden en grenzend aan Burgos braken al snel met dit autonome project en stichtten hun eigen uniprovinciale gemeenschappen: Santander werd gevormd in de comunidad autónoma Cantabria en Logroño deed hetzelfde en stichtte de comunidad autónoma La Rioja, beide in 1982.

Onder de voorstellen om een autonomie voor Castilla y León tot stand te brengen, was het idee dat de voormalige provincies uiteindelijk deel zouden gaan uitmaken van deze regio. Dit plan was, zonder de provincies te raadplegen, opgezet en er was twijfel of León aan het project zou deelnemen. De parlementsleden van Castilla en León vormden in 1977 een assemblee, en op 13 juni 1978 werd bij koninklijk besluit de pre-autonomie voor Castilla en León goedgekeurd, die openstond voor de elf provincies, maar Logroño en Santander verwierpen het, terwijl León in 1980 zou toetreden.

De pre-autonome entiteit had de Algemene Raad als uitvoerend orgaan, die gevestigd was in de stad Burgos, en dan met name in het paleis van de Provinciale Raad en het Palacio de la Isla, dat aanvankelijk werd voorgezeten door Juan Manuel Reol Tejada, van de UCD, afkomstig uit Burgos. Hoewel in 1978 zo’n 4.000 mensen uit Burgos demonstreerden voor autonomie voor Castilla y León, brachten spanningen het proces in gevaar. Enerzijds werden in León pogingen ondernomen om een eigen regio te stichten en ook in Segovia werden stappen ondernomen om de provincie autonomie te verlenen. In Palencia werd in oktober 1979 het proces van de Castillaans-Leonese autonomie formeel in gang gezet. In het geval van de provincie Burgos heeft 2/3 van de gemeenten het autonome initiatief zonder problemen goedgekeurd, maar dat gebeurde niet in León en Segovia.

Maar de provincie Burgos beleefde krampachtige momenten tijdens het proces omdat zij niet de voorkeur genoot van de toekomstige autonomie. In mei 1981 besloot de UCD in het ontwerp-statuut van autonomie de overplaatsing van de hoofdstad naar Tordesillas op te nemen, waardoor ook de nominatie  van de nabijgelegen stad Valladolid op de helling kwam te staan. Dit lokte de reactie uit van twee leden van de UCD uit Burgos, José María Codón en de burgemeester van de hoofdstad, José María Peña San Martín, die de Junta pro Burgos Cabeza de Castilla vormden. De bittere confrontatie tussen twee bloeiende steden als Burgos en Valladolid, gevoegd bij problemen uit het verleden zoals de destijds mislukte afsplitsing van de universiteitscampus van Burgos van de universiteit van Valladolid, heeft ertoe geleid dat het hoofd van Castilla de hoofdstad Valladolid heeft afgewezen, iets wat in de ideologie van Burgos is blijven hangen en rivaliteit veroorzaakt. Bovendien sloot de beweging van Burgos zich aan bij de beweging van León, omdat beide het regionale centralisme in Valladolid vreesden.

Naast andere protestacties werden buitengewone plenaire zittingen en demonstraties gehouden ter ondersteuning van het voorstel om Burgos de hoofdstad van Castilla y León te maken. Geconfronteerd met de weigering om de situatie om te keren, stelden zij zelfs de oprichting voor van een autonome regio voor Oud-Castilla (met inbegrip van Cantabria en La Rioja, maar niet van Valladolid of Palencia) en zelfs de mogelijkheid van een autonome regio met één provincie voor Burgos.

Het meest kritieke moment vond plaats op 6 mei 1982 in Villadiego, toen de burgemeester en provinciaal afgevaardigde van de UCD, Agustín de la Sierra Herrera, de goedkeuring verkreeg van een gemeentelijke motie waarin de toetreding tot het autonome project van Castilla y León ongeldig werd verklaard. De actie werd gesteund door het gemeentebestuur van Humada en later door 19 andere gemeentebesturen. De toenmalige voorzitter van de Algemene Raad van Castilla y León, José Manuel García-Verdugo Candón, drong er toen met klem op aan dergelijke handelingen te verwerpen en terug te keren naar het autonome proces voor Castilla y León. Op dezelfde dag van de brief, 14 mei, maakte de Provinciale Raad van Burgos zijn voornemen duidelijk om door te gaan met het project Castilla y León, waarbij de deur naar de hoofdstad en de inlijving van Cantabriërs en Riojanos open werd gelaten.

Uiteindelijk, na verschillende moeilijkheden, werd de autonome gemeenschap Castilla y León opgericht, bestaande uit negen provincies, waaronder Burgos. Het statuut van autonomie van Castilla y León werd goedgekeurd op 25 februari 1983. Hoewel de zetel van de regering en het regionale parlement in Valladolid bleven, werden in Burgos autonome organen zoals het Hooggerechtshof van Castilla y León gevestigd. Er is dus nooit een echte hoofdstad aangewezen.

21ste eeuw

In de 21e eeuw werd in Burgos een nieuw treinstation gebouwd, het ligt aan de rand van de stad, het oude station is tegenwoordig het recreatiecentrum voor kinderen en jongeren La Estación.

Er werd ook een nieuw ziekenhuis gebouwd, het HUBU, ter vervanging van het oude General Yagüe, dat in 2017 werd gesloopt.

Op 29 juli 2009 werd in Burgos een aanslag gepleegd op de kazerne van de Guardia Civil, die door de ETA werd opgeëist. Wonder boven wonder vielen er geen doden, wel vielen er 65 gewonden en het gebouw werd ernstig beschadigd zodat het hersteld moest worden.

Territoriale organisatie

---

Municipios

De 20 grootste gemeenten van de provincie   ZIE :  COM. AUT.  GALICIA

Burgos	Plaatsnaam	inw.		Plaatsnaam	inw.	Briviesca
	Burgos Miranda de Ebro Aranda de Duero Biviesca Medina de Pomar Villarcayo de Merindad de Castilla la Vieja Valle de Mena Lerma Roa Alfoz de Quintanadueñas	174.051 35.528 33.084 6.465 5.834 4.029 3.987 2.609 2.196 2.163		Salas de los Infantes Villagonzalo Pedernales Arcos de la Llana Belorado Espinosa de los Monteros Quintanar de la Sierra Melgar de Fernamental Villadiego Villalbilla de Burgos Ibeas de Juarros	1.980 1.853 1.816 1.754 1.674 1.596 1.553 1.484 1.454 1.438
Miranda de Ebro						Medina de Pomar
Aranda de Duero						Villar de Merindad de Castilla de Vieja
bron: INE 2021

Comarcas

• • • 

      Comarca de las Merindades: Het hoofd van de regio is Villarcayo, maar de dichtstbevolkte gemeente is Medina de Pomar. Er zijn 360 kleine lokale entiteiten.

    • Comarca de Páramos: Ook bekend als “Sedano en Las Loras”, telt het 55 kleinere lokale entiteiten. De hoofdstad van deze regio is Sedano.
    • Comarca de Bureba: Het wordt beschouwd als de ware essentie van Castilla, Azorín omschreef het als het hart van het land van Burgos. Het was de nederzetting van de oude Autrigones, die hun hoofdstad hadden in wat nu Briviesca is, en telt 46 kleinere lokale entiteiten.
    • Comarca del Ebro: Het Obarenes-gebergte scheidt de regio van de hoogvlakte in het westen en de hoofdstad is Miranda de Ebro. Tot deze regio behoort ook Condado de Treviño, met 48 kleinere lokale entiteiten.
    • Comarca de Odra-Pisuerga: Gelegen tussen de rivier Pisuerga en haar zijrivier, de Odra, telt 52 kleine lokale entiteiten.
    • Comarca de Alfoz de Burgos: Telt 82 kleinere lokale entiteiten.
    • Comarca de Montes de Oca: Telt 31 kleinere lokale entiteiten.
    • Comarca de Arlanza: Wordt doorkruist door de rivier Arlanza en de hoofdstad is Lerma, het heeft 109 kleinere lokale entiteiten.
    • Comarca de la Sierra de la Demanda: Het heeft 12 kleinere lokale entiteiten, waaronder Neila, een van de mooiste toeristische routes van Spanje.
    • Comarca de la Ribiera del Duero: Gelegen in het stroomgebied van de rivier de Duero. Een subregio van de Ribera del Duero is de Esgueva-vallei. Het heeft 8 kleinere lokale entiteiten.

Demografie

Volgens de laatste gegevens van het INE (2020) heeft de provincie Burgos een oppervlakte van 14.292 km² en een bevolking van 353.021 inwoners, wat resulteert in een dichtheid van 25,18 inw/km², iets lager dan de dichtheid van de comunidad autónoma van 26,57 inw/km² en veel lager dan de 91,13 inwoners/km² van Spanje. De provincie is de op twee na dichtst bevolkte van Castilla y León. Het vertoont een lage demografische dynamiek. De provincie Burgos staat op de 36e plaats, van de 52 provincies in Spanje.

De bevolking is verspreid over 371 gemeenten (INE 2009). De bevolkingsspreiding van Burgos is niet uniform, waarbij we drie dichtbevolkte gebieden kunnen onderscheiden die op hun beurt demografisch het meest dynamisch zijn: de gebieden Aranda de Duero, Burgos en Miranda de Ebro, die samen meer dan 65% van de provinciale bevolking vertegenwoordigen, een percentage dat de neiging vertoont toe te nemen als gevolg van de grotere dynamiek van deze gebieden in vergelijking met de rest van de provincie.

Het belangrijkste demografische probleem van de provincie is het platteland, want terwijl de grote bevolkingscentra stabiel blijven of een geleidelijke groei kennen, zijn het de plattelandsgebieden die qua bevolking afnemen. Burgos is de Spaanse provincie met het grootste aantal gemeenten, maar de meeste daarvan bereiken nog geen 1000 inwoners.

Historisch overzicht

Bij de volkstelling van 1900 telde de provincie de facto 338.828 inwoners. In 1950 bereikte de provincie Burgos 397.048 inwoners, het hoogste inwonertal dat ooit werd opgetekend. Vanaf deze datum daalde het inwonertal aanzienlijk tot het in de jaren negentig onder de 350.000 inwoners zakte, een cijfer dat pas in 2002 weer zou worden bereikt. In 2011 boekte de bevolking 375.657 inwoners, iets wat sinds de jaren zestig niet meer was voorgekomen. Daarna is het aantal inwoners wederom afgenomen.

Migratiebewegingen

In 2015 telde de provincie Burgos 364.002 inwoners, waarvan 32.007 buitenlanders, of 8,57% van de bevolking. Dit cijfer stijgt in steden als Miranda de Ebro, waar de buitenlandse bevolking 10,8% uitmaakt, of Briviesca, waar het 23% bereikt.

Kunst, Cultuur en tradities

---

Artistiek erfgoed

De provincie telt drie werelderfgoederen en staat daarmee bovenaan de lijst van Spanje, alleen geëvenaard door de provincies Madrid en Barcelona.

Andere zaken

• Historische gebouwen en populaire architectuur van de steden Burgos, Espinosa de los Monteros, Santo Domingo de Silos, Covarrubias, Lerma, Peñaranda de Duero, Orbaneja del Castillo, Frías, Oña of Villarcayo, onder anderen.
• Ondergrondse bodegas van Aranda de Duero
• Natuurmonument van Monte Santiago
• Natuurmonument Ojo Guareña
• Montse de Espinosa (Hotspot voor biodiversiteit in de provincie Burgos)
• Olieveld van Sargentes
• Populaire architectuur van de Valle Pasiegos Espinosa de los Monteros. Etnografisch Erfgoed
• Openbare school Padre Manjón

Camino de Santiago

Twee zeer belangrijke routes van de Camino de Santiago lopen door de provincie Burgos. De bekendste en populairste route, is de Camino de Santiago Francés, die loopt over de stad Burgos vanuit La Rioja, na enkele gemeenten van de provincie te hebben doorkruist zoals Redecilla del Camino, Belorado, Villafranca Montes de Oca, San Juan de Ortega of Atapuerca. Op zijn beurt komt hij La Rioja binnen vanuit Navarra en passeert onderweg belangrijke plaatsen zoals Puente la Reina. Van Burgos gaat het via Castrojeriz in de richting van Santiago de Compostela.

De andere route, bekend als de Ruta de Bayonne of de Ruta Jacobea Vasca (Baskische Jakobsroute), komt vanuit Frankrijk via de stad Irún, doorkruist de provincie Guipúzcoa via de San Adrián-tunnel en sluit aan op de Romeinse weg XXXIV Ab Asturica Burdigalam die van Pamplona komt en Huarte-Araquil doorkruist, op de hoogte van San Millán / Salvatierra, in de Middeleeuwen bekend als Via Aquitania, door de stroom pelgrims die uit die streek kwamen, oorsprong van de Franse Weg en via Vitoria / Gasteiz de stad Miranda de Ebro bereikt. Later gaat het door de kloof van Pancorbo, passeert La Bureba, met inbegrip van Briviesca waar het uitkomt in Burgos, zijn weg volgend langs de eerder genoemde route van de Camino Francés naar Tardajos en verder langs de populaire Calixtine-route door Castrojeriz of langs de Via Aquitania naar Carrión de los Condes.

De “Camino Antiguo”, de oorspronkelijke weg naar Santiago, doorkruiste het noorden van de provincie via de grote Romeinse weg die Castro Urdiales met Reinosa verbond, door de vallei van Mena, Merindad de Montija, Espinosa de los Monteros, Merindad de Sotoscueva, Merindad de Valdeporres en de vallei van Valdebezana.

Musea

Het Spoorwegmuseum, dat in 1998 werd geopend door de oprichters Francisco Andrés Vicente, Francisco Javier Calcedo Antoraz en Francisco Javier Cebrecos Martín, verzamelt het spoorwegerfgoed dat zowel in Aranda als in de regio gebruikt werd, om het te behoeden tegenover de vergetelheid. De instellingen zelf wordt sinds dat jaar beheerd door de ASAAT (Asociación Arandina de Amigos del Tren).

Bruggen

Populaire feesten

El Colacho

Het wordt gevierd op de zondag van Corpus Christi in Castrillo de Murcia. Het is een feest van de katholieke kerk om de eucharistie te vieren. Haar voornaamste doel is het geloof van de Kerk in Jezus Christus, aanwezig in het Heilig Sacrament, te verkondigen en te versterken.

Romería de La Nieves

Het wordt gevierd op 5 augustus, het is de belangrijkste pelgrimstocht in het noorden van Burgos. Het wordt gehouden in het dorp Las Machorras, in de gemeente Espinosa de los Monteros. Het omvat typische dansen van mogelijk pre-Romeinse oorsprong, alsmede het zogenaamde “Echar el verso” waarin de dansers zelf en “el Bobo” met een bepaalde intonatie het nieuws vertellen dat zich in de loop van het jaar in het dorp heeft afgespeeld. Veel mensen komen uit de provincies Burgos, Cantabria, Vizcaya, Zaragoza en Madrid.

Fiesta de san Juan del Monte

Het wordt gevierd op een variabele datum, het weekend voor Pinkstermaandag in Miranda de Ebro. Sinds 2015 uitgeroepen tot festival van nationaal toeristisch belang. De oorsprong ervan gaat terug tot de Middeleeuwen en het wordt momenteel beschouwd als de grootste bedevaartsplaats in Noord-Spanje.

Sampedros

Festiviteiten ter ere van Petrus en Paulus: 29 t/m 6 juli in Burgos.

Fiestas Patronales de Aranda de Duero

Bekend als de festiviteiten van de Virgen de las Viñas. Ze duren 9 dagen en vinden plaats rond de tweede week van september, te beginnen met de zogenaamde Cañonazo. De dag van de Virgen de las Viñas is de zondag na 8 september (Geboorte van Onze-Lieve-Vrouw).

Romería de San Bernabé

In de Merindad de Sotoscueva, naast het historische stadje Espinosa de los Monteros, wordt op de zaterdag die het dichtst bij de 11e juni ligt een traditionele bedevaart gehouden waaraan veel mensen uit de nabijgelegen provincies deelnemen. Het vindt plaats in de omgeving van de Grot van San Bernabe (Ojo Guareña).

Culturele evenementen

Een van de belangrijkste culturele evenementen in de provincie Burgos is het Ebrovisión Festival, een onafhankelijk muziekfestival dat sinds 2001 in Miranda de Ebro wordt gehouden en waar meer dan 10.000 bezoekers op afkomen. Enkele van de bands die aan dit evenement hebben deelgenomen zijn Fangoria, Ocean Colour Scene, Vetusta Morla, Sidonie, The Raveonettes, Los Planetas, Mando Diao, e.a. Het wordt georganiseerd door de Rafael Izquierdo Culturele Vereniging van Miranda de Ebro. Het tijdschrift Mondosonoro rangschikte het in 2010 als het op twee na beste festival van Spanje. Sonorama (sinds 2008 Sonorama-Ribera) is een ander zeer belangrijk muziekfestival dat sinds 1998 wordt gehouden in de Burgos-stad Aranda de Duero. Het wordt beschouwd als het belangrijkste festival in het binnenland en het aantal bezoekers is, net als zijn geschiedenis en reputatie, steeds toegenomen. Het wordt georganiseerd door de culturele en non-profit vereniging Art de Troya, elk jaar in midden augustus. Vermeldenswaard is dat in 2010 meer dan 30 000 mensen naar Sonorama kwamen.

Gastronomie

---

De gastronomie van de provincie Burgos is zeer gevarieerd door haar grote territoriale uitgestrektheid. Het noorden van de provincie, het meest bergachtige gebied, wordt beïnvloed door de keuken van Pasiega en Cantabria, terwijl in het oosten de gastronomie van La Rioja samenvloeit met die van Burgos. Het gebied van de Ribera del Duero is meer beïnvloed door de zuiver Castiliaanse keuken, met gebraden lamsvlees (asado) als hoofdgerecht, terwijl in de Ebro-regio de Castiliaanse, Baskische en Riojaanse gastronomie samensmelten, waar wild en vis op de voorgrond treden. De meest typische gerechten van het binnenland zijn de zogenaamde “Olla podrida”, de bonen van Ibeas of de caparrones van Belorado.

Hoewel ongetwijfeld het meest karakteristieke gerecht van de provincie de bloedworst (morcilla) van Burgos is, een worst zonder vlees, voornamelijk gevuld met ui, bloed, reuzel en rijst, waaraan andere specerijen zoals paprika zijn toegevoegd. In sommige streken in het noorden van de provincie wordt een dunnere soort bloedworst gemaakt dan de traditionele soort, delgadilla genaamd. Een ander typisch product is de Queso de Burgos (kaas van Burgos), een soort verse kaas. Queso de Sasamón is ook een karakteristiek product. Goshúa of bladerdeeg zijn twee voorbeelden van de gastronomische verscheidenheid van de desserts in de provincie.

Wijn is een ander product met een grote traditie in de provincie Burgos, en bovendien zijn er op het grondgebied talrijke wijnen met een Denomación de Origen waaronder die van Ribera del Duero (verkozen tot beste wijngebied ter wereld), Arlanza en Rioja, met in Castilla y León het enige wijnhuis met deze Denomación de Origen in de provincie Burgos in El Ternero (Miranda de Ebro). Een andere typische drank in sommige streken is zurracapote.

De provincie, en vooral in de Ribera del Duero, kent nog een ander typisch gerecht met een grote traditie, zoals Cordero asado (gebraden lamsvlees). In Aranda de Duero bevindt zich de Indicación Geográfica Protegida (I.G.P.) (Beschermde Geografische Aanduiding) Lechazo de Castilla y León.

De streek rondom Espinosa de Monteros is heel beroemd om zijn banketbakkersproducten zoals Sobaos, Quesadas en de Italianas.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Cataluña
                  • Barcelona (prov.)
                  • Marca Hispánica
                  • Graafschap Barcelona