Brisure

Een brisure of breuk, is een toevoeging of bijteken in het wapen van een jongere zoon of van een bastaard. Brisures kunnen veel vormen aannemen. Te denken valt aan schildzoom, barensteel, of een toegevoegd veld. Hoofdregel is dat het wapen van dat van de vader of de oudste broer moet afwijken. De schuinstreep sinister is bij uitstek de brisure van een buitenechtelijk kind maar er zijn ook andere brisures gebruikt om bastaardij aan te duiden.

Brisures als teken van Bastaardij

De Spaanse brisada of brisura, komt van het Fransen, brisure of briser, dat wil zeggen “breken” of “verbreken”. In Spanje is het een wijziging die in het familiewapen wordt aangebracht om de (familie)takken die ervan afkomstig zijn te onderscheiden. In de Spaanse heraldiek heeft de eerstgeborene van een adellijke familie het recht om de eenvoudige, zuivere en platte (vlakke) wapens van zijn ouders te dragen. De tweede geborene moeten zijn schild echter aanpassen en om het te kunnen dragen zonder de erfgenaam te beledigen. Dat is wat men het brisar van het wapenschild noemt. Opmerkelijk is dat de erfgenaam van degene die al brisures op het wapenschilden draagt doorgaat met deze brisures, terwijl zijn broers anderen brisures moeten toevoegen en daarmee dus het aantal wapenschilden vermenigvuldigt. De Koninklijke Familie is niet onderworpen aan deze regels, deze omstandigheid is terug te vinden in het wapen van de Prinses van Asturias, dat zich onderscheidt van de koninklijke wapens met een lambel, ondanks dat het de erfgenaam van de Kroon is.

Brisures die in Spaanse heraldiek gebruikt worden om schilden te beladen
Eerstgeborene	2e zoon	3e zoon	4e zoon	5e zoon	6e zoon	7e zoon
Zonder brisure	Lambel	wassende maan	ster	vogel	ring	fleur de lis

In de Spaanse heraldiek is het niet gebruikelijk om brisures als hierboven te gebruiken op een wapenschild. In 1668 stelde Mariana de Austria (regent van Carlos II), echter bij voorrecht, de zes stukken in die konden worden gebruikt om wapens op hun rangorde te beladen. Om de wapenschilden, van de verschillende generaties, van elkaar te onderscheiden, kunnen deze stukken (de zogenaamde eenvoudige briures) met dezelfde figuren in deze volgorde “belast” worden. De lambel is hierop een uitzondering, deze wordt in sommige gevallen nogmaals belast zodat er een samengestelde brisure ontstaat.

Het bekendste brisure-stuk voor koninklijke schilden is de lambel die een soort kruk of escabel is, getekend op de kop van het schild. Het riet, het borduurwerk, de cotizas en de stukken die in het borduurwerk zijn opgeladen, zijn ook vaak gebruikt. Zo wordt ook regelmatig de schildzoom op het wapen geplaatst, die dan weer op zijn plaats belast wordt met de brisures.

Om een opmerkelijk voorbeeld te geven van brisures, om leden van een familie te onderscheiden, kunnen we het wapen van het Huis van Bourbon bekijken. Dit zijn drie fleurs de lis op een veld van Azuur. Omdat alleen het hoofd van het Huis het op deze manier kan dragen, moeten de prinsen van het Huis, het wapen met verschillende brisures beladen. Hieronder is te zien hoe dit is gedaan:

De Franse kroonprins, de erfgenaam, gekwartierd met het wapenschild van zijn titel (delfín).

De Hertog van Orleáns, hij was de tweede geborene, draagt een lambel.

De Hertog van Anjou, Karel van Valois, hier is een schildzoom aan toegevoegd.

De Hertog van Berry, Karel van Berry, hier zien we dezelfde schildzoom, maar dan gegolfd.

De Prins van Condé, Hendrik van Bourbon-Condé, met een schuinstreep (bastaardbalk) van gules midden op het schild.

De Prins van Contí, Armand van Bourbon-Condé, met zowel schuinstreep als schildzoom.

De Hertog van Vendôme, heeft dezelfde schuinstreep, hier beladen met drie leeuwen van zilver.

Deze wet van de brisades wordt vaak genegeerd de tweede geborene onderscheid zich van de erfgenaam door de naam van een ander gebied te nemen en dezelfde wapens te behouden. Soms wordt een edelman gedwongen om zijn blazoenen te wijzigen met een andere vorm van beschamende brisures, wat er gebeurt als hij wordt gedegradeerd door het vonnis van de Vorst, waarbij hij wordt bevolen het schild om te keren of een stuk weg te laten of te onderdrukken, ter bestraffing van één of andere gepleegde misdaad.

Brisures in de wapens van de zonen van de Portugese koningen

Naar boven
Spaanse Verhalen. spaanseverhalen.com
Laatst bijgewerkt 2020-08-10

{{Bronvermelding Anderstalige Wikipedia|taal=es|titel=Brisura| oldid=118565273| datum=20200626}}
{{Bronvermelding Nederlandse Wikipedia|taal=nl|titel=Brisure|oldid=46349606| datum=2020626}}