Principado de Asturias (comunidad autónoma van Spanje)

De geschiedenis en daarmee de cultuur van Asturias met zijn monumenten is de mooiste van heel Spanje. De kerk van Santa María del Naranco, de kerk van San Miguel de Lillo of de kerk van San Juan de Padros, het zijn allemaal juweeltjes door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed.

Het prinsdom Asturië is een van de zeventien autonome regio’s van Spanje. De officiële naam voor Asturias is Principado de Asturias (op z’n Asturiaans, Principáu d’Asturies, en op z’n eonaviego, Principao d’Asturias). Zo’n autonome regio noemen ze in Spanje een comunidad autonóma. Het is niet, zoals de meeste comunidades autónomas, verder verdeeld in provincies, het is uniprovincial. Dat wil zeggen dat Asturias uit slechts één provincie bestaat. Het is gelegen in het noorden van Spanje met een totale oppervlakte van 10.603,57 km², en een bevolking van 1.008.876 inwoners in 2023. Begrenst in het westen door de provincie Lugo (Galicia) en in het noorden door de Cantabrische zee, in het oosten door Cantabria en in het zuiden door de provincie León (Castilla y León). Het kreeg de naam Principado om historische redenen, zodat de erfgenaam van de Spaanse troon altijd de adellijke titel van ‘Prins van Asturias‘, zal dragen, een titel die in 1388 is ingevoerd door Juan I de Castilla. De hoofdstad van Asturias is Oviedo en samen met Gijon vormen zij de twee dichtstbevolkte gebieden van deze regio.

De huidige territoriale Asturiaanse ruimte is in principe gelijk aan het vroegere grondgebied van Asturias de Oviedo aansluitend op Asturias de Santillana. In 1833 werd de territoriale verdeling van de regio Asturias de Oviedo door Javier de Burgos veranderd, de regio van Asturias de Oviedo heette voortaan de Provincia de Oviedo. Het werd een geïntegreerd deel van Asturias de Santillana waartoe ook de gemeentes Ribadedeva, Peñamellera Alta  en Peñamellera Baja behoorde. De rest van Asturias de Santilla werd ingedeeld in de provincie van Santander, onderdeel van Cantabria.

In de Estatuto de Autonomía (Statuut van Autonomie) artikel 1; wordt het Principado de Asturias (prinsdom Asturias) gezien als een historische gemeenschap. De Junta General del Principado riep de wetgevende vergadering bijeen, herinnerend aan een oude middeleeuwse instelling welke de gemeentes (concejos) van de Kroon vertegenwoordigen. Kort samengevat, het kerngebied van het oude Koninkrijk van Asturias, uit het jaar 718, dat zijn eigen taal heeft, het Asturiano of Bable, dat afstamt van de Leonese taal. Het wordt niet gezien als een officiële taal, maar het heeft een vergelijkbare juridische status als zijnde officieel. Op dezelfde manier zoals men het Eonaviego of het Gallego-Asturiano ziet. Taalkundig gezien stammen deze talen, die in de westelijke gemeentes gesproken worden, af van het Galicisch-Portugees.

Geografie

---

Het gebied van de comunidad autónoma van Asturias nu, is ongeveer gelijk aan dat van de bestuurlijke afdeling die Vespasianus in het jaar 69 n. Chr. maakte kort na het stabiliseren van de Romeinse veroveringen. Deze indeling plaatste de grens over de bergen tussen tussen de rivieren Sella en Navia, in wat bekend werd als de Conventus Asturum, dat tegelijk een specifiek cultureel gebied aangaf.

Het grondgebied  heeft een oppervlakte van ongeveer 10.000 km² en heeft een bevolking van iets meer dan  1 miljoen inwoners. Het is de meest bergachtige regio van Spanje maar ook als we kijken naar Europa behoort het tot een van de meest bergachtige streken, daarbij is het ook nog eens de groenste streek van Spanje.

De meest belangrijke Asturiaanse populaties liggen hoofdzakelijk in het centrale gedeelte van het vorstendom, vanaf de kust het binnenland in. Het zijn de valleien waar vroeger veel mijnbouw plaatsvond. De gemeente Gijon is het dichtstbevolkt met 271.717 inwoners, gevolgd door de hoofdstad Oviedo met 219.910 inwoners en Avilés dat 77.791 inwoners telt. Een aantal andere belangrijke gemeenten waarvan de bevolking rond de 50.000 inwoners ligt zijn, Siero, Langreo en Mieres. Er zijn ook concejos (in Asturias is dat vaak een groep dorpen soms met een kleine stad die samen een gemeente vormen) waarvan de hoofdsteden zeer belangrijk zijn voor de structuur van het Asturiaanse grondgebied, zoals Cangas del Narcea hoofdstad van het zuidwestelijke deel van Asturias. En Navia en Lyarca, en het in het noordwesten gelegen Grado dat als een scharnier tussen het centrale gedeelte en het westen van de regio fungeert. En in het oosten van de regio vinden we de dynamische kern van Llanes.

Locaties

Asturias ligt aan de noordkust van Spanje, tussen de provincie Lugo (Galicia) in het westen en Cantabria in het oosten. In het zuiden wordt het begrensd door de provincie León (Castilla y León) en in het noorden door de Golf van Biskaje.

Nadat Don Pelayo in 737 stierf, strekte Asturias zich uit tussen de rivier Eo aan een zijde en de rivier Asón aan de andere zijde.

Op de meeste cartografische kaarten welke gemaakt zijn in de 16de eeuw zien we dat Asturias in tweeën is verdeeld. Eén deel genaamd Asturias de Oviedo en een ander deel genaamd Asturias de Santillana. Het deel van Oviedo werd in het westen begrenst door de rivier de Eo en in het oosten door de gemeente Ribadesella, waar het gedeelte van Santilla begon, dat dan doorliep tot iets voorbij Santander waar de oostelijke grens werd aangegeven door de loop van de rivier de Asón. Het zuiden van Asturias grensde aan het Cantabrische gebergte.

Op een kaart uit 1700, gepubliceerd door Charles Hubert (eerste geograaf van de koning van Spanje) werd voor het eerst het Principado de Asturias vernoemd. Hoewel het nog steeds in de twee delen Oviedo en Santillana was verdeeld. In 1778 wordt Asturias de Santillana definitief samengevoegd tot de Provincia de los Nueve Valles van Cantabria.

De huidige grenzen zijn op de territoriale indeling van 1833 ingesteld. Hier  werd Spanje, in navolging van Frankrijk, onderverdeeld in provincies. Asturias bestaat sindsdien uit het historische comarca Asturias de Oviedo met daar aan toegevoegd de gemeentes van Ribadedeva, Peñamellera Alta en Peñamellera Baja die voorheen toehoorde aan Asturias de Santillana wat nu tot Cantabria behoort.

Milieu

Asturias is een bergachtige provincie met een heel mooie kuststreek, kleine strandjes met daarachter beboste rotsen. Het beschikt ook over heel veel beschermd natuurschoon dat vaak door UNESCO wordt erkend als World Network of Biosphere Reserves.

Etymologie

---

De term Asturias komt van zijn vroegere bewoners, de Astures, welke de primitieve bewoners van de oevers van de rivier Astura, de tegenwoordige Esla, waren. Tot de tijd dat de Romeinen ook Spanje voor een groot gedeelte overheerste, noemde zij het Astures en het gold niet alleen het plateau (cismontanos), maar ook het noorden (transmontanos).

Ver voor de Romeinse invasie werd Asturias, Estura of Estula genoemd, dat kwam van het Keltische; stour, dat rivier betekende. De plaatsnaam verschijnt in Groot Brittannië, waar Plinius spreekt over de rivier ‘Stur’; vandaag de dag hebben we drie rivieren de Stour in Kent, Suffolk en Dorset. Aan de monding van de rivier de Elbe vinden we een andere Stör, voorheen de ‘Sturia’ genaamd. Ook in Piemonte had zich een groep Kelten, welke Esturi werden genoemd, aan de rivier de Stura gevestigd. Dezelfde roots vinden we terug in het Gallisch en het Bretons waar woorden als, of eindigend op, stour of ster, “rivier” betekenen.

Geschiedenis

---

Asturias werd door mensen bewoond sinds het vroegpaleolithicum en gedurende het laatpaleolithicum. In het oosten van Asturias zijn rotsschilderingen, uit deze periode, gevonden. In het Mesolithicum ontwikkeld zich een cultuur die de Asturiense wordt genoemd. Vervolgens krijgen we de bronstijd, die we herkennen aan de dolmen en de grafheuvels uit die tijd. Tijdens de ijzertijd, die voortkwam uit de late bronstijd, hier in deze Atlantische streek, ontwikkelen zich groepen, gemeenschappen, die primitieve burchten bouwen om daar enigszins beschermd te leven. Deze populaties evolueren zich lokaal gedurende het eerste millennium voor de jaartelling, tot de eerste Romeinen zich in het noordwesten van het schiereiland vestigen, die deze populaties ervaren als onderdeel van een etnische realiteit (Astures) die niet overeenkomen met de werkelijkheid, omdat deze gemeenschappen moeite hebben met het onderhouden van een gevoel van verbondenheid met een sociaal-politieke structuur buiten hun lokale eenheid. Hun lokale, territoriale gestructureerde eenheden vinden plaats binnen een vallei of een bepaald stroomgebied.

De Romeinse verovering van de Kelten tussen 29 en 19 v.Chr. in de Cantabrische oorlogen maakte een einde aan de verovering van Hispania. Deze Romeinse periode wordt gemarkeerd door mijnbouw die de Romeinse staat pleegt, het Asturische goud werd naar het oosten vervoerd om de decadente levensstandaard van het hoge Keizerrijk en zijn legioenen in stand te houden. De goudwinning liep terug na de 2e  en 3e eeuw n.Chr., waarna de Romeinen hun goud haalde uit de regio rond Dacia, die toen veroverd werden door het Romeinse Rijk. Een andere winstgevende regeling ontstond door de exploitatie van boerderijen, Romeinse steden als Veranes (Gijón) en Memorana (Lena) vaarde er wel bij en bovendien versterkte het opkomende kernen als Gegionem (Gijón).

Na een aantal eeuwen zonder inmenging van de Romeinen, bezetten de Sueben en de Visigoten, in de 6e eeuw het gehele gebied. Dat duurde tot de 8ste eeuw want toen kwamen de islamieten om het schiereiland te bezetten. Het grondgebied was net als in de tijd van de Romeinen, niet makkelijk te onderwerpen. Bepalend was in 722, de onafhankelijkheid van het Koninkrijk Asturias na de overwinning van Don Pelayo in de slag om Covadonga, waarna een kleine  groep Gotische en Asturische edelen begonnen delen van hun grondgebied terug te veroveren op de islamieten. Dat was het begin van de zogenaamde  Reconquista. Er ontwikkelde zich in die tijd een eigen karakteristieke kunstvorm, het was een mengsel van Romaans en Asturiaanse kunst dat zich ook uitspreiden over het gebied tot in Galicia. In de 10e eeuw verschuift het centrum van de macht van Oviedo naar León dit is tevens het begin van het Koninkrijk León. Daarna ontstaat er door het in het zuiden gelegen Cantabrisch gebergte een gunstige isolatie. Er is weinig contact en de grenzen tussen het Koninkrijk en de Tafia koninkrijken in al-Ándalus worden maar zelden overschreden. Na de opstand van een van de zonen van Enrique II de Castilla, werd het Principado de Asturias opgericht. Er waren eerder al verschillende pogingen ondernomen om de onafhankelijkheid van Asturias te bewerkstelligen. Zo probeerde Graaf  Gonzalo Peláez of Koningin Urraca meerdere malen om deze onafhankelijkheid te bereiken maar hun pogingen werden telkens teniet gedaan door de troepen van Castilla.

In de 16e eeuw bereikte het inwonersaantal van Asturias voor het eerst de 100.000. Dit aantal werd snel verdubbeld met de komst van de Amerikaanse maïs in de volgende eeuw.

Op 8 mei 1808 verklaarde de Algemene Raad van het Prinsdom Asturias de oorlog aan Frankrijk en riep het, als eerste officiële instantie van Spanje zijn eigen soevereiniteit af met het oprichten van een eigen leger en het sturen van ambassadeurs naar het buitenland. Ze vormden eigen militaire regimenten als dat van Candás en Luanco. Op 1 januari 1820, komt de officier Rafael de Riego, inwoner van Tuña (Tineo), in opstand tegen Cádiz dat de terugkeer naar de Grondwet van 1812 verklaarde.

In 1830 begon het met de systematische exploitatie van de steenkool en de industriële revolutie kreeg vat op de gemeenschap. Deze industriële revolutie begon met name in het binnenland van het Prinsdom. Later in de 19e eeuw, werden machtige staalindustrieën opgericht in Felguera, Gijón en Mieres, en in de tweede helft van de 20ste eeuw ontstond er in Avilés een grootse scheepvaart industrie.

Op 6 oktober 1934 had men te maken met een revolutionaire opstand in de mijnstreek, veroorzaakt door het niet toelaten van de revolutionaire partij CEDA in de regering, iets wat gezien werd als de opkomst van het fascisme in Spanje. De revolutie van 1934 had een groot draagvlak in Asturias, wat resulteerde in de grotendeels vernietiging van de stad Oviedo. Vele gebouwen waaronder de Universiteit werden aangevallen door de revolutionairen (linkse) die de bibliotheek met inbegrip van haar collectie onherstelbaar vernietigde, ook het theater Campoamor werd, in dit geval door het regeringsleger onder vuur genomen en vernietigd. De Cámara Santa (Heilige Kamer) van de kathedraal werd gebombardeerd, maar op wonderbaarlijke wijze wist men de sieraden en de kunstvoorwerpen veilig te stellen.

Op 25 augustus 1937 kondigt men in Gijón de Soevereine Staat van Asturias en León af, voorgezeten door Belarmino Tomás, president van de vakbeweging van de socialisten. Het conflict werd beëindigd op 20 oktober 1937 met de overwinning van de Nationale troepen op het noordelijke front.

Na een economische stagnatie van twintig jaar krijg Asturias, nog één sterke industriële opwaardering in de jaren ’60 en ’70. Door een sterke invloed van de herstructurering van de industrie in de jaren ’90, probeert het Vorstendom vandaag de dag zijn welvaart, via zijn natuurlijke en landschappelijke rijkdommen, te bevorderen door groei in de toeristische sector.

Taal

---

Ondanks het feit dat de Spaanse taal de enige officiële taal in het Vorstendom is wordt er nog steeds een eigen taal gesproken in Asturias, het wordt echter niet erkend als een officiële taal en dus ook niet als zodanig, op basis van hun autonome status en wetgeving beschermd en ontwikkeld door het Prinsdom Asturias.

Het Asturiano is van oorsprong een Romaanse taal. Het is afgeleid van het Latijn dat in de middeleeuwen in de koninkrijken van Asturias en León werd gesproken. De oudste nog bekende tekst is het ‘Nodicia de Kesos‘ dat teruggaat tot 959 en 980, terwijl het meest oude maatgevende document, geschreven in het Asturiano, is de plaatselijke wetgeving van Avilés uit 1085. Vanaf de Transición Española (de machtswisseling van Franco naar democratie) maken verschillende sociale bewegingen aanspraak op het behoud van het Asturiano. In 1981 wordt de Academia de la Llingua Asturiana opgericht (Academie v/d Asturiaanse taal), een instituut voor het bestuderen, bevorderen en het behouden van het Asturiano. Vanaf 2005 heeft men een aantal plaatsnamen omgezet in het Asturiano. Op dit moment hebben de meeste gemeente hun eigen plaatsnaam omgezet in het Asturiano.

Het Asturiano is voor 17,7 % van de bevolking zijn moedertaal, terwijl dat voor 20,1 % samen gaat met het Castilaans,  dat de officieel Spaanse taal is. Het is mogelijk om tijdens de normale schooluren deze taal te leren op basis van vrijwilligheid, in het voortgezet onderwijs is het optioneel, in heel Asturias. Ook zijn er tegenwoordig een aantal media, dag- en weekbladen die het Asturiano als voertaal gebruiken. In de afgelopen jaren heeft de Asturische literatuur een grote ontwikkeling doorlopen in wat genoemd wordt “el Surdimientu” (de Opwaardering).

Naast het Asturiano, wordt er tussen de rivieren Eo en Navia, Eonaviego gesproken. Filologisch gezien, wordt eonaviego aan de Calicisch-Portugese taalgroep verbonden. Dit blijkt uit oude teksten van deze taal die een aantal eigenschappen bevatten die lijken op het westerse Asturiano. Maar net als het Asturiano is ook het eonaviego geen officiële taal.

Territoriale organisatie

---

Het Principado Asturias is verdeeld in 78 concejos, die juridisch gelijkwaardig zijn aan wat men in Spanje normaal een municipio noemt. De daarop volgende entiteit is de parroquia, die niet noodzakelijkerwijs samenvallen met de kerkelijke parochie . Je zou het kunnen vertalen als gemeente, want in Asturias staat het vaak  voor de samenvoeging van meerdere kleine dorpen (parroquias) die één gemeente vormen. Binnen elke parroquia kunnen verschillende dorpen of wijken bestaan. In een van de dorpen huist dan de gemeenteraad.

El Estatuto de Autonomía bespreekt ook de mogelijkheid om streeksgewijs gezag uit te voeren. Hoewel nog niet juridisch ontwikkeld, zijn er al wel een aantal provinciale overheden die door meerdere gemeenten zijn aangesteld voor het verlenen van diensten over de gemeentelijke bevoegdheid heen, en voor het beheer, planning en promotie buiten de regio. Het zijn: de streken van Avilés waaronder de gemeenten Avilés, Illas, Corvera en Castrillón vallen en in de streek van Nalón waaronder Langreo, San Martín, Laviana, Caso en Sobrescobio vallen. Voor electorale doeleinden zijn er in Asturias drie kieskringen: Midden, Oost en West. De meest belangrijke is die van het Midden.

Vanuit gerechtelijk oogpunt gezien is Asturias verdeeld in 18 gerechtelijke arrondisementen, met rechtbanken in elke hoofdstad van het district.

De comarcas van Asturias

 Demografie

---

Asturias heeft 1.061.256 inwoners, wat neerkomt op 2,38% van het nationaal totaal. De bevolkingsdichtheid bedraagt 100,08 inw/km², dit is iets hoger dan het Spaanse gemiddelde.

Wat minder is voor de bevolking van Asturias is dat zij het hoogste sterftecijfer van Spanje hebben (12 per duizend) en het laagste geboortecijfer (6 per duizend), dus daalt de bevolking sinds 1987 aangezien de geboorte slechts 42% van de bevolking onderhoudt. De grote steden behouden hun inwonersaantallen en hieruit kunnen we concluderen dat, zeker de gebieden waar vroeger veel mijnbouw plaatsvond, nu een leegloop plaatsvind.

Het percentage buitenlanders bedraagt 2,81 %  (2006), dat is drie keer minder dan het landelijk gemiddelde, in Galicia en Extramadura is dit gemiddelde nog lager. De belangrijkste buitenlandse gemeenschappen zijn Ecuadorianen (14,76 % van de buitenlanders) Columbianen (9,01%) en Portugezen (7,34%).

De 20 grootste gemeenten van het Principado de Asturias

Gijón	Plaatsnaam	inw.		Plaatsnaam	inw.	Siero
	Gijón Oviedo Avilés Siero Langreo Mieres Castrillón San Martín de Rey Aurelio Corvera de Asturias Villaviciosa	271.717 219.910 77.791 51.509 39.183 37.537 22.273 15.817 15.521 14.470		Llanera Llanes Laviana Gangas del Narcea Valdes Lena Aller Carreño Gozón Grado	13.794 13.473 12.882 12.124 11.394 10.701 10.413 10.301 10.282 9.703
Oviedo						Langreo
Avilés						Mieres
bron: INE 2021

Religie

---

---

Natuurgebieden

Asturias is een provincie met bergketens en een kust met verscheidene bekende natuurgebieden, waarvan enkele beschermd zijn en door UNESCO en erkent worden als natuurreservaat.

• • • • • • • • • • • • • • • Parque Natural de Redes, de rivier de Nalón.La Reserva Natural Integral te Muniellos, in het zuidwesten van Asturias, tussen de gemeentes Cangas del Narcea en Ibias.
                            • El Parque natural de Somiedo, in de gemeente Somiedo.
                            • Parque Natural de Redes, in Caso en Sobrescobio.
                            • El parque national de Pico’s de Europa, dat zich uitstrekt over de naburige comunidades van Cantabria en Castilla y León.
                            • El parque Natural de Las Ubiñas-la Mesa, in de gemeentes Lena, Quirós en Teverga.
                            • La del Rio Eo, Oscos y Tierras de Burón, verspreidt over de Tierras de Burón – in de Gallische provincie van Lugo en de Asturiaanse gemeente Gastropol, Vegadeo, Taramundi, San Tirso de Abres, Villanueva de Oscos, Santa Eulalia de Oscos en San Martin de Oscos.
                            • El Parque Natural de las Fuentes del Narcea, Degaña en Ibias is gelegen in de gemeentes van Degaña, Cangas de Narcea en Ibias, en bovendien ligt het Reserva Natural Integral de Muniellos binnen het park.
• Lago Enol, In het park Picos de Europa

Feesten

Er zijn meerdere feesten in Asturias. Vooral de beroemde bedevaarten, heel bekend is het “Fiestes de Prau” of “Folixes” door de kleinere dorpen georganiseerd die daarmee het karakter van hun gemeente blootleggen. Voor een groot deel georganiseerd in de openlucht van oudsher op een weiland maar tegenwoordig vaak op het dorpsplein.

Wat zeker vernoemd moet worden is het Descendo Internacional del Sella waar op de eerste zaterdag na 2 Augustus, tussen Arriondas en Ribadesella, een kanorace wordt georganiseerd, waarbij een parcours van 20 km wordt afgelegd. Dit festijn is inmiddels  uitgeroepen tot ‘Feista de Interés Turistico Internacional‘. En verder het Festival de la Sidra, in Nava, de Dia de Asturias in Gijón, het Descenso a nado de la ría del Navia, Nuestra Señora del Rosario in Luarca, het feest van de Virgen de la Guía en het feest van San Roque in Llanes en de dag van América en Asturias in Oviedo zijn alle uitgeroepen als feesten van nationaal belang.

De officiële feestdag van de autonome comunidad wordt gevierd op 8 september, zo ook dat van de Virgin de Covadonga (Maagd van Covadonga). Deze datum werd in 1984 uitgeroepen tot de Dia de Asturias en heeft het karakter van een nationaal feest, op deze dag heeft dan ook iedere in Asturias vrij. Het feest wordt elk jaar bijgewoond door de Raad van het Prinsdom van Asturias.

Cultuur

---

Kunst

De arte asturiano of de prerrománico asturiano is een artistieke stijl  die binnen de preromaanse kunst valt en  zich lokaliseert op het Iberisch schiereiland, grenzend aan de Cantabrische Zee (Golf van Biskaje). Vrij van de islamitische bezetting, tussen de laat 8ste eeuw en het begin van de 10e eeuw, daarna werd deze kunst opgeslokt door de Romaanse kunst uit Frankrijk. Hoewel het een opvolger is van de Visigotische stijl, kan niet worden gezegd dat de Asturische stijl de rechtmatige erfgenaam ervan is, omdat het slechts toevallig enkele van de belangrijkste elementen behoudt, zoals de hoefijzerboog, dat in eerste instantie een bescheiden poging was om deze kunstvorm te imiteren. Al snel manifesteert het zich met meer nieuwe en originele elementen afkomstig uit Oosten of uit Lombardije  en dit alles op unieke wijze verbeterde, en het als zodanig niet gezien kan worden als een voorloper van de Romaanse kunst. In dezelfde Unesco-categorie valt de Arturische pariëtale kunst, opgenomen in de benaming Altamira en Rotskunst van de Cantabrische kust.

Op 30 maart 2007 werd het LABoral Centro de Arte y Creación Industrial opgericht, een interdisciplinaire ruimte om de artistieke uitwisseling te stimuleren tussen maatschappij, kunst, wetenschap, technologie en de creatieve industrie. LABoral is het enige bestaande centrum dat van het allereerste begin gewijd is aan, technologische cultuur, artistiek onderzoek, productie, opleiding de vormgeving en de verspreiding van kunst en de creatieve industrie. Om deze doelstellingen te bereiken, is de relatie met de meer directe omgeving (Asturias, de regionale samenleving en de asturiaanse kunstenaars), de samenwerking met instellingen aan dat wat de doelstellingen beweegt, te verbinden met de essentiële pijlers. Het Centrum voor Kunst en Industriële Creatie (El Centro de Arte y Creación Industrial) van Gijón werkt als een structureel laboratorium in een netwerk (fabLAB Astrias, EduLAB, AVLAB, AudioLAB), waarvan het doel is, het onderzoeken van de ontwikkeling en productie, vanuit een transversale aanpak tussen ruimtes, gemeenschappen en praktijken.

Architectuur

Asturias heeft een rijke artistieke erfenis die zich uit in Arquitectura Aotóstona Prerrománica (Arte asturiano) met monumenten, zoals de Santa Maria del Naranco, de Santa Cristina de Lena en de San Miguel de Lillo in de Ramirense Romaanse stijl (komend van Ramiro I) of het San Julián de los Prados, dat meer bekend is als het Santullano,  in de pre-romaanse Alfonsino stijl (komend van Alfonso II ‘el Casto’) alle in Oviedo. In de gemeente Villaviciosa staat de kerk van San Salvador de Valdedios (gemeenzaam bekend als de Asturische “Conventin”) en de kerk van San Salvador de Priesca. En in de gemeente Cabranes is San Julian de Viñón, een hoogtepunt.

De Romaanse kunst is zeer aanwezig. Dit omdat heel Asturias werd doorkruist door een pelgrimsroute die het klooster van San Pedro de Villanueva (in de buurt van Cangas de Onis) en de kerken van San Esteban de Aramil (Siero), San Juan de Amandi (Villaviciosa) en Santa Maria de Junco (Ribadesella) aandeed. Langs de pelgrimsroutes en zeker via kloosters kwam toendertijd veel kennis binnen.

De gotiek is aanwezig maar niet overvloedig, dat wil niet zeggen dat, datgene wat er is geen goed voorbeeld van gotiek zou zijn, zeker als we kijken naar de kathedraal van San Salvador in Oviedo.

De barok daarentegen is zeker aanwezig, vooral in de architectuur van paleizen. Heel opmerkelijke voorbeelden zijn bv. het Palacio de Camposagrado en dat van Velarde, waar tegenwoordig de zetel van het Museo de Bellas Artes de Asturias (Museum voor Schone Kunsten) is gehuisvest. Andere mooie voorbeelden van de barokstijl zien we bij de openbare werken en de tolbrug in Olloniego; de mijlpalen, de stoelen of banken langs de weg naar Madrid en het kuuroordgebouw van Caldas de Priorio (Oviedo).

In 1985, verklaarde UNESCO de monumenten van Oviedo en van het Koninkrijk van Asturias tot.Werelderfgoed. Deze verklaring is van invloed voor: la Cámara Santa van de Catedral de Oviedo en de Basilica de Santullano, tegenwoordig genaamd, San Julián de los Prados, te Oviedo, uit de tijd van Alfonso II, San Miguel de Lillo, Santa Maria del Naranco, beide aan de voet van de berg Naranco vlakbij Oviedo, en Santa Cristina de Lena in de buurt van Pola de Lena, alle drie uit de tijd van Ramiro I en tenslotte la Foncalada, een publieke fontein in de straten van Foncalada in het stedelijk gebied van Oviedo uit de tijd van Alfonso III.

Van de toegepaste architectuur staat de Asturische graanschuur voor de demografische (kwantitatieve bevolking) expansie en de functionele evolutie, met als basiskenmerk zijn demonteerbaarheid, zodat men hem makkelijk op een andere locatie kon zetten. La panera (hier, de broodschuur) is de evolutie hiervan, het is een voorbeeld van hoe je 100 m² oppervlak kan overdekken. Het hoofddoel van de de schuur is het graan te beschermen, daar waar het nodig was. Met de komst van het gecultiveerde maïs en de bonen ruste men hem uit met een buitengalerij met leuningen voor het bewaren van gewassen.

In Asturias vinden we ook het enige werk van de Braziliaanse architect en leerling van Le Corbusier, Oscar Niemeyer in Spanje. Het enige en tevens het grootste van Europa, el Centro Cultural Internacional Oscar Niemeyer. Dat woord beschouwd als het Icoon van Asturias vandaag (via stemming gekozen door de lezers van de krant El Comercio). Het project werd door de architect gedoneerd aan het Vorstendom, als Premio Principe de Asturias de las Artes (Eerste Prijs voor Kunst van Asturias). In zijn idee ontwierp hij een open plein als een plek voor onderwijs, cultuur en vrede. Het Niemeyer Center project combineert verschillende elementen: onderwijs, tentoonstellingen, lezingen, theater, muziek, gastronomie en film.

De Laboral Ciudad de la Cultura vindt men in Gijón. Waarin zich een theater en het Centro de Arte y Creación Industrial (Centrum voor Kunst en Industriële Creaties) bevindt, dat fungeert als de drijvende veer voor de Laboral Ciudad de la Cultura.

In de hoofdstad van het Prinsdom staat één van de meest representatieve gebouwen van de moderne architectuur, het Palacio de Congresos de Oviedo, van de Spaanse architect, gespecialiseerd in grote structuren, Santiago Calatrava, waarmee hij de Eerste Prijs van ‘Asturias de las Artes‘won in 1999.

De afgelopen jaren wordt er veel aandacht besteed aan het industriële erfgoed door middel van het aanleggen van verschillende routes en thematische musea, en dan vooral in het centrum van het Prinsdom.

Film

Asturias is vele malen het decor voor films geweest, zoals ‘El Abuelo‘ van José Luis Carci, ‘Vicky Cristina Barcelona‘ van Woody Allen en de Oviedo Express van Gonzalo Suárez, etc. Ook tv producties als ‘Doctor Mateo‘ en andere documentaires.

Ook vindt hier jaarlijks het Internationaal Filmfestival van Gijón plaats en het Internationaal Festival van Film en Architectuur in Avilés.

Fotografie

Een van de belangrijkste museums voor oude foto´s in Asturias is het ‘Museo del Pueblo de Asturias‘ in Gijón. De toonaangevende fotografen van de 19/20ste eeuw in Asturias zijn:

• • • Feliciano Pardo Campos (1876 – c. 1930)
    • José Fernández Cuétara (1878 – 1928)
    • Ramón de Fresno (1834 – 1899) Na 1889 Ramón del Fresno e hijos.
    • Fernando del Fresno (1848 – 1929)
    • Florentine Fernández Iglesias “Frank” (1887 – 1970)
    • Ramón Garcia Duarte (1862 – 1937)
    • Jean David, Franse fotograaf, actief in Asturias (1881 – 1905)
    • Marceliano Cuesta (1840 – 1903)
    • Luis Muñiz Miranda (1850 – 1927)
    • Modesto Montoto (1875 – 1950)
    • Baltasar Cué

Belangrijke fotografen van de 20ste eeuw:

• • • Javier Bauluz (1960) (Pulitzer prijs in 1995)
    • José Ferrero (1959)

Literatuur

Tussen deze persoonlijkheden treffen we ondermeer aan:

• • • Anton Marirreguera (17de eeuw)
    • Gaspar Melchor de jovellanos (1744 – 1811)
    • Gumersindo Laverde Ruiz (1835 – 1890)
    • Ramón de Campoamor (1817 – 1901)
    • Leopoldo Alas Clarin (1851 – 1901)
    • Armando Palacio Valdés (1853 – 1938)
    • Pepin de Pría (1864 – 1926)
    • Ramón Pérez de Ayala (1880 – 1962)
    • Alfonso Camin (1890 – 1982)
    • Alejandro Casona (1903 – 1965)
    • Carlos Bousoño (1934)
    • Mariano Antonín Rato (1943)
    • Ismael González Ovies (1958)
    • Rafael Reig (1963)
    • Berta Piñán (1963)
    • Aurello González Ovies (1964)
    • Juan Bello (1965)
    • Jorge Moreno (1973)

Muziek

Muziek en dans zijn gevarieerd in Asturias, de meest beroemde dans is de Danza Prima. Het meest kenmerkende instrument is de Asturische doedelzak, kenmerkend aan deze doedelzak zijn de drie buizen: één slag(soplete) en twee geluidsbuizen (roncón y punteru), die wordt gebruikt in vele populaire dansen zoals de Saltón, Xiringüelu, Muñeira en Jota, vaak vergezeld door een trommel, maar ook andere instrumenten zoals de accordeon, klarinet draailier en de vedel (in Asturias de bandurria genoemd, een soort mandoline).

Het meest representatieve  traditionele lied van het Prinsdom is een melodie in vele varianten. In deze contreien benadrukt als het lied van Joaquin ‘Pixán’, ook wel bekend als de grote tenor. Er worden vele wedstrijden en festivals in de gemeenschap gehouden met een uitgebreide lijst aan amateurs en semi-professionele zangers en zangeressen.

De muziekgroepen die het meest voorkomen zijn de groepen die de verschillende tendensen van de volksmuziek vertegenwoordigen: traditionele doedelzak als Xuacu Amieva of Vicente Prado ‘El Pravianu’, vernieuwende zangers met stemmige deuntjes als Anabel Santiago en Hector Braga, groepen die Celtic muziek maken, llan de Cubel of Felpeyu zijn enkele van de meest bekende. Verder zijn er talrijke doedelzakbandjes als Colectivu Muyeres, en ook vele songwriters als Victor Manuel, Jerónimo Granda evenals het duo Nuberu. Maar ook rockbands komen veelvuldig voor in het prinsdom, zowel in het Asturiano als in het Spaans, we noemen hier Los Berrones, Dixebra, Illegale, Warcry, Fe Rat, Avalanch of de Stuka´s (één van hun nummers, ” werd in 2007 door de TPA gekozen als het beste lied uit de geschiedenis van Asturias). Ondertussen heeft men kunnen genieten van het succes van  Melendi of El Sueño de Morfeo, terwijl de jaren ’80 werden gemarkeerd door Tino Casal een van de bekendste van de Movida Madrileña.

In het begin van de jaren ´90 begon men ook hier, net als in de rest van Spanje, met het maken van alternatieve muziek gerelateerd aan het genre ‘Indie‘. Een aantal artiesten brachten hun muziek uit onder het label Xixón Sound waaronder, Australian Blonde en Manta Ray. Dit gaf weer aanleiding aan andere namen zoals Mus, Nosoträsh of de zanger Nacho Vegas, voormalig lid van Manta Ray.

In Asturias hebben artiesten van allure, zoals Tina Turner, Michael Jackson, Elton John, Celia Cruz, Bruce Springsteen, Sting en vele, vele andere opgetreden.

La Orquesta Sinfónica del Principado Asturias (OSTA)

Het Symfonisch Orkest van het Prinsdom Asturias, dit aloude harmonieorkest bezit een breed repertoire met solisten en dirigenten uit de eerste lijn. Het orkest zetelt in het Auditorio Principe Felipe te Oviedo, maar verdeeld zijn activiteiten tevens over de steden Gijón en Avilés. Het is internationaal erkend als één van de betere orkesten van Spanje, dat een creatief programma heeft met de nadruk op educatie en samenwerking met de samenleving. De huidige dirigent is Rossen Milanov.

Coro de la Fundación Principe de Asturias

Dit meerstemmige koor werd in 1983 opgericht. Het is een groep van mensen met veel liefde voor de traditionele Asturiaanse koormuziek om deze naar een hoger niveau te tillen. Het koor wordt momenteel gedirigeerd door José Esteban G. Miranda. Maar ook Jesús López Cobos en Krzysztof Penderecki gaven als ere dirigenten leiding aan dit koor. Dit koor wordt gezien als een, voor Europa zeer belangrijke groep van gedreven amateurs die internationale erkenning nastreven. Het Europese Parlement onderscheidde, in 2007, dit koor met een zeer bijzondere erkenning “voor de uitmuntende service namens de Europese Unie”.

Mythologie

Asturias is een regio die rijk is aan mythologie en die personages deelt met andere regio’s in Noord-Spanje en zelfs, volgens sommige studies, met andere delen van Europa. Zij houden meestal verband met natuurongevallen en bijgeloof, met name de Trasgu goblin, de Xanas (nimfen), de Güestía (Santa Compaña), de Pesadiellu of de Cuélebre (gevleugelde slang). Deze legendes uit de oude vervlogen tijden hebben Asturias zeer populair gemaakt en ook nu voor veel bekendheid zorgt. We noemen er enkele:

Les Xanes

El Nuberu

Dit is de geniale bestuurder van wolken en onweersbuien. Hij is het Asturiaanse equivalent van de Grieks mythologische figuur Zeus of de Romeinse Jupiter, vaak voorgesteld als een potige oude man met een lange baard en witte haren, gehuld in een deken en een grijze hoed en een staf in zijn hand.

L´Espumeru

Dit is een kleine kabouter, verwant aan de ´windmakers´ (los Ventolies) die leven in grotten of op zeebanken. Uit angst voor de zeestromingen blijven ze op deze plekken zitten. Ze zijn gekleed in zeewier en andere spullen die gevonden worden langs het strand.

La Güestia

Volgens de Asturiaanse mythologie is la Güestia een lange schaduw, gekleed in de zwarte mantel van de nacht, zwervend langs de donkere paden en kleine dorpen. Ze draagt een stok met een lamp met zich mee en achter haar volgt een groep van verloren die “het Heilige Gezelschap” genoemd wordt. De laatste in deze groep draagt een zelfde staf met lamp, net als la Güestia. Deze mythologische figuren zijn gedoemd om bij middernacht aan te kloppen aan de deur van huizen, ze bootsen dan de stem van de geliefde van de bewoner na, zodat deze de deur zal open doen. Zo stelen ze de zielen van mensen die opendoen. De enige manier om hier aan te ontkomen is door niet open te doen en door aan de andere kant van de deur te schreeuwen “Lange!! spaar me want jij bent de Güastia!!! Het kan ook dat je haar ´s nachts tegenkomt langs de weg, daar steelt ze de ziel van de reizigers, dat voorkomen kan worden door een cirkel op de grond te trekken en in deze cirkel knielend drie “Onze Vaders” te bidden. Ook kan men een cirkel op de grond tekenen met daarin een kruis. Het is van groot belang dat men niets aanneemt van la Güestia. De geroofde zielen gaan deel uitmaken van “het Heilige Gezelschap” vooraf gegaan door de laatste lampdrager.

El Cuélebre

Is een grote gevleugelde slang (gelijk een draak) die leeft in de meest diepe grotten om daar schatten te bewaren.

Les Ayalgues

Dit zijn schoonheden, maar minder knap dan Xanas. Het is een aardse schoonheid zonder enig iets van duivelse trekjes. eigenlijk, maken ze deel uit van een groep betoverde vrouwen die verplicht zijn in mysterieuze paleizen te wonen, in een enorme weelde, bewaakt door enorme gevleugelde slangen die ontsnapt lijken te zijn uit een uitvoerige catalogus van prehistorische reptielen.

Las Lavanderas

Zijn ook familie van de Nuberos. Met een akelig uiterlijk, met oude uitgedroogde hoekige koppen, dat een vreemd contrast geeft met het overvloedige witte haar, dat er uitziet als een bos schuim rond het hoofd. Met scherpe halfgesloten donkere ogen, met schuwe blik. Met een monotone krassende stem. Wonend op de oevers van de rivier of onder het schuimende water. Haar geheel uitgeleefde verschijning verdwijnt hevig bewegend koortsachtig geagiteerd, zich vermengend met de heftige stroming.

La Guaxa

Is te vinden in enkele gebieden in Asturias. Men beschreef haar als een magere vrouw, somber en lelijk. Ze komen binnen door de sleutelgaten van de deuren om daar de kinderen die nog liggen te slapen, leeg te zuigen, gebruik makend van hun scherpe tanden. Ze wordt ook wel vergeleken met een nachtvogel.

Las Almas en Pena

Regelmatig zien we deze verschijningen die met hun klagende stem verzoeken om offers of herstel van fouten enz. Bedoeld om het gezin angst aan te jagen. De verhalen over zielen met een voorwaardelijke straf zijn onvermijdelijk tijdens een koude winter avonden wanneer het gezin rond de verwarmende haard zit.

El Busgoso

Vaak in de bossen van Siero te vinden. U kunt daar zien hoe hij de houthakkers uit het gebied, of de dieren uit de buurt, helpt. Het is een vreedzaam persoon. Een man met een vermoeid uiterlijk, maar tegelijk onvermoeibaar, lang en mager uitziend, met kleine neergeslagen ogen en een baard.

El Papón

El Papón is een mysterieuse reus die ´s nachts binnenkomt om de kinderen te verslinden die niet willen slapen. Hij is dik, roodharig en draagt madreñas (Asturiaanse klompen). Zijn ogen zijn rood doorlopen en zijn mond is enorm. De mensen verachten hem. Hij stinkt omdat hij zichzelf nooit wast. De enige dieren die hij leuk vindt zijn ratten met wie hij samenleeft en die hij voedt. Hij verslind zijn slachtoffers zonder kauwen.

Schilderkunst

De beste manier om de geschiedenis van Asturiaanse schilderkunst rigoureus te rangschikken is door een bezoek te brengen aan het museo de Bellas Artes van Asturias, daar ziet men de beste Asturiaanse schilders uit de 20ste eeuw.

• Juan Carreño de Miranda  (1614 -1685)
• Dario de Regoyos (1857 – 1919)
• Luis Bayón (1894 – 1945) een van de meer relevante Asturiaanse schilders uit de 20ste eeuw samen met de gebroeders Espolita.
• Mariano Moré (1899 – 1974)
• Evaristo Valle (1878 – 1951)
• Nicanor Piñole (1878 – 1978)
• Aurelio Suárez (1910 – 2003) Surrealist
• Pelayo Ortega (1954)
• Inocencio Urbina Villanueva (1926) is een van de meest prominente landschapsschilders van de 20ste eeuw.
• Luis Fernández (1900 -1973)

Theaters

• Teatro Armando Palacio Valdés in Avilés
• Teatro Campoamor in Oviedo
• Teatro Filarmónica in Oviedo
• Teatro Jovellanos in Gijón
• Teatro Universidad Laboral in Gijón

Gastronomie van Asturias

Deze heeft elementen die verwantschap tonen met de Normandische en Bretonse keuken. De meest bekende schotel is de Fabada. Een krachtige stoofpot gemaakt van grote witte bonen (bijna net zo goed als onze erwtensoep), een variatie van witte bonen of alubia (special grote witte boon, zeer duur), samen met chorizo (droge Spaanse worst), morcilla (Spaanse bloedworst) varkensschouder (gepeld) en spek. Deze mix van vlees wordt vaak apart geserveerd en staat bekend onder de naam compangu. Bovendien benadrukken we de variant met verse vis en marisco del cantabrico (Cantabrische zeevruchten) en een flink stuk kalfs- en rundvlees.

Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten excellente Asturiaanse kazen, zoals de zogenaamde ‘cabrales’, de meest bekende. Ook zeer bekend van Asturias zijn de ‘Gamonéu’ (Queso de Gamonéu), of de ‘Afuega’l pitu’ etc. en ze zijn erkend door de Denominación de Origen. Maar als u liever een zoet nagerecht hebt, dan is het meest traditionele gerecht de ‘arroz con leche’ (een soort rijstepap) en casadielles (een soort flensje gevuld met noten en gedroogd fruit en anijs) gebakken of in de oven. Ook de ‘Charlota de Gijón’ is een welbekende taart, net als de ‘Carbayones’ en de ‘Moscovitas’ uit Oviedo en de beroemde ‘Tocinillo de cielo’ een lekkernij met eierdooiers en suikerstroop uit Grado. Met carnaval (Antroxu) maakt men ‘Frixuela’, een nagerecht gemaakt meel, suiker en melk, dat men bakt in een beetje olijfolie waarna het bestrooit wordt met poedersuiker. Ook de ‘Empanada asturiana’ is een typisch streekgerecht.

De Asturiaanse drank Sidra is uitstekend. Het bereidingsproces en de manier van consumeren is totaal geïntrigeerd in het sociale leven van Asturias. Het alcoholpercentage van deze wijn is laag, ergens tussen de 4 en 6 %. De cider (Sidra op z´n Spaans) verblijdt en verheugt menig dorpsfeest of samenkomst. Het is het onbetwiste, sprankelende typische Asturiaanse drankje. De laatste jaren verschenen er een aantal zeer acceptabele nieuwe Sidras en men verwacht binnenkort een nieuwe ‘Denominación de Origen‘ (vergelijkbaar met de Franse Appellation Controlee). En wat we zeker niet mogen vergeten is de Sidra zonder alcohol, een exquise drankje (appelsap) ‘Mosto de Manzana’.

Minder geïntrigeerd, maar ook niet de minste, zijn de typische wijnen uit het westelijke deel, uit de buurt van Cangas de Narcea. Asturias heeft nog geen wijnen met een “denominación de origen”.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Cangas de Onis
                  • Oviedo
                  • Cantabria