Het graafschap Sobrarbe (724-1035)

Het graafschap Sobrarbe was een van de oude Pyreneese graafschappen die samen de Marca Hispánica (Spaanse Mark) vormden. Deze graafschappen waren afhankelijk van het Karolingische Rijk dat na de Romeinse overheersing in 481 was ontstaan. Het Marca Hispánica diende als buffer tegen het door de moslims bezette Iberische schiereiland. Het graafschap Sobrarbe dat tot deze Spaanse Mark behoorde, was in de Middeleeuwen ontstaan na de herovering, van het bovenste deel van de Cinca-vallei en werd tot de 11e eeuw uitgebreid, toen het definitief toetrad tot het koninkrijk Aragón. De grenzen ervan komen overeen met het huidige comarca Sobrarbe.

Geschiedenis

---

Oorsprong

Tussen 714 en 718 was het hogere gedeelte van de Cinca-vallei onderworpen aan de moslim die inmiddels het hele Iberische schiereiland controleerde, maar de christelijke inwoners, die nu afhankelijk waren van de Wali van Huesca, behielden hun eigendommen, hun wetten en hun lokale heersers.

De oorsprong van het graafschap Sobrarbe, historisch bekend als het Koninkrijk Sobrarbe, is gehuld in meerdere legendes. Eén daarvan is dat Garcí Ximénez, een Baskische edelman die eigendommen had tussen Cinca en de rivier de Gállego, in 724 in opstand kwam tegen de moslimmacht. Men zegt dat voordat de strijd begon, er een rood kruis bovenop een steeneik verscheen. De populaire legende vertelt dus dat de naam van Sobrarbe uit dit verhaal zou voortkomen: sobre + arbre (op de boom). Ook op het schild van Sobrarbe is deze legende als een symbool van onoverwinnelijkheid weergegeven. De meest logische theorie is echter anders. Het is de theorie die aanvaard wordt door de geleerden van de geschiedenis van Sobrarbe en Aragón, die verwijst naar de Sierra de Arbe, dat de natuurlijke grens is tussen de Huescaanse regio’s van Somontano, en het gebied daarboven. En dat zo de naam Sobrarbe is ontstaan. Door dit geografische element als referentie te nemen, wordt de evolutie van de oude plaatsnaam “Supra Arbe”, wat “voorbij of boven de Sierra de Arbe” betekent, naar de huidige naam Sobrarbe begrepen. Kort voor het jaar 781, gebruikmakend van de confrontaties tussen moslims zelf, vond een nieuwe opstand plaats door een van de plaatselijke leiders genaamd, Galindo Belascontenes, die daarna de bovenste Cinca-vallei in het oosten, de Sierra de Olsón in het zuiden, de Serrablo (rond Las Bellostas) in het westen en de rivier Ara in het noorden controleerden. De belangrijkste plaatsen zoals Aínsa en Boltaña stonden nog onder islamitisch bewind.

De stichting van een Karolingisch graafschap

De Karolingische Franken probeerden zich ook ten zuiden van de Pyreneeën te vestigen. In 797 stak de hertog van Aquitanië, Lodewijk de Vrome, zoon van Karel de Grote, de Pyreneeën over, maar faalde in zijn missie voor Huesca. Er werd echter wel een Karolingische bevelhebber genaamd Aureolo geinstalleerd die daar met verschillende mannen en de steun van Galindo Belascotenes het graafschap Aragón stichtte. Het is mogelijk dat zij ook de Sobrarbe domineerden (in het zuiden, in de bergen tussen Buil, Las Bellostas en Matidero, rond Boltaña), maar er zijn nauwelijks schriftelijke bronnen die dit ondersteunen.

Rond 806 kwamen Sobrarbe, de Gistau-vallei en Ribagorza onder de controle van het graafschap Toulouse. Vanuit religieus oogpunt behoorde de regio tot het bisdom Urgel.

Met de dood van Aureolo in 809 heroverde de moslimgouverneur van Zaragoza en Huesca, Amrus ibn Yusuf, de verloren posities in de Sobrarbe. Een nieuwe Karolingische expeditie om Huesca wederom te veroveren mislukte, maar maakte het mogelijk om deze gebieden in 812 te herstellen.

Het graafschap in het onafhankelijke Aragón

De spanningen onder de christelijke leiders namen echter toe. De Genealogías de Roda (onderdeel van de Códico rotense) leggen uit dat Aznar I Galíndez (eerste graaf van Aragón) tussen 812 en 820 een openlijk conflict is aangegaan met de familie van Galindo Velásquez. De zoon van laatst genoemde, García Galindez sloot zich aan bij Íñigo Arista, koning van Pamplona, die Aragón was binnengevallen. García Galindez (zoon van Galindo Velasquez) was getrouwd met de dochter van Aznar I Galíndez . García verbrak het huwelijk met de dochter van Arnaz om vervolgens te trouwen met een dochter van Ínigo (kunt u het nog volgen). In 820 werd Aznar I Galíndez door zijn vroegere schoonzoon uit Aragón verbannen. Aznar verloor dus zijn macht over Aragón maar kreeg in ruil voor zijn trouw aan de Frankische vorsten de graafschappen Urgell en Cerdanya toegewezen.

García Galindez werd daarop gouverneur van Aragón en rebelleerde tegen het Karolingische gezag. In 824 schoot hij de koning van Pamplona te hulp, die werd bedreigd  door een Karolingische expeditie onder leiding van de graven van Elbe en Aznar. Met de hulp van de machtige moslimheer Musa ibn Fortún slaagde hij erin de Karolingische expeditie af te slaan.

De terugkeer naar het moslimregime

Met de dood van García I in 833 ging het graafschap Aragón over op zijn zoon Galindo Garcés. In 840 viel Galindo Garcés Huesca zonder succes aan en werd later in 842 door de Emir van Córdoba Abderramán II onderworpen.

De relatieve autonomie van de  bewoners van Sobrarbe werd in 907 of 908 te niet gedaan door de moslimgouverneur van Huesca, Mohammed al-Tawil, die een deel van het grondgebied plunderde en onderwierp aan zijn gezag, waarbij het werd opgenomen in de cora van Barbitania.

Het graafschap van Sobrarbe en van Ribagorza

In 916 heroverde graaf Ramon I van Ribagorza en Pallars het noorden van Sobrarbe en bevorderde de herbevolking van de regio. Het is uit die tijd dat de stichting van het klooster van San Pedro de Castillán, in Las Valles, op de westelijke oever van Ara, plaatsvond. Later ging het noorden van Sobrarbe over naar de zoon van Ramon I, Bernardo I van Ribagorza.

In 922 stierf de graaf van Aragon Galindo II Aznárez zonder mannelijke erfgenaam en werd zijn erfenis verdeeld over zijn twee dochters: Andregoto Galíndez droeg het graafschap Aragon over aan haar man de koning van Pamplona García II, terwijl Toda Galíndez het zuidelijke Sobrarbe over droeg aan haar man de graaf van Ribagorza Bernardo I. Daarmee kwam Sobrarbe volledig in handen van de graven van Ribagorza.

De overheersing van Pamplona

Nadat hij in 922 het graafschap Aragon had hersteld, trok de koning van Pamplona Sancho Garcés I voor het eerst op tegen Sobrarbe in 924. Onder de dreiging van een moslimaanval op het grondgebied van Pamplona moest hij deze plannen echter opgeven.

Het lijkt erop dat de graaf van Aragón, Fortún Jiménez, een vazal van de koning van Pamplona was, die de daaropvolgende militaire expedities zou leiden. Zeker is dat Sobrarbe zich vóór 959 zich onderworpen had aan Pamplona, aangezien op deze datum het klooster van San Juan de Matidero door Fortún Jiménez en koning García Sanchez II de Pamplona werd bezocht. De bisschoppen van Ribagorza hebben op dezelfde manier de uitbreiding van hun bisdom rond 950 verkregen.

Alleen de meest oostelijke delen van de Sobrarbe bleven, tot de 11e eeuw, op deze manier onder de controle van de graaf van Ribagorza. Wat betreft het onderste deel van de Cinca-vallei, rond El Grado, Samitier en Aínsa, bleef onder islamitisch bewind. In 1006 verwoestte een leger onder leiding van Abd al-Malik, de zoon van de emir Almanzor, opnieuw de regio, waarbij Binueste werd vernietigd en de monniken van Matidero op de vlucht sloegen. Gebruikmakend van de voortijdige dood van Guillermo II de Ribagorza in 1017, heroverden de moslims een deel van het naburige Ribagorza.

De koning van Pamplona Sancho Garcés III reageerde onmiddellijk, met de hulp van de inwoners uit Sobrarbe, en heroverde in datzelfde jaar de Cinca-vallei. Hij onderwierp ook de graaf Silo, die een gebied rond Boïl bezat, en claimde tegelijker tijd de erfelijke rechten over Ribagorza van zijn vrouw Muniadona de Castilla. Hij nam de Sobrarbe en het grootste deel van de Ribagorza over. Het was tijdens zijn regeringperiodes dat het graafschap zich begon te ontwikkelen. Ook het lagere deel van de Cinca-vallei werd heroverd en het grondgebied werd gereorganiseerd in pachtplaatsen (militaire districten) rond de kastelen van Boïl, Boltaña, Morillo de Monclús en Troncedo, om het bovenste deel van de vallei te beschermen. Het klooster van San Victorián, het belangrijkste bezit van het graafschap, werd uitgebreid en de bisschop van Ribagorza, Borell, nam deel aan het werk van de heroprichting van kerken, zoals in Puértolas in 1019. Ten slotte werd Sobrarbe verheven tot het niveau van bisdom, binnen de grenzen van het huidige aartspriesterschap.

Onafhankelijkheid en de verbintenis met het koninkrijk Aragón

Sancho Garcés III schreef zijn testament voor zijn dood in 1035, waarmee hij het grootste deel van het koninkrijk overdroeg aan García Sánchez III, die daarmee Pamplona, Álava en een groot deel van het graafschap Castilla verwierf. Andere gebieden die aan het bestuur van zijn andere zonen werd overgelaten waren: een deel van Castilla voor Fernando I, Aragón voor Ramiro I en Sobrarbe en Ribagorza voor Gonzalo I.

De broers van García Sánchez III, die het niet konden verdragen om slechts vazallen van hun broer te zijn, besloten de titel van koning te nemen, en zo werd Gonzalo de eerste koning van Sobrarbe en Ribagorza. Zijn bewind was kort, want hij werd gedood op 26 juni 1043, 1044 of 1045 in Morillo de Monclús. Ramiro I erfde zijn graafschap dat hij na de dood Van Sancho Garcés inlijfde bij het Koninkrijk Aragón. De opvolgers van Ramiro I droegen niet de titel van koningen of graaf van Sobrarbe.

Graven van Sorbrarbe

---

Hier is de lijst met graven van Sobrarbe. De eerste zijn koningen van Sobrarbe, vooral de eerste vier zijn een mengeling van geschiedenis en legende, aangezien er maar weinig documenten over zijn gevonden. Na de laatste heerser werd hij definitief opgenomen in het koninkrijk Aragon.

Legendarische koningen

• • • 

      
      Garcí Ximénez (724 – 758)
    • García Iñiguez I (758 – 802)
    • Fortún Garcés I (802 – 815)
    • Sancho Garcés (815 – 832)
    • Iñigo Arista (832 – 851): koning van Pamplona en graaf van Bigorra.
    • García Iñiguez II (851 – 879) koning van Pamplona, graaf van Bigorra.
    • Fortún Garcés II ‘el Monje’ (870 – 905) koning van Pamplona, graaf van Bigorra.

Het gebied van Sobrarbe werd binnengevallen door de moslims en dus kwam er een eind aan het gebruik van deze titel. Later werd een deel van het grondgebied heroverd en herenigd door de graven van Ribagorza en stond het onder controle van het koninkrijk Pamplona. Uiteindelijk was het Sancho Garcés III van Pamplona die het graafschap bezette en het in erfenis gaf aan zijn zoon Gonzalo I, die zichzelf tot koning van Sobrarbe en Ribagorza benoemde.

Restauratie van het Graafschap

• • • Gonzalo I (1035  – 1045)
    • Ramiro I: eerste koning van Aragón

Ramiro ik kreeg het graafschap en de titel van zijn broer. Hij gebruikte de titel, maar zijn opvolgers niet. Het graafschap werd onderdeel van het koninkrijk Aragón.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • Graafschap Aragón
                • Koningkrijk Pamplona
                • Marca Hispanica