De Provincie Lérida van de autonome gemeenschap Cataluña

De provincie Lérida is gelegen in het noordoosten van Spanje. Lérida (in het Catalaans Lleida en in het Occitaans-Arans, Lhèida genaamd) is een Spaanse provincie van de autonome gemeenschap (Comunidad autónoma) Cataluña, met als Lérida als gelijknamige hoofdstad. Het heeft een bevolking van 439.727 inwoners (2022).

Wat u het meest interesseert:

• • • • • • Toponymie
          • Fysieke geografie
          • Demografie
          • Erfgoed
          • Cultuur
          • Gastronomie

Het gebied dat de provincie Lérida omvat is uitermate geschikt voor het beoefenen van avontuurlijke sporten. Van groot belang voor deze provincie zijn de twee nationale parken Aigüestortes en  Estany de Sant Maurice, en natuurlijk de Pyreneeën waar in de winterperiode volop geskied kan worden. 

In het uiterste noordwesten van de provincie ligt de vallei van Aran, een berggebied met een eigen taal, het Aranes. Lérida bestaat uit 231 municipios (gemeenten) en grenst aan de provincies Gerona, Barcelona, Tarragona, Zaragoza en Huesca, en aan Frankrijk (met de departementen Ariège en Haute-Garonne) en Andorra.

Het nationale park van Aigüestortes en het meer van San Mauricio (parque Nacional de Aigüestortes y lago de San Mauricio), de oude kathedraal van Lérida oftewel de Seu Vella, het Koninklijk Klooster van Santa María de Vallbona (Real Monasterio de Santa María de Vallbona), het Speelgoedmuseum van Verdú en het Klooster van Bellpuig de las Avellanas (Monasterio de Bellpuig de las Avellanas)bevinden zich allemaal in deze provincie. 

De geschiedenis van hoofdstad Lérida (in het Catalaans Llieda) van deze provincie, gaat terug tot in de 4e eeuw. Het waren de Iberiërs die deze stad naast de rivier de Segre stichtte en sindsdien hebben talloze beschavingen hier hun sporen achtergelaten.

Toponymie

---

Lérida, is de historische benaming in het Spaans die wordt aanbevolen door de Koninklijke Spaanse Academie. Volgens de wet 2/1992 mag het gebruikt worden in pedagogische teksten die in het Spaans zijn geschreven.

Lleida, is de officiële Catalaanse naam die door de Cortes Generales in Spanje is goedgekeurd, in overeenstemming met wet 2/19923 is het de naam die gebruikt moet worden in officiële teksten die door de verschillende Overheden van Spanje zijn geschreven.

“Lhèida” is de naam van de provincie in het Aranees, een van de drie talen die in een deel van het grondgebied van deze provincie worden gesproken.

Fysieke geografie

---

Locatie

De provincie Lérida, met een oppervlakte van 12.173 km², vertegenwoordigt 2,40% van de oppervlakte van Spanje. In het noorden grenst het aan Frankrijk en Andorra; in het oosten aan de provincies Gerona, Barcelona en Tarragona; in het zuiden aan de provincies Tarragona en Zaragoza en in het westen aan de provincie Huesca.

Noord-westen: Alto Garona (Frankrijk)	Noord: Ariège (Frankrijk en Andorra	Noord-oosten: Oostelijke Pyreneeën en Gerona
West: Huesca		Oost: Barcelona
Zuid-westen: Zarragoza	Zuid: Tarragona	Zuid-oosten: Tarragona

De hoogteverschillen in het landschap

In het noorden van de provincie vallen het Beretmassief (Macizo de Beret), het Pilásgebergte (sierra de Pilás), de sierra de Els Canals en de sierra de Pica d’Estats op, dat met 3143 meter het hoogste gebergte van de provincie is. In het noordwesten bevindt zich de depressie van Cerdaña en ten zuiden van de Pyreneeën de Pre-Pyreneeën, waar de sierra del  Montsec zich onderscheidt, met de hoogten van Sant Alis (1677 m) en Mirapallars (1678 m); de sierra del Cadí, met de Canal Baridana (2647 m), Boumort (2076 m) en Pedró dels Quatre Batlles (2383 m). In het zuiden van de provincie vinden we het pre-kustgebergte, waar zich de sierra de Llena en die van Tallat bevinden, waarmee de centrale depressie, waar de Urgelvlakte (planicie de Urgel) zich bevindt, wordt afgesloten.

Natuurgebieden

Wat betreft natuurlijke gebieden biedt Lérida zeer gevarieerde landschappen, met 324 miljoen bomen is het de eerste provincie met meer hectare grond die door bossen wordt ingenomen. Op zijn beurt is het met 27.000 bomen per km² de derde provincie met de hoogste dichtheid van bosgebied in heel Spanje. Het hooggebergte van de Pyreneeën omvat het Nationaal Park Aigüestortes en het Lago de San Mauricio – het enige nationale park in Cataloña – en de natuurparken Alt Pirineu en Cadí-Moixeró. In de Pre-Pyreneeën vinden we het Parque Territorial de Collegats-Terradets, en het Natuurreservaat van Caza de Boumort en de kloof van Mont-Rebei. De vlakte biedt rustige landschappen, in sommige gevallen zelfs sober en in andere gevallen vruchtbaar, met prachtige zeer oude olijfbomen, fruitbomen en landbouwgrond. Met streken als het meer van Ivars (lago de Ivars) en het Vila-Sana of de Aiguabarreig waar de rivieren Segre, Cinca en Ebro bij elkaar komen, een van de grootste samenvloeiingen van Europa, en van groot biologisch en ecologisch belang voor Spanje.

Demografie

---

Volgens het Nationaal Instituut voor de Statistiek (Spanje) telde de provincie in 2018 432.866 inwoners, waarvan 31,85% in de hoofdstad Lérida woont. Het is de minst bevolkte provincie van Cataluña.

Territoriale organisatie

De provincie Lérida bevat 231 gemeentes waarvan de 20 meest bevolkte zijn:

De 20 grootste gemeenten van de provincie Lérida

Lérida	Plaatsnaam	inw.		Plaatsnaam	inw.	Mollerusa
	Lérida Tárrega Balaguer Mollerusa La Seo de Urgel Alcarrás Cervera Solsona Guisona Almacellas	140.080 17.649 17.409 14.545 12.252 9.678 9.328 9.175 7.291 6.875		Alpicat Borjas Blancas Tremp Viella y Medio Arán Agramunt Bellpuig Torrefarrera Almenar Juneda Artesa de Segre	6.274 6.195 5.893 5.611 5.464 5.151 4.702 3.365 3.569 3.441
Tárrega						La Seo de Urgel
Balaguer						Alcarrás
bron: INE 2021

Comarcas

De 13 comarcas van deze provincie zijn, Alta Ribagorza, Alta Urgel, Baja Cerdaña, Las Garrigas, Noguera, Pallars Jussá, Pallars Sobirá, Plana de Urgel, Segarra, Segriá, Solsones, Urgel en Valle de Arán.

Erfgoed

---

Vall de Boí

In het Pyrenese hooggebergte ligt de smalle vallei Vall de Boí, gekend van zijn dorpjes met romaanse kerken en kleine bergmeertjes zoals het Estany Llong. De dorpen in deze vallei zijn Castelló de Tor, Llesp, Cóll, Cardet, Taüll, Boí, Barruera, Durro, en Erill la Vall. De Catalaanse romaanse kerken van het Vall de Boí zijn sinds 2000 UNSECO werelderfgoed.
Op de flanken van de vallei ligt tegenwoordig het meest hooggelegen skigebied van de pyreneeën, Boí-Taüll.

Seo de Urgel

Seo de Urgell was een oude militaire vesting en hoofdstad van het graafschap Urgel tijdens de Middeleeuwen, totdat de hoofdstad werd verplaatst naar Balaguer. Seo de Urgel is de zetel van de bisschop van het bisdom Urgel, dus de stad heeft een kathedraal. De kathedraal van Santa Maria de Urgel is in romaanse stijl en dateert uit de 12e eeuw. Ook het toegevoegde klooster, het bisschoppelijk museum en de kerk van San Pedro en San Miguel springen in het oog.

Monasterio de Vallbona de las Mongas

Ook wel het Real Monasterio de Santa María de Vallbona  (Koninklijk Klooster van de Heilige María van Vallbona) genoemd. In het Catalaña noemen ze het klooster, ‘Monestir de Vallbona de les Monges‘. Het is een cisterciënzer vrouwen abdij gelegen in de comarca van Urgel in de gemeente Vallbona de las Monjas. Het werd op 3 juni 1931 officieel uitgeroepen tot Nationaal Monument van Koninklijke Orden. Gebouwd tussen de 12e en 14e eeuw, in de romaanse stijl waarvan een groot deel in de gotische stijl. Samen met het klooster van Poblet en het klooster van Santes Crues vormt het de Cisterciënzer-route.

Iglesia de Santa María de Taüll

Deze kerk van Santa María de Taüll is een Romaanse kerk in het oude centrum van de Catalaanse stad Taüll, gelegen in de Boí-vallei (provincie Lérida, Spanje) en behoort tot de groep van Catalaanse Romaanse kerken in de Bohí-vallei, die door de UNESCO tot werelderfgoed is verklaard.
De eerste concrete vermelding van de kerk dateert van 11 december 1123 toen deze kerk werd ingewijd door bisschop Guillem de Roda-Barbastro, slechts één dag na de inwijding van de heilige Clement van Taüll, een kerk waarmee het gedurende bijna de hele middeleeuwen een parochie deelde.

Iglesia de San Clement de Taüll

San Clemente de Tahull is een Romaanse kerk met een perfecte plattegrond van de basiliek, gelegen in Taüll , in de Bohí-vallei.
In 1931 werd het uitgeroepen tot Historisch-Artistiek Monument (Bien de Interés Cultural) en in 2000 werd het door UNESCO tot werelderfgoed verklaard binnen de groep van Catalaanse Romaanse kerken in de Bohí-vallei.

Cultuur

---

Aan het rijke monumentale Romaanse erfgoed, dat zijn maximale exponent heeft in de reeks kerken van de Vall de Boí, die door de UNESCO tot werelderfgoed zijn verklaard, kunnen we een breed scala aan feestelijke, sportieve en culturele activiteiten toevoegen. Zeker met de verschillende initiatieven die hebben bijgedragen aan de de-seizoensgebondenheid van de sector, zoals de opening van het Montsec Universe Observatiecentrum (PAM), een ambitieus project dat onderzoek, onderwijs en verspreiding combineert met cultureel en wetenschappelijk toerisme, maar ook de start van de Tren de los Lagos, een toeristische spoorweg die de hoofdstad van Lleida met de Pre-Pyreneeën verbindt, of de nieuwe tentoonstellingsruimten van het Museum van Lleida, en het Museo de los Vestidos de Papel de Mollerussa, het Skimuseum van de Val d’Aran. Routes die ontworpen zijn om de natuurlijke, culturele en monumentale rijkdom van het gebied te laten zien zoals de Sió Kastelenroute, de Pyreneeënroute van het graafschap, Pallars Nostalgia, de Wijnroute van Les Garrigues, de Literaire Routes van Pallars, etc, of projecten ter bevordering van toerisme, zoals het ‘Red de Pueblos con Encanto‘ (netwerk van charmante steden).

Aan de andere kant blijft de provincie Lérida voorop lopen in het aanbod van avontuurlijke sporten. De regio staat bekend om zijn skisector: de 11 stations in Lleida, bieden meer dan 450 km aan pistes, en met behulp van 81 skiliften worden er elk uur 115.000 passagiers verplaatst naar deze pistes.

Gastronomie

---

De gastronomie van de provincie Lerida is het geheel van gerechten en culinaire gebruiken van de provincie Lerida die behoort tot de Catalaanse keuken met bepaalde invloeden met de Aragonese keuken. Het is een keuken met eenvoudig, bergachtig en ruw karakter. Een van de meest representatieve gerechten is cassolada (een aardappel- en groentestoofpotje met spek en varkensribbetjes). Van alle Catalaanse provincies is het de enige die geen kust heeft, maar desondanks vindt men er ook visschotels komend van de riviervisserij. Maar meestal zijn het vlees gerechten samengaand met groentes van de vruchtbare landbouwgronden.

Groentes

Een van de meest typische groenteschotels is de cap-de-costella, gemaakt met aardappelen en diverse groenten die tijdens de bereiding worden overgoten met opgeklopt ei. Ook de guisantes a la leridana (Erwtenschotel) zijn populair of andere peulvruchten zoals witte bonen a la leridana of bonen met slakken. Ook rijstschotels zoals rijst met vis en saffraan, rijst met konijn, en arroz de jueves lardero (rijst op donderdag met spek) en voor de vastentijd, rijst met kabeljauw. Populair zijn de typische panadones de Cuaresma, dit zijn empanadas gevuld met spinazie, rozijnen en pijnboompitten.

Vlees en vis

In de hele provincie gebruikt men veel varkensvlees. Een typische slachtworst is xolis (vergelijkbaar met fuet). Onder de varkensvleesgerechten vindt u onder andere varkenspootjes met raap (typisch voor Sardinië). Onder de escudellas (Catalaanse ‘stoofschotels’, waarvan men eerst de bouillon eet en daarna het vlees en de groente waarvan men de soep heeft gemaakt.) van deze provincie zijn de escudella Cerdanya en de blat pelat a la cassola (typisch voor Solsona) het vermelden waard. In de Aran-vallei is er de populaire olla aranesa. Een typische maaltijd in Juneda is de Cazuela de campo de Juneda. Onder het lamsvlees is de cabeza y patas de cordero con Girella (kop en de lamsbouten Girella, typisch voor Puebla de Segur) en het corderito a la urgellenca, populair. Tijdens de jachtperiode wordt er ook wild gegeten, gerechten van haas hazen, konijn en de het voor ons vreemde gerecht van Auerhoen uit de Aran-vallei. Eén van de gevogeltegerechten is bijvoorbeeld de kip in Almenar-stijl.

Onder de visgerechten zijn de forel van Segre, de forel van llosa. De traditionele gastronomie van Tàrrega is gespecialiseerd in Targarí-kabeljauw (bacallà Targarí).

Nagerechten

Het meest karakteristieke dessert zijn de crêpes, (in sommige gebieden genoemd als crespets, brescajus of pasteien). Er worden ook veel producten vanuit het wild gebruikt zoals bosvruchten, zoals wilde aardbeien, frambozen en bramen. In Sort, is filiberto populair. En in Agramunt zijn chocolade en noga zeer populair, gepresenteerd in ronde repen van verschillende grootte. Sinds 2000 heeft zij de door de overheid toegekende categorie van beschermde geografische aanduiding. In de provincie is de gerd (soort wilde framboos) erg populair.

---