Elche

Elche, stad van palmen en een mysterieuze dame

Elche (in het Valenciaans: Elx) is een stad en gemeente in Spanje, gelegen op 23 km van de stad Alincante in de provincie Alicante, in de autonome gemeenschap La Comunidad Valenciana. Het is de hoofdstad van de comarca Bajo Vinalopó. De gemeente had in 2023 volgens het INE (vrglb. met het CBS in Nederland) 238.293 inwoners, waarvan er 191.429 in het stedelijk gebied leven. Een deel van de gemeente ligt aan de kust, maar de stad zelf is ongeveer 15 km verwijderd van de Middellandse Zee. De belangrijkste luchthaven van de provincie Alicante (Alicante-Elche Miguel Hernández Airport) ligt in de gemeente Elche en bedient zowel Elche als Alicante. Het is de op vier na drukste luchthaven van Spanje.

De Iberische stad Helike werd gesticht in de 5e eeuw v.Chr. Met de komst van de Romeinen ontstond er een kolonie, bevolkt door veteranen van de Cantabrische oorlogen, die rond 26 v.Chr. Colonia Iulia Illici Augusta zou gaan heten. Onder moslimheerschappij in de Middeleeuwen werd de stad gevestigd op de huidige locatie. Na de christelijke herovering, rond 1250, ging de stad over naar de kroon van Castilla. In 1265 werden de moslims na een opstand uit de stad verdreven en in 1305 werd Elche afgestaan aan het koninkrijk Valencia. Tijdens het bewind van Amadeo I in 1871 verleende de vorst, de stad, de titel van stad. 

De Palmbomenbos en het Mysterie van Elche zijn door Unesco uitgeroepen tot respectievelijk Werelderfgoed en Meesterwerk van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid, als symbolen van identiteit en belangrijkste toeristische attracties van deze stad met een industriële traditie. Ook het Museum van de School voor Traditionele Cultuur van Puçol is opgenomen in het register van goede praktijken voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid, eveneens door Unesco.

Symbolen

---

Het wapen

De oudste schriftelijke vermelding van het wapen van de stad is het privilege dat koning Alfonso X van Castilla op 27 januari 1270 aan Elche gaf, waarin hij, naast andere privileges, het gebruik van het zegel en de Catalaanse vlag toestond. Volgens de notulen van het Consejo die in de Basiliek van Santa María werd gehouden, was deze toekenning in 1383 nog steeds van kracht. Tot de 17e eeuw bestond het wapen uit de ommuurde stadspoort met twee torens. Vanaf dat moment werd het ovale wapenschild in twee delen verdeeld, het bovenste met de poort en de torens op het veld van keel en het onderste met het altaar en de initialen C-I op de bovenste regel en I-A op het veld van azuur en daaromheen de legende Colonia Iulia Illice Augusta, bekroond door een Romeinse matrona die een palm in haar hand houdt.

De hymne

Het officiële volkslied van Elche, Himno a Elche, werd gecomponeerd door Alfredo Javaloyes López uit Elche en geschreven door Juan Ferrer. Een van de bekendste liederen van de stad is de habanera Aromas ilicitanos voor de Noche de la Alborada op 13 augustus ter gelegenheid van de festiviteiten ter ere van de beschermheilige van de stad, de Virgen de la Asunción (Maria-Tenhemelopneming).

Toponymie

---

De eerste gedocumenteerde naam is Illici in het Latijn (uitgesproken als Il-liki of Iliki), in een inscriptie gevonden in Italië waar, verwijzend naar een persoon uit Elche, Illici verschijnt als de naam die door de Romeinen aan de kolonie Hispania werd gegeven. Alles wijst erop dat dit afgeleid zou kunnen zijn van de naam die de Iberiërs aan hun nederzetting gaven voor de komst van de Romeinen. Volgens de historicus Abel Soler zou het toponiem afkomstig kunnen zijn van het Iberische Ili Ike, dat wil zeggen “de stad op de heuvel”, zodat de naam van de stad vreemd genoeg dezelfde betekenis zou hebben als de Arabieren eraan gaven (Al-kudya).

Er zijn documenten met de naam Helike in het Grieks van de klassieke historici Diodoros van Sicilië en Claudius Ptolemaeus. Het was onder de Visigotische overheersing dat de naam Illici verschillende vormen begon aan te nemen met het verschijnen van de E in plaats van de I, zoals Elici, Elice of Elece. In de verdeling van al-Ándalus, uitgevoerd door Yusuf ibn Abd ar-Rahman al-Fihri (Omajjaden vali), verschijnt ﺍﻟﺶ (uitgesproken alsh) als de Arabische naam van Elche in de 8e eeuw. Vanaf 1305, in de Kroon van Aragón, werd de stad in het Valenciaans bekend als Elch, Eltx of Elx. Vanaf het midden van de 15e eeuw werd Elig de gebruikelijke spelling van de stad, totdat deze in onbruik raakte na de afkondiging van de Decreten van Nueva Planta in 1707, waarmee de huidige Castiliaanse vorm in de officiële documentatie van het Koninkrijk werd geïnstitutionaliseerd. Na de Normen van Castellón in 1932 was er enige controverse over de vraag of de naam in het Valenciaans geschreven moest worden als Elx of Elig, hoewel het de gemeenteraad was die uiteindelijk voor de eerste spelling koos.

Geografie

---

De stad Elche ligt aan de Middellandse Zeekust van de provincie Alicante, in het zuidoosten van Spanje, 20 kilometer ten zuidwesten van de stad Alicante. Volgens de gegevens van het Algemeen Directoraat van het Nationaal Geografisch Instituut heeft het een oppervlakte van 326,5 km² en ligt op een gemiddelde hoogte van 86 meter boven de zeespiegel.

Elche grenst aan de twee andere gemeenten die deel uitmaken van de regio Bajo Vinalopó, Crevillente en Santa Pola. In het noorden grenst de gemeente aan Aspe en Monforte del Medio Vinalopó, en de stad Alicante (in de regio Campo de Alicante). In het zuiden liggen Dolores, San Fulgencio en Guardamar van de comarca Vega Baja del Segura.

Orografie

Orografie is de beschrijving van gebergte. Elche ligt op een vlakte die in het noorden wordt begrensd door de Sierra de la Madera (365 meter hoog), de Sierra Negra (340 meter), de Sierra Tabaiá (403 meter) en de Sierra de la Losa (268 meter), de laatste uitlopers van de Cordilleras Béticas, die het gevarieerde landschap van de gemeente vormen waar de palmboom een constant en karakteristiek kenmerk is. De stad wordt doorkruist door de beek Vinalopó, met een laag debiet maar met een bekken tot 100 meter, die Elche van noord naar zuid verdeelt.

Het meest representatieve kenmerk van het landschap van Elche is ongetwijfeld de groep boomgaarden die bekend staat als de Palmeral, die een groot deel van de stad en het platteland beslaat. De botanische tuin Huerto del Cura valt op, met de keizerlijke palmboom in het centrum van de stad, evenals verschillende boomgaarden zoals L’Hort del Monjo, die vrij toegankelijk is. In de gemeente kun je genieten van plaatsen met een belangrijke ecologische waarde, zoals het natuurpark van El Hondo, dat wordt gedeeld met Crevillente, het natuurpark van Las Salinas, dat wordt gedeeld met Santa Pola, en het gemeentelijke natuurgebied van Clot de Galvany, dat flora en fauna bevat van groot belang op regionale en zelfs nationale schaal. Het is ook de moeite waard om het stuwmeer van Elche te noemen, dat het water verzamelt van de rivier Vinalopó die de gemeente doorkruist, gebouwd in 1632 en uitgeroepen tot Goed van Cultureel Belang (Bien de Interés Cultural) in 2003.

De kust

De kustlijn van Elche strekt zich uit over 12 kilometer en herbergt 9 stranden, omgeven door duinen en dennenbossen in een typisch mediterraan landschap. In het noorden bevinden zich de uitgestrekte duinen van het strand van El Altet, dat doorloopt tot aan het strand van Los Arenales del Sol. Deze wijk is een toeristisch centrum met een breed scala aan voorzieningen. Verder naar het zuiden liggen de stranden van de duinen van Carabassí, aan de voet van de bergketen van Santa Pola. Al deze stranden zijn bekroond met de status van Blauwe Vlag. In het zuidelijke deel van de gemeente vind je El Pinet, La Marina en Les Pesqueres-El Rebollo, stranden met helder water en fijn zand, omgeven door pijnboombossen. Ook de laatste twee hebben de Blauwe Vlag ontvangen.

Het klimaat

Het klimaat in Elche is een droog mediterraan klimaat, gekenmerkt door milde winters en zeer hete, droge zomers. De gemiddelde temperaturen variëren van 11ºC in januari tot 27ºC in juli en augustus, waarbij de zomerse maxima op de heetste dagen vaak boven de 36ºC uitkomen. Deze hoge temperaturen worden voornamelijk veroorzaakt door de warme westenwinden die droog en oververhit vanuit de Middellandse Zee binnenwaaien. De jaarlijkse neerslag is schaars, met een gemiddelde van slechts 260-280 mm, en valt vooral in het voorjaar en de herfst. In de herfst kan er regen optreden door de ophoping van warmte aan het zeeoppervlak in combinatie met koude polaire luchtmassa’s. Dit unieke klimaat maakt Elche een aantrekkelijke bestemming voor zonliefhebbers en biedt ideale omstandigheden voor buitenactiviteiten gedurende het grootste deel van het jaar.

Geschiedenis

---

L’Alcúdia, gelegen op 10 km van het huidige Elche, is de directe voorloper van de stad en werd bewoond door Grieken, Carthagers en Romeinen. De stad Helíkē was een cruciaal centrum van verzet was tegen de Carthaagse expansie, dat later onder Romeins gezag kwam te staan en toen de de naam Ilici of Illice en de status van colonia kreeg. Na een korte Byzantijnse overheersing namen de Visigoten de controle over en stichtten een bisschoppelijke zetel, wat de rijke geschiedenis van Elche verder versterkte. Maar er was meer want na de Visigoten volgde de Islamieten en kregen we de Reconquista. Al deze historische ontwikkeling maakt Elche tot een fascinerende bestemming voor geïnteresseerden in archeologie en cultuur.

Pre- en protohistorie

De oorsprong van Elche dateert van ongeveer 5000 v.Ch., in het neolithicum, toen de eerste mensen zich vestigden op de noordoostelijke helling van La Alcudia, ten zuiden van de huidige stad. Archeologische vondsten, zoals indrukwekkend aardewerk en resten van rudimentaire hutten en straten, wijzen op de aanwezigheid van groepen of clans die zich langs de rivier Vinalopó vestigden. Griekse kolonisten uit de Achaeïsche stad Helike stichtten hier rond 600 v.Chr. de Iberische stad Helíkē. De stad werd pas echt beroemd door de vondst van de mysterieuze Vrouwe van Elche (Sp. Dama de Elche), een van de belangrijkste gebeeldhouwde kunstwerken uit de Iberische cultuur.

De Oudheid

In 203 v.Chr. veroverde Gaius Flaminius, als bevelhebber van het Romeinse leger, de Iberische nederzetting. Na de vernietiging door de Carthaagse troepen begon met de komst van de Romeinen het proces van de vorming van een kolonie, bevolkt door veteranen van de Cantabrische oorlogen. Waarschijnlijk rond 26 v.Chr. kreeg de kolonie de naam Colonia Iulia Ilici Augusta. Tijdens deze periode kende de stad een grote welvaart en stedelijke groei, en nam ze actief deel aan regionale en mediterrane handelsnetwerken. De stad beschikte over een haven, de Portus Ilicitanus (het huidige Santa Pola), die fungeerde als toegang voor producten die de stad bereikten.

De basiliek van Ilici, die dateert uit het vroege christendom en Visigotische periode, getuigt van het belang van de stad als bisschoppelijke zetel. In het Visigotische Hispania was Elche de bisschopszetel van de katholieke kerk, ondergeschikt aan het aartsbisdom Toledo, dat de oude Romeinse provincie Carthaginensis omvatte. Deze rijke geschiedenis van Elche biedt inzicht in de ontwikkeling van de regio gedurende de Romeinse en Visigotische periodes.

De Middeleeuwen

Tijdens de moslimheerschappij in de Middeleeuwen werd de stad Elche op de huidige locatie gevestigd, in het gebied dat bekendstaat als Vila Murada. Deze periode markeerde een belangrijke fase van agrarische ontwikkeling, waarbij een geavanceerd irrigatiesysteem werd geïntroduceerd. Halverwege de 13e eeuw maakte Elche deel uit van de taifa van Murcia, wat bijdroeg aan de culturele en economische bloei van de regio.

Volgens het Verdrag van Almizra, dat in 1244 werd ondertekend en de verdeling van het koninkrijk Murcia tussen de kronen van Castilla en Aragón regelde, viel Elche in het Castiliaanse veroveringsgebied. De christelijke verovering van Elche werd rond 1250 uitgevoerd door de jonge Alfonso, de latere Alfonso X ‘el Sabio’, wat resulteerde in de overgang van de stad naar de kroon van Castilla. Deze verovering leidde tot de oprichting van de heerlijkheid Elche, die werd toevertrouwd aan de Heer van Villena, Infante Manuel. Hij was de broer van Alfonso X en de vader van Don Juan Manuel, een van de belangrijkste Castiliaanse schrijvers uit de Middeleeuwen.

Na een moslimopstand in 1265 vroeg Alfonso X van Castilla om hulp aan de Aragonese vorst Jaime I. Deze hielp de Castilianen om de stad Elche en de omliggende gebieden terug te veroveren. Als vergelding werden de moslims uit de stad verdreven en gedwongen om een nieuwe nederzetting te bouwen nabij Vila Murada, die nu bekendstaat als Raval de San Juan. In 1296 viel Jaime II van Aragón de Castiliaanse gebieden in de zuidelijke helft van de provincie Alicante aan, waarbij hij onder andere Elche veroverde. In 1305 werd het Verdrag van Elche ondertekend, een belangrijke overeenkomst tussen de koninkrijken Castilla en Aragón, die nieuwe grenzen vaststelde. Hierdoor ging Elche, samen met andere plaatsen zoals Alicante en Orihuela, deel uitmaken van het Koninkrijk Valencia. De heerlijkheid bleef echter in handen van de Castiliaanse Don Juan Manuel, prins van Villena.

In de 14e eeuw, op 4 mei 1334, schonk koning Jaime II van Aragón in de kathedraal van Santa Eulalia in Barcelona de stad Elche, inclusief de haven Cap de l’Aljub (ook bekend als Aljuge, Algibe of Aljibes), aan zijn vijfde zoon, de Infante Ramón Berenguer (1308-1364), graaf van Prades. Deze haven zou later bekend worden als Pueblo Nuevo het huidige Santa Pola. Op 18 februari 1337 verleende de Prins van Aragón de Raad van Elche toestemming om een toren te bouwen op het eiland Santa Pola (of Isla Plana), dat tot zijn district behoorde, om de haven en de zeelieden te beschermen. Vervolgens kwamen Elche en Crevillente in handen van Juan de Aragón, de zoon van Alfonso IV de Aragón en Leonor van Castilla, en vanaf 8 augustus 1358 was de infante Martín, de tweede zoon van Pedro IV van Aragón, de heerser over deze gebieden.

Vroegmoderne tijd

De 16e en 17e eeuw waren tumultueuze tijden voor Elche, gekenmerkt door sociaal conflict. Tijdens de Opstand van de Broederschappen probeerde de stad, onder leiding van Didac de Cárdenas, haar toewijding aan de kroon te bevestigen en zich te verzetten tegen zijn bezit. De mislukking van deze opstand, die werd neergeslagen door aristocratische troepen onder leiding van de heer van Elche en de markies van Vélez, leidde tot een verdere ineenstorting van het ideaal van een koninklijke gemeente in de late Middeleeuwen. Daarnaast bracht de Moorse verdrijving niet alleen het verlies van een derde van de bevolking met zich mee, maar recent onderzoek toont aan dat de moslimbevolking van de buitenwijken geen eenvoudige boerengemeenschap was. Ze waren actief in gecommercialiseerde landbouw in het gebied van de oude Magram, wat hun rol in de samenleving veel complexer maakte.

De herbevolking onder leiding van Jordi de Cárdenas tussen 1609 en 1611 was niet alleen een cruciale poging om de ernstige economische crisis te verhelpen die door eerdere verdrijvingen was verergerd, maar ook een strategie om de politieke zwakte van die tijd te herstellen. Deze periode zag de opkomst van stedelijke landeigenaren en oligarchieën die profiteerden van de herbevolking, samen met veel ambachtelijke en agrarische buren.

Tijdens deze herbevolking ontstond een complexe sociale structuur die leidde tot de vorming van een krachtige grondbezittende oligarchie. Deze oligarchie bestond uit ridders, burgers, gemeentelijke rectoren, advocaten, artsen en notarissen, en omvatte een aanzienlijke groep buitenlandse kooplieden. Daarnaast was er een diverse ambachtelijke handel georganiseerd in gilden, ondersteund door verschillende lagen van arbeiders en boeren. Deze dynamiek legde de basis voor economische uitwisseling en uitbuiting in de regio.

De afname van de productieve opbrengsten op het platteland, veroorzaakt door de Moorse verdrijving, criminaliteit, struikroverij en verzet van de aristocratie, leidde in 1644 tot aanzienlijke onrust. Met de overname van Jaime de Cárdenas, de broer en erfgenaam van de onlangs overleden Jordi, ontstond een reeks conflicten die resulteerden in een machtsstrijd tussen de stad en de aristocratische heerschappij.

Deze conflicten culmineren in 1697 met de uitspraak van de terugvalzaak aan de Kroon, die gunstig uitpakte voor de aristocratie. Deze periode illustreert niet alleen de gevolgen van de Moorse verdrijving, maar ook de complexe dynamiek tussen sociale en politieke krachten in die tijd.

Een opvallend aspect van de 18e eeuw is de toename van stedelijke activiteiten op het gebied van olijfolie en zeep, aangestuurd door de lokale oligarchie van grondbezitters, met name de edelen, te midden van een diepgaande crisis. De eeuw begon met de afschaffing van de Fueros in 1707, wat leidde tot de invoering van de alcalde mayor, een ambt van de rechtspraak tijdens het Ancien Régime in Spanje. Deze functie, persoonlijk benoemd door de Heer, stond boven de gewone burgemeesters en functioneerde buiten de gemeentelijke en particuliere veengebieden. Dit leidde tot weerstand van de stad, vooral toen ze in de jaren 1930 haar sociale dynamiek herwon.

Vanaf dit decennium kende de regio een economische groei, voornamelijk gebaseerd op landbouw gericht op de productie van olijfolie, zeep en graan. Deze producten werden verhandeld via de haven van Alicante, wat leidde tot de opkomst van nieuwe fortuinen en het verminderen van kansen voor de lagere sociale lagen. De feodale administratieve en fiscale structuur, die ontstond in tijden van lage productie en terugtrekking van de handel, veroorzaakte verschillende crises, waaronder die van de jaren ’60, met als hoogtepunt de opstand van 1766. Deze anti-aristocratische opstand, pleitte voor vrije handel en het herstel van oude gemeentelijke gebruiken, het stelde niet alleen de structurele situatie aan de kaak, maar luidde ook een verandering in het ritme van de kapitalistische groei in die tijd in, die nauw verbonden was met de agrarische activiteiten en de burgerlijke revolutionaire processen.

De landbouwsector kwam echter snel in een crisis terecht, wat leidde tot de opkomst van de moderne espadrille-industrie. Tijdens deze transitie werd hennep gedeeltelijk vervangen door jute, wat nieuwe mogelijkheden creëerde. Volgens Pedro Ibarra werd de eerste espadrillefabriek opgericht door Josep María Buch, die een reeks verspreide weefgetouwen samenbracht en die gewoon liet werken in ruil voor grondstoffen.

Deze verschuiving markeert een belangrijke ontwikkeling in de lokale economie en de overgang naar industriële productie, waarmee de basis werd gelegd voor de succesvolle espadrille-industrie die we vandaag de dag kennen.

De Moderne tijd

De korte regeerperiode van Amadeo I markeerde een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de stad. Tijdens zijn bezoek op 16 maart 1871 kreeg de stad de titel van “Stad,” officieel goedgekeurd bij decreet op 25 mei van dat jaar. In 1875 werd de eerste naaimachine geïnstalleerd en begon men met het importeren van zeildoek uit Mataró, Barcelona. Dit zeildoek werd geleidelijk vervangen door een meer lokale productie met behulp van mechanische weefgetouwen voor zeildoek en vlechtmachines.

Deze ontwikkelingen leidden tot de opkomst van een nieuw beroep, vooral afhankelijk van thuiswerk in zowel de stad als op het platteland. Net voor de Eerste Wereldoorlog waren er ongeveer honderd espadrille-, jute- en vlechtfabrieken actief, die ongeveer 80% van de lokale beroepsbevolking tewerkstelden. Het industrialisatieproces resulteerde in de vorming van een nieuwe oligarchie, bestaande uit espadrillefabrikanten zoals Manuel Gómez Valdivia, die ook belangen hadden in de landbouw.

Bovendien begonnen deze fabrikanten met het oprichten van financiële instellingen, waaronder spaarbanken en werkgeversverenigingen, evenals het Centro de Industria Alpargatera (Centrum van de Espadrille-industrie). Deze veranderingen droegen bij aan de economische groei en de sociale structuur van de regio.

Tijdens de dictatuur van Primo de Rivera werden de bourgeoisie en de middenklasse, waaronder artsen, ambtenaren en advocaten, steeds prominenter. Belangrijke figuren uit deze periode waren Didac Fernández Ripoll, die meerdere keren burgemeester was, en de bankier Raimón Peral Torres. Deze tijd werd gekenmerkt door een regeneratie-impuls die leidde tot aanzienlijke verbeteringen voor de stad, zoals de aanleg van een modern rioleringssysteem, de bouw van scholen en slachthuizen.

Daarnaast begonnen de arbeiders zich te organiseren. Zij richtten de eerste onderlinge hulpeenheden, vakbonden en politieke partijen op, wat een belangrijke stap was in de sociale en politieke ontwikkeling van de regio. Deze ontwikkelingen droegen bij aan een vernieuwde sociale dynamiek en versterkten de stem van de arbeidersklasse in de stad.

De eerste staking in Elche vond plaats in 1903 en markeerde een belangrijke mijlpaal in de sociale geschiedenis van de stad. De Tweede Republiek was een turbulente periode, gekenmerkt door stakingen en uitsluitingen, waarbij de grote vakbondscentra UGT en CNT 231 boerderijen met een oppervlakte van 3.356 hectare confisqueerden voor gemeenschappelijke exploitatie.

Gedurende deze tijd koos de meerderheid van de inwoners van Elche voor het socialisme om de gemeenteraad te besturen. De sociale spanningen tussen de verschillende ideologische groepen escaleerden, wat resulteerde in de verbranding van de basiliek van Santa Maria voor de uitbraak van de oorlog. Daarnaast vonden er talrijke willekeurige moorden op rechtse boeren plaats in het ravijn van La Garganta in Crevillente.

Met de uitbraak van de Spaanse Burgeroorlog bleef Elche trouw aan de Republiek en werkte het actief samen met het Volksleger. Duizenden inwoners van Elche werden gemobiliseerd in verschillende bataljons. Tegelijkertijd werden rechtse aanhangers in de achterhoede zwaar vervolgd en onderdrukt, vooral op het platteland van Elche. De Torre del Gallo, gelegen in de wijk La Hoya, diende als kazerne voor de republikeinen, die talrijke huiszoekingen, arrestaties en willekeurige executies uitvoerden.

Deze oorlog leidde tot honger en ellende in de regio, met zware represailles van de winnende zijde, aangezien Elche een voornamelijk Republikeinse stad was. Deze periode had een diepgaande impact op de sociale en politieke structuur van Elche en haar inwoners.

Vanaf de jaren 1950 begon de economische situatie in Spanje zich te herstellen, voornamelijk dankzij de opkomst van de industrie. Dit herstel werd verder geconsolideerd tussen 1965 en 1975, een periode die bekendstaat als het Spaanse economische wonder. Tijdens deze tijd vond er een belangrijk demografisch herstel plaats, aangedreven door interne migratie, vooral uit de regio’s Andalucía, Murcia en Castilla-La Mancha.

Deze migratie droeg bij aan de groei van de stedelijke bevolking en de ontwikkeling van nieuwe industrieën, wat op zijn beurt leidde tot economische groei en sociale veranderingen in het hele land. Het Spaanse economische wonder markeert een cruciale fase in de moderne Spaanse geschiedenis en heeft blijvende impact gehad op de economische structuur van het land.

De schoenensector was een groot deel van de 20e eeuw het kenmerk van de identiteit van Elche. Aan het eind van de jaren negentig kwam deze sector in een ongekende crisis terecht door de concurrentie van de export uit China en andere landen met lage productiekosten. We kunnen stellen dat de globalisering een sterke herstructurering van de schoenensector in Elche met zich mee heeft gebracht. Andere industrieën met een kleinere aanwezigheid in de stad zijn metaal, chemicaliën, snoep, kleding en de bouw.

Profiterend van de drie Unesco-onderscheidingen, het Mysterie van Elche, het uitgestrekte palmbos en het Pusol Schoolmuseum, evenals de tijdelijke overplaatsing van de Dama de Elche, heeft er een herstructurering naar de dienstensector en het toerisme plaatsgevonden.

Erfgoed

---

Historische monumenten

De Basílica Menor de Santa María – Een Iconisch Voorbeeld van Spaanse Barokarchitectuur

De Basílica Menor de Santa María, ook bekend als de aartsbisschoppelijke Kerk van Nuestra Señora de la Asunción, is een historisch monument gelegen in Elche. Gebouwd op de locatie van een oude moskee uit de moslimperiode, dateert deze indrukwekkende basiliek uit de 17e en 18e eeuw en staat bekend als een prachtig voorbeeld van Spaanse barokarchitectuur.

De bouw begon in 1672 onder toezicht van Francisco Verde, later opgevolgd door Pedro Quintana en Ferrán Fouquet. De drie majestueuze gevels werden ontworpen door de bekende beeldhouwer Nicolás de Bussy tussen 1680 en 1682. Hoewel de basiliek tijdens de Spaanse Burgeroorlog gedeeltelijk werd verwoest, werd zij later gerestaureerd door architect Antonio Serrano Peral, een inwoner van Elche.

Binnen in de basiliek bevindt zich de communiekapel, ontworpen in 1782 door Lorenzo Chápuli. Het tabernakel (in dit geval een heilige bergplaats) van het hoofdaltaar is een waar meesterwerk, vervaardigd uit marmer van Napels en ontworpen door de beroemde Spaanse architect Jaime Bort.

Torre de la Calahorra – Een Almohadisch Fort uit de 12e Eeuw

De Torre de la Calahorra is een indrukwekkend Almohadisch fort dat dateert uit het einde van de 12e eeuw en het begin van de 13e eeuw. Deze rechthoekige toren maakte deel uit van de verdedigingsmuur die de middeleeuwse stad Elche omringde en diende als bescherming voor de belangrijke toegangsweg naar Alicante.

Oorspronkelijk was de Torre de la Calahorra het hoofdkwartier van de subdelegatie van de regering. Tegenwoordig wordt dit historische monument gebruikt voor het houden van tijdelijke tentoonstellingen, waarmee zijn culturele en historische waarde voor zowel de lokale bevolking als toeristen behouden blijft.

Torre del Consell

De toren van de Consell is tegenwoordig het hoofdkantoor van de gemeenteraad van Elche. Hij staat aan de Plaza de Baix. De constructie dateert uit de 15e eeuw.

Kasteel-Paleis van Altamira – Historisch Alcázar uit de 15e Eeuw

Het Kasteel-Paleis van Altamira, ook bekend als het Alcázar de la Señoría, werd aan het einde van de 15e eeuw gebouwd door de Castiliaanse edelman Gutierre de Cárdenas, de eerste Heer van Elche. Nadat hij de stad had teruggegeven aan de kroon van de Katholieke Monarchen, maakte hij dit indrukwekkende fort tot zijn vaste verblijfplaats.

Het kasteel-paleis werd waarschijnlijk gebouwd op de fundamenten van een ouder bouwwerk uit de 12e of 13e eeuw, dat deel uitmaakte van de verdediging van de ommuurde stad van de Almohaden. Later werd het eigendom van de graven van Altamira, en het blijft een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Elche.

Bruggen

De diep uitgesneden loop van de Vinalopó-rivier, die op sommige plaatsen een diepte van wel 100 meter bereikt, loopt door Elche en verdeelt de stad van noord naar zuid. Om dit aanzienlijke niveauverschil te overbruggen, beschikt Elche over acht bruggen en twee voetgangerspaden die de rivierbedding overspannen. Deze verbindingen maakten de uitbreiding van de stad naar het westen mogelijk, waar de belangrijke verkeersader Calle Reina Victoria ontstond.

Dankzij de groei tijdens de industriële boom van de jaren 1950 en 1960, ontwikkelde Calle Reina Victoria zich tot de belangrijkste commerciële as van het nieuwe stadsdeel, wat bijdroeg aan de modernisering en economische bloei van Elche. Deze bruggen, vanwaar je een uitzicht hebt op de oude stad en de tuinen van de rivierbedding, liggen van noord naar zuid:

Parken en tuinen

Palmeral de Elche – Het Grootste Palmbos van Europa en Unesco Werelderfgoed

De Palmeral de Elche is een uitgestrekt gebied van dadelpalmen, gelegen in het hart van de stad Elche. Met meer dan 200.000 palmbomen is het het grootste palmbos in Europa, en wereldwijd wordt het alleen overtroffen door enkele Arabische palmbossen. Volgens de legende brachten de Feniciërs de palmboom naar deze regio, maar het palmbos werd definitief aangelegd en gecultiveerd tijdens de moslimperiode.

Jaime I vaardigde beschermingsmaatregelen uit voor de Palmeral, die door opeenvolgende regeringen werden gehandhaafd. Hierdoor bleef dit unieke palmbos behouden en werd het beschermd tegen vernietiging. De Palmeral de Elche is niet alleen het grootste van Europa, maar ook het noordelijkste palmbos in het Middellandse Zeegebied.

In 2000 werd de Palmeral door Unesco uitgeroepen tot Werelderfgoed, waarmee de ecologische en culturele waarde ervan internationaal werd erkend.

Het palmenlandschap van Elche, met zijn complexe irrigatiesystemen, ontstond ten tijde van de bouw van de islamitische stad Elche, rond het einde van de 10e eeuw, in een tijd waarin een groot deel van het Iberisch schiereiland Arabisch was. De Palmeral de Elche is een oase, een landbouwproductiesysteem op dorre grond en een uniek voorbeeld van Arabische landbouwpraktijken op het Europese continent. De dadelpalmcultuur wordt in Elche al toegepast sinds de Iberische periode, rond de 5e eeuw v.Chr.                                                                                                                                                                                                                    UNESCO

Parque Municipal

Een van de beroemdste boomgaarden is het door Arabieren geïnspireerde stadspark, met fonteinen en wandelpaden waar zwanen, eenden en duiven naast elkaar leven. Het hele complex wordt gecompleteerd door het openluchttheater La Rotonda en het verkeerspark voor kinderen.

Huerto del Cura – Een Unieke Botanische Tuin in Elche

De Huerto del Cura is een prachtige botanische tuin van ongeveer 13.000 m², gelegen in het hart van Elche en dichtbegroeid met talloze palmbomen. Deze tuin herbergt een rijke botanische collectie, met planten uit traditionele mediterrane boomgaarden zoals granaatappel, sinaasappel, vijgen, citroenbomen en jujuben. In de loop der jaren zijn er ook planten van subtropische oorsprong en een indrukwekkende verzameling cactussen aan toegevoegd.

De tuin dankt zijn naam aan kapelaan José Castaño Sánchez, die tot 1918 de eigenaar was. De Huerto del Cura werd beroemd in 1873 door een bijzonder natuurverschijnsel: een mannelijke palmboom produceerde meerdere scheuten uit de stam op een hoogte van 1,80 meter. Tegenwoordig zijn er nog zeven scheuten over, en deze unieke palmboom is een van de belangrijkste trekpleisters van de tuin.

In 1894 bezocht keizerin Elizabeth de Wittelsbach (ook bekend als Sissi), de vrouw van keizer Frans Jozef van Oostenrijk en Hongarije, de tuin tijdens haar reis naar Elche, wat bijdroeg aan de internationale bekendheid van de Huerto del Cura.

Tussen 1940 en 1958 was de tuin eigendom van de geleerde Juan Orts Román, die een belangrijke rol speelde in het behoud en de erkenning ervan. In 1943 werd de Huerto del Cura uitgeroepen tot Nationale Artistieke Tuin, samen met de Palmeral de Elche en het Alhambra en de Generalife.

Parque del Filet de Fora – Een groene oase dicht bij het historische centrum van Elche

Het Filet de Fora Park beslaat een oppervlakte van maar liefst 50.000 m² en ligt tussen de Calle Filet de Fora en de Calle Curtidors, op slechts enkele minuten van het historische centrum van Elche. Dit prachtige park biedt een verscheidenheid aan plantensoorten, inheemse fruitbomen en struiken, die een centrale vijver omringen en een serene omgeving creëren.

Het park ontstond uit de restauratie en samenvoeging van oude palmboomgaarden en is uitgegroeid tot een populaire plek voor ontspanning en recreatie. Filet de Fora Park biedt ook diverse sportfaciliteiten, zoals velden voor voetbal, basketbal, caliche, en petanque (Spaans Jeu de Boule), waardoor het een ideale bestemming is voor sportliefhebbers en families.

Wat is Caliche?

Het is een sport die erg lijkt op petanque, maar met belangrijke variaties die het uniek maken in de ogen van degenen die het spelen. Het wordt meestal gespeeld in groepen van twee. Elke speler heeft een projectiel, meestal een metalen schijf. De speler moet het gooien met als doel de caliche (paaltje 20 cm hoog, 3 cm doorsnee met daarop een munt) omver te werpen, zodat de munt zo dicht mogelijk bij het projectiel op de grond valt. Het spel is verdeeld in rondes, waarbij elk team vier stukken (platte metalen schijven) gooit, elke speler gooit er twee. Er is een fundamentele vraag om in gedachten te houden, het schot is geldig zolang de munt dichter bij het projectiel is dan bij de caliche. Hier ligt de grootste moeilijkheid van deze sport.

Cultuur

---

Culturele podia

Gran teatre

Het Gran Teatre de Elche is een podium dat aan het begin van de 20e eeuw werd gebouwd, met Alfonso Garín als architect. Het werd in 1920 geopend onder de naam Teatro Kursaal. Het interieur van het theater is hoefijzervormig, met een zaal voor het podium en twee amfitheaters met loges aan de zijkanten.

Begin jaren 1990 werd het gebouw aangekocht door de gemeente en werd het gemeentelijk eigendom. Na een opknapbeurt werd het theater op 16 mei 1996 heropend door koningin Sofia. Het ligt in het hart van het historische centrum van de stad, vlakbij de Glorieta. In het Gran Teatro vinden allerlei theater-, dans- en muziekvoorstellingen plaats.

Het Culturele Complex van Elche

Geopend op 7 november 2008, bevindt het culturele complex zich in het historische oude slachthuis van Elche, gebouwd in de jaren ’40. Deze unieke locatie van 5000 m² is speciaal ontworpen voor jongeren en biedt diverse mogelijkheden voor kunst en cultuur. Naast deze paviljoens beschikt het centrum sinds 2009 ook over een gezellig terras, waar openluchtvoorstellingen en filmvertoningen plaatsvinden.

Musea

Archeologisch en historisch museum van Elche Alejandro Ramos Folqués

Het Archeologisch en Historisch Museum van Elche (MAHE), ook wel bekend als het Museo Alejandro Ramos Folqués, is een essentieel archeologisch referentiepunt in de regio. Gelegen in het paleis van Altamira in het historische centrum van Elche, vlakbij de prachtige basiliek van Santa María, biedt het museum een fascinerende kijk op de rijke geschiedenis van de stad.

Op 18 mei 2006 werd het museum geopend met een indrukwekkende tentoonstelling over de Iberische cultuur, waaronder de iconische Dama de Elche. Dit meesterwerk van Iberische kunst werd tijdelijk uitgeleend door het Nationaal Archeologisch Museum van Spanje en trok veel bezoekers.

Het museum beschikt over een permanente tentoonstelling die een chronologisch overzicht biedt van de verschillende historische fasen in Elche, waaronder:

• • • • • Neolithicum
        • Kopertijd
        • Bronstijd
        • Iberische periode
        • Romanisatieproces
        • Visigotische periode
        • Islamitische nederzetting tot heden

De archeologische vondsten in het museum zijn afkomstig uit belangrijke sites zoals La Alcudia, het park van Elche (bekend om zijn sculpturale overblijfselen) en El Arenero de Monforte del Cid.

Ontdek het Museo de la Festa: Het mysterie van Elche het hele jaar door

Het Museo de la Festa in Elche biedt bezoekers een unieke kans om het wereldberoemde Mysterie van Elche te ervaren, een traditioneel festival dat diep geworteld is in de geschiedenis van de stad. Het museum, opgericht om dit cultureel erfgoed te delen met bezoekers die het hele jaar door Elche bezoeken, bestaat uit twee tentoonstellingszalen.

In de eerste zaal ontdek je de rijke traditie van het Mysterie van Elche, met onder andere posters, maquettes, kronen, kostuums en muziekinstrumenten zoals gitaren. De tweede zaal biedt een dynamische ervaring met behulp van moderne technologieën, waarbij visuele beelden gecombineerd worden met typische geuren en geluiden van La Festa.

Een bijzonder deel van het museum is gevestigd in de gerestaureerde Hermitage van San Sebastián, dat nauw verbonden is met het drama van de Assumptie. Deze historische plek draagt bij aan de authentieke beleving van het Mysterie van Elche.

Het palmbosmuseum

Het Palmbossenmuseum in Elche bevindt zich in een traditioneel huis in de Huerto de San Placido, vlakbij de beroemde Huerto del Cura. Dit unieke museum is volledig gewijd aan de rijke geschiedenis en de diepe band tussen de stad Elche en haar iconische palmbossen.

In het museum leer je alles over de oorsprong, geschiedenis, cultuur en het gebruik van de palmbossen, die al eeuwenlang een integraal onderdeel vormen van Elche’s erfgoed. De tentoonstellingszalen bieden een fascinerend inzicht in de evolutie van de palmenboomgaard, ondersteund door informatieve video’s, interactieve panelen, tentoonstellingen en geluidseffecten.

Na je bezoek aan het museum kun je genieten van een wandeling door de prachtige palmenboomgaard zelf, een unieke ervaring die je dichter bij de natuur en de geschiedenis van Elche brengt.

Kom naar het Palmbossenmuseum en ontdek waarom de palmbossen van Elche een UNESCO-werelderfgoed zijn en een belangrijk symbool van de stad.

Het Schoolmuseum van Puzol in Elche

Het Centrum voor Traditionele Cultuur Schoolmuseum van Puzol, opgericht in 1969, is een belangrijk cultureel erfgoed in Elche. Dit museum ontstond als onderdeel van het educatieve project De School en haar Omgeving, dat zich richtte op de studie van ambachten en tradities in de regio Campo de Elche.

Het museum herbergt unieke collecties die verschillende aspecten van de lokale cultuur en geschiedenis belichten, zoals landbouw, handel, industrie, folklore, en tradities. Deze waardevolle etnologische verzamelingen zijn beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek op alle niveaus.

In 2009 ontving het museum internationale erkenning toen het werd opgenomen in het UNESCO Register van Uitstekende Praktijken voor het behoud van immaterieel cultureel erfgoed. Dit benadrukt de cruciale rol die het museum speelt in het behoud en de promotie van de rijke tradities van Elche.

Culturele evenementen

Het Mysterie van Elche: Een uniek sacraal drama en symbool van Elche’s identiteit

Het Mysterie van Elche (Misteri d’Elx) is een van de belangrijkste symbolen van de culturele identiteit van de stad Elche. Dit sacraal-lyrisch drama beeldt de dood, aanname en kroning van de Maagd Maria uit, en wordt jaarlijks opgevoerd op 14 en 15 augustus in de iconische Basiliek van Santa María.

Dit toneelstuk, uniek in zijn soort, wordt al sinds de 15e eeuw onafgebroken opgevoerd. Het overleefde zelfs het verbod van het Concilie van Trente op het opvoeren van toneelstukken in kerken, dankzij een pauselijke bul van Paus Urbanus VIII in 1632, die de inwoners van Elche toestond het Mysterie voort te zetten.

Het Misteri d’Elx bestaat uit twee bedrijven en wordt voornamelijk in het oude Valenciaans opgevoerd, met enkele Latijnse verzen. In lijn met de middeleeuwse liturgische traditie worden alle personages gespeeld door mannen, een gebruik dat teruggaat op het verbod van vrouwen in religieuze toneelstukken.

In 2001 werd het Mysterie van Elche door UNESCO uitgeroepen tot Meesterwerk van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid, wat de uitzonderlijke culturele en historische waarde ervan benadrukt.

Middeleeuws Festival van Elche

Het Middeleeuws Festival van Elche is een jaarlijks cultureel evenement dat sinds 1990 plaatsvindt tussen oktober en november. Dit spectaculaire festival brengt de stad tot leven met een combinatie van straatoptredens, muziek, en theater, allemaal in een middeleeuws thema.

Tijdens het festival kunnen bezoekers genieten van diverse activiteiten, waaronder middeleeuwse muziekconcerten, toneelstukken, optredens van minstrelen, en voorstellingen geïnspireerd door iconische personages zoals Don Quichot en Tirante el Blanco. Er zijn ook unieke evenementen zoals een druïdische goochelshow, optochten, middeleeuwse markten, en filmcycli. Daarnaast worden er verschillende workshops aangeboden, waardoor bezoekers actief kunnen deelnemen aan het middeleeuwse spektakel.

Het festival trekt jaarlijks duizenden bezoekers en is een van de hoogtepunten van het culturele programma van Elche. In 2014 vierde het Middeleeuws Festival zijn 19e editie, en het blijft een geliefd evenement voor zowel de lokale bevolking als toeristen.

Gitaarfestival van Ciudad de Elche: Viering van gitaarmuziek in Elche

Het Gitaarfestival van Ciudad de Elche, opgericht in 1998, is een jaarlijks evenement dat is bedoeld om het gitaarrepertoire in al zijn genres te promoten. Het festival biedt een podium voor zowel gevestigde artiesten als opkomende talenten, en vindt plaats op iconische locaties in de stad, zoals het prachtige klooster van de Kerk van San José.

Dit prestigieuze festival heeft als doel niet alleen het muzikale erfgoed van de gitaar te vieren, maar ook om de cultuur en geschiedenis van Elche te versterken door concerten te organiseren op historische locaties. Bovendien biedt het festival nieuwe vertolkers een unieke kans om op te treden in concertzalen en zich te profileren in de internationale gitaarwereld.

De 16e editie van het Gitaarfestival van Ciudad de Elche vond plaats van 24 juli tot 1 augustus 2014, en elk jaar trekt het festival een breed publiek van muziekliefhebbers en gitaarspelers.

Bezoek het Gitaarfestival van Elche en ervaar de magie van de gitaarmuziek in een historische setting.

Populaire festiviteiten

5 januari: Het verbranden van de bijlen. De hachas (bijlen) zijn fakkels gemaakt van gedroogde palmbladeren die de kinderen van Elche in de nacht van 5 januari verbranden om de weg te wijzen aan de Drie Wijzen.

Gastronomie

---

Als u dit een leuk of interessant onderwerp vond abonneer u dan gratis op de niet commerciële website van Spaanse Verhalen of geef hieronder eens een ✩LIKE. Normaal gesproken komt er elke week een nieuw verhaal bij.

Als u abonnee bent van Spaanse Verhalen kunt u zich ten alle tijden uitschrijven door op de knop geabonneerd te klikken. In het daaropvolgende scherm kunt u zich onderaan uitschrijven. In datzelfde scherm kunt u ook instellen hoe u de berichten wilt ontvangen.