Koninkrijk Nájera

Het Koninkrijk Nájera: Geschiedenis en Cultuur

Het Koninkrijk van Nájera was een koninkrijk in het noorden van het Iberisch Schiereiland tussen 923 en 1076 en besloeg het grondgebied van de vallei van de rivier de Ebro, van wat nu Miranda de Ebro (in het noordwesten van de provincie Burgos) is tot Tudela (in het zuiden van Navarra). Het was de voorloper van het koninkrijk Navarra en de bakermat van de koninkrijken van Castilla en Aragón. Vanaf 925 was de vorst van het Koninkrijk Nájera dezelfde als die van Pamplona en werd het bekend als het “Koninkrijk Nájera-Pamplona”, de voorloper van het Koninkrijk Navarra. De hoofdstad van het koninkrijk Nájera was de stad Nájera, tegenwoordig gelegen in het noordwesten van de autonome gemeenschap La Rioja, Spanje.

In het klooster van Santa María la Real bevindt zich het koninklijke pantheon waar de graven van de koningen van het koninkrijk Nájera-Pamplona, de voorloper van het koninkrijk Navarra, zijn begraven. Hier liggen de koningen begraven van de dynastie van Jimena of Abarca, die de troon in handen had van 918 tot 1076, en van de dynastie die volgde op García Ramírez, die regeerde van 1135 tot 1234. Deze dynastie stamt af van die van de Abarca’s.

Het koninkrijk van Nájera I (918 – 1076)

---

Het ontstaan van het Koninkrijk van Nájera: een historische terugblik

Het begin van het Koninkrijk van Nájera dateert uit 918, toen koning Sancho Garcés I van Pamplona, in samenwerking met Ordoño II van León, erin slaagde Nájera en de regio’s La Rioja Media en Alta (het gebied van het huidige Miranda de Ebro tot Tudela) te bevrijden van de moslimoverheersing. Deze gebieden werden onder het bewind van zijn zoon, García Sánchez I, geplaatst en kregen de naam “Koninkrijk van Nájera”.

De namen van die koningen in dit verhaal lijken veel op elkaar en wekken verwarring op, maar de ene keer is het de Zoon van Garcia (Garcés) en de keer daarop is Garcia, zoon van Sancho (Sánchez). 

Vijf jaar later, in 923, na de succesvolle herovering van de vesting van Nájera, droeg Sancho Garcés I het land formeel over aan zijn jonge zoon García Sánchez I en vestigde het hof van het koninkrijk in Nájera. García’s oom, Jimeno Garcés van Pamplona, werd aangesteld als zijn adviseur en leermeester om hem te ondersteunen tijdens de jonge jaren van zijn koningschap.

In 924 werd Pamplona verwoest door de troepen van Abderramán III. Kort daarna overleed koning Sancho Garcés I, en García Sánchez I volgde hem op als koning van Pamplona. Hij besloot zijn hof te verplaatsen naar Nájera, waarmee hij een nieuwe verbondenheid creëerde tussen de koninkrijken Pamplona en Nájera. Hoewel beide regio’s als zelfstandige entiteiten bleven bestaan, vormden ze samen het zogenaamde “Koninkrijk Nájera-Pamplona.” Door de nederlaag tegen Abderramán III verloor het koninkrijk Pamplona echter aan aanzien en politieke invloed, een situatie die nog enkele decenia zou aanhouden.

Sancho Garcés werd ziek en terwijl hij van klooster naar klooster trok op zoek naar genezing, stierf hij in 925. Hij werd opgevolgd door zijn zoon García Sánchez, die al in Nájera regeerde en zijn landgoed uitbreidde met de landerijen van Pamplona. Zo werd de dynastie van Pamplona gevestigd in het koninkrijk Nájera en zowel hij als zijn opvolgers verklaren tot 1076 in akten en privileges dat zij in Nájera en Pamplona regeerden. Het Hof zetelt in Nájera en de verwijzing naar Pamplona is een uitdrukking van erkenning van de heerschappij en de reikwijdte van de koninklijke jurisdictie over de gebieden die na de dood van de vorige vorst, zijn vader, werden geërfd; maar de politieke entiteit is het Koninkrijk Nájera.

García Sánchez I stimuleerde actief de herbevolking van zijn nieuw verworven gebieden en ondersteunde kloosters, door aanzienlijke schenkingen te doen, met name aan het klooster van San Millán de la Cogolla.

Zijn opvolger, Sancho Garcés II (970-994), zette dit beleid aanvankelijk voort, maar de aanvallen van Almanzor dwongen hem, en later zijn zoon García Sánchez II “el Temblón” (994-1004), tot het sluiten van capitulaties en het betalen van schattingen aan het Kalifaat van Córdoba.

Het hoogtepunt en de nalatenschap van Sancho III ‘el Mayor’

Onder de heerschappij van Sancho III ‘el Mayor’ (1004-1035) bereikte het Koninkrijk Nájera-Pamplona zijn grootste omvang. Het koninkrijk besloeg een groot deel van het noordelijke derde deel van het Iberisch schiereiland, van Cataluña tot Cantabria. Sancho III speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van Nájera, waar hij de Cortes bijeenriep en het belangrijke Fuero de Nájera (Handvest van Nájera) uitvaardigde, de grondslag van de Navarrese wetgeving en het nationale recht. Hij sloeg munten in Nájera, waarmee hij een van de eerste christelijke valuta’s op het schiereiland creëerde, en werd gerespecteerd als Rex Ibericus, Rex totius Hispaniae en Rex Imperator (Koning van Iberië, Koning van heel Hispania en Keizer-Koning). Sancho III bevorderde tevens de pelgrimstochten naar Santiago de Compostela en bouwde herbergen en ziekenhuizen, waarmee hij de stad Nájera tot een belangrijk knooppunt op de pelgrimsroute maakte.

De verdeling van het rijk en de opkomst van García Sánchez III

Na het overlijden van Sancho III werd zijn koninkrijk verdeeld onder zijn zonen: García Sánchez III werd koning van Nájera-Pamplona, Fernando I graaf van Castilla en later koning van León, Ramiro I koning van Aragón, en Gonzalo Sánchez koning van Ribagorza. Nájera werd hiermee de bakermat van verschillende koninkrijken in Navarra. García Sánchez III (1035-1054), die bekend werd als “el de Nájera (hij van Nájera)” vanwege zijn geboorte en laatste rustplaats in de stad, ontving het gebied van de koninkrijken Nájera en Pamplona en had daarmee de politieke dominantie over de andere christelijke koninkrijken op het schiereiland.

De religieuze invloed en militaire successen van García Sánchez III

García Sánchez III breidde zijn rijk uit naar Rioja Baja en veroverde Calahorra op de Taifa van Zaragoza. Gedreven door zijn diep katholieke geloof, stichtte hij het klooster van Santa María la Real, dat hij tot bisschopszetel verhief en royaal bedeelde met bezittingen. Hij richtte ook de Ridderorde van La Jarra (of La Terraza) op, de eerste christelijke ridderorde op het Iberisch schiereiland, en ondersteunde de kloosters van San Millán, Nájera en Albelda. García Sánchez III sneuvelde in 1054 tijdens de Slag bij Atapuerca (Burgos) in een conflict met zijn broer Fernando I van Castilla.

Sancho Garcés IV ‘el Noble’ en de politieke conflicten in Navarra

Na de moord op zijn vader werd Sancho Garcés IV op 14-jarige leeftijd koning van Nájera-Pamplona en op het slagveld van Atapuerca officieel uitgeroepen tot koning. Sancho II ‘el Fuerte’, koning van León y Castilla, viel vervolgens het Oca-gebergte, La Bureba en zelfs Navarra binnen en veroverde de vesting van Viana. In reactie hierop riep Sancho Garcés IV de hulp in van zijn neef Sancho Ramírez van Aragón, die de Castilianen in 1067 bij Viana versloeg.

Later, in 1076, drong Alfonso VI, koning van León y Castilla en zoon van Fernando I van Castilla, tijdelijk La Rioja binnen. Samen met Al-Muqtadir, een moslimvorst, probeerde hij een gezagsgetrouwe koning in Nájera-Pamplona te installeren. Sancho Garcés IV, bijgenaamd ‘el Noble’ of Koning van Peñalén, zou de laatste koning van Nájera zijn. Hij kwam tragisch aan zijn einde toen zijn broer Ramón hem van de Peñalén-klif in Funes duwde tijdens een jachtpartij, waarmee het tijdperk van het koninkrijk Nájera ten einde kwam.

Na de tragedies van de Slag bij Atapuerca in 1054 en het drama van Peñalén in 1076 herwonnen de koninkrijken Pamplona, Castilla, en Aragón hun status en invloed. Zo bleef het Koninkrijk Nájera in naam voortbestaan, zoals blijkt uit diplomatieke documenten van Castilla tot 1239, tijdens het bewind van Fernando III ‘el Santo.’

Het einde van het Koninkrijk van Nájera en de opkomst van de Heerlijkheid van Nájera

Na de dood van Sancho Garcés eindigde het tijdperk van de koningen van Nájera, behalve gedurende de heerschappij van Sancho III van Castilla, die tijdelijk de scepter zwaaide. De soevereiniteit over Nájera werd opgeëist door de afstammelingen van Sancho Garcés III, maar uiteindelijk werd de stad ingenomen door Alfonso VI van León en Castilla. Alfonso droeg het bestuur van Nájera over aan Diego López de Haro, heer van Vizcaya. Deze machtsstrijd leidde tot conflicten die uiteindelijk het Koninkrijk Nájera opsplitsten. Het Navarrese deel werd geannexeerd bij het Koninkrijk Aragón, wat leidde tot het einde van het Koninkrijk van Nájera en de oprichting van de Heerlijkheid van Nájera en het Hertogdom van Nájera.

Onder de Castiliaanse heerschappij werd Nájera een graafschap onder García Ordóñez, die sneuvelde in de Slag bij Uclés in 1108. Door het huwelijk tussen Urraca van León en Alfonso I van Aragón werden de kronen van León-Castilla en Aragón-Pamplona tijdelijk, tussen 1109 en 1114, verenigd. Nájera kwam onder de tenure van Diego López I de Haro tot 1113, toen Alfonso I van Aragón, bijgenaamd El Batallador, de controle over Nájera overdroeg aan Fortún Garcés Cajal. Na de dood van Alfonso I ging Nájera, samen met Calahorra en andere grenssteden, over naar het koninkrijk Castilla. Alfonso VII van León claimde erfelijke rechten op deze gebieden en herstelde de grenzen zoals die waren onder zijn grootvader Alfonso VI.

Belangrijke mijlpalen in de geschiedenis van Nájera

• • • De Fuero van Nájera (1020): Verleend door Sancho Garcés III, tegelijk met de Fuero van León. Deze wetgeving geldt als voorloper van de fueros van Logroño en de regio’s Navarra en Baskenland.
    • De Codex Vigiliano (976) en Codex Emilianense (994): Belangrijke manuscripten die concilies en epistels bevatten, waarin de plaats van het Koninkrijk Nájera onder kerkelijk en territoriaal recht werd vastgelegd. Hier vonden tevens beroemde synoden plaats (1067, 1143, 1155).
    • Curias van Nájera: Deze bijeenkomsten werden georganiseerd door de koning en bijgewoond door edelen, magnaten en ridders, evenals bisschoppen, abten en priorijen uit Pamplona, Calahorra, Labourd, Valpuesta, Osma, Burgos, Oca, Silos, Álava, San Millán en Nájera.
    • Kerkelijke invloed: Onder koning García Sánchez III kregen de bisdommen Nájera en Calahorra een enorme jurisdictie, met als onderliggende bisdommen onder andere Guipúzcoa, Vizcaya en Álava. De Kerk van La Rioja oefende tot ver in de 19e eeuw aanzienlijke invloed uit op deze regio’s.
    • De Ordenamiento de Nájera (1137-1138): Uitgevaardigd in de Cortes van Nájera onder Alfonso VII, wordt dit beschouwd als het eerste geschreven wetboek van de middeleeuwen en een voorloper van de Code de Alcalá.
    • Eerste christelijke muntplaats: Tijdens het bewind van Sancho Garcés III werden in Nájera voor het eerst munten geslagen.
    • Militaire Orde van Terraza: Opgericht door García Sánchez III, speelde deze orde een belangrijke rol in de bescherming en verdediging van het koninkrijk.

Lijst van koningen

---

De eerste vorst was García Sánchez I en de laatste was Sancho IV, die allemaal tot dezelfde familie en de Jimena-dynastie behoorden.

Afbeelding	Naam	Regeer- periode	Mijlpalen
	Garcia Sánchez I Zoon van Sancho I, koning van Pamplona	923-970	Eerste koning van Nájera Was ook koning van Pamplona Monarch van de Jimena dynastie Hij kreeg het koningschap als cadeau van zijn vader
	Sancho Garcés II Zoon van de voorgaande	970-994	Bijnaam ‘Abarca’ (Abarca is een boers schoeisel (Zool met bevestigingsbanden)) Monarch van de Jimena dynastie
	Garcia Sánchez II Zoon van de voorgaande	994-1000	Bijnaam ‘el Tembión’ (de Bevende) Monarch van de Jimena dynastie
	Sancho Garcés III Zoon van de voorgaande	1004-1035	Bijnaam ‘el Mayor’ (de Grote) Monarch van de Jimena dynastie
	Garcia Sánchez III Zoon van de voorgaande	1035-1054	Bijnaam ‘el de Nájera’ (die van Najera) Monarch van de Jimena dynastie
	Sancho Garcés IV Zoon van de voorgaande	1054-1076	Bijnaam ‘el Noble’ (de Edele) Monarch van de Jimena dynastie

Andere persoonlijkheden

---

Koninginnen

• • • Andreagoto Galíndez, gravin van Aragón en koningin van Nájera-Pamplona, was de eerste echtgenote van García Sánchez I.
    • Teresa Ramírez, koningin van Nájera-Pamplona, was de tweede echtgenote van García Sánchez I.
    • Urraca Fenández, Castiliaanse edelvrouw, koningin van León (2 keer) en koningin van Nájera-Pamplona, vrouw van Sancho Garcés II.
    • Jimena Fernández, koningin van Nájera-Pamplona, was de echtgenote van García Sánchez II.
    • Muniadona van Castilla, koningin gemalin Nájera-Pamplona, La Ribagorza en Castilla, vrouw van Sancho Garcés III.
    • Estefanía, gemalin van Nájera-Pamplona, echtgenote van García Sánchez III.
    • Placencia van Normandië, koningin gemalin van Nájera-Pamplona, was de vrouw van Sancho Garcés IV.

Belangrijkste infrastructuur: kloosters

---

• • • Klooster van Santa María La Real de Nájera, een van de meest emblematische plaatsen in La Rioja, koninklijk pantheon van de koningen van Nájera-Pamplona. Het werd in 1052 in opdracht van García Sánchez III en zijn vrouw Estefanía gebouwd.
    • Klooster van San Millán de la Cogolla-Yuso, gebouwd in opdracht van García Sánchez III in 1053, waar de overblijfselen van San Millán werden overgebracht. Het werd in 1997 door Unesco uitgeroepen tot Werelderfgoed en stond enige tijd bekend als de bakermat van het Castiliaans, aangezien de Glosas Emilianenses, de eerste Romaanse geschriften van het huidige Castiliaanse gebied, werden gevonden in een codex van dit klooster.
    • Klooster van San Millán de la Cogolla-Suso, gesticht door San Millán in de 5e eeuw. Door Unesco uitgeroepen tot Werelderfgoed in 1997. Het bevat de graven van de zeven prinsen van Lara en Gonzalo de Berceo, evenals die van koningin Toda van Pamplona.
    • Klooster van Valvanera, gewijd aan de Maagd van Valvanera, beschermheilige van La Rioja. De eerste abdij werd gebouwd in 990.
    • Alcázar van Nájera, van moslimse oorsprong, was het koninklijk paleis van de koningen van Nájera-Pamplona.

De Geschiedenis van het Koninkrijk Nájera na de Moord op Sancho Garcés IV (1076-1239)

---

Na de moord op Sancho Garcés IV ‘el Noble’ in Peñalén begon een tweede periode zonder koningen van Nájera. Sancho III van Castilla (bijgenaamd ‘el Deseado’) heerste kortstondig over het gebied, waarna de soevereiniteit over Nájera werd opgeëist door de erfgenamen van Sancho Carcés III ‘el Mayor’ in zowel Castilla als Aragón. De regio werd opgedeeld afhankelijk van de militaire kracht van deze rivaliserende koninkrijken, waarbij de grens doorgaans langs de rivier de Ebro liep.

Een derde machtsfactor verscheen toen García Ramírez ‘el Restaurador’, een afstammeling van Ramiro I van Aragón, zichzelf uitriep tot koning van Pamplona. Ondanks deze politieke verschuivingen bleef het Koninkrijk Nájera bestaan als een eigen entiteit, zoals blijkt uit diplomatieke documenten uit die tijd.

Het Koninkrijk Nájera bleef formeel een aparte staat onder de Castiliaanse vorsten, zoals bevestigd in officiële documenten tot 1239, tijdens de regeerperiode van Fernando III ‘el Santo’.

In de stad Nájera zelf nam de historische invloed geleidelijk af. De stad werd onderdeel van het groeiende Koninkrijk Castilla en verdween uiteindelijk in de schaduw van grotere steden. Toch heeft Nájera haar plaats behouden in de Spaanse geschiedenis, dankzij haar roemrijke verleden en haar centrale rol in vele nationale gebeurtenissen. Prominente figuren zoals Garcés, Sánchez, Díaz de Haro en Manrique de Lara verwierven roem door hun heldendaden en diensten.

Onder het bewind van Fernando III ‘el Santo’ werd vanaf 1239 de naam ‘Koninkrijk van Nájera’ niet langer gebruikt in officiële documenten en werd deze vervangen door de namen van nieuwe veroverde gebieden in Andalucía. Het koninkrijk werd uiteindelijk omgevormd tot de ‘Heerlijkheid van Nájera’ en later tot het ‘Hertogdom van Nájera’.

Deze periode omvat de regeerperioden van Fernando:

Fernando I van Castilla: 1033-1055.
Alfonso VI: 1072-1076-1109.
Urraca I, vrouw van Alfonso I van Aragón: 1109-1126.
Alfonso VII ‘el Emperador’: 1126-1157.
Sancho III ‘el Deseado’, koning van Nájera: 1157-1158.
Alfonso VIII ‘el Noble’: 1158-1214.

Samengevat

---

Het “Koninkrijk Nájera” speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Spanje. Onder de heerschappij van Sancho III breidde het zich uit tot het bovenste derde deel van het schiereiland, van de Duero tot de Golf van Biskaje en van de Atlantische Oceaan tot de Middellandse Zee; op cultureel gebied speelden de kloosters van Nájera een belangrijke rol, onder andere die van San Millán, Santa María la Real, Valvanera en San Martín de Albelda; De Jakobijnse Route speelde een zeer interessante rol in de verspreiding van cultuur en in de betrekkingen met de staten van West-Europa, en ten slotte gaf het Koninkrijk Nájera aanleiding tot de Koninkrijken Aragón en Castilla, waaruit de Spaanse Staat ontstond.

---

Als u dit een leuk of interessant onderwerp vond abonneer u op Spaanse Verhalen of geef hieronder eens een ✩LIKE. Normaal gesproken komt er elke week een nieuw verhaal bij.

Als u abonnee bent van Spaanse verhalen kunt u zich ten alle tijden uitschrijven door op de knop geabonneerd te klikken. In het daaropvolgende scherm kunt u zich onderaan uitschrijven. In datzelfde scherm kunt u ook instellen hoe u de berichten wilt ontvangen.