Lambel

---

In de heraldiek is een lambel een gewoon wapenfiguur (gewoon stuk, (in ’t Spaans mueble)) dat over het algemeen in het schildhoofd wordt geplaatst en vaak wordt gebruikt als een brisure, ook wel breuk genoemd. Het lambel lijkt op de riem die over de borst van het paard loopt en waaraan hangers worden gehangen. Het is meestal een onderscheidingsteken, maar wordt soms ook gewoon als zelfstandige lading gedragen.

Een barensteel of lambel (ook palesteel), in het Spaans heet het overigens ook lambel, wordt veelal gebruikt als een brisure waarmee het wapen van een zoon zich onderscheidt van dat van zijn vader. Daarnaast werd het ook veel gebruikt voor de aanduiding van een jongere familietak. In de literatuur is sprake van een barensteel met één pendant maar drie of vier hangers zijn de norm. Het was vroeger niet gebruikelijk om de wapenschilden van dochters met een barensteel te beladen maar ook in dit opzicht zijn vrouwen van tegenwoordig geëmancipeerd. Het woord Lambel is afkomstig van een oud Gallisch wordt, label, dat een knoop in een lint voorstelt die was vast gemaakt aan de helm

In de Nederlandse en Belgische heraldiek werden barenstelen in de 19e eeuw gebruikt door de Prinsen der Nederlanden, maar langzaamaan verdween deze gewoonte. Toen koning Filip van België op 19 juli 2019 besloot om het koninklijk wapen te herzien, bepaalde hij ook dat de hertog(in) van Brabant (in dit geval de Belgische troonopvolger) hetzelfde wapen zou dragen met toevoeging van een barensteel met drie hangers van goud. Een barensteel met drie hangers van keel moet worden toegevoegd aan het wapen van een afgetreden koning(in) der Belgen.

Het aantal hangers van het barensteel hoefde niet noodzakelijkerwijs iets te betekenen, hoewel het lambel van drie punten werd verondersteld de erfgenaam tijdens het leven van zijn vader voor te stellen; vijf punten, tijdens het leven van zijn grootvader; zeven punten, terwijl de overgrootvader nog leefde.

Het Ontstaan

---

Het gebruik van een barensteel is waarschijnlijk in de 13e eeuw ontstaan, tenzij men geloof hecht aan Beryl Platts verhaal dat de Graven van Boulogne met versierde hangers verwezen naar de dialogen tussen Karel de Grote en zijn biechtvader Alcuin. Wanneer een vader en zijn zoons samen ten strijde trokken, droeg de oudste zoon een lap stof over het schildhoofd van zijn schild. De jongere zoons droegen drie of meer aan een touw geregen vaantjes over het schild. Sneuvelde de vader dan werd de lap op het schild van de oudste zoon daarvan afgetrokken om te laten zien wie nu de aanvoerder was.

Het Uiterlijk

---

Een lambel bestaat uit een horizontale dwarsstuk, vaak een “draad” genoemd en versierd met hangers. Meestal is het aantal hangers (pendanten in’ t Spaans) drie of vier, maar het komt voor dat er meer of minder pendanten zijn. Het aantal pendanten wordt per geval bepaald. Volgens een brede consensus raakt de draad de randen van het schild niet en zijn de hangers trapeziumvormig (sommigen zeggen driehoekig). J.B. Rietstap wijst er in zijn “Armorial General preceded by a Dictionary of Coat of Arms Terms” van 1887 op dat “In de Middeleeuwen waren de pendanten vrij lang, ze waren niet driehoekig, maar hielden dezelfde breedte over hun gehele lengte, en de draad ging verloren aan de zijkanten van het wapen”.

In latere tijden werd de barensteel aan de einden afgeschuind en kregen de pendanten de vorm van een zwaluwstaart.

Het gebruik

---

Een lambel staat over het algemeen, op een enkele uitzondering na, aan de bovenkant van het wapenschild. Een van deze uitzonderingen is het wapenschild van de Heren van Beaujou, waarbij de lambel in het midden van het schild wordt geplaatst. In dit geval wordt gezegd dat de lambel over de andere afbeeldingen van het schild gelegd wordt (brochante).

Soms raakt de brisure de randen van het schild, in welk geval er wordt gezegd dat het getrimd is. Duhoux d’Argicourt is echter van mening dat het nooit de randen mag aanraken.

In principe diende het als een brisure voor de oudste kinderen van dezelfde vader. Bij de dood van de vader nam de oudste zoon bezit van de erfenis, inclusief de wapens. De lambel ging vervolgens naar het wapen van de jongste zoon. De families, afstammelingen van de jongere kinderen, namen dan ook de gewoonte aan om het lambel op hun wapenschild te dragen. Waardoor het de meest gebruikte brisure werd.

De Engelse en Franse prinsen voerden in hun wapens barenstelen met drie, vier of vijf hangers of “pendants”. Op deze hangers werden kleine symbolen geplaatst die de kenner duidelijk maakten om wie het ging en tevens gaf het aan of de drager van het wapen een tweede, derde, een jongere zoon of een kleinzoon van het hoofd van een familie is.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • Heraldiek