Ibiza

Ibiza, cultuur en geschiedenis

Ibiza is een Spaans eiland in de Middellandse Zee dat behoort tot de Balearen. Het staat wereldwijd bekend om zijn bruisende nachtleven, met beroemde clubs en DJ’s, vooral rond Ibiza-stad en San Antonio. Maar gelukkig heeft het eiland heeft ook een rustige, spirituele kant, met idyllische stranden, pittoreske dorpjes, prachtige natuur en een relaxte sfeer. Sinds een aantal jaren voert de lokale overheid een beleid om Ibiza als gezinsbestemming te promoten. De oude stad Dalt Vila, dat op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, is een historisch hoogtepunt. 

Ibiza (in het Catalaans en officieel Eivissa, en houd er rekening mee dat u de v als een zachte b uitspreekt) is een Spaans eiland in de Middellandse Zee, dat samen met Mallorca, Menorca en Formentera en enkele kleinere eilandjes de archipel en autonome gemeenschap van de Baleares vormt. Het heeft een oppervlakte van 572 km² en telde in 2019 nog 151.827 inwoners, waarmee het qua inwonertal het tweede eiland van de Baleares is, na Mallorca, en het vijfde van het hele land. Ibiza is ook het derde grootste eiland van de Balearen, na Mallorca en Menorca, en het achtste grootste van heel Spanje.

De hoofdstad van het eiland is de naamgever van het eiland, Ibiza. De kustlijn is 210 km lang, met daar omheen meer dan 40 rotsen en eilandjes van verschillende grootte. De maximumafstanden van het eiland zijn 41 kilometer van noord naar zuid en 15 kilometer van oost naar west. Het heeft een zeer onregelmatige morfologie, gevormd door verschillende bergen, waarvan de hoogste Sa Talaia is, gelegen in de gemeente San José, op een hoogte van 475 meter.

Symbolen

---

De vlag

De vlag van het eiland Ibiza bestaat uit de vlag van de Kroon van Aragon met vier kastelen boven de zee in de hoeken van de vlag, als verwijzing naar de quartons waarin het eiland na de verovering werd verdeeld.

De toenmalige Eilandsraad van Ibiza en Formentera heeft het vaandel op 1 december 1983 goedgekeurd.

Het wapen

Het is het oude wapen van de Consejo Insular de Ibiza en Formentera (Eilandenraad van Ibiza en Formentera), maar dan in een ruit geplaatst met daarop een muurkroon.

Het wapen bestaat uit een veld van goud veld vier balken in keel, dat zijn de kleuren van de Kroon van Aragón. Daar bovenop een kasteel van zilver met metselwerk en geklaard (ramen en poorten) van sabel, op een zee van zilver en azuur golven

Geografie

---

Het ligt 79 km ten oosten van het Iberisch schiereiland, tegenover Denia, 80 km ten zuidwesten van het eiland Mallorca, en 3 km ten noorden van Formentera. De hoofdstad is Ibiza en de twee belangrijkste steden, afgezien van de hoofdstad, zijn San Antonio Abad en Santa Eulalia del Río, en de grootste gemeente, San José.

De eilanden Ibiza en Formentera bevat samen meer dan vijftig eilandjes  waarvan Es Vedrá, met een hoogte van 382 m, het grootste is. De groep op zich staan bekend als de Pitiusa eilanden. Zij vormen een andere archipel dan die van Mallorca en Menorca, hoewel men tegenwoordig spreekt van de Balearen-archipel en zij deel uitmaken van dezelfde administratieve eenheid. Het beslaat een oppervlakte van 572 km² en er stroomt slechts één rivier door, de Santa Eulalia del Río. De enige rivier op de Balearen, die al vele jaren over een groot deel van haar lengte droogstaat als gevolg van de overmatige exploitatie van de watervoorraden van het eiland. Het hoogste punt van het eiland is Sa Talaia, op 475 meter boven de zeespiegel.

Het klimaat

Het warme semi-woestijnachtige klimaat op het eiland Ibiza komt voor in de zuidelijke helft, en het noordoosten van het eiland. Het koude semi-woestijnachtige klimaat wordt aangetroffen in de rest van de laaggelegen gebieden in de andere zuidelijke helft van het eiland en in het zuidoosten van het eiland. Het mediterrane klimaat ten slotte komt voor in de noordelijke helft van het eiland (met uitzondering van het noordoosten) en in een landinwaarts gelegen deel van de zuidelijke helft.

Geschiedenis

---

Prehistorie en oudheid

Op het eiland Ibiza zijn tekeningen in de schuilplaats van Ses Fontanelles gevonden die stammen uit de Bronstijd, en op het kleinere eiland Formentera is een megalithische grafkelder van Ca na Costa gevonden, waarmee bewezen is dat het eiland vanaf 2000 tot 1600 v.C. bewoond was.

Het eiland Ibiza bewaart Fenicische en Punische archeologische overblijfselen, aangezien het een belangrijke commerciële enclave was binnen de nautische cultuur van dit volk. Zowel op de route van oost naar west als vice versa was het eiland een gunstige doorgangsplaats voor zeelieden vanwege de heersende winden en de stromingen van de Middellandse Zee. Rond het midden van de 7e eeuw v. Chr. werd de eerste stabiele nederzetting gesticht in het zuidwesten van het eiland, de site van Sa Caleta, die bewoond bleef tot het einde van dezelfde eeuw, en daarna werd verlaten. Het lot dat deze Fenicische  kolonisten tegenkwamen is onbekend, maar in alle opzichten zijn zij als een op zichzelf staande entiteit verdwenen.

Rond dezelfde tijd begon de verstedelijking van de stad Ibiza, op dezelfde plaats als de huidige stad, vooral dankzij de grote haven, veel groter dan de huidige, en de ligging op een kleine heuvel op ongeveer 100 m boven de zeespiegel. Tussen de 7e eeuw v.Chr. en een onbepaalde tijd bleef het eiland binnen de baan van de Fenicische polis van het Nabije Oosten tot de verovering door de Assyriërs en later door Qart Hadasht (Carthago), tot de vernietiging van deze laatste door de Romeinen in 146 v. Chr.

De uitgebreide bezetting van het eiland leidde tot een toename van de productie en de rijkdom aan producten, totdat het door Romeinse historici werd genoemd om zijn wol, vijgen, wijn en zout. Een bewijs van de economische bloei zijn de eigen munten van het eiland uit het einde van de 4e eeuw v.Chr. met het symbool van het eiland, de god Bes, aan wie de naam ʾībošim (in het Fenicisch 𐤀𐤉𐤁𐤔𐤌, ʔybšm, geïnterpreteerd als “eilanden van Beš” – ook verwijzend naar Formentera – met een mogelijke invloed van berōs, pijnbomen, of “eilanden van geur”, naast andere mogelijkheden), een syncretisme van de Egyptische god van de broederlijke vruchtbaarheid, is misschien te danken. Een ander goed voorbeeld van deze hausse is de stichting op Mallorca van een reeks economische nederzettingen in het zuidelijke deel van het eiland in de buurt van de zoutpannen voor de exploitatie daarvan, alsmede de economische betrekkingen met de eilandbewoners van de Talayotische cultuur.

Ibiza verschijnt reeds tijdens de Tweede Punische Oorlog, belegerd en verwoest door de gebroeders Scipiones na hun overwinning bij Cesse, verlaten, zonder dat de stad wordt ingenomen, door de Romeinen, die menen dat een Carthaagse vloot op weg is. Zij wordt opnieuw genoemd als de laatste stad die trouw is aan Carthago wanneer de Punische generaal Magon erheen vlucht na te zijn afgeslagen bij Gadir/Cadiz. Magon herbewapende zich op Ibiza en marcheerde naar Menorca om huurlingen te werven en Mahón te vinden.

Ibiza werd al gauw een meer pragmatisch gericht eiland en gaf zich vrijelijk over aan de Romeinen, waardoor het zijn Punische sociale systemen en cultuur tot ver in het Romeinse vorstendom kon behouden. In die tijd werd Ibiza ook wel Insula Augusta genoemd, in het verlengde van de heilige Fenicische naam van het eiland Bes. Het duurde niet lang voordat het de status van Romeinse gemeente kreeg, waardoor het meer rechten kreeg. Dit kon echter het langzame verval van deze haven en dit eiland niet tot staan brengen. Na de verkiezing van Tarraco/Tarragona als hoofdstad van de provincie Tarraconese veranderde het zeeverkeer en begon het routes te nemen die dichter bij het pas veroverde Mallorca lagen (123 v. Chr.).

De Romeinen dreven ook handel met de Balearen, die bepaalde rijkdommen bezaten zoals zout, vijgen of de winning van mineralen (galena-argentífera en miniummijnen in s’Argentera – San Carlos). ʾībošim (in het Fenicisch 𐤀𐤉𐤁𐤔𐤌, ʔybšm) was de naam die door de Feniciërs werd gegeven (en die de naam van zowel Ibiza als Formentera omvatte), en Ebusus de Latijnse bewerking ervan. Samen met Formentera staan ze bekend als de Pitiusas-eilanden, vanwege de overvloedige aanwezigheid van pijnbomen van drie verschillende soorten. Terwijl de grotere eilanden werden bewoond door minder cultureel ontwikkelde stammen met barbaarse tradities in de ogen van de Hellenistische cultuur, werden de Pitiusas bewoond door mensen van Semitische traditie, afstammelingen van emigranten uit het Nabije Oosten, Qart Hadasht of de Fenicische polis in het zuiden van het Iberisch schiereiland. De reden om deze naam aan de eilanden te geven kan alleen zijn geweest om te voorkomen dat zij “eilanden van de Kanaänieten” zouden worden genoemd, hetgeen zou betekenen dat zij tot die baan behoorden, want er zijn evenveel of meer pijnbomen, waaraan de traditie de naam geeft, op Mallorca en Menorca als op de Pitiusas.

Middeleeuwen

Na de Vandaalse en Byzantijnse bezettingen (6e-8e eeuw) vielen de Balearen, waaronder Ibiza, in een periode van anarchie. De Arabieren namen in 902 bezit van het grondgebied en vestigden zich in de stad die vandaag de dag nog steeds de hoofdstad is en waarvan het oude gedeelte Dalt Vila (‘Encima de la Villa (Boven de Stad’)) wordt genoemd. Nieuwe Berberse kolonisten kwamen op het eiland aan en voegden zich bij de plaatselijke bevolking, van wie de meesten zich tot de Islam bekeerden. Jaime I de Aragón gaf de herovering van de Pitiusa eilanden, die toen tot de Taifa van Denia behoorden, aan de gekozen aartsbisschop van Tarragona, Guillermo de Montgrí, die voor deze taak samenwerkte met de graaf van Roussillon, Nuño Sánchez, en de prins Pedro van Portugal. De troepen van de Kroon van Aragón bezetten het kasteel van Ibiza op 8 augustus 1235. De inheemse moslimbevolking werd vervolgens massaal gedeporteerd, zoals ook op Mallorca en in de Levant was gebeurd, en nieuwe christelijke kolonisten werden vanuit Gerona aangevoerd. Ibiza werd opgenomen in het nieuw gestichte koninkrijk Mallorca, binnen de Kroon van Aragón. Het koninkrijk Mallorca zou geen hoven hebben, zodat de koning van Mallorca naar de hoven van Aragón zou moeten gaan om hulde te brengen aan de koning.

Vroegmoderne tijd

In die tijd was Ibiza een eiland met een arme economie en werd het enigszins onaangetast door de wisselvalligheden van dit tijdperk. Verschillende gebeurtenissen hebben echter een grote invloed gehad op de geschiedenis van Ibiza gedurende deze eeuwen.

Gedurende bijna de gehele moderne tijd had Ibiza, net als de rest van het westelijke Middellandse-Zeegebied, te lijden onder voortdurende aanvallen van de Berberse piraterij, die ook werd aangemoedigd door het Ottomaanse Rijk. De talrijke invallen van de piraten hebben een diepe indruk achtergelaten op de bevolking, zowel in cultureel als in materieel opzicht. Zo hebben veel traditionele Ibiziaanse bouwwerken (kerken, huizen, herenhuizen…) schuilplaatsen of schuilplaatsen om mogelijke overvallers te vermijden. Deze aanvallen waren ook, samen met de pest, de oorzaak van de ontvolking van Formentera gedurende deze periode. Er werden ook talrijke verdedigingswerken gebouwd om de kusten van Ibiza te beschermen. Van bijzonder belang zijn de talrijke verdedigingstorens langs de kust en de grote muren die Dalt Vila omringen. Zowel de torens als de muren werden gesponsord door de kroon om de verdediging van het eiland te bevorderen als onderdeel van de Spaanse belangen bij de overheersing van de Middellandse Zee. In het bijzonder heeft de muur veel te danken aan de acties van Felipe II.

In het kader van de opstanden die tijdens de rebelión de las Germanias (Germanías opstanden) op Mallorca plaatsvonden, vluchtte de bisschop van Palma naar Ibiza om zich te redden van de hermandades gremiales (gildebroederschappen).

Net als de rest van de Kroon van Aragón verklaarde Ibiza zich tijdens de Spaanse Successieoorlog aanhanger van aartshertog Karel van Oostenrijk (de latere Karel VI van het Heilige Roomse Rijk) en trok het ten strijde tegen de aanhangers van de Bourbons, en was het het laatste gebied van de Kroon van Aragón dat onder hun heerschappij viel. Na de oorlog werden bij de decreten van de Nueva Planta de traditionele organisatie-instellingen van het eiland afgeschaft en vervangen door organisaties naar Castiliaans model. Zo werd de universiteit (Universitat, het bestuursorgaan van Ibiza en Formentera) omgevormd tot een gemeenteraad in Castiliaanse stijl, en werd het eiland verdeeld in 18 gemeenten, in plaats van de traditionele vier cuartones (quartons). De spreiding van de bevolking en de inefficiëntie van de gemeenten leidden echter tot de terugkeer van de cuartones, die samenvallen met de huidige gemeentelijke indeling van het eiland. De verspreiding van de bevolking op het Ibiziaanse platteland leidde ook tot de tendens om de steden met de parochies te verbinden, wat blijkt uit het feit dat bijna alle steden en dorpen op het eiland naar heiligen zijn genoemd.

In 1782 verleende Carlos III de huidige stad Ibiza de titel van stad en vestigde er een bisdom. Hierdoor werd Ibiza gescheiden van het bisdom Tarragona, waarmee het sinds de Middeleeuwen was verbonden.

Moderne tijd

In de loop van de 19e eeuw kende Ibiza een zekere demografische groei dat, gezien de armoede op het eiland, tot grote spanningen leidde. Dit leidde tot een zekere mate van emigratie naar Cuba en Algiers.

Toen in juli 1936 de burgeroorlog uitbrak, viel Ibiza onder de controle van het rebellenleger (leger van Franco). De lokale persoonlijkheden die oppositie konden voeren werden gevangen gezet. De republikeinse troepen (tegenstander Franco) zouden hun herstel ondernemen in het offensief om de Balearen te heroveren (Op Menorca na had de opstand op alle eilanden gezegevierd). Menorca zou tot het einde van de oorlog in Republikeinse handen blijven). Vliegtuigen vlogen over de eilanden en verspreidden proclamaties waarin werd opgeroepen tot overgave en de burgerbevolking om de stad te ontvluchten, die, zo waarschuwden zij, gebombardeerd zou worden. Er volgt een grote burgerlijke uittocht van de stad naar het platteland. Een colonne republikeinen uit Barcelona en Valencia ontscheept zich eerst op het eiland Formentera, dat zich zonder weerstand overgeeft. Na de weigering van de capitulatie door de majoor van Pitiusa en het (schijnbaar per ongeluk) mitrailleren van een republikeinse parlementsboot brak een korte confrontatie uit die zonder slachtoffers eindigde met de strategische terugtrekking van de republikeinse troepen naar Formentera. De republikeinen maakten op 8 augustus (precies 701 jaar na de christelijke verovering) een verrassingslanding in Es Pou des Lleó, in het noorden van het eiland. Zij rukten op naar de stad met nauwelijks enige weerstand, alleen een kleine groep soldaten en burgervrijwilligers bij de mijnen van S’Argentera. In deze eerste fase vielen de eerste dodelijke slachtoffers van het conflict op het eiland en werden de kapelaan van San Carlos en zijn vader gefusilleerd. Geconfronteerd met de nadering van de Republikeinen, deserteerden vele rebellerende soldaten en ontvluchtten de stad. De Republikeinse gevangenen werden vrijgelaten. De Republikeinse troepen arriveerden in een vrijwel verlaten Ibiza. Sommige van de onlangs bevrijde gevangenen hadden zelfs de controle over de stad overgenomen. Deze nieuwe fase van het republikeinse bewind werd gekenmerkt door het onvermogen van de eilandcommandanten om de ongedisciplineerde buitenlandse militieleden onder controle te houden. Dit leidde tot grote spanningen, en excessen en gebrek aan controle van de kant van de laatsten kwamen vaak voor. Er werden ook revolutionaire comités opgericht en iedereen die werd beschouwd als medeplichtig aan de staatsgreep of ideologisch aanhanger van de rebellen werd gearresteerd. Kerken werden in brand gestoken en een reeks executies werd uitgevoerd. Spoedig verliet een groot deel van de republikeinse troepen het eiland om zich bij de ontscheping van Mallorca aan te sluiten. Na de mislukking en het staken van het Balearenoffensief werden de Pitiusas aan hun lot overgelaten. Op 13 september vlogen drie Italiaanse vliegtuigen over Ibiza in een eerste verkenningsvlucht en vervolgens in een tweede bombardementsvlucht tegen de burgerbevolking. Burgerslachtoffers werden geschat op ongeveer veertig of vijftig doden. Een onbekend aantal buitenlandse militieleden kwam eveneens om het leven; hun lichamen werden waarschijnlijk per boot van het eiland afgevoerd. Dezelfde dag werden, als reactie op het bombardement en nadat besloten was het eiland te verlaten, de gevangenen die nog in de verschillende dorpen waren achtergebleven, overgebracht naar Castell d’Eivissa, samen met degenen die zich daar reeds bevonden. Zij werden vervolgens massaal neergeschoten door de militieleden met behulp van een machinegeweer en handgranaten. Sommige gevangenen overleefden door de tralies van een van de ramen te forceren en over de muur te springen. Minder overleefden door voor dood te spelen of omdat ze achter de deuren stonden toen die opengingen. Veel van de gevangenen waren leden van de geestelijkheid of militairen van het rebellengarnizoen, maar veel anderen waren burgers. Drieënnegentig van de 147 gevangenen vonden de dood, in een bloedbad dat een ware tragedie zou worden voor de bevolking van het eiland. De overblijvende militieleden verlieten spoedig het eiland, evenals mensen met linkse ideologieën of die eenvoudigweg represailles vreesden van de toekomstige bezetting door de rebellen.

Tijdens de rest van de oorlog vonden geen andere noemenswaardige gebeurtenissen plaats, met uitzondering misschien van het bombardement van het Duitse slagschip Deutschland in de haven van Ibiza, dat de daaropvolgende Duitse kanonnade op de stad Almería uitlokte.

Ibiza heeft altijd een reputatie gehad als een plaats met mystieke mogelijkheden; het was in de jaren zestig en zeventig een mijlpaal voor de hippiecultuur en voor veel reizigers. Het werd bezocht door Pink Floyd, die op het album More een nummer wijdde aan een van de beroemde bars van het eiland.

Demografie

---

Cultuur

---

85,64 km² van Ibiza maakt deel uit van het Werelderfgoed “Ibiza, Biodiversiteit en Cultuur”, uitgeroepen door de UNESCO in 1999, een site met een gemengd karakter, d.w.z. zowel cultureel als natuurlijk. Volgens de wereldorganisatie:

Ibiza is een uitstekend voorbeeld van de interactie tussen mariene en kust-ecosystemen. De dicht begroeide weiden van Posidonia oceanica (zeegras), een belangrijke endemische soort die alleen in het Middellandse-Zeebekken voorkomt, bevatten en ondersteunen een diversiteit aan marien leven. Ibiza heeft nog veel sporen van haar lange geschiedenis. De archeologische vindplaatsen van Sa Caleta (nederzetting) en Puig des Molins (necropolis) getuigen van de belangrijke rol van het eiland in de mediterrane economie in de protohistorie, met name tijdens de Fenicisch-Carthaagse periode. De versterkte Hoge Stad (Alta Vila) is een uitstekend voorbeeld van militaire architectuur uit de Renaissance; zij had een grote invloed op de ontwikkeling van vestingwerken in Spaanse nederzettingen in de Nieuwe Wereld.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Unesco

Gastronomie

---

Tot de typische gerechten van de Ibiziaanse keuken behoren de volgende gerechten bereid met vlees: Sofrit pagès (lam, kip of beide), Arròs de matances, Sobrasada ibicenca en Butifarró. Die op basis van vis: Borrida de ratjada (pijlstaartrog), Tonyina a l’eivissenca (tonijn) en de Bullit de Peix. En dan is er ook nog El Cuinat en Coca de Pebrera (peper coca. Coca hier is een spaanse (Levantijnse) pizza).

Nagerechten zijn onder meer Flaò (kaastaart), Les Orelletes, Els Bunyols en Greixonera. Drankjes zijn onder andere Las Hierbas Ibicencas (Ibiziaanse Kruiden), en niet te vergeten de verschillende merken lokale wijn. De plaatselijke wijn, vino payés (Vi pagés, in het Catalaans) genoemd, die niet gebotteld wordt, is de meest traditionele drank. In het binnenland van het eiland, in de stad San Mateo, wordt de oogst van elk jaar zowel door de plaatselijke bevolking als door buitenlanders geproefd. In de kersttijd is de zogenaamde Salsa de Nadal (kerstsaus) populair, waarvan het belangrijkste ingrediënt de plaatselijke amandel is.

De restaurants op het eiland zijn van een hoog niveau en vormen een belangrijke trekpleister voor toeristen.

---

Als u dit een leuk of interessant onderwerp vond abonneer u op Spaanse Verhalen of geef hieronder eens een ✩LIKE. Normaal gesproken komt er elke week een nieuw verhaal bij.

Als u abonnee bent van Spaanse verhalen kunt u zich ten alle tijden uitschrijven door op de knop geabonneerd te klikken. In het daaropvolgende scherm kunt u zich onderaan uitschrijven. In datzelfde scherm kunt u ook instellen hoe u de berichten wilt ontvangen.