Ontdek La Palma: Het groenste eiland van de Canarische Eilanden

Sinds 2002 is het hele eiland een biosfeerreservaat. Na Lanzarote en El Hierro, is het het derde Canarische eiland dat door de Unesco met deze bescherming is erkend. In het midden van het eiland ligt het parque nacional de la Caldera de Taburiente (Nationaal Park Caldera de Taburiente), waar zich de grootste vulkaankrater ter wereld bevindt. La Palma, waarvan de historische naam San Miguel de La Palma is, is een eiland in de Atlantische Oceaan dat behoort tot de comunidad autónoma van de Canarische Eilanden. 

Samen met Tenerife, La Gomera en El Hierro vormt het de provincie Santa Cruz de Tenerife. Met een oppervlakte van 708,32 km² en een bevolking van 83.458 inwoners (INE 2020) is het ’t op vier na grootste eiland van de archipel, zowel qua oppervlakte als qua bevolking. Het is ook het tweede eiland van de Canarische Eilanden wat betreft de hoogte, met de Roque de los Muchachos op 2426 meter.

De stad Santa Cruz de La Palma is de hoofdstad van het eiland, met in totaal 17.716 inwoners (INE 2019), hoewel de dichtstbevolkte gemeente van het eiland Los Llanos de Aridane is, met een inwonertal van 20.467 inwoners (INE 2019).

Toponymie

---

De naam “La Palma” (met een kleine letter “L”) zien we in de eerste geschriften die de Europeanen over de Canarische Eilanden schreven. In een tekst uit 1341 die vertelt ons over de expeditie van Niccoloso da Recco, die vergezeld van drie schepen van Alfonso IV de Portugal. Elk van de eilanden wordt genoemd. La Palma wordt al met zijn huidige naam genoemd als imposant en bewolkt. De huidige naam van het eiland is waarschijnlijk te danken aan de uitgestrekte gebieden met Canarische palmbomen (Phoenix canariensis) die het bezit. Deze verklaring bevat echter enkele tegenstrijdigheden, want de palmboom is niet de meest representatieve boom van de flora van het eiland en La Palma is ook niet het Canarische eiland met de meeste palmbomen.

Een van de theorieën die de op Tenerife geboren José de Viera y Clavijo aanhaalt, is dat de naam La Palma werd gegeven door de Mallorcaanse zeevaarders uit de 14e eeuw. Zij  gaven het eiland de naam van de hoofdstad van het eiland waar ze vandaan kwamen, d.w.z. Palma of Palma de Mallorca. Ze voegde er het lidwoord “la” aan toe om het van laatstgenoemd eiland te onderscheiden.

Van oudsher heet het San Miguel de La Palma, wat de historische naam van het eiland is.

Door de geschiedenis heen heeft La Palma vele namen gehad. Het is mogelijk dat de Junonia Maior die in de tekst van Plinius de Oudere voorkomt, naar La Palma verwijst. Hoewel sommige onderzoekers beweren dat de naam die naar La Palma verwijst Ombrion zou zijn. De oorspronkelijke bewoners noemden het Benahoare, wat vertaald wordt als “Mijn land” of “plaats van de voorouder“. Tegenwoordig zijn de bijnamen ‘La Isla Bonita‘, ‘La Isla Verde‘ en ‘La Isla Corazón‘ zeer populair.

Beschrijving

---

In het noordelijke deel van La Palma ligt een grote erosiekrater: de Caldera de Taburiente. Deze indrukwekkende krater werd in 1954 uitgeroepen tot nationaal park.

Vanaf het midden van het eiland tot aan het zuiden strekt zich het natuurpark Cumbre Vieja uit. In dit gebied liggen meerdere vulkanen, zoals de San Antonio, San Juan en Teneguía.

Naast het park Cumbre Vieja zijn er op La Palma nog andere beschermde natuurgebieden, zoals het Parque Natural de Las Nieves, en diverse kleinere natuurreservaten met een lagere beschermingsgraad.

In 1983 werd het gebied van “El Canal y Los Tilos” door de Unesco uitgeroepen tot Biosfeerreservaat. Dit gebied werd in 1997 uitgebreid tot het “Biosfeerreservaat van Los Tilos”. Uiteindelijk werd het reservaat in 2002 uitgebreid tot het hele eiland onder de naam Reserva de la Biosfera de La Palma (Biosfeerreservaat van La Palma).

La Palma is een van de Canarische Eilanden met het grootste beboste gebied, met pijnbomen en laurierbossen. Wat de landbouw betreft, is het telen de Canarische bananen en de wijnbouw het meest belangrijk.

Momenteel is Los Llanos de Aridane de dichtstbevolkte gemeente van het eiland, dat in dit opzicht de hoofdstad van het eiland, Santa Cruz de La Palma, overtreft. Daarmee is het ’t enige Canarische eiland is waarvan de dichtstbevolkte gemeente niet de hoofdstad van het eiland is.

Geografie

---

Vulkanisme

La Palma is, net als de rest van de Canarische Eilanden, een eiland van vulkanische oorsprong. Met een geologische leeftijd die op twee miljoen jaar wordt geschat, is het een van de jongste van de archipel, ontstaan uit een onderzeese vulkaan op 4000 meter onder de zeespiegel. Het vulkanische bouwwerk van het eiland ligt op een hoogte van 6500 m van het abyssale plateau van de Atlantische Oceaan en alle soorten vulkanisch gesteente worden er aangetroffen.

Het eiland is verdeeld in twee verschillende klimaatzones door een keten van vulkanen genaamd de Cumbre Vieja.

De meest recente uitbarsting vond plaats op 19 september 2021 bij Las Manchas. Het betrof een nieuwe vulkaan die de naam Cumbre Vieja heeft gekregen. Momenteel is de vulkaan weer rustig en is men begonnen aan de wederopbouw. 

Op 26 oktober 1971 was er een uitbarsting op de zuidpunt van het eiland waaruit de vulkaan Teneguía te voorschijn kwam. Het centrum van de uitbarsting lag in de gemeente Fuencaliente. Deze uitbarsting staat nog steeds in de belangstelling staat van wetenschappers omdat hij nog steeds heet is. De Tenequía heeft een hoogte van 430,7 m.b.z.

Het noorden van La Palma heeft een grote krater, de Caldera de Taburiente. Deze krater is ontstaan door vulkaanuitbarstingen en erosie. De krater is de grootste van zijn soort ter wereld en heeft een hoogte van 3.500 meter boven zeeniveau.

In het verleden stroomde er lava uit de krater. Dit gebeurde door een breuk in de grond, in de buurt van Balcón de Taburiente. De lava stroomde naar binnen, niet naar buiten zoals bij explosieve vulkanen. Je kunt nog steeds de sporen van de lava zien op de wanden van de caldera.

De caldera is 9 kilometer in diameter, 28 kilometer rond en 1.500 meter diep. De enige manier om eruit te komen, is via het ravijn Barranco de las Angustias. Dit is de enige rivier op de Canarische Eilanden, en je kunt het alleen te voet bereiken. Twee mensen zijn verantwoordelijk voor het beheer van de waterinlaten in dit gebied.

Het Nationaal Park Caldera de Taburiente werd in 1954 opgericht om het gebied te beschermen.

Het is omgeven door bergtoppen tussen 1700 en 2406 m boven de zeespiegel, waar zich het hoogste punt van het eiland bevindt, Roque de los Muchachos, op 2426 m boven de zeespiegel. Het Roque de los Muchachos observatorium bevindt zich op deze piek.

Vulkanische activiteit is een constant risico op La Palma. De meeste uitbarstingen gebeuren in het zuiden van het eiland, maar er zijn theorieën die zeggen dat een uitbarsting het westen van het eiland onstabiel kan maken. Dit zou kunnen leiden tot een deel van het eiland dat in de zee valt.

In de jaren ’90 werd er een studie gedaan over het Cumbre Vieja natuurpark. Daaruit bleek dat het gebied vol zit met water door de porositeit van het gesteente. Maar de explosieve kracht van een vulkaan hangt eigenlijk af van de temperatuur van de lava. Als de lava heel heet is, is deze erg vloeibaar, zoals de lava in een caldera. Dit maakt de vulkaan minder explosief en vergroot de kans op lekkages. Deze lekkages kunnen ontstaan doordat de krater breekt of er een opening in de wand van de krater ontstaat.

Tsunami theorieën

Er is een theorie die stelt dat een vulkaanuitbarsting het water in Cumbre Vieja zou kunnen verhitten, wat zou leiden tot een instorting van het eiland. Gelukkig komt een stoomexplosie in een vulkaan of caldera zelden voor, aangezien geisers in zulke gevallen meestal het overhand hebben. Op de Canarische Eilanden, zoals Lanzarote, kan dit af en toe gebeuren, maar het droge klimaat zorgt ervoor dat men soms water in een opening moet gieten om een stoomexplosie te laten ontstaan.

Tijdens de uitbarsting van 1949 op La Palma ontstond een breuklijn, waardoor het zuidelijke deel van het eiland vier meter in de Atlantische Oceaan zakte. Dit zou de theorie ondersteunen. Aan de andere kant denken wetenschappers dat het westelijke deel van het eiland mogelijk in kleinere delen kan uiteenvallen, zoals in 1949 gebeurde, zonder dat dit een tsunami of een kleinere golf veroorzaakt. De meeste wetenschappers zijn het er echter over eens dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn dat zo’n gebeurtenis in de komende decennia zal plaatsvinden, hoewel dit in de komende eeuwen niet uitgesloten is. De geologische geschiedenis van La Palma ondersteunt deze visie. Het eiland is bijzonder vulkanisch, met honderden kraters in allerlei vormen. Dit maakt een gigantische explosie onwaarschijnlijk, omdat er geen gezamenlijke magmatische kamer is die al deze kraters verbindt. Dit suggereert dat uitbarstingen op La Palma meestal geen invloed hebben op andere vulkanen, zelfs niet als deze dicht bij elkaar liggen. De kracht van zulke uitbarstingen wordt dan over verschillende openingen verdeeld, waardoor het hele eiland niet wordt getroffen.

In een documentaire van BBC Horizon, uitgezonden op 12 oktober 2000, noemden de geologen Day en McGuire de breuk als bewijs dat de helft van Cumbre Vieja in de oceaan was gegleden. Ze suggereerden dat dit werd veroorzaakt door de druk van opstijgend magma dat het opgesloten water in het eiland verhitte. Hun hypothese was dat bij een toekomstige uitbarsting de westelijke flank van Cumbre Vieja, met een massa van ongeveer 1,5 x 10¹⁵ kg, in de oceaan zou kunnen glijden. Dit zou een enorme golf veroorzaken die een “mega-tsunami” van 900 meter hoog zou kunnen creëren, die over de Atlantische Oceaan trekt en zes tot acht uur later de oostkust van Noord-Amerika, de Caraïben en de noordkusten van Zuid-Amerika zou overspoelen. De geprojecteerde golven zouden tot 300 meter hoog kunnen zijn en enorme verwoestingen langs de kusten veroorzaken. Modellen gaven aan dat de tsunami tot 25 kilometer landinwaarts zou kunnen overstromen, afhankelijk van de topografie. De theorie van Ward en Day (1999) stelde zelfs dat een veel groter deel van de westelijke flank zou instorten, gebaseerd op het idee dat dit deel van het eiland op onstabiel puin ligt van een eerdere instorting. (Let op, de genoemde cijfers van 900 en 300 meter lijken te hoog; waarschijnlijk is er een nulletje teveel geschreven).

Dit scenario werd ook besproken in het BBC-docudrama Four Ways to End the World, waarin verschillende rampzalige scenario’s werden onderzocht.

De Sociedad Tsunami (Pararas-Carayannis, 2002) bracht echter een verklaring uit waarin werd gesteld dat “we een einde willen maken aan de ongegronde bangmakerij die door deze verslagen wordt verspreid…”. De belangrijkste punten in hun verklaring zijn als volgt:

• De bewering dat de helft van Cumbre Vieja tijdens de uitbarsting van 1949 vier meter naar beneden viel, is onjuist en in strijd met het fysieke bewijs.

• Er is geen scheidingslijn aangetoond tussen het ene “blok” van La Palma en de andere helft.

• Het fysieke bewijs toont een 4 km lange breuklijn in het gesteente, terwijl de modellen uitgaan van een 25 km lange lijn, waarvoor geen bewijs bestaat.

• Er is nooit een megatsunami in de Atlantische Oceaan geweest.

Ook andere studies zijn het oneens met de hypothese van Day en Ward (1999). Geologen, waaronder George Pararas-Carayannis, voormalig directeur van het International Tsunami Information Centre, wijzen erop dat het onwaarschijnlijk is dat de hele wand van een groot vulkanisch eiland in één keer instort. Het is veel waarschijnlijker dat de wanden geleidelijk en in fasen instorten. Alternatieve berekeningen suggereren bovendien dat de tsunami, wanneer deze de Amerikaanse kust bereikt, hooguit drie meter hoog zou zijn.

Hoewel geologen en vulkanologen het erover eens zijn dat vulkanische eilanden grote veranderingen kunnen ondergaan, zoals opheffen of verzakken, is er geen sluitend bewijs dat vulkanen tsunami’s veroorzaken. In de geologische geschiedenis van de Atlantische Oceaan zijn grote tsunami’s altijd toegeschreven aan aardbevingen, zoals bij de ondergang van Port Royal in Jamaica en de aardbeving in Lissabon in de 18e eeuw. Bewijzen van tsunami-afzettingen zijn wel aangetroffen in het Caribisch gebied en de Canarische Eilanden. Sinds de jaren negentig wordt het gebied voortdurend gemonitord, maar er is geen bewijs van actieve circulatie.

Klimaat

---

Het hangt af van waar u zich op het eiland bevind. U zult begrijpen dat het in de bergen heel anders is als in de kust gebieden. Maar het scheelt wel of u zich aan de oostelijke of aan de westelijke kust bevind. De oostelijke kust is normaal gesproken wat warmer dan de westelijke kust. 

• • • Santa-Cruz de La Palma (westkust):

Gemiddelde temperatuur in de maanden januari/februari ligt rond de 18ºC.
Aantal zonuren in de maanden januari/februari ligt rond de 140 -145 u/m.
Temperatuur van het zeewater in januari is zo’n 20ºC en dat loopt op tot september met zo’n 24ºC.
Dagen dat het regent komen het meest voor in nov./dec., 7 dagen, en het minst in juli, 0 dagen.

• • • Taracorte (oostkust)

Gemiddelde temperatuur in de maanden januari/februari ligt rond de 20ºC.
Aantal zonuren in de maanden januari/februari ligt rond de 195 – 220 p/m.
Temperatuur van het zeewater januari is zo’n 20ºC en dat loopt op tot augustus met zo’n 25ºC.
Dagen dat het regent komen het meest voor in december, 6 dagen, en het minst in jun/jul 0 dagen.

Dat dit niet altijd alles zegt leest u een eindje verderop in dit verhaal waar blijkt dat de oostkant van het eiland iets vochtiger is dan de westelijke kant, en de zuidkant droger is dan de noordkant.

Natuur

---

Vegetatie

Landschappen

Het landschap van het eiland bestaat uit vier hoofdkleuren: het zwart van het basalt en de gestolde lava in de vorm van malpaís (of picón), het rood van het vulkanische tufsteen, het groen van de dichte vegetatie en het eeuwige blauw van de Atlantische Oceaan en de kristalheldere hemel. Van het noorden tot het zuiden van het eiland, met een groter overwicht in de noordelijke helft, zijn er diepe ravijnen waardoor het op de bergtoppen afgezette water stroomt.

In het noorden en midden bevinden zich dennen- en fayal-brezalbossen, in het noordoosten is er laurierbos en in het zuidzuidwesten is er vulkanische grond als gevolg van recente vulkanische activiteit. Dit is echter slechts een benadering van wat het eiland te bieden heeft, aan spectaculaire landschappen zoals de zee of de majestueuze hellingen binnenin de Caldera de Taburiente, naast nog vele andere landschappen.

Natuur met aantrekkingskracht

Opvallend is vooral het Nationaal Park Caldera de Taburiente, gelegen in het noordelijk midden van het eiland, samenvallend met het geografisch kenmerk van La Caldera de Taburiente, met een maximale as van 7 km. Afgezien van het schitterende uitzicht, heeft het enkele zeer markante kenmerken, zoals de Roque Idafe en de beek La Caldera, de enige ononderbroken waterloop van de Canarische Eilanden.

Wat de vegetatie betreft, is de Canarische den de bijna absolute koning in de hele Caldera. Op het eiland La Palma bevinden zich de enige bergstromen met een continue stroming, die zich in dit nationale park bevinden. Deze continue stromende beken zijn uniek voor de Canarische Eilanden.

Een andere belangrijke toeristische attractie is de Ruta de Los Volcanes. Deze loopt langs de zuidelijke helft van het eiland door de bergkam. Tevens kruist het de enorme gedoofde vulkanen, omgeven door een reeks spectaculaire vulkanische landschappen.

Er zijn ook enkele natuurlijke zwembaden genaamd La Fajana, gelegen in de gemeente Barlovento. Het zoute water komt uit de zee, die er vlak naast ligt. Dit complex heeft drie zwembaden, gelegen op verschillende niveaus. Er is een zwembad voor gehandicapten, maar dat is momenteel niet in gebruik.

Fauna

Onder de endemische soorten op het eiland zijn:

Bescherming van het milieu

Sinds 1983 is het laurierbos van Los Tilos door de UNESCO opgenomen in de lijst van biosfeerreservaten. In 2002 werd deze verklaring uitgebreid tot het hele eiland. La Palma was het eerste Canarische eiland dat een dergelijke plaats had. Anderzijds is er het Nationaal Park Caldera de Taburiente, evenals andere milieus waarvoor verschillende beschermingsformules gelden zoals vastgesteld door het Red Canaria de Espacios Naturales Protegidos (Canarische netwerk van beschermde natuurgebieden).

De regering van de Canarische Eilanden heeft het Plan Territorial Especial del Uso Turístico de La Palma (PTE) Speciaal Territoriaal Plan voor het Toeristisch Gebruik van La Palma)) goedgekeurd, dat onder meer voorziet in de aanleg, in de komende jaren, van 4 à 5 18-holes golfbanen met de bijbehorende hotels en luxe villa’s. Een daarvan, de Aridane Golf, zou het beschermde landschap van Tamanca binnendringen, dat tevens een gebied van communautair belang (GCB) is met verschillende endemische dier- en plantensoorten die met uitsterven worden bedreigd. Het project heeft twee ongunstige uitspraken van het Hooggerechtshof van de Canarische Eilanden (TSJC). De andere projecten hebben ook gevolgen voor GCB’s, speciale beschermingszones voor vogels (SBZ’s) en natuurparken. Het PTE-document maakt ook de bouw mogelijk van verschillende jachthavens, jachthavens en conventionele toeristenhotels in ongerepte gebieden aan de kust van La Palma. Er zijn duizenden klachten ingediend tegen deze plannen, omdat zij indruisen tegen de doelstellingen van het World Biosphere Reserve van La Palma, van een duurzaam en natuurvriendelijk toerisme, en omdat zij rechtstreeks schade toebrengen aan beschermde natuurgebieden en hun bedreigde endemische dier- en plantensoorten.

Meer recentelijk heeft de regering van de Canarische Eilanden de wet inzake dringende maatregelen voor het beheer van het toerisme goedgekeurd, waarvan de amendementen 39 en 40 de bouw van toeristische infrastructuur in het binnenland van beschermde natuurgebieden mogelijk maken, hetgeen in strijd is met de milieuwetgeving van de Canarische Eilanden, Spanje en de EU. De biologen van het Wereldreservaat van La Palma hebben gewaarschuwd voor de slechte toestand van de zeebodem, die hoofdzakelijk te wijten is aan de overbevissing, waarbij nog steeds gebruik wordt gemaakt van niet-selectief en agressief vistuig zoals fuiken. Het meest directe gevolg van het gebrek aan controle op de visserij is de verbreiding van de Lima-zee-egel, een plaag die de algenlaag vernietigt en een witachtige woestenij achterlaat. De oprichting van het zeereservaat van Fuencaliente heeft gediend voor het herstel van de belangrijkste vispopulaties in deze kuststrook, hoewel de vissers, die op de loer liggen aan de grenzen ervan, het herstel van andere aangrenzende gebieden niet toestaan.

Andere bedreigingen zouden de huidige situatie van de palmboomkusten nog kunnen verslechteren: projecten voor jachthavens en jachthavens; toenemende verstedelijking van de kustlijn of de installatie van drijvende kooien voor aquacultuur. Zo zien we maar weer dat al dat gepraat over klimaatverbetering en dergelijke weinig uithaalt.

Natuurgebieden

Geschiedenis

---

De oorspronkelijke bewoners van La Palma waren de Benahoaritas, Auaritas of Awaras. Ten tijde van de verovering was het eiland verdeeld in twaalf kantons. De eerste teksten over La Palma dateren uit de late Middeleeuwen (14e en 15e eeuw). Hoewel specifieke gegevens ontbreken, schat men dat de bevolking in die tijd ongeveer 4.000 inwoners telde. De oorspronkelijke bevolking leefden hoofdzakelijk van het hoeden van geiten, schapen en varkens, en verzamelden fruit en wortels waarmee zij een soort meel maakten dat “gofio” werd genoemd, gemaakt van varenwortels en amagante (van de zonneroosjesfamilie), die zij roosterden en vermaalden.

De meest algemeen aanvaarde hypothese over de oorspronkelijke bewoners van La Palma brengt hen in verband met Berberstammen uit het noordwesten van het Afrikaanse continent. Het is niet bekend of zij uit vrije wil naar het eiland zijn gekomen of door indringers zoals de (Romeinen of Phoeniciërs) uit hun plaatsen van herkomst zijn verdreven.

Uit de stoffelijke resten gevonden op archeologische sites, blijkt dat de gemiddelde lengte 1,70 m voor mannen en 1,65 m voor vrouwen bedroeg. Veel historici hebben de nadruk gelegd op het oorlogszuchtige karakter van dit volk (zoals ook het geval was bij de Guanchen van Tenerife). Burgeroorlogen en allerlei botsingen waren heel normale zaken, die niet beperkt bleven tot één kanton, maar dikwijls het hele eiland troffen. Een voorbeeld van een heftige confrontatie is die tussen Atogamtoma (heer van Tijarafe) en Tanausú (Aceró) of Mayantigo (Aridane).

De inheemse Palmeros hadden ook een regeringsstelsel dat, hoewel primitief, het mogelijk maakte veel van de bestaande problemen te bespreken zonder ruzie te maken; deze instelling noemde men de Tagoror. Evenzo werd binnen de gemeenschap groot belang gehecht aan de familie, waardoor verschillende leden zich konden verenigen in groepen van dezelfde bloedlijn. Deze vereniging kan van de eerste orde of nucleair zijn (ouders en kinderen), maar ook retrospectief of uitgebreid (een gemeenschappelijke voorouder).

Aangenomen wordt dat het Benahorita volk een geschiedenis had van ongeveer 2000 jaar, tot 1493, toen Alonso Fernández de Lugo op het eiland aan land kwam met de bedoeling het te veroveren. La Palma was het voorlaatste Canarische eiland dat werd veroverd, kort voor Tenerife (1496). De verovering maakte een einde aan de interne oorlogen van de authentieke bevolking op zowel La Palma als Tenerife.

Pre-Spaanse territoriale verdeling

Men neemt aan dat het eiland ten tijde van de verovering was verdeeld in 12 kantons, met hun respectievelijke heersers (die tussen haakjes zijn aangegeven). Hoewel de gegevens, afhankelijk van de bronnen, kunnen verschillen. Soms is er verschil in de interne onderverdeling of worden er verschillende plaatsnamen voor hetzelfde gebied gebruikt.

De meest aanvaarde verdeling is deze:

1. 1. 1. 1. Aridane (Mayantigo). Deze strekte zich uit over een groot deel van de Aridanevallei (de huidige gemeenten El Paso, Los Llanos en Tazacorte).
         2. Tihuya (Chedey). Deze strekte zich uit van de vorige tot de berg Tamanaca (El Paso). Het omvatte de gebieden die nu bekend zijn als Tajuya, Todoque, Puerto Naos, La Laguna en een deel van Las Manchas.
         3. Tamanca (Tamanca) Dit reikte tot aan El Charco. Het besloeg een deel van wat nu Las Manchas (El Paso) is.
         4. Ahenguareme (Echentire en Azuquahe). Het zou overeenkomen met het huidige Fuencaliente.
         5. Tigalate (Juguiro en Garehagua). Soms ook bekend als Mazo. Het zou het grondgebied van de huidige gemeente Mazo bestrijken.
         6. Tedote (Tinisuaga, Agacensie en Ventacayce). Komt overeen met Santa Cruz de la Palma en Las Breñas.
         7. Tenagua (Atabara). Komt overeen met Puntallana.
         8. Adeyahamén (Bediesta). Dit komt overeen met de huidige gemeente San Andrés y Sauces.
         9. Tagaragre (Tediaba en Autinmara). Komt overeen met Barlovento.
         10. Tegalgen (Bediesta). Het zou het huidige Garafía omvatten.
         11. Tijarafe (Atogmatoma). Het zou de huidige gemeenten Tijarafe en Puntagorda omvatten.
         12. Aceró (Tanausú) Komt overeen met La Caldera, in El Paso. De naam in de taal van de aboriginals was “sterke en onkwetsbare plaats”.

In tegenstelling tot Tenerife of Gran Canaria, was er op La Palma geen bovenbouw boven deze eenheden. In feite was dit machtssysteem niet permanent en konden deze eenheden of segmenten worden opgedeeld in kleinere (in de 16e eeuwse bronnen zelf wordt verwezen naar andere eenheden zoals de “bando de Gazmira”).

Economie van het Ancien Régime en vroege monoculturen

Vanaf de 16e eeuw kwamen er veel mensen naar La Palma om er te wonen en te werken. De nieuwe kolonisten zagen veel kansen om geld te verdienen. Ze konden landbouwgrond gebruiken, meedoen aan de handel tussen Europa en Amerika, en producten verkopen aan de andere eilanden.

De meeste kolonisten kwamen uit Spanje, maar er kwamen ook mensen uit Portugal, Italië (Genua), Frankrijk en Vlaanderen. Deze kolonisten leefden samen met de oorspronkelijke bewoners van het eiland. Ze werkten vooral in de landbouw. Er werd vooral monocultuur, het verbouwen van één soort gewas, toegepast om te verkopen. Door het goede klimaat groeiden de planten goed, en dat leverde veel geld op voor de landeigenaren. Het meest belangrijke product in die tijd was suikerriet.

Ook slaven uit Afrika en Noord-Afrika (Moren) werden naar La Palma gebracht om te werken op de plantages. Dat gebeurde ondanks dat paus Eugenio IV in 1434 verklaard had dat deze mensen vrij moesten zijn. In 1514 kregen deze mensen uiteindelijk gelijke rechten. Ze werden toen christelijk gedoopt en konden trouwen met de kolonisten.

Suikerriet werd op La Palma geïntroduceerd door Alonso Fernández de Lugo. Het land op het eiland werd verdeeld onder Europese boeren, handelaren en ambachtslieden. Een voorbeeld: in 1508 verkocht Juan Fernández de Lugo suikerrietvelden en waterbronnen in Tazacorte en Argual aan een man uit Andalucía. Daarna ging het land over in handen van verschillende Europese families, waaronder de Belgische familie Van de Valle.

Na 1553 werd het verbouwen van suikerriet minder winstgevend. Er kwam toen veel goedkope suiker uit Midden- en Zuid-Amerika. Daarom veranderden veel boeren hun suikervelden in wijngaarden. De wijn van La Palma, vooral de Malvasia-wijn uit het zuiden van het eiland, werd erg populair. Engeland was toen de grootste koper. De wijn uit La Palma bleef bekend tot in de 19e eeuw. Daarna veranderde de smaak van mensen, en daalde de verkoop. Toch wordt Malvasia-wijn vandaag de dag nog steeds gemaakt, al is het geen populaire wijn meer voor grote groepen mensen.

Amerikaanse handel en piratenaanvallen

In de 16e eeuw kreeg La Palma, na Antwerpen en Sevilla, het voorrecht van handel met Amerika. De haven van Santa Cruz de La Palma werd al snel een van de belangrijkste havens van het Spaanse Rijk. Deze nieuwe bron van rijkdom trok op zijn beurt piraten aan die het eiland aanvielen om zich de schatten uit Amerika toe te eigenen. In 1553 François Le Clerc en zijn groep Franse piraten namen de stad  in. Ze stalen alles wat vervoerd kon worden en verbrandden wat niet vervoerd kon worden. Na deze catastrofe moesten de huizen, evenals de verdedigingsforten, kerken en kloosters van de stad opnieuw worden opgebouwd. Met de nieuwe verdedigingswerken werd de aanval van Francis Drake in 1585 afgeslagen, hij slaagde er niet in aan land te gaan.

De handel met Amerika bracht ook een andere reeks activiteiten voort, zoals scheepswerven. Santa Cruz de La Palma trok veel buitenlandse handelaren aan Vlamingen, Fransen, Castilianen, Italianen, Portugezen, enz. Hierdoor kreeg de stad een meer internationale uitstraling. Straten met buitenlandse namen getuigen nog steeds van deze tijd, zoals Calle O’Daly (Iers) of Calle Vandale (Vlaams). Het verval begon in het midden van de 17e eeuw. Als gevolg van een concessie uit 1657. Hierdoor werden alle schepen met bestemming Amerika verplicht zich in Tenerife te laten registreren. In 1778 opende Carlos III alle Spaanse havens voor de handel met Amerika. Dat was een probleem voor Santa Cruz de La Palma dat zich niet meer herstelde van de economische crisis waarin het toen verkeerde.

De handel in zijde, cochenille en bananen

Met de afgenomen dreiging van piraten ging het leven op La Palma rustig verder. Het eiland herrees uit elke economische crisis. Niet omwille van zijn minerale rijkdommen, maar omwille van de vruchtbaarheid van zijn bodem. Na de teelt van suikerriet en wijnstokken volgde de productie van honing, tabak en zijde. Vanaf het begin van de 16e eeuw was men begonnen met het planten van de witte moerbeibomen en La Palma werd een centrum van de zijdeproduktie. In 1830 werd, vanuit Mexico, de cochenilleluis, geïntroduceerd. Een parasiet van de cactusvijg waaruit karmijn (een naar paars zwemende rode kleurstof) wordt gewonnen. Met de ontwikkeling van synthetische verfstoffen in 1880 werd de cochenilleteelt onrendabel. En om deze crisis weer te boven te komen, werd in 1878, door Elder en Fyffes twee Britse bedrijven, de bananenteelt geïntroduceerd door.

Armoede

Intussen profiteerde het gewone volk nauwelijks van de rijkdommen die het eiland voortbracht. Zelfs in de 19e eeuw woonden de meeste inwoners van het eiland in houten huizen met rieten daken, vanwege de hoge kosten voor het bouwen van stenen huizen. Een van de grootste problemen was het gebrek aan consumptiegoederen. Door de monocultuur die op het eiland werd beoefend, was er een gebrek aan grond om graan te verbouwen om de bevolking te voeden. Sinds de 16e eeuw moest graan worden ingevoerd. En in die tijd werd daar een zeer hoge prijzen voor betaald. De pastoor van La Palma betaalde zijn belastingen met gierst, wat de bevolking ertoe aanzette hetzelfde te doen. De inquisitie vaardigde daarop een banvloek uit over het hele eiland, waardoor er gedurende enkele jaren geen christelijke begrafenissen plaatsvonden. De armoede op het platteland was groot. Veel gezinnen waren ondervoed en slecht gekleed. De missionaris Juan de Medinilla schreef in 1758 een brief aan de bisschop waarin hij vertelde dat mannen en vrouwen van gezinnen, om de beurt de mis bijwoonde, wegens gebrek aan kleding.

La Semana Roja (De Rode Week)

Toen de militaire opstand van 1936 plaatsvond, die aanleiding zou geven tot de Spaanse burgeroorlog, verzette het eiland La Palma zich tegen de staatsgreep. Het handhaafde, tussen 18 en en 25 juli, de Republikeinse legaliteit. Tot de kanonneerboot Canalejas aankwam in de stad Santa Cruz de La Palma. Deze periode zou later bekend worden als La semana roja (Rode Week).

De militaire staatsgreep mislukte op dit eiland. Het bericht van de leiders van de staatsgreep aan de militaire commandant Baltasar Gómez Navarro, die de staatsgreep op La Palma moest leiden, werd namelijk onderschept door de telegrafist van het eiland. In die tijd was Tomás Yanes Rodríguez, van Izquierda Republicana (Republikeins Links), de regeringsafgevaardigde op het eiland. Toen het nieuws van de staatsgreep binnenkwam, riep het Volksfront een algemene staking uit.  Er werden er volksmilities gevormd, maar de regeringsdelegatie gaf geen toestemming voor de inname van de militaire kazernes. Ze probeerde altijd te voorkomen dat de arbeidersorganisaties te veel macht zouden krijgen. In deze tijd was de communist José Miguel Pérez een prominente figuur, en in sommige gemeenten zoals Tazacorte, waren de communistische organisaties van groot belang. Bij de aankomst van de kanonneerboot Canalejas besloot de regeringsdelegatie geen gewapend verzet te bieden en gaf zij opdracht tot demobilisatie van de volksmilities. Dit in de hoop dat de regering van de republiek versterkingen zou sturen, dat de staatsgreep zou mislukken en dat de wettigheid in het gehele land zou worden hersteld.

Dictatuur en democratie

De burgeroorlog werd niet op de Canarische Eilanden uitgevochten, maar de gevolgen van de oorlog werden er niettemin gevoeld. De naoorlogse periode bracht, samen met een nieuwe economische crisis, jaren van ontberingen voor het eiland. Bij gebrek aan ingevoerde goederen moesten de bewoners van La Palma hun voeding baseren op bananen. Dat leverde een grote verscheidenheid aan afgeleide producten op, zoals bananenmeel.

Toen de naoorlogse periode voorbij was, ontwikkelde La Palma geleidelijk aan zijn eigen economie en infrastructuur. De bananenexport herstelde zich en er werd begonnen met de aanleg van wegen en kanalen om water van de beken naar de velden te transporteren. De belangrijkste werkzaamheden uit die periode waren de aanleg van de bergweg en de ingebruikneming van de luchthaven. Door de aanleg van de bergweg en een tunnel, onder de bergtopen van het eiland, werd de reistijd tussen de gemeenten Santa Cruz de La Palma en Los Llanos de Aridane aanzienlijk verkort. Met de komst van de democratie begon de economie van het eiland, die in eerste instantie sterk afhankelijk was van de bananenteelt, zich te diversifiëren naar andere sectoren. Met name het toerisme, dat nu de belangrijkste motor van de Canarische economie is.

Demografie

---

Het eiland La Palma is het op vier na dichtst bevolkte eiland van de Canarische archipel en het op acht na dichtst bevolkte eiland van Spanje: op 1 januari 2020 had het volgens de bronnen van het INE in totaal 83.458 geregistreerde inwoners. De andere eilanden van de archipel die qua inwonertal na La Palma komen zijn La Gomera, met 21.678 inwoners, en El Hierro, met 11.147 inwoners in 2020. Historisch gezien was La Palma (na Tenerife en Gran Canaria) het op twee na dichtstbevolkte eiland van de Canarische Eilanden tot 1998, sindsdien is Lanzarote het op twee na dichtstbevolkte eiland.

De 14 grootste gemeenten van het eiland La Palma

	Plaatsnaam	inw.		Plaatsnaam	inw.
Los Llanos de Aridane	Los Llanos de Aridane Santa Cruz de La Palma El Paso Breña Alta Breña Baja Villa de Mazo Tazacorte	20.551 15.361 8.165 7.199 6.112 5.070 4.502		San Andres y Sauces Tijarafe Puntallana Puntagorda Barlovento Garafía Fuencaliente	4.170 2.598 2.547 2.293 1.897 1.830 1.800	El Paso
Santa cruz de La Palma						Breña Alta
bron:  INE 2024

De laatste jaren heeft La Palma een opmerkelijke bevolkingsstagnatie gekend. In 1990 waren op het eiland in totaal 82.131 inwoners geregistreerd, een cijfer dat in 2000 tot 82.483 was gestegen. Deze cijfers weerspiegelen een toename van 352 personen. Tussen 2000 en 2010 is de bevolking echter met 4841 inwoners toegenomen tot 87.324. En in de volgende decennia zien we het bevolkingsaantal terugloopt naar 83.458 bewoners.

Toerisme

---

De ontwikkeling

In 1890 waren er meer hotels op La Palma dan er nu zijn. Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw bezochten vele herstellende Engelsen het eiland op zoek naar genezing. Enkele tientallen jaren later begon het moderne toerisme, dat zijn hoogtepunt bereikte in de jaren 1960. In de jaren zeventig en tachtig nam het aantal toeristen af en verwijderde het eiland zich van het massatoerisme dat zich op het naburige eiland Tenerife ontwikkelde. Eind jaren tachtig, met de uitbreiding van de luchthaven, begonnen chartervluchten uit verschillende Europese steden aan te komen.

Met 7500 bedden is er geen massatoerisme op La Palma. Er zijn weinig grote hotels, omdat toeristen meestal flats of huizen huren. De Duitsers zijn goed voor 80% van de bezoekers van het eiland. In het gebied van Los Llanos de Aridane en El Paso bevindt zich een belangrijke kolonie van Duitse ingezetenen die het eiland als hun vaste woonplaats hebben gekozen.

Sinds een aantal jaren is er plattelandstoerisme op het eiland. Dit soort toerisme bestaat uit het verbouwen en moderniseren van oude huizen om er gastenverblijven van te maken, waarbij zowel de binnen- als de buitenarchitectuur worden gerespecteerd. Dit project, dat aanvankelijk werd gefinancierd door het LEADER-project van de Europese Unie, draagt bij tot het behoud van de landschappen op het eiland, aangezien het alleen mogelijk is oude huizen te renoveren door kleine uitbreidingen te maken. De eerste organisatie die in 1992 werd opgericht om deze sector te promoten, was de Vereniging voor plattelandstoerisme van Isla Bonita, een vereniging van eilandbewoners die een accommodatie hebben.

De Asociación de Turismo Rural Isla Bonita (Vereniging voor plattelandstoerisme van Isla Bonita) is een organisatie die deze activiteit stimuleert.

Astronomie

---

Vanwege de ligging van het eiland en de hoogte boven zeeniveau zijn in het observatorium van Roque de los Muchachos verschillende telescopen geïnstalleerd. De geografische ligging, midden in de Atlantische Oceaan, en het bijzondere klimaat veroorzaken de vorming van wolken tussen 1000 en 2000 m boven de zeespiegel, die als spiegel fungeren en voorkomen dat de lichtvervuiling van de kustplaatsen de waarneming van de sterren bemoeilijkt.

Om de kwaliteit van de hemel te beschermen heeft de Spaanse regering, op voorstel van het parlement van de eilanden, op 31 oktober 1988 de wet betreffende de bescherming van de astronomische kwaliteit goedgekeurd en deze op 13 maart 1992 ingesteld. De luchtwet beschermt het eiland tegen lichtvervuiling, radio-elektrische vervuiling en atmosferische vervuiling en regelt het luchtverkeer boven observatoria om interferentie te voorkomen. Zo hebben de meeste gemeenten op het eiland openbare verlichting met oranje licht dat naar de grond is gericht.

De wet op het luchtruim was een baanbrekende verordening in Europa en heeft gunstige gevolgen voor het milieubehoud, energiebesparing en het behoud van de diersoorten op het eiland (vooral de nachtactieve soorten). De beperkingen op de economische activiteit die voortvloeien uit de wet op het luchtruim kunnen echter negatieve gevolgen hebben voor de industriële ontwikkeling op La Palma.

Telescopen op La Palma

• • • De Isaac Newton Group of Telescopes (ING) exploiteert er drie: de 4,2 m William Herschel Telescope, de 2,5 m Isaac Newton Telescope en de 1 m Jacobus Kapteyn Telescope.
    • De 2,5 m Nordic Optical Telescope (NOT).
    • De Zweedse zonnetelescoop (SST), 1 m, geëxploiteerd door het Instituut voor Zonnefysica.
    • De 0,45 m Nederlandse Open Telescoop (DOT).
    • Een telescoop van 0,6 m voor het lokaliseren van de te onderzoeken gebieden.
    • De Carlsberg Meridian Telescope (CMT).
    • De 1,2 m Mercatortelescoop (Mercatortelescoop).
    • De Liverpool Telescoop, 2 m.
    • De Gran Telescopio de Canarias, (GRANTECAN), 10,4m
    • De 3,6 m Galileo Nationale Telescoop (TNG).
    • De MAGIC-telescoop, een open telescoop van het Cherenkov-type voor het waarnemen van hoogenergetische straling (gammastralen).

De DOT en de SST zijn gebouwd om de zon te bestuderen.

Cultuur

---

Feesten op La Palma

Het bijzonderste feest op La Palma: Bajada de la Virgen

Eén van de belangrijkste en meest opvallende feesten op het eiland La Palma is de Fiestas Lustrales de la Bajada de la Virgen de las Nieves. Dit grote feest wordt eens in de vijf jaar gehouden, in jaren die eindigen op een 0 of een 5.

Tijdens dit feest wordt de beschermheilige van het eiland, de Maagd van de Sneeuw (Virgen de las Nieves), op de tweede zaterdag van juli vanuit haar heiligdom (het Real Santuario Insular) naar de hoofdstad Santa Cruz gebracht. Daar blijft ze tot 5 augustus, de dag van haar naamfeest.

Het feest is rijk aan tradities. Er zijn optochten, toneelstukken over de geschiedenis van het eiland en rituelen die verwijzen naar de oorspronkelijke bewoners, de Benahoaritas. Een van de meest geliefde onderdelen is de Danza de los Enanos (de dans van de dwergen). Hierbij dansen mensen verkleed als kleine mannetjes in 19e-eeuwse kostuums door de straten van de stad. Hun dans is vrolijk en uniek, en trekt veel publiek.

Een andere belangrijke show is de Menuet, een elegante dans uit de 19e eeuw die speciaal wordt nagedaan tijdens dit feest.

Het carnavalsfeest

Carnaval is een van de meest gevierde feesten. Ondanks dat het alle kenmerkende elementen van het Canarische carnaval heeft (carnavalskoningin, carnavalsgroepen, murgas, enz.), onderscheidt het carnaval van La Palma zich door de viering van de Indianos. Tijdens dit feest, dat plaatsvindt op carnavalsmaandag, worden de Indianos bespot. Indianos zijn vroegere bewoners van La Palma die naar Amerika zijn getrokken en daarna weer, rijk en welgesteld, terugkeren naar La Palma.

Voor deze gelegenheid verkleedt iedereen zich in kantkostuums en smetteloos witte guayaberas, net zoals de welgestelde emigranten destijds terugkeerden. Na een optocht waarbij een oud schip vol Indianos, met hun papegaaien, dienstmeisjes (bekend als de negra Tomasa) en andere karakteristieke elementen, de haven binnenvaart, begint een veldslag met talkpoeder in de straten van de hoofdstad op het ritme van Cubaanse muziek.

El Día de la Cruz

In de dorpen van het oostelijk deel van het eiland bestaat ook een grote traditie om op 3 mei de Dag van het Kruis te vieren, waarmee zowel de stichting van de stad Santa Cruz de la Palma op 3 mei 1493 wordt herdacht als het feest van het kruis, waarvoor in elk dorp en in elke wijk talrijke kruisen worden versierd en met juwelen worden versierd, en het de gewoonte is om in de nacht van de vorige dag de verschillende kruisen te bezoeken.

Bovendien heeft elke gemeente van La Palma haar eigen patroonsfeesten en zijn er zelfs onafhankelijke feesten in sommige wijken, zoals het geval is in Argual, in de gemeente Los Llanos.

Officiële feesten verspreidt over het eiland

1 januari             Nieuwe jaar
6 januari            Dag van Drie Koningen
1 mei                    Dag van de Arbeid
30 mei                 Dag van de Canarische Eilanden
25 juli                  Dag van de Apostel Santiago  (de patroon van Spanje)
5 aug                    Nuestra Señora de las Nieves  (patrones van het eiland La Palma)
15 augustus       Maria-hemelvaart
12 oktober          Dag van Columbus
1 november        Allerheiligen
6 december       Dag van de Grondwet
8 december       Onbevlekte ontvangenis
25 december    Navidad

Folklore

De folklore van La Palma is vergelijkbaar met die van de rest van de Canarische Eilanden, met uitzondering van de sirinoque-dans, die op het eiland inheems is.

Festival Internacional de Cine Chico de Canarias

Festivalito, de naam waaronder het Festival Internacional de Cine Chico de Canarias-Isla de La Palma beter bekend is, is een digitaal filmfestival dat sinds 2002 elke zomer op La Palma wordt gehouden. Het was het eerste internationale evenement dat, gebruikmakend van de nieuwe technologieën, het filmen in zijn programma integreerde.

Sinds de eerste editie heeft het Festivalito aan de gebruikelijke onderdelen van traditionele filmfestivals – officiële en informatieve onderdelen, retrospectieven, rondetafelgesprekken… – een wedstrijd toegevoegd die de deelnemers uitdaagt om in het kader van het festival een korte film te schrijven, op te nemen en in première te brengen, waarbij ze gebruik maken van de voordelen van de digitale technologie en de natuurlijke ruimte van het eiland. Dit is de La Palma Rueda sectie, waar filmmakers uit de vijf continenten doorheen zijn gekomen. Sinds 2002 zijn meer dan 120 korte films geproduceerd met het La Palma Rueda zegel, evenals twee experimentele speelfilms. De werken moeten geïnspireerd zijn op een slogan die tijdens het openingsgala bekend wordt gemaakt, en gaan in première tijdens de slotceremonie van het evenement.

De Festivalito prijzen, die zowel in de tentoonstellingsrubrieken als in de rubriek La Palma Rueda worden uitgereikt, zijn de Festivalito Sterren, die elk jaar door een andere kunstenaar worden ontworpen, geïnspireerd door het heldere firmament van La Palma.

La Palma op film

In de afgelopen jaren was het eiland de locatie voor een aantal filmproducties, documentaires, afleveringen van series, korte films of specifieke opnamen in speelfilms of andere audiovisuele inhoud. Enkele van de belangrijkste schietpartijen die op het eiland zijn uitgevoerd zijn:

• Berlin Station: Amerikaanse TV dramaserie gemaakt door Olen Steinhauer, in een van de afleveringen werd het eiland La Palma gebruikt als decor om Latijns-Amerika voor te stellen.
• The People That Time Forgot: Een Technicolor avonturen/fantasiefilm uit 1977 waarin het eiland in talrijke scènes voorkomt.

Gastronomie

---

De gastronomie van La Palma is een van de meest uitgebreide van de archipel, vooral op het gebied van nagerechten, die op de meeste eilanden voorkomen, en mojos.

Hoofdgerechten

Mojos

Dit is een soort traditionele saus van de Canarische Eilanden, die onmisbaar is bij sommige typisch Canarische gerechten. Door hun pepergehalte zijn veel soorten mojos pikant, zoals koriandermojo (cilantro), peterseliemojo (perejil), paprikamojo (pimenton), enz. Het gamma van deze sauzen is echter zeer breed en maakt het mogelijk bij de bereiding verschillende ingrediënten te gebruiken, zoals amandelen, kaas, saffraan en gebakken brood, naast andere mogelijkheden.

Papas arrugadas

Zowel vis als vlees gaan gewoonlijk vergezeld van papas arrugadas. Dit is een typisch gerecht van de Canarische Eilanden en is gewoon het resultaat van de manier waarop de aardappelen worden gekookt, met water, veel zout en zonder te schillen. In 2016 werden ze uitgeroepen tot gastronomisch wonder van Spanje in een wedstrijd die werd gepromoot door Allianz Global Assistance, en wonnen ze de eerste plaats door een volksstemming via het internet.

---

Als u dit een leuk of interessant onderwerp vond abonneer u op Spaanse Verhalen of geef hieronder eens een ✩LIKE. Normaal gesproken komt er elke week een nieuw verhaal bij.

Als u abonnee bent van Spaanse verhalen kunt u zich ten alle tijden uitschrijven door op de knop geabonneerd te klikken. In het daaropvolgende scherm kunt u zich onderaan uitschrijven. In datzelfde scherm kunt u ook instellen hoe u de berichten wilt ontvangen.