Corduba

Corduba: De Romeinse Stad van Hispania

---

Geschiedenis

---

Pre-Romeinse nederzetting

Er wordt aangenomen dat er een pre-Romeinse nederzetting bestond in de omgeving van het huidige park Cruz Conde (een wijk in Córdoba). Deze bevindt zich op de zogenaamde heuvel van Los Quemados. De oorsprong ervan kan worden teruggevoerd tot ten minste het 3e millennium v.Chr. Met een oppervlakte van ongeveer 50 hectare speelt deze nederzetting een steeds belangrijkere rol als economisch centrum van het gebied. Het mijnbouwgebied van Sierra Morena en het platteland komen hier samen. Dit alles wordt doorkruist door de rivier Guadalquivir. Deze zone is bewoond geweest tot ten minste het einde van de 2e eeuw v.Chr., toen de inheemse polis geleidelijk aan invloed verloor door de definitieve vestiging van de Romeinse troepen.

De stichting van Corduba

De Romeinen veroverden de stad in 206 v.Chr., na de slag bij Ilipa. De exacte datum van de stichting van de Romeinse nederzetting is onbekend. Er worden twee mogelijkheden genoemd, met een verschil van 17 jaar. Deze data vallen samen met het verblijf van de praetor Marcus Claudius Marcellus in Hispania (169/168 of 152/151 v.Chr.).

Vóór de stichting van Córdoba moet er een militaire nederzetting hebben bestaan. Er zijn aanwijzingen dat het gebied al aan het begin van die eeuw bewoond was. In de Iberische stad zijn keramische resten uit die tijd gevonden. Deze zijn het resultaat van de handel die vanaf het begin tussen Iberiërs en Romeinen bestond. Dit, samen met het strategische belang van de locatie, was aanleiding voor de latere stichting van de stad.

Het militaire kampement werd omgevormd tot een stad. Claudius Marcellus stichtte officieel Corduba op een onbekende datum in het derde kwart van de 2e eeuw v.Chr. Vanaf dat moment leefden beide gemeenschappen in een vriendschappelijke sfeer naast elkaar. Dit duurde tot het definitieve verdwijnen van het Iberische Córdoba in de 1e eeuw v.Chr., waardoor een dipolis ontstond. Sommige Iberiërs, leden van de oligarchie van Corduba, verhuisden naar de nieuwe stad. De rest bleef in hun stad. De goede relaties tussen beide gemeenschappen waren duidelijk. De nieuwe Romeinse stad nam de naam van het Iberische Corduba aan. Zo werd zij de erfgenaam van de politieke en economische heerschappij van die stad.

Geleidelijk aan verlieten steeds meer Iberiërs hun stad om zich in de Romeinse stad te vestigen. Aan het einde van de 1e eeuw v.Chr. werd vastgesteld dat de Iberische stad volledig verlaten was. Dit proces verliep parallel aan de groei van de Romeinse stad. Er is bekend dat er een Latijnse vicus bestond, mogelijk ter herinnering aan de Iberische afkomst van de bevolking.

De Romeinse Republiek

Tussen 143 v.Chr. en 141 v.Chr. wordt de stad belegerd door de Lusitaanse leider Viriato.

In het jaar 113 v.Chr. wordt al melding gemaakt van een Romeins forum, het koloniale forum van Corduba. De pre-Romeinse nederzetting raakt geleidelijk in onbruik. De inwoners verhuisden naar de Romeinse stad. De stad krijgt een monumentaal karakter. Dit komt doordat de lemen huizen worden vervangen door huizen van kalksteen en zandsteen. In het jaar 80 v.Chr. worden in deze stad al munten geslagen met het opschrift Corduva. In het jaar 74 v.Chr. wordt Quinto Cecilio Metelo Pío enthousiast en luxueus onthaald in de stad. Uit deze eeuw stamt de eerste grafinscriptie van de stad, die toebehoort aan een slavin genaamd Bucca.

In het jaar 49 v.Chr. riep Julius Caesar de vertegenwoordigers van de steden van Hispania Ulterior bijeen in Córduba. Op dat moment was Córduba al caput provinciae. De stad, die als conventus werd beschouwd, had haar poorten gesloten voor de legaat van Gnaeus Pompeius Magnus (Militair en staatkundig leider van de Romeinse Republiek), Marcus Terentius Varro Reatinus (Romeins geleerde en schrijver). Daar gaf Varro zich over aan Caesar. De dictator hield een dankwoord voor zijn aanhangers. Op dat moment plantte hij de beroemde platanus. Deze platanus wordt genoemd door Martialis (Romeins schrijver en dichter). Hij staat in de tuinen van het huidige Alcázar de los Reyes Cristianos.

Quinto Casio Longino, praetor van Caesar in Ulterior, werd in 48 v.Chr. aangevallen toen hij op weg was naar de basiliek van Corduba. Hoewel de samenzwering werd neergeslagen, braken er na het vertrek van de gouverneur opstanden uit onder de troepen, waarbij de dubbelzinnige houding van quaestor M. Marcelo opviel. Longinus vernietigde uit wraak de nobilissimae carisssimaeque possesiones agros aedificiaque (De meest nobele en dierbaarste bezittingen, land en gebouwen) van de inwoners van Corduba ten zuiden van de rivier.

In het jaar 46 v.Chr. verleenden de zonen van Pompeius aan Corduba het eerste koloniale statuut van Hispania. Hierdoor kregen de inwoners de status van Romeins burger. De stad werd omgedoopt tot Colonia Patricia Corduba. Het conflict tussen de aanhangers van Caesar en Pompeius verscherpte zich in 45 v.Chr. Julius Caesar belegerde de stad en streed met Cnaeus Pompeius de Jongere om de controle over de brug, maar moest zich kort daarna terugtrekken naar Ategua. Ondertussen overwinterde Pompeius de Jiongere in Corduba. Na de slag bij Munda belegerde Caesar de stad opnieuw, die werd ingenomen en als straf werd verwoest, waarbij de 22.000 inwoners van Corduba om het leven kwamen.

In 43 v.Chr., tijdens het tijdperk van het Tweede Triumviraat, herwon Corduba haar rol als politiek centrum van Ulterior. Het werd de hoofdstad.

Het Romeinse Keizerrijk

Bij de herindeling van de Spaanse provincies door Augustus in het jaar 27 v.Chr. kwam Hispania Ulterior Baetica onder het bestuur van de Senaat. De hoofdstad zou opnieuw Colonia Patricia gaan heten. Deze titel, in combinatie met een “heroprichting” van de stad en een mogelijke deductio, werd in 25 v.Chr. toegekend. Tijdens het tijdperk van Augustus onderging de stad een transformatie. De uitbreiding reikte tot aan de rivier en het wegennet en de openbare ruimtes, zoals het koloniale forum van Corduba, werden gereorganiseerd. Het Romeinse theater van Córdoba werd gebouwd, met medewerking van de keizer zelf, zijn vertegenwoordigers en de belangrijkste weldoeners van de stad: Persini Marii en Annaei, die nauw betrokken waren bij de mijnbouw. Er werd ook een aquaduct gebouwd (de Aqua Augusta) en waarschijnlijk ook het amfitheater van Córdoba. Tevens werden er, ter gelegenheid van de reis van de keizer, munten geslagen met het opschrift Colonia patricia.

Tijdens het bewind van Tiberius werden het forum novum (nieuwe forum) en de brug over de beek Pedroche gebouwd.

Volgens de regels van de Romeinse stedenbouw waren er twee hoofdwegen die in noord-zuidelijke richting (de cardo) en in oost-westelijke richting (de decumanus) liepen. Men neemt aan dat de cardo begon bij de Osario-poort. Deze liep door de huidige straten Ramírez de Arellano, Jesús María en Ángel de Saavedra. Uiteindelijk kwam hij uit op het plein Santa Ana, waar de puerta de las Estatuas (poort van de Beelden) stond. De decumanus daarentegen verbond de puerta de Gallegos (poort van de Galliërs) met de Puerta de Hierro (IJzerenpoort). Deze laatste, ook bekend als Porta Sinistra, stond op het plein Salvador. De decumanus liep door de straten Concepción, Gondomar en Claudio Marcelo of Alfonso XIII.

Het koloniale forum van Córdoba was het centrum van het leven in de Romeinse stad. Het lag op het kruispunt van de twee belangrijkste wegen van de stad. Het bevond zich in de buurt van de straten Cruz Conde, Góngora en Ramírez de Arellano. In de eerste eeuw werd het echter uitgebreid naar het zuiden, onder wat nu de straat Morería is.

De rivierhaven

---

In de Romeinse tijd was de rivier Guadalquivir bij Córdoba bevaarbaar. De stad beschikte over een rivierhaven. De haven verbond de stad via de rivier met de zee. Ook was er een verbinding met andere belangrijke steden, zoals Hispalis (Sevilla). De haven lag aan de noordelijke oever van de rivier. Ernaast bevond zich het douanekantoor (forum censorium). Dit was gevestigd in een deel van wat nu het Alcázar de los Reyes Cristianos is.

Architectuur

---

Samenvatting

---

Corduba, gesticht door de Romeinen in 169 v.Chr., was een belangrijke stad in Hispania Baetica, die tijdens het Romeinse Rijk bloeide als een welvarende hoofdstad. Oorspronkelijk was het een militaire nederzetting, maar het ontwikkelde zich tot een bruisend stedelijk centrum dat gekenmerkt werd door indrukwekkende architectuur en een drukke rivierhaven die verbonden was met belangrijke handelsroutes. In de loop van de tijd nam de Iberische bevolking af naarmate hun gemeenschap assimileerde in de Romeinse cultuur. Belangrijke ontwikkelingen waren onder meer wegen, aquaducten en openbare fora, waardoor Corduba uitgroeide tot een belangrijk administratief centrum en een cruciale rol speelde in het bestuur en de handel van de Romeinse provincie.

---

Dank voor uw interesse aan deze website van Spaanse Verhalen. Elke week tracht ik een nieuw verhaal te publiceren. Als u de verhalen hier weet te waarderen, abonneer u dan op deze niet commerciële website. Geef uw e-mailadres op en klik op Abonneren. De knop verandert naar Geabonneerd en als u daarop klikt, kunt het abonnement heel gemakkelijk weer opzeggen.

Naar boven

---