Turdetanos

De Turdetanos: hun Cultuur en Geschiedenis

---

Oorsprong

---

Voorheen had Tartessos een grote Fenicische en Griekse invloed gehad. Deze invloed zou hebben geleid tot het verdwijnen van de monarchie. De Feniciërs en Puniciërs wreekten hun steun aan de Phocaeërs na de slag bij Alalia in de 6e eeuw v.Chr. Uit deze ondergang ontstond een nieuwe beschaving. Deze was afkomstig van Tartessos en paste zich aan aan de nieuwe geopolitieke omstandigheden van die tijd.

Toen Tartessos zijn commerciële en culturele banden met de Grieken verloor, kwam Turdetania onder invloed van Carthago. Hoewel de Turdetanen een eigen cultuur ontwikkelden, beschouwden ze zichzelf als afstammelingen van de oude Tartessos. Bij de komst van de Romeinen hadden ze hun eigen identiteit nog steeds behouden. Daarom schreef Strabo in zijn kronieken dat:

… dat kon worden beschouwd als de meest beschaafde cultuur van de Iberiërs, daar zij kunnen schrijven en volgens hun voorouderlijke tradities, zelfs historische kronieken, gedichten en wetten in dichtvorm hebben, die naar hun zeggen zesduizend jaar oud zijn.                                                                                                                                                                                                  Strabo, III 1,6.

Cultuur

---

Als historische afstammelingen van de Tartessos hadden ze een eigen persoonlijkheid binnen de Iberische cultuur. Deze cultuur werd gekenmerkt door een soort aardewerk met geometrische versieringen. In de dierensculptuur werd in de Romeinse tijd de menselijke figuratie toegevoegd. In de necropolis van Osuna zijn enkele van de meest representatieve voorbeelden te vinden. Hoewel er in dit gebied veel opgravingen plaatsvinden, zijn deze vooral gericht op het zoeken naar Tartessische overblijfselen. Het zoeken naar Turdetanische overblijfselen heeft geen prioriteit.

Ze hadden kenmerken die hen onderscheidden van de andere Iberische volkeren. Een ander fundamenteel verschil zijn de bijzonderheden in de necropolen en begraafplaatsen. Ze hadden een syllabisch-alfabetisch schrift. Net als de andere schriften van de Iberiërs was het een aanpassing van het Tartessisch of Zuid-Lusitaans schrift. Over de taal weten we nog niets. De weinige geschreven getuigenissen die in de omgeving van Turdetania zijn gevonden, geschreven in het zuidelijke Iberische schrift, tonen duidelijk aan dat de taal niet dezelfde is als het Tartessisch. Er is wel een zekere verwantschap met de taal van de Iberiërs. Strabo echter beschouwt hen als de opvolgers van het volk van Tartessos en meent dat zij een taal spraken die nauw verwant was aan de Tartessische taal.

Economie

Het was het meest beschaafde volk van het Iberisch schiereiland toen de Romeinen arriveerden. De bloeiende economie wordt geprezen door Strabo, die beweert dat de Turdetanen de meest ontwikkelde Iberiërs zijn.

Mijnbouw zou een van de belangrijkste bronnen van inkomsten zijn geweest. In Huelva zijn de belangrijkste mijnen gevonden. Vanwege de producten die er werden vervaardigd, wordt aangenomen dat ze al vóór de komst van de Romeinen werden geëxploiteerd. Er was een hele industrie verbonden aan de mijnen, die zich bevonden op de plaats waar vroeger de Tartessische ‘fabrieken’ stonden. Deze ‘fabrieken’ lagen in de driehoek gevormd door de huidige steden Huelva, Cádiz en Sevilla. De belangrijkste mijnen zijn in Huelva gevonden. Er zijn verschillende sintelhopen (stortplaats voor de slakken of het afval van metallurgische fabrieken) gevonden. Deze tonen aan dat het exploitatiesysteem niet veel is veranderd sinds de komst van de Feniciërs. Deze mijnen zijn grondig bestudeerd door historici zoals Antonio Blanco Freijeiro en Rothenberg. De gewonnen mineralen zijn zilver en koper. Zilver werd het belangrijkste gewonnen materiaal. Dit bereikte zijn hoogtepunt met de komst van Rome. Over het eigendom van de mijnen zegt Diodorus dat deze tot de komst van Rome in particuliere handen waren.

Volgens Strabo was de landbouw erg belangrijk en zeer gevarieerd. Volgens Varro kenden ze al vóór de komst van Rome het ploegen en dorsen, onder invloed van Carthago. Ze verbouwden granen, olijven en druiven. Er bestaat geen eenduidige mening over de economische structuur in dit opzicht. Sommige historici spreken van concentratie van het land in handen van een klein aantal mensen. Anderen vermelden de verspreiding ervan. Weer anderen spreken van een latifundia-systeem en van een systeem dat uitbuiting van de landbouw niet toestond.

Wat de veeteelt betreft, is bekend dat ze runderen, schapen en paarden hielden. De schapenhouderij is bekend vanwege de daarmee verbonden textielindustrie. Dit blijkt uit de grote hoeveelheid spintollen en weefgewichten die in sommige graven zijn gevonden.

Aan de hele Middellandse Zeekust werd wat de Romeinen garum noemden geproduceerd. Het was een saus met visingewanden in pekel. Later werd het in het hele rijk tegen een zeer hoge prijs verkocht. Er waren ook andere soorten industrieën die verband hielden met de visserij. Conservenfabrieken en zoutziederijen waren bijzonder belangrijk. Deze industrieën waren zeer belangrijk in het gebied rond de Straat van Gibraltar.

De binnenlandse handel, de interregionale handel en de buitenlandse handel waren erg belangrijk voor hun economie. Er zijn maar weinig gegevens over de eerste twee. Mogelijk ging het om bederfelijke natuurproducten. Het kunnen ook producten zijn geweest die vergelijkbaar waren met die van andere volkeren.

Samenleving

Na de val van Tartessos viel de monarchie uiteen en ontstonden er kleine koninkrijken. Het is moeilijk om deze monarchieën te volgen tot de komst van Rome. Er is bekend dat er verschillende allianties tussen steden bestonden. Historici uit die tijd noemen de koningen die betrokken waren bij de Punische oorlogen. Een van die koningen is Culchas. Desondanks wordt aangenomen dat de Turdetanen vreedzaam waren. Ook werd aangenomen dat de andere Iberische volkeren een soortgelijk karakter hadden.

Het lijkt erop dat er in dit dorp een belangrijk stadsleven bestond. Dat blijkt uit het grote aantal steden dat het telde. Meer dan in enig ander pre-Romeins dorp op het schiereiland.

Er zijn aanwijzingen dat er geen slaven waren, maar wel een soort gemeenschapsdienstbaarheid, waarbij mensen werden uitgebuit door een heersende klasse. Mogelijk waren deze dienstknechten werkzaam in de landbouw en mijnbouw. De politieke macht was gebaseerd op militaire macht, volgens sommige bronnen door huurlingen. Er is vastgesteld dat er een elite bestond. Deze elite leefde luxueus dankzij de mijnbouw. Ze genoot van de natuurlijke rijkdommen van deze regio.

Religie

Het is moeilijk om de religie van de Turdetanen te achterhalen. Er zijn maar weinig bronnen van klassieke auteurs en weinig archeologische documentatie. Er is nog geen duidelijk verband gelegd tussen symbolische elementen op hun aardewerk. Deze elementen tonen allerlei figuren en fantastische wezens. Het verband met hun religie is onduidelijk. Er zijn goden uit het einde van de bronstijd. Deze goden worden geleidelijk aan geassimileerd met de goden die door de Feniciërs zijn meegebracht. Ze worden ook vermengd met Carthaagse goden tijdens de verschillende kolonisatieperiodes. Een van deze inheemse goden was de duif, met de bijnaam Blanca Paloma (Witte Duif), die door deze stammen werd aanbeden. Strabo vermeldt een Fenicisch heiligdom gewijd aan Melkart-Hercules in Gadir. Hij vermeldt ook de Tempel van Hercules Gaditano, een heiligdom gewijd aan Tanit en een orakel gewijd aan Menesteo. In verschillende grotten in de Sierra Morena zijn een groot aantal votiefgeschenken gevonden, vooral kleine bronzen beeldjes. Dit kan duiden op het bestaan van verschillende heiligdommen in het gebied. De heiligdommen bevinden zich op hoge, maar gemakkelijk bereikbare plaatsen.

Begrafenis ritueel

In Turdetanië zijn zeer weinig necropolen gevonden, in vergelijking met het grote aantal stedelijke centra.

De begrafenisrituelen die in verschillende necropolen zijn aangetroffen, zijn gebaseerd op crematie. Omdat er echter geen hoge temperaturen konden worden bereikt, zou het nauwkeuriger zijn om te spreken van verbranding. Het lijk werd niet volledig tot as verbrand. De doden werden samen met hun kleding en persoonlijke bezittingen verbrand. Er zijn twee verschillende soorten crematie beschreven. De ene is de primaire crematie, waarbij de lijken worden verbrand in het graf waar ze zullen worden begraven. De andere is de secundaire crematie, waarbij de verbrandingsplaats door meerdere graven wordt gedeeld. De resten worden verzameld en in een urn geplaatst. Deze worden begraven met kruiken met aromatische kruiden, grafgiften die niet in de urn pasten en voedseloffers. Deze methode lijkt op die van veel Iberische dorpen.

Er is een reeks sculpturen gevonden die verband houden met begrafenisrituelen. Ze dateren uit de 5e eeuw v.Chr. en men denkt dat ze mensen uit de hogere klassen voorstellen. In Osuna zijn ook verschillende grafstenen met mythologische dieren gevonden. Deze grafstenen zijn van veel recentere datum, uit de 1e eeuw v.Chr.

Men denkt dat de necropolen en sculpturen meer verband houden met de Iberische acculturatie. Ze hebben ook te maken met de latere Romeinse invloed, in plaats van met de inheemse begrafenistradities van de Turdetanen.

Theater

In een komedie van Plautus, De Gevangenen, is een referentie naar de verdere geschiedenis van de Turdetani te vinden (Akte I, scene II). In het toneelstuk is Hispania Baetica, het voormalige gebied van de Turdetanos, voornamelijk bekend geworden voor haar lijsters en ander klein gevogelte, een lekkernij onder de Romeinen. De Latijnse naam van deze soort lijstersoort is dan ook Turdus.

Geschiedenis

---

In het jaar 237 v.Chr. arriveerde Amílcar Barca in de oude Fenicische kolonie Gadir. Zijn doel was om de mijnschatten van Iberia in handen te krijgen. Dit leidde tot openlijke confrontaties tussen verschillen de steden in Turdetania. Dit gebeurde ondanks de handelstraditie met de Carthagers die tot dan toe in Turdetania had bestaan. Vooral de steden in het binnenland werden zwaar getroffen. De Turdetani-vorsten verzetten zich heftig tegen de opmars van de Puniciërs uit Cartagena. Ze konden daarbij rekenen op de hulp van Keltiberische huurlingen. Amílcar bereikte echter een akkoord om een klein deel van de mijnbouwgebieden van de Sierra Morena te mogen exploiteren. Uit de (weliswaar tendentieuze) teksten van klassieke kroniekschrijvers zoals Diodurus blijkt een sterke invloed van de Iberiërs op de Cartagena in Turdetania. De handelsstrategie van Amílcar voorkwam dat de confrontatie verder escaleerde.

Anderzijds beschikten de koningen van Turdetania niet over een algemene organisatie die opgewassen was tegen de militaire macht van Carthago. Daarom werden de legers van de koningen Istolacio en Indortes, die het meeste verzet boden, snel verslagen. Bovendien werden ze ontmanteld of opgenomen in de troepen van de Carthaagse Iberiërs. Vervolgens trokken de Iberisch-Carthagische leiders op naar het oosten van het schiereiland. Hun doel was om “Akra Leuké” te stichten. Dit zou hun eerste permanente uitvalsbasis op het Iberisch schiereiland worden. Later werd dat het Romeinse Lucentum.

Sinds het jaar 197 v.Chr. waren bijna alle volkeren van Hispania in opstand gekomen. Ze verzetten zich tegen de Romeinse aanwezigheid en hun despotische manier van regeren. In 195 v.Chr. trok Marcus Porcius Cato met zijn consulaire leger Hispania binnen om de opstanden neer te slaan. Na een triomfantelijke veldtocht leidde Cato zijn troepen naar de Sierra Morena, waar de Turdetanen hun mijnen hadden. Hoewel zij Keltiberische huurlingen hadden ingehuurd om tegen de Romeinen te vechten, wisten de afgezanten van Cato de Keltiberen te overtuigen of te dwingen zich koest te houden. Zo trokken de huurlingen zich zonder slag of stoot terug naar hun land. Na het verlies van de militaire steun van de Keltiberen werden de Turdetanen verslagen bij Iliturgi. Deze plaats staat tegenwoordig bekend als de heuvel van Máquiz, gelegen in Mengíbar (provincie Jaén).

Deze nederlaag betekende het verlies van hun mijnbezittingen. Hierdoor werden de Turdetanen gedwongen in de vallei van de Guadalquivir te blijven. Cato keerde terug naar het noorden. Hij trok door Keltiberië om de Keltiberiërs te intimideren. Hij wilde toekomstige opstanden voorkomen. Vanaf 193 v.Chr. zouden opstanden echter schering en inslag worden.

Voornaamste nederzettingen

---

---

---