Hispania Citerior/Ulterior

Hispania Citerior en Ulterior: Geschiedenis en Geografie (197 v.Chr. – 27 v.Chr.)

---

Hispania Citerior (‘het nabije Hispania’) en Hispania Ulterior (‘het verre Hispania’) waren de (oude) namen van twee Romeinse provincies op het Iberisch Schiereiland. Beide werden gesticht in het jaar 197 v.Chr., na de Tweede Punische Oorlog, toen de verovering van Hispania op de Carthagers door Scipio Africanus (Romeinse generaal en politicus) voltooid was. De provincies hadden toen ongeveer de omvang zoals we op het kaartje boven zien. De verovering van het Iberisch schiereiland op de Kelten ging door tot in 19 v.Chr. toen de laatste stammen, de Cantabros, werden onderworpen en bij Hispania Tarraconensis werden gevoegd.

Hispania Citerior

---

Hispania Citerior was de naam van het noordoostelijke deel van Hispania. Dit gebeurde nadat de Romeinse Republiek het zuiden en oosten van het Iberisch schiereiland had veroverd. Het omvatte de oostkust, vanaf de Pyreneeën tot Cartago Nova (het huidige Cartagena).

Het bestuur van Hispania Citerior zetelde in de stad Tarraco (nu Tarragona). Naarmate de heerschappijen zich landinwaarts uitbreidden, werd Hispania Citerior uiteindelijk de provincie Tarraconensis van het Romeinse Rijk. Deze provincie strekte zich uit van de Middellandse Zee tot Galicia.

Hispania Ulterior

---

Hispania Ulterior was een van de twee provincies waarin de Romeinse Republiek Hispania verdeelde. Deze verdeling vond plaats aan het begin van de verovering van het schiereiland, samen met Hispania Citerior. Aanvankelijk omvatte het de vallei van de Guadalquivir, maar later werd het hele westelijke deel van het Iberisch schiereiland erbij gevoegd. De hoofdstad was Corduba, het huidige Cordoba.

Etimologie

Hispania is de Latijnse benaming voor het Iberisch schiereiland. De term komt voor in het jaar 200 v.Chr. in de werken van de dichter Quintus Ennius. Waarschijnlijk is het afgeleid van het Punische woord אי שפן “I-Shaphan”. De vertaling ervan zou “kust van de klipdassen” zijn. Dit is een fout van de Fenicische volkeren, die konijnen als daman identificeerden. Ulterior is een synoniem van ulter, wat “verder” zou betekenen. Volgens de historicus Lucius Cassius Dio bestond de bevolking van de regio uit verschillende stammen. Daarom hadden ze geen gemeenschappelijke taal of regering.

Geschiedenis

Na het verlies van Sicilië, Sardinië en Corsica in de Eerste Punische Oorlog, leed Carthago aanzienlijke verliezen. Daarom begon het zich uit te breiden naar het zuiden van het Iberisch schiereiland. Het grootste deel van de Tweede Punische Oorlog zou dan ook in Hispania plaatsvinden. Deze oorlog zou eindigen met de nederlaag van Hannibal en de Carthagers in de Slag bij Ilipa in 206 v.Chr. Vier jaar later zou Carthago zich overgeven en de controle over de regio aan Rome afstaan na zijn definitieve nederlaag.

In 197 v.Chr. werd het schiereiland verdeeld in twee provincies. Dit was het gevolg van de aanwezigheid van twee militaire machten tijdens de verovering. Deze regio’s zouden bekend komen te staan als Hispania Citerior en Hispania Ulterior. De grens tussen de twee provincies liep van Cartago Nova tot aan de Cantabrische Zee.

Halverwege het decennium 170 v.Chr. waren de gevechten afgenomen. Dit gebeurde vooral sinds het verdrag van Tiberius Gracchus (Romeins militair en staatsman) met de Keltiberiërs in het jaar 178 v.Chr. Deze relatieve vrede motiveerde wellicht de praetor van het jaar 176 v.Chr., Marcus Cornelius Scipio Maluginensis, om dispensatie aan te vragen om als gouverneur naar Ulterior te gaan. In 171 v.Chr. werd het tijdens de oorlog van Macedonië samengevoegd met de provincie Citerior. In 167 v.Chr. werd het echter weer afgescheiden.

Er heerste vrede tot de aanval van de Lusitanos in 155 v.Chr. onder leiding van Viriato. Deze inheemse bevolking versloeg de Romeinse praetoren tweemaal. Dit leidde ertoe dat de opstand zich uitbreidde naar andere plaatsen. Het schiereiland werd al snel een centrum van militaire activiteit met kansen om verder op te rukken. Zoals de Griekse historicus Appianus van Alexandrië zei: “[De consuls] rukten niet op voor de welvaart van de stad [Rome]. Ze rukten op voor hun eigen glorie en de eer van de overwinning”. Het gebied werd grotendeels veroverd door de consul Decimus Junius Brutus Gallaicus (Romeins politicus en generaal) in 138 v.Chr. De oorlog duurde echter voort tot 19 v.Chr. Augustus (1ste Romeins Keizer 27 v. Chr. – 14 n.Chr.) een einde maakte aan de Cantabrische oorlogen in Hispania Citerior en het schiereiland werd volledig veroverd.

Augustus reorganiseerde de provincies van het schiereiland na afloop van de oorlog. Hispania Ulterior werd verdeeld in Baetica, het huidige Andalucía. Het werd ook verdeeld in Lusitania, dat Portugal, Extremadura en een deel van Castilla y León omvat. Hispania Citerior, dat ook Cantabria en het País Vasco omvatte, werd omgedoopt tot Hispania Tarraconensis.

In het begin van de 5e eeuw, vielen de Vandalen het zuiden van Hispania binnen. De Romeinse keizer Honorius gaf zijn zwager, de Visigotische koning Ataúlfo, de opdracht een einde te maken aan de Vandalen. De Visigoten namen Hispania in handen en vestigden hun hoofdstad in Toledo.

De gevolgen

Elke provincie werd bestuurd door een praetor. Bovendien vermengden leden van de inheemse elite zich met de Romeinse aristocratie en de Romeinen lieten hen deelnemen aan hun eigen regering. De Romeinse keizers Trajanus, Hadrianus en Theodosius zijn in Hispania geboren. Romeinse latifundia werden gegeven aan leden van de aristocratie van de regio. Aquaducten en andere meer technologisch geavanceerde mechanismen werden ingevoerd. De economie was gebaseerd op veeteelt en op de uitvoer van goud, olijfolie, wol en wijn.

Samenvatting

---

In 197 v.Chr. verdeelden de Romeinen het Iberisch schiereiland in twee provincies: Hispania Citerior (de nabije kant) en Hispania Ulterior (de verre kant). Citerior omvatte gebieden zoals het huidige Galicia en Valencia, met Tarraco als hoofdstad. Ulterior, met Corduba (nu Córdoba) als hoofdstad, omvatte Zuid-Spanje. Deze opdeling vond plaats nadat de Romeinen de Carthagers hadden overwonnen. De regio’s ondergingen veranderingen, waaronder gevechten met lokale stammen, wat uiteindelijk leidde tot consolidatie onder Romeins bewind, met aanzienlijke gevolgen voor hun culturen en economieën.

---

Dank voor uw interesse aan deze website van Spaanse Verhalen. Elke week tracht ik een nieuw verhaal te publiceren. Als u de verhalen hier weet te waarderen, abonneer u dan op deze niet commerciële website. Geef uw e-mailadres op en klik op Abonneren. De knop verandert naar Geabonneerd en als u daarop klikt, kunt het abonnement heel gemakkelijk weer opzeggen.

Naar boven

---