Tenerife

Tenerife: Het eiland van de Eeuwige Lente

Tenerife, gelegen in de Atlantische Oceaan, is een eiland  dat behoort tot de Spaanse autonome gemeenschap van de Canarishe Eilanden. Deze eilanden zijn op hun beurt verdeeld is in twee provincies. Tenerife behoort samen met La Palma, La Gomera en El Hierro tot de provincie Santa Cruz de Tenerife. Tenerife is op één na, Mallorca is groter, het grootste eiland van Spanje. Daar staat tegenover dat het wel het ’t dichtst bevolkte eiland van Spanje is. En als we kijken naar de regio Macaronesië, dan is Tenerife ook het grootste en dichtst bevolkte van deze verzameling van eilanden.

Santa Cruz de Tenerife is de hoofdstad van het eiland en van de gelijknamige provincie. Met meer dan 200.000 inwoners is het ook de dichtstbevolkte stad van de provincie.

Het predicaat hoofdstad van de Comunidad autónoma deelt ze met Las Palmas de Gran Canaria. Santa Cruz de Tenerife was tussen 1833 en 1927 de enige hoofdstad van de Canarische archipel, totdat men in 1927 bij decreet bepaalde dat de hoofdstad van Canarias werd gedeeld met Las Palmas de Gran Canaria.

De op één na dichtstbevolkte gemeente van het eiland, met meer dan 155.000 inwoners is San Cristóbal de la Laguna. Het historisch centrum van deze stad staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het grootstedelijk gebied Santa Cruz de Tenerife telt meer dan 400.000 inwoners.

Op het eiland bevindt zich nog een ander Werelderfgoed van Unesco, namelijk  het Nationaal Park Teide. Dit is het meest bezochte nationale park van Spanje en een van de meest bezochte ter wereld. Hier bevindt zich de op twee na grootste vulkaan ter wereld, genaamd de Teide.

Het Anagamassief  werd op 9 juni 2015, door Unesco opgenomen in de lijst van biosfeerreservaten vanwege zijn natuurlijke en etnografische rijkdommen. Het is het natuurgebied met het grootste aantal endemische soorten in Europa.

Het belangrijkste feest, van groot belang voor de economie van het eiland is natuurlijk het Carnaval van Santa Cruz de Tenerife. Dit carnavalsfestijn is uitgeroepen tot Feest van Internationaal Toeristisch Belang (Fiesta de Interés Turístico Internacional ). Met dat van Rio de Janeiro en Venetië, behoort het tot de belangrijkste carnavalsfeesten ter wereld.

Als belangrijke toeristische bestemming ontvangt het jaarlijks meer dan zes miljoen toeristen. Daarmee is het de belangrijkste toeristische bestemming van de Canarische Eilanden, en tevens een van de belangrijkste van Spanje.

Toponymie

---

De verschillende culturen gaven Tenerife in de loop van de geschiedenis verschillende namen. Voor de inheemse Guanchen heette het eiland bijvoorbeeld Achined, Achinet of Chenet.

Volgens de filoloog Ignacio Reyes zou de oorspronkelijke vorm (w)a-zenzen zijn, met de betekenis ‘weerklank, zoemen, gerommel’, terwijl professor Juan Álvarez Delgado Achinech −at-ti-ney− beschouwt als ‘een liefdevolle of emotionele uitdrukking’ die hij vertaalt als ‘hier is de mijne’ of ‘mijn land’.

In Romeinse beschrijvingen van de eilanden van Afortunadas, zoals Plinius de Oudere ze in zijn werk Naturalis Historia beschrijft, bevat het een eiland genaamd Nivaria of Ninguaria (van het Latijnse nix, nivis, sneeuw), wat zou verwijzen naar de sneeuw op de vulkaan de Teide op Tenerife.

Op Portulaanse kaarten uit de 13e eeuw wordt het eiland verschillend wordt geïnterpreteerd. Daar noemt men het Insula del’inferno (eiland van de hel), vanwege de erupties van deze vulkaan.

In 1445 geeft een Venetiaanse navigator in dienst van de Portugese kroon, genaamd Alvise Cadamosto, geeft een realistischer verslag van Tenerife en de berg:

“…. Ik moet speciaal Tenerife noemen, het dichtbevolkte en een van de hoogste eilanden ter wereld, want bij helder weer is het van een enorme afstand te zien; en geloofswaardige zeelieden beweren het, naar hun mening, vanaf zestig en zeventig Spaanse mijlen gezien te hebben, want in het midden ervan bevindt zich een piek, in de vorm van een diamant, die zeer hoog is en die voortdurend brandt…”.

Volgens de eerste historici van het eiland, zoals broeder Alonso de Espinosa en Leonardo Torriani, werd de naam ‘Tenerife’ door de Castilianen overgenomen van de naam die de inheemse bevolking van La Palma gebruikte om het eiland aan te duiden. Deze zou afkomstig zijn van de termen tener, ‘sneeuw’, en fe, ‘berg’, wat vertaald kan worden als ‘sneeuwberg’ of ‘besneeuwde berg’, verwijzend naar de top van de Teide.

De oudste bekende schriftelijke vermelding van de term ‘Tenerife’ is in de vorm Tenerefiz en dateert van rond 1350, in een literair werk getiteld Libro del Conoscimiento (Het boek van de kennis).

Door de geschiedenis heen zijn er echter ook andere verklaringen gegeven. Zo veronderstelden de 17e eeuwse historici Juan Núñez de la Peña en Tomás Arias Marín de Cubas, onder andere, dat de naam afkomstig zou kunnen zijn van de legendarische Guanche-koning Tinerfe, bijgenaamd ‘el Grande‘, die het hele eiland regeerde in de tijd vóór de verovering door Castilla.

Fysieke geografie

---

Het eiland ligt iets ten noorden van de Kreeftskeerkring en neemt een centrale positie in tussen Gran Canaria, La Gomera en La Palma. Op iets meer dan 300 km van de Afrikaanse kust en op ongeveer 1.000 km van het Iberisch schiereiland.

Tenerife is een grotendeels ruig eiland, met een reliëf dat gevormd is door opeenvolgende vulkaanuitbarstingen, waarvan de meest recente die van Chinyero in 1909 was.

Tenerife heeft een driehoekig vorm en is het grootste eiland van de Canarische archipel. Het  heeft een oppervlakte van iets meer dan 2034 km² en de langste kustlijn (342 km). In het centrum van het eiland staat de berg Teide, die met 3718 m boven de zeespiegel uitsteekt en daarmee het hoogste punt van Spanje is. Er liggen wel tweehonderd kleine eilandjes of rotsen om het eiland heen, waaronder Anaga, Garachico en Fasnia, die samen een oppervlakte hebben van bijna 214 m². 

De oorsprong en vorming van het eiland

De oorsprong van Tenerife ligt tussen de 20 en 50 miljoen jaar geleden, toen het eiland zich begon te vormen op de bodem van de oceaan.

Verdere opbouw en aardverschuivingen

Op de resten van het eerste gebouw ontstond later het Edificio Cañadas II, dat zich tot boven de 2.500 meter verhief. Ook dit vulkanische bouwwerk werd gekenmerkt door explosieve erupties. Rond 1 miljoen jaar geleden begon de vorming van de Cordillera Dorsal, een bergketen die zich uitstrekt over 25 kilometer en tot 1.600 meter hoog reikt. Deze ontstond door vulkanisme langs breuklijnen en vormt nu de langste en hoogste bergstructuur van de Canarische Eilanden.

In dezelfde periode, ongeveer 800.000 jaar geleden, vonden twee enorme aardverschuivingen plaats. Deze veroorzaakten de vorming van de valleien van La Orotava en Güímar, die vandaag de dag nog altijd zichtbaar zijn.

De opkomst van Teide

De laatste grote fase in de vulkanische ontwikkeling van Tenerife begon zo’n 200.000 jaar geleden. Toen vonden de uitbarstingen plaats die leidden tot de vorming van het Edificio Pico Viejo-Teide, het centrale vulkanische complex dat tegenwoordig de kern van het eiland vormt. Deze structuur rees op boven de Caldera de Las Cañadas, het indrukwekkende keteldal dat een belangrijk onderdeel vormt van het hedendaagse landschap van Tenerife.

Orografie en landschap

De plotselinge orografie van het eiland en de verscheidenheid aan klimaten resulteren in een eiland met talrijke landschappen en vormen. Een goed voorbeeld is het Nationale Park van de Teide met zijn amalgaam van kleuren die het resultaat zijn van opeenvolgende vulkaanuitbarstingen. En wat dacht u van de kliffen van Los Gigantes (acantilados de Los Gigantes) met hun verticale wanden. Of de halfwoestijnen met de droogteresistente planten in het zuiden. Allemaal milieus van zuiver vulkanische aard  net als de Malpaís de Güímar of de Malpaís de La Rasca.

Een eiland als Tenerife heeft ook natuurlijke stranden zoals El Médano, met beschermde gebieden zoals Montaña Roja en Montaña Pelada. Een aantal valleien van het eiland bevatten tropische en subtropische gewassen. En ook hier vindt u laurierbossen in de massieven van Anaga en Teno (met diepe, steile ravijnen) en uitgestrekte dennenbossen boven deze laatste vegetatie.

Edificio central

Letterlijk  vertaald is dat ‘Het Centrale bouwwerk’ terwijl het eigenlijk een geologische structuur is. De belangrijkste structuren van Tenerife, die hieronder worden beschreven, vormen het Edificio Central, met het Teide-Pico Viejo complex (de oude vulkaan) en het keteldal van Las Cañadas. Dit is een halve ketel van 130 km². Het is gevormd door een reeks geologische processen die in de paragraaf ‘Ontstaan en Vorming’ werden toegelicht. Het keteldal wordt gedeeltelijk ingenomen door de stratovulkaan Teide-Pico Viejo. Verder wordt het aangevuld met materiaal dat deze bij verschillende uitbarstingen is uitgestoten. In het binnenland vallen de Roques de García op, waarvan de Roque Cinchado de bekendste is. Een andere opvallende formatie is Los Azulejos, die bestaat uit groenachtige fonolieten dat door hydrothermale activiteiten is ontstaan.

Het amfitheater van Las Cañadas

Ten zuiden van La Caldera ligt de berg Guajara met een hoogte van 2.718 m. Samen met een aantal ander bergen vormt hij het amfitheater van Las Cañadas del Teide. Aan de voet van deze wanden zijn endoreïsche vlakten van zeer fijn sedimentmateriaal ontstaan, waarvan de bekendste de Llano de Ucanca is.

De Teide

De top van de Teide is met 3.718 m.b.z. en meer dan 7.000 meter boven de oceaanbodem het hoogste punt van het eiland. Deze vulkaan, is het symbool bij uitstek van Tenerife. Het is het meest emblematische natuurmonument van de Canarische archipel. Zijn centrale ligging, zijn omvang, zijn silhouet en zijn besneeuwde top geven hem een unieke persoonlijkheid. De inheemse Guanchen beschouwden deze berg als een plaats van aanbidding en verering.

Sinds 1954 zijn El Teide en het hele keteldal eromheen, hoewel de grenzen ervan later zijn verlegd, uitgeroepen tot nationaal park. Bovendien is het sinds juni 2007 door Unesco opgenomen als natuurlijk erfgoed in de Werelderfgoedlijst.

In het westen ligt de vulkaan, genaamd Pico Viejo. Aan de ene kant hiervan bevindt zich de vulkaan Chahorra of Narices del Teide, waar de laatste uitbarsting in het gebied rond de Teide plaatsvond in 1798.

Massieven

Het Anagamassief ligt in het noordoosten van het eiland. Het gebied is ruig en onregelmatig, met veel heuvels en dalen. Het gesteente in dit gebied is ongeveer 5,7 miljoen jaar oud. Door erosie (slijtage door wind en water) en de vele spleten in de rotsen, zijn er verschillende soorten gesteente zichtbaar. Deze zijn ontstaan door vulkanische activiteit, zoals fonoliet en trachiet.

In het gebied zijn veel diepe en steile ravijnen. De kust van Anaga bestaat vooral uit hoge kliffen. Daarom zijn er weinig stranden. De stranden die er wel zijn, liggen meestal bij de uitgangen van de ravijnen. Sommige van deze stranden hebben rotsen, andere bestaan uit zwart zand.

Het Teno-massief bevindt zich in het uiterste noordwesten. Net als in Anaga is het een gebied van ontmantelde structuren en diepe ravijnen die door erosie zijn ontstaan. De materialen hier zijn echter een stuk ouder (ongeveer 7,4 miljoen). Opvallend is de berg Gala, die met 1342 m. de hoogste is. Het meest unieke landschap van dit massief is te vinden aan de zuidkust. Dit zijn de kliffen van Los Gigantes, met verticale wanden die op sommige plaatsen een hoogte van 500 m. bereiken.

Het Adeje-massief ligt helemaal in het zuiden van het eiland. Het bekendste deel ervan is de Roque del Conde, die 1001 meter hoog is. In vergelijking met andere berggebieden op het eiland valt dit massief minder op. Dat komt doordat het door de lange geologische geschiedenis veel van zijn oorspronkelijke vorm en grootte heeft verloren. Het gesteente heeft een intense ontmanteling doorstaan en is door de jaren heen sterk afgebrokkeld, waardoor het landschap nu minder opvallend is dan vroeger.

Bergkammen

De Cordillera Dorsal of de Dorsal de Pedro Gil is een gebergte, in dit geval een bergkam of een bergrug. Op een hoogte van ongeveer 750 meter loopt het, vanaf het begin van de berg La Esperanza, naar het centrale gedeelte van het eiland.  In de buurt van de Caldera de Las Cañadas, met de Izaña als hoogste punt, bereikt het een hoogte van 2350 m. b. z. Deze structuur is ontstaan door basaltisch vulkanisme via een van de assen of structurele richtlijnen die aan de basis liggen van het vulkanisme op het eiland.

De Abeque bergkam wordt gevormd door een keten van vulkanen die het Teno massief verbinden met het centrale insulaire bouwwerk Teide-Pico Viejo. De historische vulkaan van Chinyero, behoort tot deze bergkam. De laatste uitbarsting van de Chinyero vond plaats 1909.

De dorsal Sur (zuidelijke bergkam) of dorsal de Adeje wordt beschut door de laatste van de structurele assen. De overblijfselen van het massief zien we als een oerformatie, en als lijnen van kleine vulkanische kegels en rotsen die verspreid liggen over dit gebied in het zuiden van Tenerife.

De Anaga bergkam verdeelt het Anaga massief op natuurlijke wijze van oost naar west. Het scheidt de valleien van San Andrés (in het zuiden) en Taganana (in het noorden).

Valleien

De valleien zijn een van de opvallendste vormen van reliëf. De belangrijkste zijn de vallei van La Orotava en de vallei van Güímar, die zijn ontstaan door de aardverschuiving van grote hoeveelheden materiaal in de richting van de zee, waardoor een holte in het terrein is ontstaan. Er zijn nog andere valleien verspreid over de geografie van Tenerife, zij het in dit geval van een andere aard. Meestal zijn het valleien die zijn gevormd na de afzetting van grotere hoeveelheden geologisch materiaal van zijdelings gelegen heuvels, of gewoon brede geulen van bepaalde ravijnen die in hun evolutie het uitzicht van typische valleien hebben aangenomen.

Ravijnen (barrancos)

Tenerife wordt, vooral door zijn hoge ligging en zijn silhouet dat op een zadeldak lijkt, doorkruist door een groot aantal ravijnen. Het zijn de karakteristiekste elementen van dit landschap, ontstaan door de erosie die in de loop van de geschiedenis door afvloeiing van het oppervlak is veroorzaakt. Van bijzonder belang zijn de ravijnen van Ruiz, Fasnia, Güímar, Erques en het barranco de Infierno. Allen zijn door de Canarische instellingen uitgeroepen tot beschermde natuurgebieden.

Kusten

De kusten zijn over het algemeen ruig en abrupt, zeker in het noorden. Van de 342 kilometer lange kustlijn is iets meer dan 67 kilometer strand. Alleen het eiland Fuerteventura overtreft hiermee dat van Tenerife. Aan de noordkust bevinden zich de kiezel- of zwarte zandstranden. In het zuiden en zuidwesten van het eiland hebben de stranden met fijner, lichter gekleurd zand de overhand.

Vulkanische pijpen

Lava-buizen, of vulkanische buizen, zijn vulkanische grotten, meestal in de vorm van tunnels, die tijdens de reogenetische activiteit in min of meer vloeibare lavastromen worden gevormd. Een van de vele vulkanische buizen op het eiland is de zogenaamde Cueva del Viento, gelegen in de noordelijke gemeente Icod de los Vinos. Dit is de grootste vulkanische buis van Europa en een van de grootste ter wereld.

Flora en Fauna

Het eiland Tenerife kent ondanks zijn geringe oppervlakte een opmerkelijke ecologische diversiteit. Deze zijn het gevolg is van bijzondere milieuomstandigheden, aangezien de ruwe orografie plaatselijk de algemene klimaatomstandigheden wijzigt, waardoor een grote verscheidenheid aan microklimaten ontstaat. Dit grote aantal microklimaten, en dus natuurlijke habitats, komt tot uiting in de vegetatie van het eiland. die bestaat uit een rijke gevarieerde flora. Op het eiland vinden we ongeveer 1400 verschillende vaatplanten (vroeger ook wel hogere planten genoemd), waaronder zo’n 200 endemische – en 140 exclusief Tenerife soorten.

Door de concentratie van deze 140 exclusieve soorten heeft het eiland Tenerife de grootste lijst van endemische flora in Macaronesië. Bovendien zorgt de verscheidenheid aan chemische samenstelling en de verschillende vulkanische materialen, voor een groot verschil aan bodems. De combinatie van deze factoren is bepalend voor de aanwezigheid van talrijke habitats. De talrijke planten- en dierengemeenschappen die hier leven vormen het unieke ecosystemen van Tenerife.

De bestudering van de flora en fauna van Tenerife kan eenvoudig geordend worden. De verschillende ecologische niveaus, waarin het terrein van het eiland is verdeeld, op te delen. Bij deze indeling wordt vooral rekening gehouden met de noordelijke of zuidelijke oriëntatie van de hellingen van het eiland en, uiteraard, met de hoogte:

Tenerife telt 56 vogelsoorten, 13 landzoogdieren, 5 reptielen, enkele duizenden ongewervelde dieren, 2 amfibieën en 400 vissoorten. Verder vinden we er enkele soorten zeeschildpadden en natuurlijk de walvisachtigen.

Pre-historische

Vóór de komst van de aboriginals werden de Canarische Eilanden, en vooral Tenerife, bewoond door endemische prehistorische dieren. Inheemse diersoorten die tegenwoordig grotendeels zijn uitgestorven.. Deze specimens werden groter dan normaal, dit is wat men noemt eilandgigantisme.

Beschermde natuurgebieden

Bijna de helft van het eiland (48,6%) valt onder de verschillende vormen van bescherming. Deze worden verleend door het Canarische Netwerk van Beschermde Natuurgebieden. De hele archipel bevat 146 natuurgebieden die onder deze bovengenoemde netwerk vallen. Alleen op Tenerife vinden we al 43 beschermde natuurgebieden. Het netwerk omvat maar liefst acht verschillende beschermingscategorieën, die alle op het eiland vertegenwoordigd zijn. Naast het Nationale park van de Teide, beschikt het over het grootste natuurpark van de Canarische Eilanden (Corona Forestal). Onder de andere parken bevinden zich natuurreservaten, natuurmonumenten, beschermde landschappen, twee plattelandsparken en maar liefst zes gebieden van wetenschappelijk belang. Op 9 juni 2015 werd het Macizo de Anaga door de Unesco uitgeroepen tot biosfeerreservaat. Dit Massief van Anaga heeft het grootste aantal endemische soorten van Europa.

De gemeente La Orotava, staat grotendeels ten bate van het parque nacional del Teide. Santa Cruz de Tenerife, met het parque rural de Anaga, staat 74 % van haar oppervlakte af aan beschermd gebied. Het grootste deel van het parque rural de Teno ligt in de gemeente Buenavista del Norte. Dit betekent dat ook hier een groot deel van het oppervlakte beschermd is.

Klimaat

Tenerife staat internationaal bekend als het “Eiland van de Eeuwige Lente”. Deze klimatologische benaming is grotendeels te danken aan de passaatwinden. Het vocht wat deze wind met zich meebrengt condenseert in het midden van het noorden en noordoosten van het eiland. Daarmee vormt zich een brede wolkenzee die zich bij voorkeur bevindt tussen de 600 en 1800 meter boven de zeespiegel.

Een andere factor is de koude Canarische zeestroming van de Atlantische Oceaan. Het zeewater dat de kust en stranden van de eilanden overspoelt verdampt. De omgevingstemperatuur neemt daardoor af. En dan hebben we natuurlijk ook de orografie van Tenerife die hier zijn rol speelt. Deze drie factoren zijn verantwoordelijk voor het waar maken van de eerder genoemde slogan.

In het algemeen is het klimaat op Tenerife gematigd, gematigd en zeer mild in elk seizoen van het jaar. Er zijn geen koude periodes, maar ook geen snikhete. De gemiddelde temperaturen bedragen 18 °C in de winter en 25 °C in de zomer. U zult begrijpen dat dit dit relatieve en algemene waarden zijn. Vanzelfsprekend zijn er belangrijke contrasten, zoals die welke zich voordoen tijdens de wintermaanden. Op het strand geniet u dan van de zon terwijl u op 3.000 meter hoogte, de witte, besneeuwde toppen van de Teide kunt aanschouwen. Op deze hoogte sneeuwt het elk jaar steevast..

Als we Santa Cruz vergelijken met La Laguna dan zien we een ander voorbeeld van klimatologisch contrast. Deze gemeenten zijn fysiek verenigd, maar liggen ver uit elkaar wat de klimatologische omstandigheden betreft. Santa Cruz heeft over het algemeen het hele jaar door een warm klimaat. Maar vergelijken we het met La Laguna dan blijkt dat het daar vaak iets kouder is en er een grotere kans op regen groter bestaat. Het klimaat is hier vergelijkbaar met dat van het noordelijke midden van het schiereiland.

Het noorden en het zuiden van Tenerife hebben ook verschillende klimatologische kenmerken. Aan de loefzijde valt 73 % van de totale neerslag. De relatieve luchtvochtigheid ligt er hoger en de zon schijnt er iets geringer. De meeste regen aan de loefzijde valt op een hoogte tussen 1000-1200 m. Daar komt nog eens bij dat van deze neerslag het meeste in de bergen van La Orotava valt.

Belangrijker is echter het feit dat er in het noorden van het eiland gemiddelde jaarlijks zo’n 250 mm aan neerslag valt. Op de zuidelijke hellingen van het eiland is de neerslag daarentegen aanzienlijk geringer. Het is interessant te weten dat Europese artsen, vooral Engelse en Nederlandse, in de 19e eeuw het klimaat van het noorden van Tenerife prezen. Zij raadde hun patiënten dan ook aan naar Tenerife te gaan om de ouderdomskwalen en aandoeningen van de bloedsomloop te verlichten.

Het water

De vulkanische bodem van Tenerife is over het algemeen poreus en doorlatend. Het smelt water van de bergtoppen en een groot deel van het regenwater, samen met de condensatie in beboste gebieden, wordt door deze ondergrond opgenomen.

De bouw van stuwdammen als de methoden om water te op te slaan wordt ontmoedigd. De bovengenoemde geologische omstandigheden laten de opslag van het kostbare vocht aan de oppervlakte niet toe. Ook de onregelmatigheid van de regenval is een reden om deze methode hier niet toe te passen.

Het grootste deel van het water (90 %) is dan ook afkomstig uit putten. En dan hoofdzakelijk uit galerijen. Dit is een belangrijke systeem om water aan de waterdragende lagen in de ondergrond te onttrekken. Tenerife telt momenteel meer dan duizend van deze geboorde galerijen.

De bodem

De complexe geologische formatie en evolutie van Tenerife. De combinatie van de verschillende orografische en bio-klimatologische kenmerken, geven aanleiding tot een breed scala van bodems. Dit wordt hoofdzakelijk bepaald door hun meer of mindere mate van ontwikkeling. Zeg maar de leeftijd van deze vulkanische ondergrond. Maar ook dat zegt niet alles. De bodems van de zuidelijker gelegen gebieden bijvoorbeeld, zijn minder ontwikkeld dan die van de noordelijker gelegen gebieden. Dit wordt hoofdzakelijk beïnvloed door de passaatwinden, die voor de hogere vochtigheidsgraad zorgen en daardoor een hogere ontwikkelingsgraad vertonen. Hieronder wordt uitgelegd of deze bodems al dan niet geschikt zijn voor gebruik in de landbouw, alsook de beperkingen en de risico’s die zij inhouden.

Grond met een hoge gebruikscapaciteit

Deze gronden zijn geschikt voor bijna elke activiteit, inclusief matig intensieve landbouw. Dit is met name het geval voor grond dat uit andere delen van het eiland wordt aangevoerd. Nadeel is dat deze gronden vanuit orografisch oogpunt vaak bedekt zijn met vulkanisch materiaal dat onlangs door nieuwe uitbarstingen is opgeworpen. Het zijn vaak vlakke gebieden, maar opgebouwd uit zeer recente elementen, waar erosie nog niet in staat is geweest een goede bodem te vormen. Daarom wordt grond aangevoerd van plaatsen die minder geschikt zijn voor bebouwing, maar waar de grond wel geschikt is voor dit gebruik.

Grond met een middelmatig gebruiksvermogen

Deze gronden zijn bestand tegen een weinig intensief gebruik, aangezien zij een groot erosiegevaar inhouden. Zij bevinden zich op recenter vulkanisch materiaal.

Grond met geringe bruikbaarheid

Deze gronden worden gekenmerkt door hun ligging op steile hellingen. Zij zijn daarom niet het meest geschikt voor de teelt. Er is een aanzienlijke risico dat wanneer zij worden afgegraven er aardverschuivingen plaatvinden.

Grond met een zeer geringe bruikbaarheid

Gezien zij zich op recente lavastromen bevinden, zijn deze gronden voor vrijwel geen enkele activiteit geschikt.

Geschiedenis

---

De Guanchen moeten ruim voor de eerste jaartelling  op het eiland aangekomen zijn. Bijna tweeduizend jaar lang bevolkten zij het eiland en probeerden zij zich aan te passen aan de bijzondere milieu-omstandigheden. Totdat zij in 1496 door Spaanse troepen werden onderworpen.

Wat het technologische niveau betreft, kunnen de Guanchen worden ingedeeld bij de volkeren van het Stenen Tijdperk. Deze terminologie wordt echter verworpen vanwege het feit dat op verschillende wijze begrepen kan worden. De Guanche-cultuur wordt gekenmerkt door een geavanceerde culturele ontwikkeling, die mogelijk verband houdt met de Berbercultuur die vanuit Noord-Afrika werd geïmporteerd. En tevens een zwakke technologische ontwikkeling, die bepaald werd door de schaarste aan grondstoffen. Vooral het ontbreken van mineralen voor de extractie van metalen. Hun voornaamste activiteit was de herderseconomie, maar zij hielden zich ook bezig met landbouw, verzamelen, visserij, en kunstnijverheid.

Wat hun geloof betreft, was de religie van de Guanchen polytheïstisch, hoewel astrale verering (zon) wijd verbreid was. Er was ook een animistische religiositeit die bepaalde plaatsen heilig maakte, vooral rotsen en bergen. Tot de belangrijkste Guanche-goden behoorden Achamán (god van de hemel en opperste schepper), Chaxiraxi (moedergodin, later geïdentificeerd met de Maagd van Candelaria), Magec (zonnegod) en Guayota (de duivel), naast vele andere goden en voorouderlijke geesten. Bijzonder uniek was de dodenverering, waarbij lijken werden gemummificeerd. Daarnaast zijn er op het eiland kleine antropomorfe en zoömorfe van steen en klei gevonden. Deze beeldjes hielden verband met verschillende rituelen en werden beschouwd als afgodsbeelden. Het Guatimac-idool, waarvan wordt aangenomen dat het een mythisch wezen of een beschermende geest voorstelt, is zeker opvallend te noemen.

De Guanche-maatschappij was verdeeld in lagen die bepaald werden door de rijkdom, vooral in termen van vee. Met aan de ene kant de adel en aan de andere kant het volk. Het eiland was verdeeld in gebieden waarvan de koning de mencey was. Mencey was naam gegeven aan de vorst van de Guanchen van Tenerife, die heerste over een menceyato of gebied. Ongeveer honderd jaar voor de verovering, was er een mencey genaamd Tinerfe el Grande, zoon van de mencey Sunta. Tinerfe had zijn hof in Adeje van waaruit hij over het hele eiland regeerde. Toen hij stierf, kwamen zijn negen zonen in opstand en verdeelden het eiland in negen menceyatos en twee onafhankelijke achimenceyatos. Deze werden door de latere veroveraars capitanías genoemd. De menceyatos en hun menceys (in volgorde van afstamming) waren als volgt:

• • • Taoro: Momenteel Puerto de la Cruz, La Orotava, La Victoria de Acentejo, La Matanza de Acentejo, Los Realejos en Santa Úrsula, hun menceys waren Bentinerfe, Inmobach, Bencomo en Bentor.
    • Güímar: tegenwoordig El Rosario, Candelaria, Arafo en Güímar en zijn menceys waren Acaymo, Añaterve en Guetón.
    • Abona: Fasnia, Arico, Granadilla de Abona, San Miguel de Abona, Arona en de menceys daarvan waren Atguaxoña en Adxoña (of Adjoña).
    • Anaga: Santa Cruz de Tenerife en San Cristóbal de La Laguna (het gebied van de lagune zelf) en de menceys waren Beneharo en Beneharo II.
    • Tegueste: Tegueste, deel van het kustgebied van La Laguna en de vega lagunera zelf, zijn menceys waren Tegueste I, Tegueste II en Teguaco.
    • Tacoronte: Tacoronte en El Sauzal en hun mannen waren Romen en Acaimo.
    • Icode: San Juan de la Rambla, La Guancha, Garachico en Icod de los Vinos en hun menceys waren Chincanayro en Pelicar.
    • Daute: El Tanque, Los Silos, Buenavista y Santiago del Teide y sus menceyes fueron Cocanaymo y Romen.
    • Adeje: Guía de Isora, Adeje en Vilaflor en hun menceys waren Atbitocazpe, Pelinor, en Ichasagua.

Er was ook de Achimenceyato van Punta del Hidalgo, geregeerd door Aguahuco (de “arme Hidalgo”, onwettige zoon van de Gran Tinerfe) en Zebenzui.

Ondanks de tijd die is verstreken sinds de verovering van de archipel, zijn er nog veel plaatsnamen die herinneren aan de taal van de Guanchen. Er zijn veel plaatsen die, hoewel met aanzienlijke variaties, hun voor-Spaanse namen behielden.

Interessante archeologische vindplaatsen

Het eiland heeft ook verschillende archeologische vindplaatsen uit deze periode van vóór de verovering. In het algemeen wordt dit erfgoed vertegenwoordigd door grotschilderingen. En hoewel ze over het hele eiland verspreid zijn, vinden we ze vooral op de zuidelijke helling van het eiland.

Twee van de belangrijkste archeologische vindplaatsen van het eiland zijn, de archeologische zone van de Cueva de los Guanches en de zogenaamde Cuevas de Don Gaspar. De eerste, Cueva de Guanches, leverde de oudste chronologieën van de archipel op, daterend van rond de 6e eeuw v.Chr. De Cuevas de Don Gaspar, is van belang vanwege de ontdekking van plantenresten in de vorm van verkoolde zaden. Dit bewijst dat er in de tijd van de Guanchen landbouw werd bedreven op het eiland Tenerife. Beide sites bevinden zich in de gemeente Icod de los Vinos.

Ook vermeldenswaard op het eiland is de plaats van aanbidding van de zonnegod Masca. Een plaats voor de viering van rituelen in verband met vruchtbaarheid en het vragen om regenwater. Deze was min of meer gelegen in de gemeente Buenavista del Norte.

Andere belangrijke archeologische vindplaatsen zijn de archeologische zone Los Cambados en de archeologische zone El Barranco del Rey. Beide in de gemeente Arona. Alsmede de grot van Achbinico, het eerste mariale heiligdom op de Canarische Eilanden, uit de Guanche-Castiliaanse periode. Hier zijn verschillende archeologische werktuigen uit de Guanche-periode gevonden. Een andere plaats van archeologisch belang is de Macizo de Anaga. Dit is een van de rijkste gebieden van de Canarische Eilanden als het gaat om archeologische vondsten. Hier vond men een groot aantal Guanche mummies, evenals grotten met enkele overblijfselen van gemummificeerde dieren. En stenen met inscripties, zoals de zogenaamde “Piedra de Anaga” (Steen van Anaga). Aan de andere kant van het eiland, in de gemeente El Tanque, werd nog een andere steen met inscripties gevonden, de “Piedra Zanata”. Deze hield naar het schijnt verband met de magisch-religieuze wereld van de Guanches, en de omstreden piramiden van Güímar. Er bestaan vele hypothesen over de bouw van deze pyramide. Maar geen van deze definities heeft geleid tot de oorsprong van dit gebouw.

Er zijn ook overblijfselen die wijzen op de Punische aanwezigheid op het eiland. Zo is er een stèle gevonden die algemeen bekend staat als “Piedra de los Guanches” in de plaats Taganana. Hier vond men een grote steen, met gravures op het oppervlak waaronder een afbeelding van de Carthaagse godin Tanit. Voorgesteld door een symbool in de vorm van een fles, omgeven door kruisvormige motieven. Men denkt dat het oorspronkelijk een offeraltaar was dat verwant is aan de altaren die in het Semitische gebied zijn gevonden. Op een later tijdstip zou het dan hergebruikt worden voor het mummificatieritueel van de Guanchen.

De verovering

Tenerife was het laatste Canarische eiland dat werd veroverd. Tenerife was ook het eiland dat er het langst over deed om zich aan de Castiliaanse troepen te onderwerpen. De traditionele data voor de verovering van Tenerife zijn vastgesteld tussen 1494, landing van Alonso Fernández de Lugo, en 1496 verovering van het eiland. Men mag hierbij niet uit het oog verliezen dat de pogingen om het eiland bij de Kroon van Castilla in te lijven dateerd van 1464. Tussen de eerste poging om het eiland te veroveren in 1464 en de definitieve verovering ervan in 1496 lagen tweeëndertig jaar.

In 1464, vond de symbolische overname van het eiland door Diego García de Herrera, heer van de Canarische Eilanden plaats. Dat gebeurde in het ravijn van Bufadero. Hij tekende een vredesverdrag met de menceys van het eiland. Kort daarna stond de mencey van Anaga hem toe een toren op zijn land te bouwen. Een plek waar de Guanchen en Europeanen handel dreven, totdat deze omstreeks 1472 door de Guanchen zelf werd afgebroken.

In 1492 organiseerde de gouverneur van Gran Canaria, Francisco Maldonado, een rooftocht. Deze rooftocht liep voor de Europeanen uit tot een werkelijke ramp, zij werden verslagen door de Guanchen van Anaga.

In december 1493 kreeg Alonso Fernández de Lugo van de ‘Katholieke Koningen’ de bevestiging van zijn veroveringsrechten op het eiland Tenerife. In april 1494 landde de conquistador op de kust van wat nu Santa Cruz de Tenerife is. Hij kwam van Gran Canaria met een troep Spanjaarden en Canarische eilandbewoners, voornamelijk Gomeros en Gran Canarios. Een legertje dat bestond uit ongeveer 2000 man te voet en 200 te paard. Nadat hij een fort gebouwd had begon hij landinwaarts te trekken.

De menceys van het eiland Tenerife namen verschillende posities in op het moment van de verovering. Zo was er een groep die koos voor vrede. Een andere groep koos ervoor om te strijden, waarbij de eerste bestond uit de Güímar, Abona en Adeje.De tweede groep bestond uit Anaga, Tegueste, Tacoronte, Taoro, Icoden en Daute. Het waren de negen erfgenamen van Tinerfe ‘el Grande’. Hardnekkig bevochten zij hun tegenstanders, de Castilianen, zodat het twee jaar duurde voordat verovering van Tenerife een feit was. De Castiliaanse troepen leden een nederlaag door toedoen van de Guanchen in de Eerste Slag bij Acentejo  in 1494. De Guanchen, overwonnen de technologie en nieuwe ziekten waarvoor ze niet immuun waren. Ze vielen echter ten prooi aan de troepen van de Kroon van Castilla in de Slag bij Aguere en de Tweede Slag bij Acentejo, waarmee de verovering in september 1496 werd voltooid.

Zoals in de andere eilanden gebeurden werden ook hier de originele bewoners tot slaven gemaakt. Zeker diegenen die tot de strijdende partijen behoorden. Een groot ander groot deel van de inheemse bevolking bezweek aan ingevoerde ziekten zoals griep en waarschijnlijk pokken. Besmettelijke ziekten waarvoor deze samenleving, wegens haar isolement, haar immuunsysteem niet had ontwikkeld. Na de verovering, en vooral in de daaropvolgende eeuw, werd het eiland geleidelijk herbevolkt en gekoloniseerd door immigranten. Zij kwamen uit verschillende gebieden die tot het beginnende Spaanse Rijk behoorden (Portugal, Vlaanderen, Italië, Duitsland).

Door de bevolkingsgroei en de daaruit voortvloeiende noodzaak om land vrij te maken voor de exploitatie van landbouwgronden werden de bossen van het eiland flink aangetast. Dit was het geval met de invoering van de suikerrietteelt aan het begin van de 16e eeuw. In de daaropvolgende eeuwen concentreerde de economie van het eiland zich op de exploitatie van andere gewassen, zoals wijnstokken en bananen. Zo werd ook het insect, de cochenille, voor het maken van verfstoffen, geïntroduceerd.

De handel met Amerika

In de 18e eeuw, na de Spaanse Successieoorlog, ontwikkelde zich op de Canarische Eilanden de zogenaamde Canarisch-Amerikaanse handel. Deze werd geregeld door een koninklijk besluit uit 1697. Dit besluit stond de handel tussen beide toe voor een periode van acht jaar en beperkte deze tot 1000 ton. Tenerife kreeg 600 ton toegewezen, La Palma 300 ton en Gran Canaria 100 ton.

Tenerife was in dit opzicht het hegemoniale eiland. Goed voor meer dan 50 % van het aantal schepen en 60 % van de tonnage. Op de La Palma en Gran Canaria bedroeg dit percentage ongeveer 19% voor de eerstgenoemde en 7% voor de laatstgenoemde. De precieze omvang van de handel tussen Amerika (in die tijd in Spanje las Indias genoemd) en de Canarische Eilanden is onbekend. maar het moet zeer belangrijk zijn geweest en bijna uitsluitend op Tenerife geconcentreerd zijn geweest. Omdat deze handel grotendeels op Tenerife plaatsvond moet het voor dit eiland heel belangrijk geweest zijn.

Tot de ingevoerde producten behoorden karmijnzuur, rum en suikerriet. Deze kwamen uit de Amerikaanse havens van La Guaira, Havana, Campeche en Veracruz. Het belang van Tenerife gaf een beslissende impuls aan de haven van Santa Cruz de Tenerife. Qua belangrijkheid in handel met Amerika overtrof de haven van Santa Cruz die van Garachico en Puerto de la Cruz.

Veel zeelieden uit Tenerife sloten zich aan bij deze transcontinentale zeehandel, waaronder de zeerover Amaro Rodríguez Felipe, beter bekend als Amaro Pargo. Zijn deelname aan de Zilvervloot (La Flota de Indias) begon in 1703-1705. Hij was kapitein van het fregat El Ave María y las Ánimas, een schip waarmee hij van de haven van Santa Cruz de Tenerife naar de haven van Havana voer. Andere belangrijke zeelieden uit Tenerife in die tijd waren Juan Pedro Dujardín en Bernardo de Espinosa, beiden metgezellen van Amaro Pargo.

Veel zeelieden uit Tenerife sloten zich aan bij deze transcontinentale zeehandel. Waaronder de zeerover Amaro Rodríguez Felipe, beter bekend als Amaro Pargo. Zijn deelname aan de Zilvervloot (La Flota de Indias) begon in 1703-1705. Hij was kapitein van het fregat El Ave María y las Ánimas. Een schip waarmee hij van de haven van Santa Cruz de Tenerife naar de haven van Havana voer. Andere belangrijke zeelieden uit Tenerife waren Juan Pedro Dujardín en Bernardo de Espinosa, beiden metgezellen van Amaro Pargo.

De aanval van Horatio Nelson

Tenerife werd, net als de andere eilanden, in de loop van zijn geschiedenis herhaaldelijk aangevallen. Kapers van verschillende nationaliteiten Fransen, Engelsen, Nederlanders en Berbers namen. naar gelang de ontwikkeling van de Spaanse bondgenootschappen en oorlogen, hun kansen waar. Onder deze aanvallen neemt de Britse aanval van 1797 een bijzondere plaats in de geschiedenis in.

Op 25 juli viel Admiraal Horatio Nelson Santa Cruz de Tenerife aan. Toentertijd hoofdstad van het eiland en hoofd van de Captaincy General (onderdeel van de Spaanse strijdmacht). Na een felle aanval sloeg de door generaal Gutiérrez georganiseerde verdediging de Britten af. Nelson verloor daarbij zijn rechterarm toen hij probeerde aan land te komen in de buurt van Paso Alto. Volgens de legende verloor hij zij arm door een kogel afgevuurd door het kanon, genaamd Tigre.

Op 5 september werd een nieuwe landingspoging in de omgeving van Puerto Santiago afgeslagen. De inwoners van de Santiago del Teide vallei gooide, vanaf de top van de kliffen van Los Gigantes, simpelweg stenen naar de Britten.

Andere kapers, voornamelijk Engelsen, hebben met meer of minder geluk ook het eiland Tenerife aangevallen. Onder anderen Robert Blake in 1656, Walter Raleigh, John Hawkins, Woodes Rogers en John Genings in 1706.

Tenerife en de band met Amerika

Tenerife heeft, net als andere Canarische eilanden, altijd een sterke band gehad met Amerika. Al vanaf het begin van de kolonisatie van de Nieuwe Wereld vertrokken er schepen vanuit Tenerife. Voordat deze schepen de Atlantische Oceaan overstaken, werden ze op het eiland bevoorraad. Ook gingen er mensen aan boord, bijvoorbeeld soldaten of avonturiers die hoopten op een beter leven.

Niet alleen mensen reisden heen en weer. Ook planten en dieren werden uitgewisseld tussen Tenerife en Amerika. Dit was belangrijk voor beide gebieden.

Rond 1670 kwam er een moeilijke tijd voor de wijnhandel. Veel families besloten toen te vertrekken, vooral naar Venezuela en Cuba. Tegelijk wilde de Spaanse koning voorkomen dat andere landen gebieden in Amerika zouden veroveren. Daarom stuurde hij mensen uit de Canarische Eilanden, waaronder Tenerife, om nieuwe steden te stichten.

De teelt van cacao in Venezuela en tabak in Cuba zorgde voor veel werk. Hierdoor vertrokken hele dorpen van Tenerife naar Amerika, zoals Buenavista del Norte, Vilaflor en El Sauzal. In de Dominicaanse Republiek werd de stad San Carlos de Tenerife gesticht, vooral door mensen van Tenerife. Deze stad had een belangrijke strategische functie, omdat ze bescherming bood tegen Franse aanvallen op het eiland Hispaniola.

Tussen 1720 en 1730 stuurde de Spaanse kroon 176 families van de Canarische Eilanden naar Puerto Rico. In 1726 vertrokken ongeveer 25 families om de stad Montevideo (in Uruguay) te stichten. In 1731 werd San Antonio (in Texas, VS) gesticht door een tweede groep. Later, tussen 1777 en 1783, vertrokken ook mensen vanuit de haven van Santa Cruz de Tenerife naar San Bernardo in Louisiana en naar Florida.

In de 19e en vroege 20e eeuw bleef de emigratie naar Amerika doorgaan, vooral via Cuba en Venezuela. Dit kwam door economische problemen op de eilanden, zoals gebrek aan grondstoffen en de grote afstand tot Europa.

De laatste decennia is dit veranderd. Door steun aan de economie van de Canarische Eilanden en de groei van het toerisme keren veel mensen juist terug naar Tenerife. Dit zijn niet alleen voormalige bewoners, maar ook hun nakomelingen en nieuwe immigranten. Zo blijft de eeuwenoude band tussen Tenerife en Amerika voortbestaan.

Historische vulkaanuitbarstingen

Er zijn slechts vijf vulkaanuitbarstingen op Tenerife waarvan onbetwistbare historische gegevens bestaan. De eerste daarvan was in 1492 op de vulkaan Boca Cangrejo, die door Christoffel Columbus werd waargenomen. De volgende vond plaats in 1704, toen de vulkanen van Arafo, Fasnia en Siete Fuentes synchroon uitbarstten. Twee jaar later, in 1706, vond de grootste uitbarsting uit de geschiedenis plaats toen de vulkaan Trevejo uitbarstte. Grote hoeveelheden lava bedolven de stad en de haven van Garachico. De laatste vulkaanuitbarsting van de 18e eeuw vond plaats in 1798 in Las Cañadas de Teide, meer bepaald in Chahorra. Tenslotte brak in 1909 eruptieve activiteit uit bij de vulkaan Chinyero, in de gemeente Santiago del Teide. Na die datum en tot op heden zijn er geen nieuwe uitbarstingen op het eiland geweest. Bovendien hebben, ondanks het absoluut vulkanische karakter van Tenerife, de vijf historische erupties geen dodelijke slachtoffers geëist.

Recente geschiedenis

Andere, minder vijandige bezoekers zouden in de opeenvolgende eeuwen op het eiland aankomen. In 1799 beklom de natuuronderzoeker Alexander von Humboldt de top van de Teide die de schoonheid van het eiland beschreef.

Vanaf de jaren 1890 begonnen talrijke toeristen Tenerife te bezoeken. Vooral de noordelijke steden Puerto de la Cruz  en Santa Cruz de Tenerife trokken veel toeristen aan.

In maart 1936 plaatste de republikeinse regering Generaal Francisco Franco over naar Tenerife. Zij waren bang voor zijn militaire en politieke invloed en verwijderde hem, dachten zij, zodoende van de machtscentra.

Op 27 maart 1977 vond er een botsing tussen twee vliegtuigen plaats op de luchthaven Tenerife Norte. Een ongeval dat het hoogste dodental in de luchtvaartgeschiedenis van Tenerife bevat. De vliegtuigen die bij de tragedie betrokken waren, waren op weg naar Gran Canaria. Hun vlucht werd omgeleid naar Tenerife als gevolg van de ontploffing van een bom (geplaatst door de separatistische terreurgroep MPAIAC) op de luchthaven van Gran Canaria.

Op 31 maart 2002 vond de overstroming van Tenerife plaats. Het was, wat ze in Spanje noemen een gota fría (letterlijk vertaald ‘koude druppel). Een  verschijnsel dat gekenmerkt werd door herhaaldelijke stortregens die gepaard gingen met een enorm onweer. Het trof het grootstedelijk gebied van Santa Cruz de Tenerife en strekte zich in noordoostelijke richting uit naar het gebied van San Andrés. De regens veroorzaakten 8 doden, 12 vermisten en tientallen gewonden. Naast menselijke verliezen veroorzaakte de overstroming aanzienlijke materiële schade, 70.000 mensen kwamen zonder elektriciteit te zitten en ten minste 400 huizen werden geheel of gedeeltelijk verwoest. 

Anderzijds was Tenerife in november 2005 het Canarische eiland dat het zwaarst werd getroffen door de tropische storm Delta. Aan de kust werden windsnelheden van 140 km/u geregistreerd en op de Teide, de top van Tenerife, bijna 250 km/u.

De symbolen van het eiland

---

De vlag van Tenerife werd oorspronkelijk in 1845 aangenomen als registratievlag van wat toen de maritieme provincie van de Canarische Eilanden werd genoemd, met als thuishaven Santa Cruz de Tenerife. Tegenwoordig vertegenwoordigt dit vaandel het hele eiland Tenerife. Het is op verzoek van de eilandsraad goedgekeurd. En bij besluit van de regering van de Canarische Eilanden van 9 mei 1989 en op 22 mei 1989 gepubliceerd in het Staatsblad van de Canarische Eilanden.

Het heraldisch wapen van Tenerife werd op 23 maart 1510 bij koninklijk besluit verleend door koning Fernando V “El Católico”, in Madrid namens zijn dochter Juana, koningin van Castilla. Het wapenschild is afgebeeld in een veld van goud, met de heilige aartsengel Michaël (beschermheilige van het eiland) gewapend, boven een berg van natuurlijke kleur waaruit vlammen opstijgen, en de vulkaan de Teide voorstelt. Onder deze berg ligt het eiland in sinopel op golven van azuur en zilver. Rechts is een kasteel in gules, en links een klimmende leeuw in gules. Het wapen van de eilandraad van Tenerife verschilt met dat van de gemeenteraad van La Laguna door het devies op de rand en door de toevoeging van enkele palmtakken.

Natuurlijke symbolen

Volgens een wet van de regering van de Canarische Eilanden zijn de natuurlijke symbolen van het eiland sinds 1991 de blauwe vink en de drakenboom.

Demografie en territoriale verdeling

---

Tenerife is het dichtstbevolkte eiland van de Canarische Eilanden en van Spanje. Dit is deels ten gevolgen van de stijging van het geboortecijfer. Maar ook het grote aantal buitenlandse immigranten dat het eiland de afgelopen tien jaar heeft ontvangen (er wonen 200.000 immigranten op Tenerife) heeft hiertoe bijgedragen. Op 1 januari 2020 had het eiland volgens bronnen van het INE in totaal 928.604 geregistreerde inwoners.

Daarvan zijn er slechts drie door land omgeven: Tegueste, El Tanque en Vilaflor. La Orotava is de hoogst gelegen gemeente van Spanje, het bevindt zich op de top van de berg Teide. Vilaflor de Chasna herbergt de hoogst gelegen gemeentelijke hoofdstad van de Canarische Eilanden, op een hoogte van 1.400 meter.

Tegelijkertijd is het gebruikelijk om een ander type eilandindeling te vinden, waarbij het grondgebied wordt vastgesteld volgens een grootstedelijke zone, rond het invloedsgebied van de steden Santa Cruz en La Laguna, de noordelijke zone (de gemeenten die zich in het noorden naar de oceaan uitstrekken) en de zuidelijke zone (de gemeenten die dat in het zuiden doen). Deze indeling, samen met de gemeentelijke indeling, is te zien op de kaart hiernaast.

Ongeveer 25 % van de bevolking van Tenerife (208 563 inwoners) woont in de hoofdstad Santa Cruz de Tenerife. En dan is er nog eens 45 % (± 400.000 mensen) die in het grootstedelijk gebied wonen. In tegenstelling tot andere Canarische eilanden is de bevolking van Tenerife sterk verspreid over verschillende steden en gemeenten. De steden Santa Cruz de Tenerife en San Cristóbal de La Laguna worden in stedenbouwkundig opzicht verenigd die samen meer dan 359.000 inwoners tellen.

Het eiland heeft een hoog percentage niet in de volkstellingen geregistreerde ingezetenen. Daarmee wordt aangeven dat er in werkelijkheid meer dan een miljoen inwoners op het eiland Tenerife wonen. Het eiland is ook het meest multiculturele van de archipel. Ongeveer 14% van de totale bevolking is buitenlander. Van deze buitenlanders is er ook de hoog percentage niet-EU-buitenlanders.

De 9 grootste gemeenten van Tenerife en de buitenlandse inwoners

Santa Cruz de Tenerife	Plaatsnaam	inw. (2024)		Buitenlanders	inw. (2021)	Granadilla de Abona
	Santa Cruz de Tenerife San Cristobal de La Laguna Arona Granadilla de Abona Adeje La Orotava Los Realejos Puerto de la Cruz Candelaria	211.436 160.258 82.982 57.143 50.549 42.434 37.076 31.377 28.485		Venezuela Cuba Italië Engeland Colombia Duitsland Marroko China Roemenië Frankrijk	52.536 21.281 20.078 13.961 9.899 9.169 6.169 3.942 3.851 3.608
San Cristobal de la Lagune						Adeje
Aron						La Orotava
bron: INE 2024

De grootste gemeente met 207,31 km² is La Orotava, die een groot deel van het Teide Nationaal Park beslaat. De kleinste gemeente en in de archipel is Puerto de la Cruz,38 met een oppervlakte van minder dan 9 km².

Voorts waren al deze gemeenten van oudsher gegroepeerd in 8 comarcas. In 2011 heeft de Eilandsraad echter, via het beheersplan voor het eiland Tenerife, tot 11 comarca-modellen gedefinieerd. Het eiland is dus verdeeld in de volgende elf comarcas:

Toerisme

---

De economie van Tenerife is, net als die van de andere Canarische Eilanden, fundamenteel gebaseerd op het toerisme. In de 19e eeuw en een groot deel van de 20e eeuw was de toevloed van buitenlands toerisme, vooral uit Engeland, opmerkelijk. Dit vanwege de landbouwbelangen die het eiland van vroeger uit had. Tenerife trekt veel nationaal en internationaal toerisme aan, het is daarmee het meest bezochte Canarische eiland. Toeristen komen naar het eiland op zoek naar de stranden, het gevarieerde culturele aanbod en het bruisende nachtleven.

Later, tijdens de wereldoorlogen, kreeg deze sector het moeilijk. Maar in de tweede helft van de vorige eeuw begon hij zich opmerkelijk te ontwikkelen. In eerste instantie viel Puerto de la Cruz op door zijn aangename klimaat en alle attracties die de noordelijke vallei van La Orotava te bieden had. Tenerife laf zich meer toe op zon- en strandtoerisme. Zo ontstond rond 1980 een toeristische bloei in het zuiden van van het eiland. Steden als Arona en Adeje, rond toeristische centra als Los Cristianos, Playa de Las Américas en Costa Adeje, bevatten vandaag de dag meer dan 65% van de hotelbedden. Tenerife ontvangt jaarlijks meer dan 5 miljoen toeristen en is daarmee de populairste eiland van de Canarische archipel. Dit cijfer laat echter ook zien hoeveel middelen deze activiteit verbruikt (ruimte, energie, water, enz.).

Het Nationaal Park Teide is ook van groot toeristisch belang, aangezien het het op één na meest bezochte nationaal park ter wereld is.

Een andere attractie van het eiland die het tot een zeer aantrekkelijke bestemmingen maakt, is de schoonheid van zijn sterrenhemel. De Gregor-telescoop, de grootste van Europa, bevindt zich in het Teide Nationaal Park. Als u wilt kunt u hier genieten van enkele van de meest spectaculaire beelden van de sterrenhemel.

Kunst

---

Schilderkunst

De eerste kern van schilderkunst op Tenerife is te vinden in de stad La Laguna. In de loop van de verschenen 16e eeuw verschenen er enkele vermaarde schilders. Kunstenaars uit andere plaatsen, zoals Garachico, Santa Cruz, La Orotava en Puerto de la Cruz zich bij deze scène aan. Twee van de beste schilders van de archipel in de 17e eeuw kwamen uit La Orotava. In tal van kerken verspreidt over het eiland vind men werk van Cristóbal Hernández de Quintana en Gaspar de Quevedo.

In Puerto de la Cruz, in de kerk van Nuestra Señora de la Peña de Francia, is de bijdrage van Luis de la Cruz y Ríos te zien. Geboren in 1775, en voormalig kamerschilder van Koning Ferdnando VII van Spanje. Hij verwierf zijn aanzien aan het Hof als miniatuurschilder. Later stond hij bekend als El Canario (De Kanarie).

De landschapschilder Valentín Sanz werd in 1849 in Santa Cruz de Tenerife geboren. Het Stedelijk Museum voor Schone Kunsten van Santa Cruz bezit een grote collectie van zijn werk. In dit museum hangen ook schilderijen van Juan Rodríguez Botas (1880-1917). Hij wordt beschouwd als de eerste impressionist van de Canarische Eilanden.

Binnen de expressionistische groep moet ook Mariano de Cossío genoemd worden. De fresco’s in de kerk van Santo Domingo in San Cristóbal de La Laguna worden aan deze kunstenaar toegeschreven. Anderzijds werd in 1874 Francisco Bonnín Guerín geboren. Een aquarellist uit Santa Cruz die een school oprichtte om zijn picturale werk te bevorderen. Tenslotte werd in 1906 in Tacoronte een van de meest universele Canarische schilders geboren, Óscar Domínguez. Hij behoorde tot de modernistische stroming die bekend staat als het surrealisme. Hij vond de techniek van de decalcomanie uit en droeg bij aan een picturaal werk van internationale erkenning. Dat had hij vooral te danken aan zijn reizen naar Parijs.

Tot de huidige kunstenaars behoort o.a. de vermaarde Cristino de Vera (Santa Cruz de Tenerife, 1931). In 1998 ontving hij de Nationale Prijs voor Schone Kunsten. Hij ontving ook de Gouden Medaille voor Verdienste in de Schone Kunsten in 2001 en de Canarische Kunstprijs in 2005. Daarnaast moet ook Pedro González (San Cristóbal de La Laguna, 1927) worden genoemd. Een schilder die lesgeeft aan de Faculteit Schone Kunsten. Ook hij werd bekroond met de Premio Canarias de Arte.

Beeldende kunst

Men zou kunnen zeggen dat de beeldhouwkunst op Tenerife is begonnen in de 17e eeuw. De architect en beeldhouwer Martín de Andújar Cantos kwam toen vanuit Sevilla naar het eiland. Vooraf had hij instructies gekregen van de meester Juan Martínez Montañés. Met hem kwamen nieuwe technieken en benaderingen van de school van Sevilla mee. Hij gaf deze door aan zijn leerlingen, onder wie de kunstenaar uit Garachico, Blas García Ravelo opvalt.

Andere beeldhouwers die in deze periode en in de 18e eeuw het licht zagen, waren Sebastián Fernández Méndez, Lázaro González de Ocampo, José Rodríguez de la Oliva, en vooral Fernando Estévez, een leerling van Luján Pérez. Zij hebben bijgedragen aan een uitgebreide collectie religieuze beelden en houtsnijwerk die verspreid zijn over verschillende kerken op Tenerife. Dat is te zien in de Parroquia Matriz del Apóstol Santiago de Los Realejos, in de Kathedraal van La Laguna, in de Kerk van de Ontvangenis, eveneens in La Laguna, in de Basiliek van Candelaria, in het Real Santuario del Cristo de La Laguna en in verschillende gebedshuizen in La Orotava; in de Kathedraal van La Laguna, de Kerk van La Concepción eveneens in La Laguna, de Basiliek van Candelaria, het Real Santuario del Cristo de La Laguna en in verschillende gebedshuizen in La Orotava.

Momenteel wordt de beeldhouwkunst van Tenerife onder meer vertegenwoordigd door José Abad, Fernando Garcíarramos en José Luis Fajardo.

Architectuur

De architectuur van Tenerife wordt gekenmerkt door de statige landhuizen en de meer bescheiden, populaire huizen. Dit type architectuur, dat opmerkelijke invloeden uit Andalucia en Portugal vertoont, heeft niettemin een sterke eigen persoonlijkheid.

Van de landhuizen zijn vooral de voorbeelden in La Orotava en La Laguna opmerkelijk. Deze gebouwen worden gekenmerkt door hun typische balkons en de aanwezigheid van patios (binnenplaatsen). Hout, vooral grenen, speelt een belangrijke rol in deze gebouwen. De gevels van deze huizen zijn eenvoudig met weinig versieringen.

Van de landhuizen zijn vooral de voorbeelden in La Orotava en La Laguna opmerkelijk. Deze gebouwen worden gekenmerkt door hun typische balkons en de en het typische gebruik van vakwerk. De ramen zijn schuiframen en aan de binnenzijde bevestigde banken zijn gebruikelijk. De binnenplaatsen fungeren als echte tuinen die dienen om de kamers te verlichten. De kamers zijn met de binnenplaats verbonden door middel van galerijen die vaak met steen en hout zijn afgewerkt. Voorzieningen zoals destiladeras, waterpompen, banken en tafels zijn elementen die vaak deel uitmaken van deze binnenplaatsen. patios (binnenplaatsen). Hout, vooral grenen, speelt een belangrijke rol in deze gebouwen. De gevels van deze huizen zijn eenvoudig met weinig versieringen.

De traditionele huizen worden gekenmerkt door lage gebouwen met ruwe muren in een verscheidenheid van kleuren. Soms wordt de continuïteit van deze muren onderbroken door de aanwezigheid van stenen blokken die ornamenteel boven het oppervlak uitsteken. Er zijn vele voorbeelden van deze architectuur te zien over het hele eiland.

De officiële of religieuze gebouwen zijn vormgegeven volgens de verschillende architectonische tendensen die op een bepaald moment de overhand hadden. De stadskernen van de steden La Laguna en La Orotava zijn uitgeroepen tot nationale historisch-artistieke monumenten.

Een ander architectonisch voorbeeld op het eiland zijn de verdedigingsgebouwen die na de Castiliaanse verovering als torens of kleine kastelen werden opgericht. Het doel van deze constructies was het eiland te beschermen tegen aanvallen van piraten of buitenlandse invallen, zoals die van de Engelse admiraal Horatio Nelson in juli 1797. Tot deze forten behoren het kasteel van San Cristóbal, het kasteel van San Andrés en het kasteel van San Juan of Castillo Negro in de hoofdstad van Tenerife. In het noorden van het eiland bevinden zich ook enkele van deze gebouwen, zoals het kasteel van San Miguel in Garachico of het kasteel van San Felipe in Puerto de la Cruz, onder andere.

De afgelopen jaren heeft het concept van grote projecten de overhand gekregen. Sommige projecten zijn ostentatief en ontworpen door beroemde architecten. Dit fenomeen is met name te zien bij de verschillende regeringen. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de herinrichting van de Plaza de España door de Zwitserse architecten Herzog & De Meuron. Ook het nieuwe project van de Franse architect Dominique Perrault voor het strand van Las Teresitas is noemenswaardig. Daarnaast zijn er het Magma Arte & Congresos-centrum, de Santa Cruz Towers en het Auditorium van Tenerife. Dit laatste gebouw is ontworpen door de Spaanse architect Santiago Calatrava. Het staat ten noordoosten van het Parque Marítimo in Santa Cruz de Tenerife. Een van de meest opvallende kenmerken is het gevleugelde zeil. Dit zeil simuleert een schip. Hierdoor is het het architectonische embleem van de stad Santa Cruz geworden.

Ambachtelijk handwerk

Net als op de rest van de Canarische Eilanden bestaat er een hele traditie van pottenbakkerskunst. Het gebruik van klei stamt uit het primitieve aardewerk. Dit werd gemaakt door de oude Guanchen. Zij wisten niet hoe ze de pottenbakkersschijf moesten gebruiken. De pottenbakkers van het eiland bewerken de klei met de hand, wat hun werk een grote authenticiteit verleent.

Cultuur

---

Het ontstaan van het onderwijs op het eiland was te danken aan de religieuze ordes. In 1530 kreeg Tenerife toegang tot de cultuur. Dit was mogelijk dankzij de filosofie van de Dominicanen in het klooster van La Concepción de La Laguna. Desondanks begon het onderwijs pas goed te functioneren in de 18e eeuw. Er waren toen maar weinig scholen.

Het uitbreken van de burgeroorlog heeft dit soort onderwijs een aanzienlijke tegenslag toegebracht. De daaropvolgende dictatuur van Francisco Franco verergerde de situatie. Onderwijs in handen van religieuze ordes had een zeker belang in het leven van de bevolking van Tenerife tot 1970. Toen verminderde de Algemene Onderwijswet het belang van deze religieuze instellingen ten gunste van openbare scholen. Deze laatste begonnen zich vanaf dat moment te vermenigvuldigen. In mindere mate gebeurde dat ook met de eerste. Ze werden bevorderd met de invoering van de democratie.

Traditionele feesten

Tenerife heeft een uitgebreide feestkalender. Het carnaval van Santa Cruz de Tenerife springt eruit. Dit carnaval is het belangrijkste van het land en een van de belangrijkste ter wereld. De officiële feestdag van het eiland is 2 februari. Dit is ter ere van de Virgen de Candelaria, de beschermheilige van de Canarische Eilanden. Op die dag wordt het als feestdag van het eiland gevierd op Tenerife. Het feest van 15 augustus, de dag van Maria ten Hemelopneming, is in Spanje een feestdag. Het is ook de dag waarop de Virgen de Candelaria, als beschermheilige van de Canarische Eilanden, gevierd wordt . Andere feesten zijn de bedevaarten. Corpus Christi en de Goede Week zijn ook belangrijk. Het feest van de Santísimo Cristo de La Laguna vindt plaats op 14 september.

Het carnaval van Santa Cruz de Tenerife is misschien wel het meest bekende feest van Tenerife. Het heeft de grootste nationale en internationale uitstraling. Het is niet tevergeefs uitgeroepen tot Fiesta de Interés Turístico Internacional. Het carnaval wordt niet alleen in de hoofdstad gevierd. In vele plaatsen in het noorden en zuiden van het eiland viert men ook carnaval. Maar in de hoofdstad is het carnaval het belangrijkst. Met de verkiezing van de koningin wordt het carnaval afgesloten. Daarna begint wat de inwoners van Tenerife het carnaval op straat noemen. Hierbij zijn er grote bijeenkomsten van carnavalsvierders in het centrum van Santa Cruz. Dit is een carnaval voor de doorduwers, hier wordt tien dagen carnaval gevierd.

Wetenschappelijk onderzoek

Historisch gezien heeft het onderzoeksgebied zich niet op een bijzonder relevante manier ontwikkeld. Het Instituto de Astrofísica de Canarias (Astrofysisch Instituut van de Canarische Eilanden) heeft zijn zetel op het eiland. Dit instituut steekt echter met kop en schouders uit boven de centra die zich met deze werkzaamheden bezighouden.

Ook het bio-organisch instituut Antonio González, dat verbonden is aan de universiteit van La Laguna, moet worden vermeld. Aan deze universiteit zijn ook verbonden het Andrés Bello Instituut voor Linguïstiek, het Centrum voor Middeleeuwse en Renaissance Studies, het Universitair Bedrijfsinstituut, het Instituut voor Regionaal Recht en het Universitair Instituut voor Politieke en Sociale Wetenschappen, alsmede het Instituut voor Tropische Ziekten (dat deel uitmaakt van het Onderzoeksnetwerk van Centra voor Tropische Ziekten, dat zeven over het land verspreide knooppunten telt, waarvan één op de Canarische Eilanden).

Gastronomie

---

Visschotels

Zoals logisch is door de invloed van de zee, zijn zeevruchten hier overvloedig aanwezig. Ze variëren in zowel hoeveelheid als in verscheidenheid. Er zijn verschillende gewaardeerde vissoorten. Tot deze soorten behoren de “viejas” (naakte slijmvis). Andere populaire soorten zijn de sama (Pagrus auriga), de bocinegro (Pagrus pagrus), en de salema (Gestreepte bokvis). Ook de cherne of mero(tandbaars) wordt gewaardeerd. Ook de verschillende soorten tonijn die op de kusten in overvloed voorkomen, zijn voortreffelijk. caballas (makreel), sardines en horsmakreel moeten ook worden genoemd bij de meest geconsumeerde vissen. Een andere soort die een zekere faam geniet, is de murene, die gewoonlijk gefrituurd wordt opgediend. Deze mariene soorten worden gewoonlijk eenvoudigweg gekookt, of gegrild, in zout gebakken, enz. Ze worden vaak vergezeld van mojo-saus en gerimpelde aardappelen.

Vleesschotels

Bij de vleesschotels is de typische carne de fiesta (gemarineerde varkensvleestaco’s) een populair gerecht dat voor dorpsfeesten wordt bereid in ventorrillos (kermiskraampjes), bars en bij particulieren. Conejo en salmorejo (gemarineerd en daarna gebakken en gekookt konijnenvlees), geit, en natuurlijk rundvlees, varkensvlees en ook gevogelte wordt veel gegeten. Een ander typisch gerecht van de gastronomie van Tenerife is de puchero canario, die net als andere Spaanse stoofpotten een van de meest complete potten van de nationale keuken is. De inhoud van puchero kan uiteraard variëren, maar het is rijk aan groenten, peulvruchten en vlees.

Papas arrugadas

Zowel vis als vlees worden vaak geserveerd met ‘papas arrugadas’ (gerimpelde aardappelen). Dit is een typisch gerecht uit de Canarische Eilanden, dat eenvoudigweg verwijst naar de manier waarop de aardappelen worden bereid. Met water, veel zout en zonder te schillen. In 2016 werden ze uitgeroepen tot gastronomisch wonder van Spanje. Dit gebeurde in een wedstrijd georganiseerd door Allianz Global Assistance. Ze behaalden de eerste plaats door middel van een online stemming.

Mojos

Een typisch Canarische saus die een zekere pikante smaak geeft aan gerechten. Het geeft de typische sauzen van de eilanden aan. Mojos bevatten meestal koriander, peterselie, paprika of peper. Het gamma van deze sauzen is echter zeer breed. Het maakt het gebruik van verschillende ingrediënten mogelijk. Bijvoorbeeld amandelen, kaas, saffraan, gebakken brood en andere mogelijkheden.

Gofio

Gofio is een van de traditionele elementen van de Canarische keuken, met name op Tenerife. Het wordt gemaakt van graankorrels die worden geroosterd en vervolgens gemalen. De meest geconsumeerde soort op het eiland is tarwe. Er bestaan ook andere soorten zoals gierst. In mindere mate zijn er kikkererwten. Het gemengde type, tarwe-millo, komt ook betrekkelijk veel voor.

Reeds vóór de verovering van de Canarische Eilanden werd het door de Guanchen gebruikt als een bron van voedsel. In latere tijden van hongersnood en voedseltekorten maakte het deel uit van het populaire Canarische dieet. Tegenwoordig wordt het gebruikt als hoofdgerecht (gofio escaldado) of als aanvulling op diverse gerechten: vlees, vis, stoofschotels, desserts.

Typisch zijn ook de zogenaamde “pellas de gofio”, waarin dit hoofdingrediënt samen met andere ingrediënten (honing, suiker, water, amandelen, sultana’s, kaas, enz.) wordt gekneed en in kleine ronde vormpjes wordt opgediend. Pellas de gofio” worden vaak gegeten bij pelgrimstochten, traditionele jaarmarkten en druivenoogsten. Enkele bekende chef-koks hebben zelfs gofio-ijs gemaakt, met goede kritieken.

Kaas

Zodra de verovering van de eilanden achter de rug was, begon meteen een van de eerste economische activiteiten. Dit was de productie en afzet van kaas. Het was een rationele manier om de bestaande kleine veestapel rendabel te maken. Bij wijze van anekdote kunnen we erop wijzen dat kaas zelfs als ruil-, koop- en verkoopmiddel werd gebruikt. Sindsdien is kaas een essentieel voedingsmiddel in landbouwgebieden.

Ook dit is een van de meest bereide en geconsumeerde gerechten. Het wordt geproduceerd op boerderijen in Arico, La Orotava en Teno. Er zijn dan weer verschillende soorten: zachte, gezouten, halfgezouten, gerookte kazen… en de meeste zijn handgemaakt. Tegenwoordig wordt overwegend geitenkaas gemaakt, hoewel soms ook bepaalde hoeveelheden schapen- of koemelk worden gebruikt. Ze worden meestal geserveerd als voorgerecht of gewoon als tussendoortje.

De kazen van de Canarische Eilanden worden internationaal geprezen, onder meer om hun zachtheid en smaak, waardoor ze een persoonlijkheid hebben die hen onderscheidt van andere Europese kazen. Met name de gerijpte geitenkaas van Tenerife met paprika- en gofio-toppings van de Quesería de Arico won in zijn categorie een prijs als beste kaas ter wereld tijdens de World Cheese Awards 2008 in Dublin.

Uit een van de laatste studies blijkt dat op Tenerife jaarlijks ongeveer 3400 ton kaas wordt geproduceerd. Dit komt overeen met 50 % van de productie van de provincie. Het vertegenwoordigt 25 % van de productie van de hele archipel. Er zijn momenteel 75 ambachtelijke kaasmakerijen, volgens het Registro General Sanitario de Alimentos.

Momenteel hebben de kazen van Tenerife een garantiemerk. De Stichting Platteland Tenerife promoot dit merk om hun kwaliteit te certificeren. Het doel van dit garantiemerk is de belangrijkste kwaliteiten van de kazen bekend te maken. Het verhoogt de waarde van het product. Het verbetert ook de afzet ervan.

Nagerechten

De zoete-of nagerechten van Tenerife zijn vertegenwoordigd. Ze zijn sterk beïnvloed door de banketbakkerij van La Palma. Hier vind je lekkernijen als bienmesabe, leche asada, Príncipe Alberto, frangollo, huevos moles, quesillo en een lange enzovoort. Rosquetes, truchas en verschillende soorten gebak maken ook deel uit van dit hoofdstuk. Dit omvat laguneros en de unieke rosquetes de Guía de Isora.

Wijnen

De wijnbouw in de archipel, en vooral op Tenerife, is begonnen na de verovering. De kolonisatoren brachten wijnstokvariëteiten mee. Zij zagen de edelheid van de Canarische wijnen in. In de 16e en 17e eeuw werd wijn een belangrijk onderdeel van de economie van Tenerife. Vele families toelegden zich op de wijnbouw. Er ontstond handel die daaruit voortvloeide. Een speciale vermelding verdient de Canarische malvasía. Deze werd als de beste wijn ter wereld beschouwd. De wijn was begeerd door de Europese hoven en de grootste wijnhuizen van Europa en Amerika. Schrijvers als William Shakespeare en Walter Scott verwijzen in sommige van hun werken naar deze wijnen. Het eiland telt momenteel vijf oorsprongsbenamingen: Abona, Valle de Güímar, Valle de La Orotava, Tacoronte-Acentejo en Ycoden-Daute-Isora.

---

Als u dit een leuk of interessant onderwerp vond abonneer u op Spaanse Verhalen of geef hieronder eens een ✩LIKE. Normaal gesproken komt er elke week een nieuw verhaal bij.

Als u abonnee bent van Spaanse verhalen kunt u zich ten alle tijden uitschrijven door op de knop geabonneerd te klikken. In het daaropvolgende scherm kunt u zich onderaan uitschrijven. In datzelfde scherm kunt u ook instellen hoe u de berichten wilt ontvangen.