Geer (heraldiek)

De geer een onderdeel van het kwartileren van het schild.

In de heraldiek wordt een driehoekig stuk geer genoemd, waarvan een van de hoekpunten in het midden van het wapen ligt en een van de zijden de helft van een van de diagonalen van het wapen beslaat. Het is altijd van een andere kleur, metaal of email dan die van het veld. De afmetingen zijn gelijk aan een achtste van de totale oppervlakte van het wapen. Met dit stuk kunnen acht afdelingen op het wapen worden verkregen. Indien slechts één scherf wordt gebruikt, moet deze altijd aan één zijde voorkomen op de diagonaal die de bovenkant van de rechterkant van het schild bereikt. Dit is de Spaanse verklaring voor een geer of een jirón zoals het in het Spaans heet.

Nu de Nederlandse staat in cursief. Een geer heeft in de heraldiek betrekking op een heraldisch stuk, ontstaan uit een driekante vlakverdeling van verschillende kleuren en/of metalen. Dit kan op twee manieren gebeuren: rondom een punt, waarbij de hoeken van alle “geren” even groot zijn, of vanuit de linker- en rechterzijde van het vlak, waarbij de “geren” uit driehoeken bestaan waarvan een zijde gelijk loopt met de zijde van het veld, en het derde punt aan te tegenoverliggende zijde, tussen de geren aan de tegenoverliggende zijde.

De geer zou een voorstelling kunnen zijn van de zakdoek die dames aan ridders gaven om te dragen bij hun toernooien als teken van gunst. Er is ook gesuggereerd dat het symbool staat voor een koninklijke gunst voor iemands heldendaden, en het is zeer gebruikelijk in Franse wapenrustingen ter ere van de heldendaden van ridders tijdens toernooien, aangezien bij verschillende gelegenheden de kleding die hun harnassen bedekt, aan flarden werd gescheurd.

Het schild wordt in het Spaans een gironado genoemd wanneer het acht gyrones of jirones heeft. Het aantal moet worden gespecificeerd wanneer het groter of kleiner is; want zelden wordt een enkele gyron gezien, en vele zes, tien, twaalf of zestien, die allen in het midden van het schild eindigen.

Als heraldisch attribuut wordt de jirón verschillend beschreven als kromlijnig of afgerond. Het is een afgeleid stuk en vrij zeldzaam in de Spaanse heraldiek (ongeveer 0,08%).

In Spanje heeft de oude familie van de Girones (het Huis van Girón was een geslacht van de hoge feodale adel van de kroon van Castilla), waarvan de hertogen van Osuna het hoofd waren, in haar wapen drie geren (jirones) op een stok die zich vanaf de punt of de voet beweegt en een andere kleur heeft.

Volgens de legende “zijn de drie geren (jirones) op het wapen van dit huis afkomstig van Rodrigo de Cisneros, omdat hij in een gevecht tegen de Moren, nadat zij het paard van koning Alfonso VI de León had gedood, hem het zijne had gegeven. Hij sneed drie geren van zijn tabbaard af op het moment dat de koning erop ging zitten, die hij later als wapen in herinnering bracht en waaraan de koning zelf het kasteel en de leeuw van het koninklijk wapen toevoegde, waarbij hij als rand de vijftien gouden en rode schaakpunten liet staan, om de oude van zijn Huis niet te verliezen”.

Helaas is deze legende ongegrond en de veronderstelde prestatie wordt ook niet vermeld door oude historici, noch maakt zij deel uit van de populaire traditie, en pas een eeuw na het leven van koning Alfonso VI ontstond de gewoonte om wapens te beschilderen en wapenschilden te gebruiken.

Beschrijving van geren rond een punt

Het veld is verdeeld in een aantal (normaal acht) gepunte vlakken, gelijk aan een taart of pizza, waarbij de hoeken rond het gemeenschappelijke punt gelijk zijn. Bij verdeling in een ander aantal dan acht stukken wordt het aantal stukken in de beschrijving aangegeven. Volgens Johannes Rietstap begint de eerste geer in de rechterbovenhoek, om vervolgens linksom te gaan. Bedenk daarbij dat heraldisch links en rechts wordt beschouwd vanuit de drager van het schild, en dus het tegenovergestelde is vanuit het punt van de aanschouwer.  Tenzij anders aangegeven ligt het gemeenschappelijke punt van de geren in het midden van het veld.

---

Naar boven

Verwant aan dit onderwerp:

• • • • • • • • • • Heraldiek
                  • Het wapen van Spanje